N°. 3259
A0. 1870.
Maandag
26 September.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenf 3.00.
Franco per post..3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVKRTENTIEN.
Voor iederen regel0.15.
Grootere letten naar de plaatsruimte die nj beslaan.
Lelden, 24 §eplember.
T. T. Kroon, leeraar aan het Arnhemsch
apoasium, verdedigt in de N. R. Cl. van heden
instellingen van onderwijs op warme wijze,
icbr. gaat uit van het standpunt, dat hij, gelijk
A'. li. Cl. dankbaar maar onvoldaan is over
oonrede, maar evenzeer over het artikel dat de
R. Ct. daaraan wijdde, omdat zij onder de be-
Jilen die in de Troonrede niet ontbreken moch-
n, als: regeling van defensie, financiewezen en
iloniale politiek, niet geteld heeft de belofte
eaner hernieuwde indiening der wet op het hoo-
gar onderwijs.
FE. i. is de noodzakelijkheid dér behandeling van
Iwne wet op het hooger onderwijs grooter dan die
tan wetten ter regeling van dé defensie, van ko
loniale toestanden of wat dies meer zij.
'Daarvan hangt niet alleen de quaestie af van.
hét voortbestaan onzer gymnasiën, maar ook, zoo
al niet de quaestie van het voortbestaan, dan
toch die van de wijze der inrichting onzer aca-
üeniien. Want deze twee staan in zeer nauwe
itrekking tot elkander, ja ze zijn gelijk de twee
ilen in Vondels, Gijsbrecht Van Amstel.
[Maar wat de gymnasiën meer in het bijzonder
itreft, zij hebben eene regeling noodig, bitter
odig, eene regeling tot dusver vertraagd om
ie onzalige bepaling, die de gymnasia bracht
ider het hooger onderwijs, die hunne regeling
calendas Graecas uitstelde.
Of ze zijn noodig naast de Hoogere burgerschool
niet. In het laatste geval schaf ze af.
'Maar er is eene andere mogelijkheid, eene
logelijkheid die schrijver zelfs eene waarschijn-
[kheid zou willen noemen. Deze is, dat del
[gymnasia bleken wél noodig te zijn, dat ze ver-
ienden in eere te worden gehouden. En dan
peten ze geregeld worden zoo als Lager- en Midi
Ibaar onderwijs hier te lande geregeld zijn, en
zullen bloeien. Nu kwijnen ze, omdat ze gei
led worden met een zelfs schamel deel der
laiinkens die van de tafel vallen. „En" zoo béi
sluit schr. „daarom is het noodig dat open en eer
lijk beslist worde over het lot der gymnasia; dat
de vertegenwoordiging van het Nederlandsche
met al den heiligen ernst dien de zaak
aardig is, beslisse, welke gelegenheid er
yoor de Nederlandsche jeugd zal openstaan om
geleid te worden in den strijd des levens,
arom is het noodig, dat alle halfheid ophoude
men wete, waaraan men zich te houden
left. Daarom is het noodig, dat men óf Hellas
Latium vaarwel zegge, maar dan ook, met
[ellas en Latium die goddelijke vonk, welke allen,
ie later de menschheid hebben welgedaan, niet
maar door hen hebben ontvangen, óf ze in
gelegenheid stelle vrij te ademen op den
idem, waar ze eenmaal de vrijheid hebben ge-
esterd en gekweekt."
vólk
Artikel 56 van de Grondwet, is naast de vrede-
nden in de laatste dagen het point de mire van
publieke opinie. Het Goesche adres is be
nd. Thans heeft een debating-club te Amsterdam
levendig debat van drie uren het volgend
•rdeel over dit artikel uitgesproken
«Art. 56 van de Grondwet is een gevaar voor
burgermaatschappij. Ieder die eene poging
inwendt om dit overblijfsel van middeleeuwsche
odaliteit op grondwettige wijze aan den con-
itutioneelen Koning te ontnemen, maakt zich
rdienstelijk jegens het Nederlandsche volk."
Men weet dat artikel 56 van de Grondwet
dus luidt: De Koning verklaart den oorlog.
>j geeft daarvan onmiddellijk kennis aan de
tide Kamers der Staten-Generaal, met bijvoe-
ing van zoodanige mededeelingen als bij met
d belang en de zekerheid van het Rijk bestaan-
acht.
Aan het bulletin n°. 8 van het hoofdcomité
or het Roode Kruis is het volgende ontleend
Met uitstekend genoegen kan het hoofd-comité
fhans zeer gunstige tijdingen mededeelen omtrent
ambulance Hollandaise," die vóór drie weken
"t Parijs in de richting van Sédan wasvertrokkeu.
Nadat vergeefs langs allerlei wegen pogingen
aren in het werk gesteld, om brieven of per
wen naar Pouiily sur Meuse te verzenden, waar
es ingekomen bericht die ambulance op 1
Member zich bevond, verscheen zeer on ver
acht een der geneesheeren dier ambulance,
van der Chys uit Leiden, 'op Zondag 18 Sep
tember voor het hoofd-comité, gereed om weder
aanstonds te vertrekken naar zijne hem lief ge
worden ambulance.
Uit zijne inlichtingen blijkt, dat vijf genees
heeren aldaar, bijgestaan door Belgische, een
paar Braziliaansche geneeskunden en enkele Fran-
,sche verplegers sedert den slag bij Beaumont, te
Pouiily sur Meuse en enkele omliggende dorpen
steeds een 120tal gekwetsten verplegen in ge
wone boerenwoningen en schuren; dat zij voort
durend gebrek lijden aan genoegzaam voedsel en
deksel en allerlei hulpmiddelen.
Aanstonds is eene verzameling van het meest
benoodigde in een 20tal kisten ingepakt en onder
behoorlijk geleide reeds den 19den naar Luik
vertrokken. Aldaar zal Dr. Van der Chys, die
vooruit is gereisd, voor rekening van het hoofd
comité een grooten verhuiswagen zich aanschaften,
die met de goederen vullen en verder alles per spoor
trein vervoeren tol de grens, om dan dien wagen
met paarden naar zijn ambulance te brengen en
te zien, of het mogelijk zij met dien wagen de
gekwetsten naar beter verblijfplaats in België te
transporteeren, of wel hen te huisvesten in een
te bouwen houten barak. Ook voor de oprichting
van zulk gebouw is het noodige krediet aan
Dr. van der Chys door het hoofd-comité gegeven.
ZEd. neemt tevens den verpleger d'Avoine uit
Leiden mede.
Uit het Rapport van den Commissaris te
Parijs.
Versailles, (Grand Chateau) 14 September 1870.
Ik heb het genoegen U WelGeb. te kunnen
melden, dat ik gisteren met onze heeren en het
materieel van Parijs naar herwaarts ben verhuisd.!
,De roode kruisvlag waait op dit oogenblik op het'
groote Paviljoen van het trotsche paleis van Lode-
wijk XIV; eenige der met kunstwerken bedekte
zalen en galerijen zijn van bedden en al het
noodige hospitaaltoestel voorzien; onze medicale
staf, bestaande uit de heeren Hermanides, Ter
Haar, Sneltjes en Smitt, en ook de jonge Vrolik
zijn in de groote, doch nu holleen ledige,kamers
gelogeerd, waar weleer door hooge Ministers het
lot van landen en volken werd besproken, en het
materieel is reeds uitgepakt en opgeslagen in eene
zeer groote antichambre. Om realiteit aan onze
ambulance (eigenlijk nu een lazaret) bij te zetten,
heeft men gisteren ons dadelijk een lichtgewonde
aangevoerd; men wenscht echter die realiteit te
verzekeren en te bevestigen door twintig typhus-
lijders, die zich. in het naast het kasteel gelegen
militair hospitaal beginnen voor te doen. Ze komen
morgen vroeg tot ons.
Onze ontvangst te Versailles is enthousiast. De
stad ligt openniemand kan voorzien, of er ge
vochten zal worden of niet, doch van het eene
eind der stad tot het andere zijn kleine huizen
tot kleine privaat-ambulancen ingericht. Ware
Versailles niet zoo bij uitstek gezond gelegen, er
zou door zoo vele zieken en gewonden zware
epidemie te wachten zijn. Het locale comité der
plaats, onder presidium van den heer Delaroche
(schoonzoon van den beroemden schilder PauL
Delaroche) reikt ons eene krachtige, helpendei
hand, zoo van materieel, als personeel van iufir-
miers. Wij kunnen dus wat voor onze rekening
nemen. Het kan echter zóo loopeu, datdechirur-
gicale hulp ongenoegzaam is. Kon daarom het
Hoofdcomité nog een kundig eD vlug chirurgijn
beschikbaar houden, om wien ik in geval van
nood mocht telegrapheeren. Wanneer Versailles
Pruisisch wordt, zal ook de communicatie weder
hersteld worden, die nu van uur tot uur moeii
lijker wordt. C. W. M. van de Velde.
Het Hoofd-Comité verzoekt dringend, het toe te
zenden materieel in stevige, maar kleine kisten;
te verpakken, op de kisten te vermelden wat zij
inhouden, zooveel mogelijk zaken van éen soort
in iedere kist, en vooral geen geld of brieven;
in de kisten in te sluiteD. Voorts vraagt heli
Hoofd-Comité toezending te staken van bessensap,
bier en snoeperijen.
Het meest welkom zijn nu: wollen dekens,
onderbroeken, hemden, waskaarsen, irrigateurs,
instrumenten, verduurzaamde melk, koffieëitract,
chocoladepoeder, Liebig extract, rijst, eieren, boter
en rookvleesch.
Te Tongeren overleed dezer dagen in den ou-|
derdom van 74jarende vermaarde dokter Steyens,
algemeen bekend onder den naam van „den dok
ter vaD Tongeren." Hij was een der uitstekendste
studenten van de hoogeschool van Leiden, en
aan zijne dissertatie is de academische eer te
beurt gevallen. Gedurende een halve eeuw oefende
hij zijn beroep uit en weinige geneesheeren kunnen
zich beroemen hunne zorgen ooit aan zoovele
zieken besteed te hebben. Van heinde en verre
kwamen patiënten, om hem te raadplegen, die
zijn huis op sommige dagen letterlijk belegerden.
Hij bezat in hooge mate de kennis der diagnostiek,
verzuimde door zijne vele bezigheden de beoe
fening der moderne wetenschap en werd daar
door wel eens van empirisme beschuldigd. Hij was
ridder der Leopolds orde en schepen van Tonge
ren. Als echt menschenvriend oefende hij zijn
beroep uit.
Naar wij vernomen hebben is de heer Martin
voornemens Donderdag 29 September a. s. des
avonds te halfacht in het locaal van de gymna-
stiekschool, eene openbare les te geven ten voor-
deele van het Roode Kruis. Ter opluistering van
dezen avond is de medewerking toegezegd van
het muziekkorps der dd. schutterij alhier. Wij
wenschen den heer Martin een gunstigen uitslag
toe en sporen onze stadgenoten aan om door
ruiuie deelneming tot het welslagen van deze
edele poging mede té werken.
Met genoegen hebben wij kennis genomen van
de hierachter voorkomende advertentie, waarin
het bestuur der Nationale Zangvereeniging bekend
maakt dat de aanneming van nieuwe leden met
het oog op de binnenkort te geven uitvoering
blijft opengesteld tot Maandag 10 October a. s.
Naar men ons van betrouwbare zijde mededeelt,
belooft de aanstaande uitvoering veel goeds, daar
de vereeniging zich onder do leiding van haren
ijverigen directeur den zomer zeer ten nutte hééft
gemaakt. Wij twijfelen dan ook niet of vele jeug
dige stadgenooten, die in deu zaDg verpoozing zoe
ken en genot, zullen alsnog van de gelegenheid
gebruik maken om zich bij het Bestuur tot het
lidmaatschap aan te melden.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 135 tot 153 vol
wassen personen en van 53 tot 65 kinderen.
Men schrijft ons uit Leidschendam, dd. 23 Sept.
Heden is door de mans-lidmaten gestemd over
het Algemeen Reglement op het beheer der Ker
kelijke goederen en fondsen der Hervormde Kerk
in Nederland en het toezicht daarop, en is dat
reglement, op éen na, met algemeene stemmen
aangenomen.
Men schrijft ons uit Hilversum, dd. 23September:
Gisterenavond had hier ten voordeele van het
Roode Kruis een concert plaats door de zangver-,
eeniging Crescendo (onder directie van den heer
C. Andriessens), dat door 't beste succes bekroond
werd: Het programma bestond uit eenige stuk
ken van Donizetti, R. Hol, Kücken, Czerny en
eenige stukken door den heer Andriessens gecom
poneerd. Vooral muntten uit de beide zoons van
den heer A. op de piano.
werd bij herhaling geroemd; de Hoog Ed. Gest;
heer Luchtmans, majoor-inspecteur van descliu
terijen vereerde de troepen met zijne tegenwoor
digheid en het prachtigste najaarsweer zette aan
alles luister bij.
Men schrijft ons heden uit Heemskerk dd. 23
September: Hedenmorgen te 10 vertrok vanhier
de 4de komp. 4de bat. 4de reg. inf. gekomman-
deerd door den kapitein Millioen, den 1ste luit.
Reineke en den 2de luit. Moerbeek, na hier eenige
dagen in kantonnement te hebben doorgebracht.
Bij het afmarcheeren van de kompagnie werd
aan den burgemeester eene ovatie gebracht, door
dien alle manschappen op het terras voor het
huis van Z.E.A. halt hielden en nadat een kriug
was geformeerd, werd de legerorde van Z. K. H.
'den Prins van Oranje opperbevelhebber van het
leger voorgelezen, nadat bij monde vandenkoui-
mandant in den persoon van den burgemeester
de ingezetenen werden dankgezegd voor den goe
den geest der bevolking en voor de onderschei
ding waarmede de officieren en manschappen
zijn ontvangen, waarna Z.E.A. lof toezwaaide
zoowel aan dit als aan het vorig garnizoen over
de houding en het gedrag der militaire macht,
overtuigd als hij was dat bij dreigend gevaar het
vaderland op hare dapperheid kon rekenen. Na
een driewerf levendig Hoerah! Leve het Va
derland! Leve de Koning! Leve de Burgemeester 1
vervolgde de kompagnie haren marsch en werd
"door Z.E.A. tot aan den greus der gemeente uit
geleide gedaan.
Ten huize en ten nadeele van G. Vink bouw
man wonende te Noordwijk zijn vermoedelijk
den 15d8D Sept. j'. ontvreemd verschillende gou
den en zilveren voorwerpen waaronder 1 gewerkte
zilveren beugel met stalen haak en zwarte tasch,
gemerkt N. V. L. 1 zwarte glazen halsketting
met juweelen boot en twee gouden plaatjes, 2
gladde gouden vingerringen, 1 gouden ringetje
met haar gewerkt, geteekend J. Z. V. en P. V.
L. en 1 opengewerkt gouden kruis, benevens
halskettingen. De burgemeester van Noordwijk
verzoekt opsporing, aanhouding en bericht.
De luitenant-kolonel-kommandant der dd. Schut
terij te Schiedam, de heer H. W. Roelants hoopt
Maandag a. s. een heuchelijken dag te herdenken.
Den 26sten zal het zestig jaar geleden dat hij bij
de schutterij in dienst trad, waarvan hij 35 jaren
de eervolle betrekking van kominandant vervulde.
Het korps officieren en Burgemeester en Wet
houders zullen den jubilaris bij deze gelegenheid
een feestelijke bijeenkomst aanbieden.
Men schrijft ons uit Katwijk a/d. Rijn dd.
23 September:
Gisteren had te Katwijk een militair feest plaats.
De Leidsche schutterij onder kommando van den
majoor Scheltema heeft in vereeniging met de
kompagnie dienstdoende schutterij van Katwijk,
manoeuvres in het vuur uitgevoerd. De Ivatwijksche
schutterij met het Leidsche muziekkorps aan het
hoofd .wachtte,, te Rijnsburg de Leidsche troepen
op. Toen ging het gezamentlijk voorwaarts, door
Katwijk a/d. Rijn tot aan het tolhek op den weg
naar Katwijk aan zee. Daar trok men de duinen
in en weldra verkondigde het tirailleurs vuur
dat het spiegelgevecht een aanvang had genomen.
Verschillende manoevres werden daarbij uitge
voerd, peleton- en bataljonvuur, aanvallen met
geveld geweer, enz. enz. Nabij het strand werd
halt gehouden; en nadat men onder het geDot
van bier en sigareu een poos had uitgerust, en de
uitmuntende muziek van het Leidsche corps zich
ook daar bij herhaling had laten hooren aan
ofiicieren en manschappen en aan duizen.de par
ticulieren van hier en elders, gingeu de troepen
in behoorlijke orde wederom huiswaarts.
De Katwijksche kompagnie deed de Leidsche
schutterij tot Rijnsbnrg uitgeleide en namen al
daar met geschouderd geweer onder luide hoera's
van haar afscheid, De houding van de troepen
Velen verwonderen zich dat de uitkomsten der
jongste volkstelling nog niet bekend zijn; men
verneemt van wel onderrichtte zijde dienaan
gaande, dat zelfs bij de ijverige bewerking dier
uitkomsten, het bekendmaken daarvan nog niet
spoedig verwacht kan worden. Vóór alles moet
de zoogenoemde zuivering plaats hebbeD, of de
uitwisseling door de bureaux van Statistiek van
de tijdelijke aan- en afwezigen.
Men kan zich moeielijk voorstellen van welk
een grooten omvang dit werk is. Eerst als deze
zuivering geheel tot stand zal zijn gebracht, zal
met de verzameling dér uit de gemeenten ontvan
gen opgaven die op velerlei wijzen aangevuld
en toegelicht moeten worden; een aanvang
kunnen worden gemaakt. Bij de laatste volkstel
ling verliepen ruim twee jaren, eer het geheele
werk in druk was verschenen. Het is niet te
verwachten dat het thans eerder zal geschieden.
Ter zake der veelvuldige klachten over de Ned.
Rijnspoorweg-Maatschappij heeft, naar men ver
neemt, de Kamer van Koophandel te Rotterdam,
zich bij een uitvoerig adres tot de directie dier
Maatschappij gewend.
Bij den penningmeester van het Hoofd-comité
van hel Roode Kruis is dezer dagen, door tusschen-
komst van een notaris te Dordrecht, van eeoe
dame die onbekend wenscht te blijven, ingeko
men een gift van drie duizend gulden.
Voorzeker verdient zulk een schitterend bewijs
van weldadigheid, op zoo bescheidene wijze ge
geven een bijzondere vermelding en hulde.
Te Groningen hebben zich bij den Senaat der
studenten-vereeniging Vindicat atque Polil 28 jon-
