.Vrijdag
A°. 1870.
25 November.
euiUeton van het „Leidsch
Dagblad".
<*1 (os; iets over Straatsburg.
DAGBLAD.
PRTJ8 DEZER. COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nomtners 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PEIJH DER ADVERTENTIKN.
Voor iederen regelj 0.15.
Grootere letten naar de plaatsruimte die zij beslaan.
e A
(15.
Lelden, 34 November.
Koning-Groothertog heeft benoemd tot ridder
irde van de Eikenkroon de heer J. J. H. Van
ikenhuysen, officier van gezondheid der 3de kl.
et 2de regiment infanterie te Maastricht.
de hedenDamiddag gehouden aanbesteding
tiet leveren en stellen der ijzeren omheining
:t terrein der vereeniging Musis Sacrum alhier,
iDnemër geworden de heer J. Brevée alhier
He som van f 1039.
Overige inschrijvers waren de heeren Ber-
voor flWd; D. A. Schretlen voor 1141 en
Drift voor f 2444.44.
d de openbare bewaarscholen alhier worden
snderwijzeressen en kweekelingen gevraagd,
ighebbenden gelieven zich met eigenhandig
reven brieven aan te melden bij den secre-
der commissie J. A. Van Dijk.
verkiezing ter vervanging van den heer
Van der Schooren, als lid der Prov. Staten
Zuid-Holland, zitting gehad hebbende voor
koofdkiesdistrict '»-Gravenhage, en die ais
nig in het jaar 1S71 moest aftreden, zal
s hebben op Dinsdag den 13den December
en wanneer eene herstemming mocht wor-
vereischt, zal deze geschieden op Dinsdag
!7sten December daaraanvolgende.
een advertentie in de Haarlemsche Courant
als lid van de Provinciale Staten voor het
kiesdistrict Alphen, ten gevolge van het
ken van den heer J. W. Rösener Manz,
evolen, de heer S. Van Driel, burgemeester
«Cretans der gemeenten Nieuwveen en Zeven-
i0l(
Se op gisteren plaats gehad hebbende her-
wing tot verkiezing van een lid der Provin-
Staten van Gelderland in Hèt hööfdkiesdi-
Zalt-Bommel, is gekozen de heer Mr. P. C.
veld, bargeuieester van '-ZalbBommèl, mët
stemmen. De heer De Krijger, burgemeester
Driel, had 188 stemmen op zich vereènigd.
Koninklijke Academie van Wetenschappen,
ling voor Wis- en Natuurkundige Weten-!
)pen zal eene gewone vergadering houden
aterdag 26sten November e. k., des middags
waalf ure.
J. C. Zaalberg zal Vrijdag 25 November
in de zaal op den Fluweelen Burgwal te
avenhage zijn eerste der nieuwe serie voor
den houden, waarvan het onderwerp is. „De
uvoordige oorlog in verband met de zedelijke
ikkeling der menschheid."
heer T. Scheidius, gep. ingenieur der marine,
t in een ingezonden stuk aan de N. R. Ct.
de Nederl. Rijn-Spoorweg-Maatschappij tot
onclusie dat bij hem de overtuiging vaststaat,
le aandeelhouders geen betere directie kun
nen begeeren en daarom wenscht hij van harte,
dat de Maatschappij die flinke directie met haren
wakkeren president aan het hoofd, nog lang moge
behouden.
Tot ophëffing van het Nederlansch tooneel uit
den toestand van diep verval, waarin het, helaas,
verkeert, heeft de Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen de oprichting beraamd en beproefd van een
tooneel-kweekschool, welke thans te Amsterdam
in vollen gang is. Ruim een dozijn kweekelingen
van beider geslacht genieten er een behoorlijk
onderricht in de verschillende onderdeelen der
tooneelstudie. Naar men verneemt, zal de oude heer
Hammecher, laatstelijk regisseur van den Rot-
terdamschen schouwburg, die, na vijftig eervolle
dienstjaren, thans aanspraak mocht maken op een
welverdiende rust, zijn groote ervaring en buiten
gewone kennis van alle tooneelzaken ter beschik
king stellen van de directie der genoemde school.
De kweekelingen zullen in hun vijfjarigen leer
gang zeker veel nut kunnen trekken uit de voor
lichting van dezen ouden, maar nog onvermoeiden
kunstenaar. Onze Tolk.)
Het Gemeentebestuur van Baarn looft een prijs
van f 175 en een premie van f 76 uit voor de
best gekeurde planneu voor eene school met
onderwijzerswoning, die voor 1 Maart a. s. bij
dit bestuur mochten ingekomen zijn.
De heer J. A. Gerlach, notaris te Heusden en
sedert 11853 lid der Provinciale Staten van Noord-
Brabant, heeft uit laatstgenoemde betrekking we
gens hoogen ouderdom (80 jaren) zijn ontslag
genomen.
Bij beschikking van den Minister van Koloniën
ad interim van den 23sten November 1870, litt.
Apz. n°. 19, is die van het Departement van Ko
loniën van den 30sten Augustus 1870, litt. Apz.
n". 30, voor zooveel aangaat het stellen ter be
schikking van den Gouverneur-Generaal van Ne-
derlandsch Indie van den heer A. C. Vreede om
aldaar te worden benoemd tot ambtenaar bij de
burgelijke dienst, op zijn verzoek ingetrokken.
Z. M. heeft benoemd bij de dienstdoende
schutterij te 's-Gravenhage, tot lsten luit. Jhr.
Mr. J. F. Schuurbequé Boeije, thans 2de luit.:
tot 2de luit. J. A. E. Musquetier en J. H. L. F.
Van Franck, beiden thans schutter.
Z. M. heeft Jhr. J. A. G. Ploos van Amstel
benoemd tot burg. van Maasland.
Z. M. heeft aan A. C. Papegaay eervol ontslag
verleend als auditeur bij den schuttersraad deri
dd. schutterij te Weesp.
Z. M.'heeft benoemd tot raadsheer in het prov.
gerechtshof in Drenthe, M. W. B. S. Boetes,'thans1
rechter in de arrond. reohtb. te Assen.
Z. M. heeft aan den heer Mr. C. Fock, Min.
van Binnenl. Zaken, vergunning verleend tot het
aannemen en dragen der versierselen van ridder
grootkruis der orde van de Kroon van Italië,
hein door Z. M. den Koning van Italië geschonken.
Nieuwe Diep, 22 November. Heden morgen is
hier van Vlissingen ter reede gekomen Zr. Ms.
stoomkorvet Citadel van Antwerpen, komm&ndant
kapitein-luitenant ter zee van Trojen. Gezegde
bodem zal hier gereed worden gemaakt voor een
instructie-tocht met de adelborsten le klqssepaar
de Middellandsche Zee.
Heden middag kwam een der sleepbooten,
na een schip naar buiten te hebben gesleept,
terug met eene sloep op sleeptouw, waarin de
loods van het uitgebrachte schip en eenige sloe-
petlieden. Die liqden vonden bet raadzaam
aan boord van de sleepboot te gaan. GeluWfjg
voor hen, want een oogenblik daqrna kw&tp, ,qr
eene stortzee, die de slqep het onderst boven
sloeg en van de vanglijn losscheurde.
's-Giuveniuo», 24 November. H. M. de Ko
ningin heeft gisterenavond het eerste concert
Diligentia met hare tegenwoordigheid vereerd, d£t
zooals gewoonlijk, druk werd bezocht.
Dil»t, 24 November. De cqrsus voor dames
alhier te openen door de heeren H. De Veer,
Masthoff, P. Z. Knottenbelt en A. Brester, leeraars
aan de hoogere burgerschool zal op 30, November
aanvapgen in een der schoollokalen van mej. Ham,
daarvoor welwillend afgestaan.
Boskoop, 22 November. In.de heden gehouden
vergadering der liberale kiesvereeniging alhier,
is tot candidaat y.oor 4e Pr,ov. Staten van Zuid-
Hollanb, bij de stemming die op, 29 dezer in het
district AlpheD moet plaats hebben, verkozen de
heer G. L. Piek te Alphen a/d. Rijn.
Utrecht, 23 November. De kapitein W. A. ba
ron Van Lijnden van het 7de reg. inf., is voor
een jaar op non-activiteit gesteld, zonder bezwaar
der schatkist.
Zwoeu, 23 November. In de gisterenavond gehQu-
dene gemeenteraads-vergadering is o. a, behandeld
het yerzoek van het R. K, parochiaal armbestuur,
qtn opneming van Roomsch Katholieken in het
gesticht te Velsterenhpizen, en vertegenwoordiging
dier gezindte in het bestuur dier inrichting, waar
omtrent de commissie afwijzend heeft beschikt. Na
uitvoerige discussie werd met 13 tegen 4 stemmen
overeenkomstig het voorstel der commissie be
sloten.
Deventer, 24 November. Een verzoek van de
dames Jungius geb. Hooijkaas, H. F. Bosscha en
A. M. G. Bosscha, te Deventer om het gebruik
van een schoollokaal tot het geven van voorbe-
reidmgslessen des Zondags, tot het catechetisch
onderwijs van heeren predikanten is, met een
gunstig advies der plaatselijke schoolcommissie,
bij den gemeenteraad alhier ingekomen.
Enschedé, 23 Nov. Zaterdag jl. werd deze stad
bezocht door eenige Duitschers, waaronder de heer
Schubarth, vroeger landraad van Gladbach, thans
directeur van het comité voor spoorwegen te
Berlijn. Dit bezoek, staat in verband met den
aanleg eener spoorweglijn EnschedéMunster.
Gisterenavond overleed alhier in den ouder
dom van ruim 75 jaren, Ds. H. H. Evers, ridder
der orde van den Nederl. Leeuw. Gedurende
rutin 52 jaren vervulde de overledene zijn gewich
tige betrekking met opofferende liefde zonder
aanzien van godsdienstige gezindheid, waardoor
hij dao ook in ruime mate de algetneene achting
genoot.
Sneek, 22 November. Uit 26 opgekomen solici-
tanten voor de betrekking van architect der ge
meente Lietjerksteradeel is benoemd de heer E.
Eskes, van Dordrecht.
Baiseu, 22 November. Het ziet er in deze ge
meente allertreurigst uit: het voorbeeld van meer
dere andere gemeenten in deze provincie, waar
twist en tweedracht in de laatste jaren in den
gemqënteraad heerschen, yvordt ongelukkiglijk
nagevolgd. Qnder den vroegeren burgemeester,
die wel zijn best deed, wilde geen lid van den
TPa4 wethouder noch ambtenaar van den burgerlij
ken stand zijnde burgemeester werd ernstig ziek,
zoodat er volkomen regeeringloosheid heerschte,
dewijl hij tevens de functiën van ambtenaar van
den burgelijken stand waarnam; de ingezetenen
koqden niet huwen, de geboorte- en doodacten,
als anderszins, konden niet ingeschreven worden,
dewijl geep lid er zich njede wilde bezig houden.
De burgemeester werd ontslagen en door een
aqderen vervangen; men hoopte dat het nu be
ter zou gaan, maar neen: de wethouders weige
ren aan den ambtenaar van den burgerlijken
stand den toegang tot de archieven en tot de
registers te verleenen om de acten vau den bur
gerlijken stand in te schrijven, extracten af te
geven, enz., zoodat de verwarring wellicht spoedig
ten toppunt zal stijgen, waarvan natuurlijk de
ingezetenen de slachtoffers zullen zijn. Meerdere
registers zijn eenigen tijd geleden aan den secre
taris van het algemeen armbestuur, op zijn ver
zoek, ter inzage gegeven, die ze bij den pastoor
heeft gebracht, terwijl laatstgenoemde ze op zijne
beurt weigert terug te geven. Ongelukkigerwijze
is aan dien toestand niets te doen, en hebben
hoogere autoriteiten geene bevoegdheid om de
orde te herstellen, zoolang de meerderheid van
den Raad dien toestand goedkeurt. (N. R. Cl.)
Leeuwarden, 22 November. Gisterenavond had
in 't Frietch Koffiehuis de jaarhjksche algemeene
vergadering van de Leeuwarder IJsclub plaats,
onder presidium van Mr. D. Van der Veen, The
saurier, bij afwezigheid van Mr. O. E. G. graaf
van Limburg Stirum. Na de lezing en goedkeu
ring van de notulen der vorige vergadering, bracht
de thesaurier verslag uit van zijn beheer over
1869/70, waaruit bleek dat er een voordeelig saldo
in kas is van ruim f 800; dit bedrag is echter
niet voldoende om er de kosten van eventueel
te houden ijsvermaken mede te kunnen bestrij
den, waarom de leden dit jaar contributie moe
ten betalen. De rekening werd door eene com
missie nagezien en goed bevonden, en de thesaurier
voor zijn goed beheer bedankt. Daarna bracht Mr.
D. De Blocq v. Haersma Buma verslag uit van
'de lotgevallen der club, 't welk de leden de hard
rijderijen met hare genoegens nog eens levendig
(De! Bibliotheken.)
i'ier de vele en smartelijke verliezen, die
'tshurg door het bombardement leed, is dat
beide bibliotheken, volgens het algemeene
tel, zeker wel het aanzienlijkste en onher-
are.
tusscben kunnen slechts weinigen zich een
Üenkbëeld vormen van de grootte en den
eng van dit verlies, dat reeds genoegzaam
ezen is; doordien men algemeen slechts spreekt
éene verbrande bibliotheek, terwijl èn de
•bibliotheek én die van bet protesten tsche
oarium, beiden verbrand zijn. Het is dus
r niet overbodig, iets naders aangaande deze
emde verzamelingen, hun aard zoowel als
ie groote waarde, diegenen mede te deelen,
belang in zulke zaken stellen.
°«raf éen enkel woord over bun ontstaan.
In het jaar 1531 werd op aandrang van den
beroemden stadsmeester en schoolopziener Jacob
Sturm von Sturmeck de eerste openbare biblio
theek te Straatsburg opgericht, om de talrijke
geleerden en de studeerende jongelingschap, die
toenmaals uit alle landen in de vrije Rijksstad
te samen kwamen, de noodzakelijke wetenschap
pelijke hulpmiddelen aan de hand te doen. In
den beginne was die inrichting zeker wel zeer
bescheiden. Gedurende de volgende eeuwen breidde
hij zich echter zeer aanzienlijk uit, zoowel door
aankoop van groote bibliotheken (b. v. die van
het Domkapittel, van het Jezuïten-college, van
Bockenheim, van de Theologen Pappus, Haffner,
enz.) als door rijke schenkingen en legateD aan geld
en boekwerken en manuscripten. Toen de Straats-
burgsche hoogeschool in het jaar 1566 door keizer
Maximiliaan II tot academie en in het jaar
1621 door Ferdinand II tot universiteit verheven
werd, verkreeg de bibliotheek eerst den titel van
academie- en later van universiteits-bibliotheek. In
het jaar 1803 werd zij eindelijk bij eene bijzon
dere beschikking in de statuten aan de Protestant-
sche academie sedert 1808 het ProtestantSche
seminarium der Augsburgsche confessie toege
wezen en vormde zoodoende de bibliotheek van
het Protestantsche Seminarium. De [stadsbiblio
theek is daarentegen van veel Tateren oorsprong.
Haar ontstaan dagteekent van de tweede helft
der vorige eeuw. Het was in het jaar 1765, toen de
beroemde hoogleeraar in de geschiedenis aan de
Straatsburgsche universiteit, Joh. Dan. Schöpflin,
zijne kostbare bibliotheek, benevens zijne zeld
zame handschriften en eene rijke verzameling
van oudheden van verschillenden aard, aan de
stad tegen eene jaarlijksche rente van 2400-livres
afstond. Bij zijn dood, werden deze verzamelin
gen, waarvan hij zich het levenslang genot had
voorbehouden, in het koor der nieuwe kerk ge
plaatst, met de uitdrukkelijke bepaling, dat ze
van de reeds daar geplaatste universiteits-biblio
theek gescheiden zou blijven. Zij maakte de eerste
municipale- of stadsbibliotheek uit. De stad en de
universiteit zouden beiden tot het onderhoud der-
zelve bijdragen, terwijl de laatste met de benoe
ming van een bibliothecaris belast was. In het
jaar 1772 werd deze bibliotheek geopend en reeds
weinige jaren daarna werd zij aanmerkelijk ver
rijkt door ide fraaie verzameling van boeken, ma
nuscripten en oudheden van den bekenden orgel
maker en oudheidkenner' Silbermann.
Later, toen1 ten tijde der revolutie, de biblio
theken der kloosters en abdijen en de verzame
lingen van adelijke geslachten verkocht, vernield,
en verstrooid werden, mocht bet der ijverige po
gingen van professor Oberlin gelukken, ongeveer
100,000 banden te redden en naar Straatsburg
te laten brengen. Daaronder bevond zich ook
de beroemde bibliotheek van het voormalige
Johanniterhuis met 2000 Incunabelen (eerste
lingen der boekdrukkunst) en meer dan 1200
handschriften (waarvan echter helaas een aau-
merkelijk gedeelte verloren ging). Bij een
besluit van hoogerhand van het jaar 1803
werden al deze boeken en manuscripten aan de
stad geschonken. Volgens overeenkomst tusschen
den maire van Straatsburg en den president van
het bestuur vandekerk der Augsburgsche confessie,
vonden ook deze nieuwe boekverzamelingen in het
koor der nieuwe kerk, die het eigendom van het
Protestantsche Seminarium was, eene plaats, onder
voorwaarde, dat de bibliothecaris vaD het semi
narium ook steeds als bibliothecaris der stad zou
fungeeren. De hoogleeraars Schweighauser, Her-
rensclmeider, en Jung, vervulden achtereenvolgens
deze dubbele betrekking op uitstekende wijze.
Vooral de laatste maakte zich bijzonder verdien
stelijk door de rangschikking der bibliotheek,
terwijl hij 40 jaren van zijn leven besteedde, pm
een stelselmatigen catalogus daar, te .stellen, die
ongeveer 100 foliodeelen vulde. Bij zijn dood ech
ter, in den jare 1862, onttrok zich de stad aan
de door haar gemaakte overeenkomst, en ,van af
dien tijd; had iedere boekerij, die der stad en van
