pakten gezakt op eigen kosten gaan. Te Delfzijl
aangekomen krijgen zij éen dag tractement zon
der meer (28) cent. Menig herstelde kwam daar
door opnieuw zoo ziek in zijn garnizoen aan,
dat hij den terugtocht op dezelfde wijze moest
hervatten.
Leeuwarden, 9 September. Dat in deze provincie
voortdurend veel zorg wordt gedragen voor het
onderhoud en de verbetering der zeeweringen,
moge daaruit blijken, dat tot dat einde voor de
zeedijks-besturen van 1852 tot en met 1869 meer
dan 4% millioen gulden is uitgegeven. Het klein
ste bedrag werd besteed in 1852, ruim 165,800,
het grootste in 1864 ƒ507,600.
De opbrengst van gras gewas, gebouwen, vis-
scherijen, grondpachten enz., aan de waterschap
pen behoorende, is jaarlijks gemiddeld 78,400.
Sneek, 10 September. Als hoofdbestuurder on
zer afdeeling der maatschappij tot Nut van den
Javaan is herbenoemd de afgevaardigde, de heer
A. Moens.
De pokziekte vertoont zich onder de schapen.
Harlingen, 10 September. De vereeniging tol
Nut en Genoegen heeft /230 beschikbaar gesteld tot
aanmoediging der leerlingen onzer wis- en zee
vaartkundige school en f 75 voor die der tusschen-
en burger-avondschool
Brieven uit België.
Mijnheer de Redacteur!
Al de paarden van het FraDsch leger, die in
de laatste gevechten aan de grenzen, op Belgisch
grondgebied werden geworpen, zijn naar het
kamp van Beverloo gezonden.
Gisteren kwamen er bier twaal honderd van
Hasselt aan, die na een halfuur rust hunne reis
naar het kamp voortzetten. Ofschoon de man
schappen, die ze bereden, uiterst ontredderd en
eenigen onder hen licht gewond waren, kon men
toch aan de dieren nog beter de gruwelen van
den oorlog bespeuren. Behalve dat ze allen ver
schrikkelijk mager, echte rossinanten, zijn, heb
ik er weinigen gezien die niet meer of min ge
wond waren; bij velen kon men duidelijk de
kogel wonden van de sabelhouwen of steken onder
scheiden, doch de meesten hadden wonden ver
oorzaakt door zadel en tuig, zoodat slechts de
helft geschikt was om bereden te worden. Het
zijn uieest allen van die onvermoeide Ardenner
trekpaarden, doch onder de rijpaarden is menig
schoon exemplaar van Hollandsch en EDgelsch ras.
Bijzonder trokken de aandacht de muilezels,
ongeveer honderd in getal, die vooral tot het
dragen van goederen schenen gebezigd te zijn;
deze hadden schijnbaar het minst geleden.
Niet éen Fransch officier vergezelde het trans
port; slechts eenige Belgische lanciers reden er
laDgs waardoor het akelige van die ontwapende
vuile en lialfgekleede Franschen en hunne half
doode paarden nog meer uitkwam.
Het was een tafereel dat een ieder pijnlijk
aandeed, die houderden ruiters in stille onder
werping voor hunne trouwe kleppers te zien
staan, het stukje brood met hen deelende dat
de bevolking niet andere ververschingen den
krijgsgevangenen aanbood. Geen leven, geen be
weging zoaals in betere tijden de cavalerie aan
bied geen hoevengetrappel geen gehinnik onder
brak de stilte totdat het signaal voor opstijgen
gegeven werd en de paarden met hangenden
kop, eu stapvoets onze stad verlieten, terwijl de
beste wenschen onzer bevolking den mannen
vergezelden.
In zijne proclamatie aan het Fransche volk zeide
Napoleon III O. a.„De roemrijke banier, die wij
nog eenmaal ontvouwen tegenover hen, die ons
hebben uitgetart, is dezelfde die de beschavende
denkbeelden onzer groote omwenteling door
Europa heen voerde"en eenige dagen later sprak
hij tot het leger: „Van onze zegepraal hangt het
lot der vrijheid en der beschaving af." Indien de
tussehen de beide biblotheken in werking. Zijn
onze herinneringen juist, zoo was toen ook de
leeskamer gemeenschappelijk.
En al die schatten van manuscripten en druk
werken, die de nieuwe kerk bevatte, van de
titels geelt G. Hanel een uittreksel en tevens
de oudheidkundige verzamelingen van Schöpflin
Silbermanu eu anderen, zullen nu het offer ge
worden zijn van het onverzettelijk begrip van
eer van een kommandaut, van wieu men niet
weet of men zijn moed en doodsverachting moet
bewonderen of de gewetenloosheid verwenschen,
waarmede hij nutteloos tal van menschenlevens
en eene heerlijke stad prijsgeeft. Puinhoopen zul
len nog slechts de plaats aanduiden, die zoo
vele gewichtige voortbrengselen van geleerdheid
en geestelijk leven, niet alleen van den Elzas
bevatte, maar tevens houderde werkeD van 't
grootste belang voor geschied- en letterkunde.
Men hoopt echter nog altijd dat er voor de be
legering aan gedacht, en dat het gelukt is, het
kostbaarste te redden.
gevangene van Kassei de beschaving en de vrij
heid in Europa wilde brengen met zijne woeste
horden uit Afrika, dan oogst hij hier weinig dank
voor dat werk in. Alen heeft althans al die zwarte
en bruine mannen opgesloten omdat de omlig
gende bevolking niet met hunne beschavende lessen
van annexatie gediend was, en de Vlaamsche
dochters, een geheel ander gedachte van persoon
lijke vrijheid hebben dan die ruwe schepsels van
over-zee.
De Europeesche Franschen hebben hunne vrij
heid behouden; zij bezoeken de omstreken van
het kamp en gedrageu zich tot dusverre zeer
geschikt.
Bourg-Leopold levert eene buitengewone drukte
op, van alle kanten stroomen nieuwsgierigen naar
het kamp „om de Franschen te zien en te hooren
spreken," echter hebben hunne woorden Diet veel
waarde, eensdeels omdat het allen ondergeschikte
militairen zijn die weinig van de operaties be
grepen hebben, en ten andere omdat de bijzon
derheden die zij mededeelen zeer onwaarschijnlijk
zijn, zoodat men gedwongen wordt veel van hun
woorden Fransche blague of in goed Hollandsch,
voor Franschen wind te houden.
Beeringen, 10 September 1870.
BUITE 1VL A. IV 1>.
DE WERELDLIJK!! MACHT VAIN DEN PAUS.
De Eeuwige Stad wordt bedreigd.
De berichten die elkander in de laatste dagen
uit Italië snel opvolgden en gewag maakten van
bewegingen in den geest van het ideaal van het
Italiaansch volk, worden heden ontdaan van den
sluier der geheimzinnigheid waarin zij gewikkeld
waren.
Alen wist niet recht hoe men het had.
Zou het initiatief van den kroon uitgaan of
zouden wij het schouwspel hebben moeten bele
ven dat het volk ten einde van geduld, door
eene revolutie k l'instar de Paris den lang ge-
koesterden wensch zou verwezenlijken?
Thans echter is alle twijfel opgeheven. Victor
Emanuel ontheven van de ijzeren banden waariD
Frankrijk hem gekluisterd hield, heeft een begiD
van uitvoering gegeven aan de nationale eiscben.
Het regeeringsblad, zoo luidt het heden ontvan
gen telegram, deelde mede, dat de koning van
Italië op voorstel van den ministerraad, bevolen
heeft dat de koninklijke troepen de Romeinsche
provinciën zullen binnenrukken.
Na de ontruiming van Rome door de Fransche
troepen, na de vernietiging van Frankrijks roem
rijk leger, waaraan Italië zooveel te danken heeft
gehad, na den val van Napoleon die als bevrijder
van de verdrukte nationaliteiten, Italië van de
Ousteunjksche overheerschiiig losmaakte, maar
vooral na de opheffing door Jules Favre van de
September-Conventie, was niet anders te ver
wachten dan dat de beruchte woorden van Rou-
her: JamaisJamais," ijdele klanken zouden zijn.
En zoo staan wij dan aan den vooravond van de
uitvoering der motie, door het Italiaansch parie
lement den 27"" Maart 1861 aangenomen en
waarin het volgende verklaard werd:
1°. Dat Rome de hoofdstad moest worden van
den Staat.
2°. Dat de vrijheid van de kerk, de waardig
heid en de onafhankelijkheid van het geestelijk
opperhoofd op de plechtigste wijze zouden ge
waarborgd worden en
3°. Dat men met Frankrijk in gemeen overleg
moest te werk gaan, door bij deze mogendheid
aan te dringen op de algeheele toepassing van
het beginsel van non-interventie. (Eene clausule
die thans van zelf is vervallen.)
Ziedaar de groote onderneming die de Italaau-
sclie koning gaat uitvoeren, ondersteund door den
nadrukkelijken wil van de gansche natie.
Zal het pausdom zich er tegen verzetten?
Zal Pius IX., die brieven aan den koning van
Pruisen en den ex-keizer van Frankrijk schreef,
natuurlijk zonder het minste eigenbelang, om den
vrede te bewaren ten einde eene nooit gekende
bloedvergieting te sparen, zal Pius IX thans zijn
zwak, hoewel moedig leger, zonder de chassepóts
van wijlen den generaal Failly, tegen het Ita
liaansch leger te velde doen trekken?
Wanneer de berichten van het tegendeel er
niet waren, zouden wij het niet kunfien geloo-
ven. Alaar zij zijn er helaas, waarin het heet dat
de pauselijke garde; de zouaven, zich sterk ver
schansen te Vuerbo, Montefiascone en Valentano.
En zoo zullen wij dan het schouwspel bijwonen,
dat Pius IX, zonder de hulp van de Fransche
bajonetten, maar zeker in het volle bewustzijn
van de kracht eu macht die hem de onfeilbaar
heid schenkt, zijn soldaten tot borstwering om
zijn wankelenden Stoel stelt.
Wij behoeven Diet te zeggen dat veler blikken
thans met meer spannig naar die zijde van ons
werelddeel blikken, dan naar de jeugdige repu
bliek, wier lot spoedig zal beslist zijn. En geen
wonder, de meeste en beste troepen van Pius
zijn vreemdelingen, door de geestelijkheid in die
landen waar het katholicisme wortel heelt ge
schoten, gerucruteerd.
En daaronder zijn wie weet hoeveel Holland-
I sche jongens. Aan moed zal het hen zeker niet
ontbreken, maar waartoe zal het dienen hen
tegen een overmachtigen vijand in te zenden voor
een zaak die door geheel Europa ten nadeele
van het pausdom is beslist.
Ja hoe talrijk zijn de katholieken niet die tegen
de wereldlijke macht van den paus heftig ge
kant zijn.
Hoeveel katholieke geestelijken zijn er niet,
die niets liever zouden verlangen, dan een toe
stand, waardoor de belangen van de kerk met
die van den godsdienst zouden verzoend wordeD,
en die toch de opheffing van de wereldlijke
macht van den paus in zich sluit.
Wij spreken hier niet van Italië zelf, waar be
halve de groote meerderheid van het katholiek
volk, ook het meerendeel van de geestelijkheid
voor een oplossing in bovengenoemden zin is,
omdat het geliefkoosd beginsel van de Italiaan-
sche eenheid het vraagstuk van de wereldlijke
macht te veel beheerscht maar van andere landen
in Europa waar geestelijken van naam de samen
koppeling van de aardsche belangen met die van
de godsdienst en der kerk bestreden hebben.
Wij gelooven dan ook dat het laatste uur voor
dit wereldlijk gezag geslagen heeft. Niet alleen
zal die ondergang te danken zijn aan het geweld
der wapenen, maar ook vooral aan het gemis
van eenigen zedelijken steun van de zijde van
Europa, dat geen roeping gevoelt om een voet te
verzetten voor een zaak die door de laatste fa
natieke besluiten van het concilie voor de in wen-
dige maatschappelijke toestand van de verschil
lende rijken eene voortdurende bedreiging is.
Het gezegde van Cavour, in de zitting van 27
Alaart 1861 uitgesproken, en dat sedert in geheel
Europa het devies voor scheiding van Kerk en
Staat is gebleven „Que l'Eglise soit libre dans
un état libre" zal dus voor Italië spoedig be
waarheid zijn.
Brengt het voor dit land de eenheid mede,
waarnaar de Italiaansche natie reeds zoo langen
tijd smacht, voor Europa zal het ontnemen lan
de wereldlijke macht aan den Paus een weldaad
zijn. Terwijl dus io het zuidelijk Europa een
keizerrijk is gevallen,is een republiek opgestaan
en zal binnen weinige wekeD de Italiaansche
eenheid geklonken zijn en gaan wij een koning
rijk Italië met Rome tot hoofdstad tegemoet.
Laatste Fransche dagbladberichten.
Er zijn maatregelen geuomeD om de wereld
beroemde Parijsche boekerij niet hetzelfde lot te
doen ondergaan als die te Straatsburg. Men ver
zekert dat een korps van 500 pompiers het ge
bouw voor brandgevaar bij een eventueel beleg
zal bewaken. Te Parijs loopt het gerucht dat
een groot deel der inwoners hunne huizen heb
ben doen ondermijnen, om die. in de lucht te doen
springen voor het geval dat de Pruisen Parijs uioch-
ten innemen, Al de batterijen van het dertiende
en veertiende legerkorps hebben Vincennes ver
laten en zijn in den tuin van de Tuilerien geplaatst.
Ook alle batterijen van de mobiele garde bestemd
voor de verdediging der hoofdstad staan daar ge
reed. Bij het besluit, waarbij ter vervanging
van de sergents de ville, een korps rustbewaar
ders is iugesteld, is bepaald dat die beambten
geeu wapenen meer zullen dragen. Op hel
plein St. Pierre te Alontmartre, zijn Zaterdag te
Parijs luchtbalonnen in gereedheid gebracht om
te dienen tot vliegend observatorium gedurende
het beleg, de plaatsen waar die opstijgen zullen,
zijn voor de Pruisische kogels onbereikbaar
De Figaro meldt het volgende omtrent eene
ontdekte samenzwering te Parijs:
Den 8"" dezer had er een zeer gewichtige ge
beurtenis plaats die wij gisteren niet wilden mede
deelen, daar wij nog niet met alle bijzonderheden
bekend waren. Het schijnt dat daags te voren
de heer De Keratry, prefect vau politie, mede-
deeling had ontvangen, dat agenten van het ver
vallen verklaarde gouvernement den volgenden
nacht zich van de Tuilleriën wilden meester
maken in vereeniging met de gardes van Parijs
en eenige troepen uit de kazerne in de rue Mouf-
fetard, ten einde een nieuw gouvernement daar
te stellen. Naar alle waarschijnlijkheid zoü dit
gouvernement ten gunste van het regentschap
zijn geweest.
Hoe het ook zij, de heer De Keratry (reeft, in
tijds gewaarschuwd, zijne maatregelen kunnen
nemen. Alen spreekt van het inheehtenis nemen
van verscheidene kommissarissen van politie en
een vijftigtal ondergeschikte ambtenaren. Verder
moet nier. aan de agenten van het keizerlijk
regime, die zooals men weet zeer talrijk zijn,
huisarrest hebben opgelegd, met bedreiging van
ze door de burgers in hechtenis te doen nemen
indien ze zich in het publiek of bij samenscholingen
vertoouden.
Bovendien heeft de heer De Keratry als' voor
zichtigheidsmaatregel, die men zeer moet prijzen,
de Tuilleriën onmiddelijk door vijfduizend man
nationale garde doen bezetten en hen patronen
doen uitdeeleu, alle toegangen zijn den geheelen
nacht bewaakt en ten gevolge dezer krachtige
maatregelen is de opeDbare rust niet gestoord. Op
ditoogenblik is alle gevaar geweken. De overheid
zal echter vooral op dit oogenblik nu alle in
woners zich met hetzelfde doel wapenen tegen
den vijand, de strengste maatregelen blijven nemen.
TELEGRAMMEN -
Florence, 11 September. Het Regeeringsblad
deelt mede, dat de koning van Italië, op voorstel
van den ministerraad, bevolen heeft dat de ko
ninklijke troepen de Romeinsche provinciën zul
len binnenrukken.
Florence, 11 September. De bevolking der pro
vincie Viterbo is in opstand gekomen onder den
kreet: Leve de koning van Italië!"
EeDige gewapende jongelieden hebben guerilla-
benden gevormd om de zouaven te gaan veront
rusten, die zich sterk verschanst hebben te Viterbo,
Alontefiascoue en Valentano.
De pauselijke gendarmes zijn ontwapend en
vrijgelaten.
In verschillende gemeenten worden adressen
aan den koning geteekend, waarin verzocht, wordt
de Italiaansche troepen spoedig te doen aanrukken.
Overal heerscht groote opgewondenheid in den
geest der bezetting van Rome door Italië.
Te Napels eu Alodena hebben annexionistische
demonstratiën plaats gehad.
Parijs, 12 September. Het Journal ojftciel deelt
mede dat de heer Thiers hedenavond naar Londen
vertrekt; hij zal zich vervolgens naar St. Peters-
burg en Weenen begeven.
Het blijkt uit de gezamenlijke berichten, door
de regeering ontvangen, dat de Pruisen van nacht
in Aleaux en Melun moeten gekomen zijn.
De Gaulois verzekert dat de Engelsche regeering
jl. Zaterdag aan den koning van Pruisen een nota
heeft doen overhandigen, waarin, namens de on
zijdige mogendheden, een wapenstilstand werd
verzocht. De koning heeft nog niet geantwoord.
St.-Petersburg, 11 September, liet Journal de
St.-Petersüourg zegt, dat. de tusschenkomst van de
Fransche sociale democratie in den oorlog tus
sehen Frankrijk en Pruisen, ól' vruchteloos is óf
slechte resultaten zal hebben. Haar federatieve
bond blijft eene utopie. Frankrijk wenscht zich
thans geluk met de Republiek, zooals het zich
vroeger geluk heeft gewenscht met het keizerrijk.
Het mag thans weer de proef nemen met de
Republiek, maar geen pogingen aanwenden, om
naburige landen mede te slepen, liet blad we-
derlegt verder de bewering van Victor Hugo,
dat hef bombardement, van Parijs eene misdaad
zou zijn. Zoo men den vrede wil hersteld zien,
dan moet men eene andere taal voeren.
Brussel, 11 September. De iloniteur protesteert
andermaal ten krachtigste tegen de hatelijke insi
nuatie der Duitsche dagbladen met betrekking
tot misplaatste demonstratiën of slechte behande
ling, waarvan de verdreven Duitschers de slacht
offers zouden zijn. Het is juist de Duitsche grens
bevolking aan de zijde van Herstal, zegt het
blad die een trein verdreven Duitschers voor
een Fransch convooi aangezien eu met steenen
geworpen heeft.
Florence, 11 September. De heer San Martino
is alhier uit Rome teruggekomen, waar hij den
kardinaal Antouelli moet gesproken hebben. Naar
men verzekert zijn verscheidene prelaten geneigd
eene schikking met Italië te treffen. Onze regee
ring zou den paus zijne onafhankelijkheid laten
en waarborgen geven voor het behoud zijner
souvereiniteit, die uitgeoefend zou worden door
het recht, om zich bij de vreemde regeeringen te
laten vertegenwoordigen. Voorts zou de paus in
het uitsluitend bezit blijven van de Citta Leonina.
Parijs, 11 September. Onze gezant te Madrid,
de heer Alercier de Lustende, is van zijne be
trekking ontheven.
De generaal Trochu heeft bevolen, de bosschen
iu de omstreken van Parijs te verbranden, bij
de nadering des vijands.
De heer Olozaga heeft aan den heer Jules Favre
geschreven dat Spanje de Fransche Republiek
erkent.. Hij betuigt verder dat het zijn wensch is,
de goede betrekkingen met de nieuwe Regeering
te onderhouden.
Parjjs, 11 September. Het ministerie heeft be
kend gemaakt, dat 600 PruiseD gisteren ochtend
te Chateau-Thierry zijn gekomen. Zij hebben la
Ferté en Gaucher bezet. De generaui Theremin,
kommandaut van Laon, heeft de citadel overge
geven, om de stad te redden. Het kruitmagazijn
is 's middags in de lucht gesprongen met een ge
deelte van de citadel, met de officieren van den
Pruisischen staf, eenige honderden Pruisen en
eenige mobile gardes. De Duitschers zijn zeer
moedeloos. Zij zijn gisteren te Alontuiirail aange
komen, waar zij zich van de jooge conscrits
meester hebben gemaakt.
Berlijn, 12 September. Officieel). Een telegram
gisteren door den koning aan de koningin Augusta
uit Reims gezonden, bevestigt het. bericht, van
Fransche zijde gemeld, dat de citadel vau Laon
in de lucht is gesprongen. Van de onzen kwamen
daarbij 50 man om het leven en van de mobile
garde 300. Er zijn vele verminkten. Wilhelm vau
Mecklenburg is gewond. Ongetwijfeld heeft er
verraad plaats gehad.
LAATSTE BEKICHTEN.
's-GllAVENIIAGË, 12 September. Hedenmorgen had
alhier op de Algemeene Burgerlijke Begraafplaats
de plechtige doch zeer eenvoudige ter aarde be
stelling plaats van den gepensioneerden luitenant-
generaal Van Wickevoort Crommelin. Behalve de
familiebetrekkingen bevondeu zich daar verschei
dene vrienden en bekenden van don overledene;
waaronder men opmerkte den Commissaris des
Konings in deze provincie en den gouverneur
der residentie den kolonel Alac-Leod. Bij de ge
opende groeve werd eene toepasselijke rede ge
houden door deD gep. majoor Voet die een blik
sloeg op de loopbaaD van den overleden krijgs
man, vvien hij alle hulde bracht.
Rotterdam, 12 September. Boekweit 5 hooger
BI. Erwten 10 ets. lager.
Noteren N. Paardenboorion ƒ7.50 a ƒ8.50, N.
Br- Boonen ƒ10 a ƒ14.
BUmLiKLH. kLBOQKTEfl Efi ÏUÏIÏÜl¥ALLEfl.
Eerste Huwelijks-Afkondiging van Leiden van
den 12den September.
M. Dee jm. 26 j. en S. Hakbijl jd. 24 j. A. Alt jm. 20
j. en M. M. Van der Zeeuw jd. 26 j. H. Van Dam wedr.
63 j. en M. K. Musschaart jd. 49 j. L>. Braggaar jm 31 j
en G. Leclussc jd. 22 j. C. H. Kriek jm 2S j. en M. E.
M. W'agemaDs jd. 27 j- A. C. Schepper jm en F, Serrui
rier jd.
