N°. 3333.
Woensdag
A°. 1870.
21 December.
If
feuilleton van liet
Dagblad".
Leidsch
DE FAMIL1E-JUWEELEN.
DAGBLAD
prijs dezer courant.
Voor Leiden per 3 maanden3.00.
franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
prijs dek advbktentikn.
Voor iederen regelj 0.15.
Grootere letter» naar de plaatsruimte die zij beslaan.
■Ff!
Lelden, 20 December.
de zitting van de Tweede Kamer der Sta-
Generaal van gisteren heeft gelijk reeds uit
telegrafisch bericht in ons notnmer van gis-
m is gebleken, de interpellatie van den heer
stens plaats gehad. Deze richtte tot de regee-
de volgende vragen Heeft de regeering reeds
pen gedaan, om, overeenkomstig den uitge-
iten wensch der Katholieke Nederlanders,
herstel der souvereinileit van den Paus over
Kerkelijken Staat te bevorderen? Zoo ja, is
voornemens daarmede voort te gaan Heeft
regeering die stappen nog niet gedaan, is zij
oornemens die alsnog te doen?
Minister van Oorlog, ad interim van Bui
landsc.he Zaken, gaf ten antwoord, dat door
groot aantal Katholieken aan de regeering
essen waren gericht waarbij aangedrongen
■d op hare. tusschenkomst tot herstel van den
in het bezit van den Kerkelijken Staat,
regeering eerbiedigde de beweegredenen der
sssanten tot indiening der verzoekschriften,
ir de politiek van neutraliteit die door Ne-
and moest worden gevolgd, maakte dat de
ering aan der adressanten verzoek niet kon
Öoen. Hij moest dus op de gedane vraag te
nen geven, dat de regeering aan dat verzoek
kon voldoen,
heer Kerstens deed daarop de volgende
IDe Kamer, gehoord den Minister, is van oor-
-1 dat de regeering zich niet mag onthouden
gelegener tijd stappen te doen om het herstel
souvereinileit van den Paus over den Ker-
jken Staat te bevorderen."
)it voorstel lokte eene breedvoerige beraadsla-
uit, waaraan de heeren Cremers, Van Nis
van Sevenaer, Moens, Heemskerk Az., Hey-
rijck, Van Houten, Van der Does de Willebois,
aeijen, Fransen van de Putte en de voorstel-
deel namen.
)e verklaring der regeering en de motie wer-
van verschillende zijden ondersteund, maar
van anderen kant bestreden. De laatste werd
Ier anderen onstaatkundig, en ontijdig in de
enwoordige omstandigheden bij het bestaan
een interimair ministerie gedaan, geacht. De
Kerstens trok zijD voorstel in, nadat door
heer Fransen van de Putte een ander was
aan, daar hij ook door eene stemming daarover
doel zou bereiken,
let voorstel van den heer Fransen van de Putte
Ide aldus
De Kamer, van oordeel zijnde dat het de roe-
van den Nederlandschen Staat niet is stap
te doen tot herstel van de souvereinileit van
Paus over den Kerkelijken Staat, gaat over
de orde van den dag.
lok dit voorstel ondervond bestrijding van on-
scheidene zijden, nagenoeg op dezelfde gron-
als bij de behandeling van dat van den
Kerstens in het midden gebracht. Andere
en daarentegen verklaarden zich daarmede te
inen vereenigen.
De heer Cremers deed een derde voorstel,
luidende:
„De Kamer, hare goedkeuring hechteude aan
de houding der regeering, gaat over tot de orde
van den dag."
Nadat, behalve sommigen der bovenvermelde
sprekers, de heeren Van Golstein, Du Marchie
van Voorthuysen, Van Beyma thoe Kingma, Van
Lynden van Sandenburg, Storm van 's Gravesande,
Thorbecke, Van der Maesen de Sombreff en Jonck-
bloet het woord hadden gevoerd, werden de beide
moliën in stemming gebracht.
De motie van den heer Fransen van de Putte
werd met 42 tegen 32 stemmen verworpen.
Tegen hebben gestemd de heeren: Van der
Maesen de Sombreff, Insinger, Heydenrijck,
Nierstrasz, Van Nispen van Sevenear, Kien, Be-
gram, Du Marchie van Voorthuysen, Kalff, Van
der Does de Willebois, Hoffman, Van Goltstein,
Luyben, Ilaffmans, Thorbecke, Smitz, Cornelis,
Van Lynden van Sandenburg, Bichon van IJssel-
monde, 's Jacob, De Brauw, Van Kuyk, Borret,
Van Loon Van Reene, Van Sypesteyn, Guljé,
Van Naamen van Eemnes, Van Wassenaer van
Catwijck, Pyls, Stieltjes, De Bieberstein, Kerstens,
Van der Hucht, Van Foreest, Hasselman, De
Casembroot, Heemskerk Az., Van Beyma thoe
Kingma, Verheijen, Hardenbroek van Lockhorst
en de Voorzitter.
Voor hebben gestemd de heeren: Viruly Ver-
brugge, De Ruiter Zyiker, De Lange, Hingst, De
Bruyn Kops, Van Houten, Blom, Van der Linden,
Dam, Rutgers van Rozenburg, De Roo van Al-
derwerelt, Storm van 's Gravesande, Cremers,
Heemskerk Bz., Van Kerkwijk, Van Delden,
Fransen van de Putte, Blussé van Oud-Alblas,
Westerhoff, Mirandolle, Rombach, Dumbar, Van
Eek, Van Akerlaken, Wybenga, Jonckbloet, Van
Blom, Oldenhuis Gratama, Sandberg,, Idzerda,
Moens en Tak.
De motie van den heer Cremers werd met 39
tegen 35 stemmen aangenomen.
Tegen hebben gestemd de heeren: 's Jacob, De
Brauw, Van Kuyk, Borret, Van Loon, Van Ree-
nen, Van Sypesteyn, Van Wassenaer van Cat
wijck, Pyls, De Bieberstein, Kersten, Van der
Huclit, Van Foreest. Hasselman, De Casembroot,
Heemskerk Az., Verheijen, Van Hardenbroek
van Lockhorst, Insinger, Heydenrijck, Nierstrasz,
Van Nispen van Sevenaer, Kien, Begram, Du
Marchie Van Voorthuysen, Kalff, Van der Does
de Willebois, Hoffman, Van GollsteiD, Luyben,
Haffmans, Smitz, Cornelis, Van Lynden van
Sandenburg en Bichon van IJsselmonde.
Daarop werd de zitting tot heden verdaagd.
Toen voor de zesde openbare bijeenkomst der
Volksvoorlezingen, gisterenavond gehouden, als
spreker werd geannonceerdde heer W. Vruggink
zullen zij, die genoemden heer kenden als direc
teur van het Rijks-telegraafkantoor en schrijver
van een populair werkje over Telegrafie, al zeer
spoedig hebben vermoed dat ook du telegraaf,
telegrafie en telegrafeeren de onderwerpen zouden
zijn, die hij zich ter behandeling had uitgekozen.
De beide tafels op eeniger. afstand van elkander
in de zaal geplaatst en metkleedeu bedekt waar
onder zich blijkbaar eenige toestellen verscholen
hielden, maar bovenal de draden in verschillende
richtingen door de zaal en langs de wanden ge
spannen, waren wel geschikt om bij de binnen
komenden dit vermoeden te versterken. Ofschoon
nu „gissen dikwijls doet missen" zooals de heer
Vruggink later zelf opmerkte toen hij zijne hoor
ders wees op hun belang om een telegram altijd
recht duidelijk te schrijven, bleek het toch dit
maal dat de gissing juist was geweest. De heer
Vruggink behandelde inderdaad de telegraaf iu
hare zamenstelling en bediening en lichtte zijne
voordracht toe door het in werking brengen van
twee seintoestellen, zooals die op de meeste Rijks
telegraaf kantoren hier te lande en ook buitenslands
in gebruik zijn.
't Spreekt van zelf dat het onmogelijk is om
in twee uren tijd iemand, die nooit iets over der
gelijke onderwerpen heeft gehoord, een juist be
grip te geven van de wijze waarop de galvanische,
stroom, komende uit de batterij eu langs de draden
door den sein toestel loopende, daar de werkiDg
te weeg brengt waarvan hij hel effect ziet op de
met streepen en punten bezette strook papier.
Dat begreep de heer Vruggink ook en hij wees
er bovendien zijne hoorders op dat we hier te
doen hebben met eene. natuurkracht die we wel
is waar op hoogst vernuftige, wijs hebben leeren
toepassen maar waarvan de oorsprong en het
wezen, evenals van zoovele andere natuurkrachten,
ons ten eenenmale onbekend is.
Toch deed de heer V. wat hij kon om ook
dat gedeelte zijner voordracht voor allen zoo dui
delijk en bevattelijk mogelijk te maken. Wij ver
trouwen dan ook dat hij er bij velen in zal ge
slaagd zijn hun in te prenten dat de werking van
de telegraaf iD hoofdzaak berust op de eigenschap
die een stuk week ijzer vertoont van magnetisch
te worden, zoodra eeD galvanische stroom, in
talrijke windingen van omwoeld koperdraad,
daar omheen wordt geleid doch dat het die eigen
schap weder verliest op hetzelfde oogenblik dat
de stroom ophoudt of hare geleiding wordt ver
broken; hoe men het daardoor in zijne hand heeft,
op den grootst mogelijken afstand, beurtelings en
naar verkiezing voor langer of korter tijd een
zoodanig stuk ijzer al of niet magnetisch te maken
hoe dien overeenkomstig het éene uiteinde van
een ijzeren staafje, als een balans beweegbaar
en op korten afstand van gemeld stuk week ijzer
aangebracht, afwisselend aangetrokken en weder
losgelaten zal worden en hoe, wanneer het andere
uiteinde, van een puntige stift voorzien, geplaatst
is op korten afstand van eene voortweDtelende
strook papier, die puntige stift bij elke aantrek
king van den tijdelijken magneet tegen het papier
wordt gedrukt en daarop krassen doet ontstaan
iD den vorm van streepen of punten, al naarmate
men de werking van het stuk week ijzer als
magneet, langer of korter doet aanhouden.
Voeg hier nu aan toe de daarop gevolgde be
schrijving van het uit verschillende combinatiën
van punten en streepen bestaand Morse-alphabet
dan gelooven wij daarmede in hoofdzaak te heb
ben weergegeven welke denkbeelden velen, ook
der minder ontwikkelde hoorders, uit de voor
dracht des heeren Vruggink hebben kunnen put
ten, waar hij hen met de samenstelling en wer
king der seintoestellen enz. wenschte bekend te
maken.
Gemakkelijker werd de taak, zoowel voorden
spreker als voor de hoorders, toen in de tweede
afdeeling de bediening van de telegraaf, het tele-
grapheeren, aan de orde kwam. Geholpen door
den heer Wanner, die zich bij den tweeden toestel
achter in de zaal plaatste, verzond en ontving de
heer Vruggiük eenige telegrammen om zijne hoor
ders bekend te maken met de verschillende werk
zaamheden die daaraan zijn verbonden en leverde
daarbij het bewijs van zijne geoefendheid als
telegraphist door enkele telegrammen niet van de
strook papier af te lezen, maar op het gehoor
over te nemen, naar het tikkend geluid dat de
toestel onder hel seinen voortbrengt.
Ten slotte gaf de heer Vrugging zijnen hoorders
eenige nuttige wenken over het stellen en schrij
ven van telegrammen, die menigeen te pas zullen
kunnen komen, bij het vrij algemeen gebruik dat,
vooral sinds het verlaagd tarief, van de telegraaf
wordt gemaakt.
Onze ruimte laat geene verdere uitweiding toe;
wij vertrouwen echter dat het bovenstaande vol
doende zal zijn om te doen uitkomen dat de heer
Vrugging den bezoekers der volksvoorlezingen
niet alleen een genoegelijken, maar ook tevens een
hoogst nuttigen avond heeft verschaft.
En dat nut kan nog belangrijk worden ver
hoogd door dat de commissie, dank zij de mild
heid van den heer A. W. Sijthoff, in de gelegen
heid was gesteld aan het gesproken woord, het
geschreven woord toe te voegen.
De heer Sijthoff namelijk, uitgever van het
werkje over Teiegraphie van den heer Vruggink,
dat onder N°. 9 in de Algemeene Bibliotheek is
opgenomen, had de commissie alleraangenaamst
verrast door aan éen harer leden 100 exc. van
genoemd werkje toe te zenden ten einde die kos
teloos aan de bezoekers uit te reiken. Dat het der
commissie weinig moeite kostte ze op die wijs te
plaatsen, laat zich gemakkelijk begrijpen. Eere
den heer Sijthoff die zóo zijne belangstelling tooDt
in de zaak der volksontwikkeling en daardoor
tevens aan de commissie voor de volksvoorlezin
gen een bewijs van sympathie geeft, dat onge
twijfeld door haar op hoogeD prijs wordt gesteld!
Door den Commissaris des Konings in Zuid-
Holland is voor de zittingen van den militieraad
in het 3de district van Zuid-Iiolland, te Leideu
en Gouda, tot secretaris van dien raad benoemd
de heer A. A. Van TUielen, zoon van den generaal-
majoor Van Thieleu, militie-commissaris in dat
district, en zulks in plaats van Mr. J. N. A. Bu-
caille, die, als burgemeester vau de gemeente
Sassenheim, zich aldaar met der woon heeft ge
vestigd.
19.81
(Novelle naar het Hoogduitseh).
[Vervolg.)
zeide de presidentsvrouw snel
wijl haar echtgenoot aarzelend Felix shaDd
„Dat was goed gesprokeD Felix, dat was
d. k< proken als een goede zoon en broeder en laat
-: ti nu ()at fataale hoofdstuk voor goed overslaan,
daar komt Victorine, het is tijd, dat hier
s stil worde, voor de zieke en haar oppaster.
de nacht Anna, kom geef mij een zoen, mijn
ine schelmkom mede lieve Felix, het wordt
dat gij wegkomt en wij hebben ook rust
dig; ik neb behalve mijne huiselijke zaken
bewaarschool bezocht en tweemaal de oefe-
'6 bijgewoond."
)e president kon heden wel aanhoudend ver.
jtende blikken uitdeelen, maar volgde toch zijne
'uw en verliet met baar en Felix de zieken
ner.
J i Amen, amen/
■g. 4'
O.
i/w.
téri
'po
De presidents vrouw wist bij oudervinding dat
dergelijke verzoeningstooneelen slechts al te vaak
de aanleiding geven tot nieuwe onaangenaamhe
den, en had dus gegronde reden om het gesprek af
te reken, dat zij des te liever deed, daar het
de goedhartige, opgeruimde vrouw werkelijk ernst
was met hare liefde tot vrede en rust.
Terwijl in Anna's kamer alles stil werd en de
lichten in het groote, sombere huis werden uit
gedoofd, terwijl Felix Daar het bal terugkeert,
willen wij onze lezers eerst nader bekend maken
met de omstandigheden en de geschiedenis dezer
personen.
Felix Von Bork was een stiefzoon van den pre
sident Rieger en niettegenstaande zijn Duitschen
naam een kind van het schoone, vrolijke Frank
rijk. Willen wij de geschiedenis van den jon
gen man mededeelen, zoo moeten wij vele jaren
terug gaan.
Ten tijde dat de Bourbons voortvluchtig en
verbannen van land tot land ronddwaalden, had
de vader van Felix, als een nog zeer jong officier,
et geluk gehad, den hertog van Angoulême be
langrijke persoonlijke diensten te bewijzen, die niet
zooals veelal het geval is, in vergetelheid geraakt
waren. De herto, herinnerde zich steeds metle-
vendige belangstelhrp zijn jongen vriend, noo-
digde hem later, toen hij naar Frankrijk terug
gekeerd was, herhaaldelijk uit aan het hof te
komen, en zocht door gunst en eerbewijzen van al
lerlei aard een deel zijner verplichtingen af tedoen,
totdat in het jaar 1823 de Fransclie veldtocht naar
Spanje die onder het opperbevel van den hertog van
Augoulême ondernomen werd, hem de gewenschte
gelegenheid aanbood om zijn gunsteliug op den
duur in zijne nabijheid te hebben, daar hij heui
een plaats in zijn geDeralen staf aanbood.j
Bork bedacht zich niet lang; jong en vooralle
indrukken vatbaar, had een veldtocht met
zijne gevaren te veel uitlokkends voor hem, dan
dat de scheiding van het vaderland, waaraan
hem noch familie, noch eigendommen, en nu,
na den vrede ook geene plichten meer verbonden,
hem veel zouden gekost hebben.
Frans Van Bork was Wurtemberger van ge
boorte, en nog zeer jong zijnde in den militairen
stand getreden. Reeds als kind wees geworden,
had hij nimmer de liefde eener moeder noch den
steun eens vaders, of het geluk der huislijkheid
genoten, die hare betoovering zoowel op den man
als op het kind uitoefenen. De eenige bloedver
wanten die hij zoover hij wist nog bezat, waren
neven zijner moeder, die hij echter nooit gezien
had, en alles wat hij van hen wist was, dat zij
in Pruisen woonden en een van hen kiuderloos
en zeer vermogend was. Maar daar hij beschei
den in zijne wensehen en te vreden met zijne
omstandigheden was, en door den lichtvaardigen
en onbekommerden zin der jeugd eigen, die zich
niet met de zorgen voor den dag vaD morgen
kwelt, had hij er nooit naar gevraagd of hij ook
tot de erfgenamen van dien neef konde behooren,
eu stelde hij er zoo weinig belang in, dat hij
nimmer onderzoek deed naar het leven en streven
van den goeden man. Er hadden zich intusschen
zulke schitterende vooruitzichten in Parijs voor
hein opgedaan, dat hij eene rijke erfenis scheeD
te kunnen ontberen; de veldtocht, hoewel zeer
kort van duur, had hem een spoedige bevorde
ring aangebracht,benevens de gunst des konings
en der vrouwen, (daar er menigeen te diep in
de oogen van den blonden Duitscher had geke
ken) onderscheiden heul, en eene verbinding met
een der rijkste en machtigste adelijke farniliën
van Frankrijk ware eene gemakkelijke taak voor
hem geweest.
Maar hij had zijn eerlijk, trouw, Duitsch hart
naar het schitterende, lichtzinnige Frankrijk me
degenomen, hij had nimmer berekend en verstan
dig overlegd, maar was steeds de inspraak van
zijn hart gevolgd, en koos dus zonder zich te be
denken de liefde in plaats van glans en eer, toen
beiden hem wenkten.
(Wordt vervolgd.)
