Tegen den avond openden ook dezen hun vuur
en nu bleef de kanonnade van weerszijden gedu
rende verscheidene dagen onafgebroken aanhou
den. De sedert verscheidene weken heldere hemel
betrok en tegen middernacht viel er, bij volko
men windstilte, een zachte, fijne regen, die tot
ongeveer 3 uren in den morgen aanhield. Den
volgenden morgen was de hemel weder helder
en het schooDe weder hield aan tot den 17den
Mei 's avonds, toen er een vreeselijk onweder los
barstte, dat, uit het westen opkomende, op den
Schwabenberg een huis in de asch legde en met
eene wolkbreuk eindigde, die den belegeraars
veel paarden en menschenlevens kostte. Kort te
voren was de tegenover Ofen gelegen stad Pest,
gedurende zes uren, door generaal Hentzi hevig
gebombardeerd.
Na dit onweder was het weder op nieuw
schoon en bleef dit, in weerwil der aanhoudende
kanonnade, welke voortduurde tot aan de bestor
ming der vesting op den 21sten Mei. Tot leed
wezen der bewoners hield ook daarna het schoone
weder aan; ruw weder, meenden zij, zou hen
van de verpestende dampen, die opstegen uit de
duizende om en binnen de vesting begraven lijken,
hebben bevrijd.
In October 1825 vierden de Noord-Amerikanen
de voltooiing van het Erie-kanaal, 'twelk het
meer Erie met de Hudson verbindt, door het
afvuren van verscheiden kanonnen. Onmiddelijk
daarop volgde een zware regenbui. De heer Lewis
gaf in 1841 zijne opmerkingen over dit onderwerp
uit en houdt zich overtuigd, dat het afvuren van
zwaar geschut in de nabijheid zulk een schok te
weeg brengt, dat de waterdamp in de lucht zich
opeenhoopt en meestal op denzelfden of den vol
genden dag in overvloedigen regen nedervalt.
Op de eerste gevechten tusschen de Oostenrij
kers aan den eenen, de Frauschen en Sardiniërs
aan den anderen kant, in 1859, volgde zulk een
zware regen, dat zelfs kleine rivieren niet konden
overgetrokken worden, en gedurende den slag
bij Solferino brak er zulk een hevig onweder los,
dat het vechten gestaakt moest worden.
In Juli 1861 leverden M'Clellan's troepen aan
den bovenloop der Potomac (Noord-Amerika) een
vierdaagschen veldslag en tegen den avond van
eiken dag viel er zware regen. Den 21sten Juli
van hetzelfde jaar werd de groote slag aan de
Bull Run, in Virginië, geleverd, en den 22sten
Juli regende het den ganschen dag tot laat in
den nacht.
Op Maandag, den 2Ö"o° September 1870, des
middags te 12 uren, zal, onder nadere goedkeu
ring van den Minister van Finantien, in de bu
reaux van den Rijkstelegraaf, Plein, N°. 2, te
's-Gravenhage, worden besteed: het leveren van
omslagen voor telegrammen ten behoeve van den
Rijkstelegraaf, gedurende het jaar 1871.
Met ingang van den 15deo dezer en voor den duur
van den winterdienst zullen de telegraafkantoren-
op de stations der Hollandsche IJzeren Spoorweg
maatschappij voor het publiek geopend zijn als
volgtAlkmaar, Amsterdam, Delft, 's-Gravenhage,
Haarlem, de Helder, Leiden, Rotterdam en Schie
dam, van 8 uren voor-tot halfelf namiddag ;Anna-
Paulowna, Beverwijk, Castricum, Halfweg, Koog-
Zaandijk, Noord-Scharwoude, Pietgijzenbrug,
Schagen, Uitgeest, Veenenburg, Vogelenzang en
Voorschoten van 8 uren voor- tot 1 uren namid
dags en van 3 tot 10 uren namiddags.
Het departement van de Seine in Frankrijk is
voor het bijzonder telegrafisch verkeer niet meer
toegankelijk. Alleen telegrammen, voor dagbladen
bestemd, worden toegelaten. De voornaamste der
alzoo buiten gemeenschap gestelde kantoren zijn
St. Dénis, Parijs en Sceaux.
's-Gravenhage, 12 September. Het diner van de
leden der Juristen- Vereeniging, dat eergisterenavond,
De verbrande Bibliotheken van Straatsburg.
De verwoesting der nieuwe kerk te Straatsburg
heeft zich helaas bevestigd en daardoor zijn
tevens de Stadsbibliotheek en die van het Semi
narium die beide daarin gevestigd waren verlo
ren gegaan een verlies dat in hooge mate te
betreuren is, zoowel wegens de uitgebreidheid
der beide boekerijen.Ristelhuber berekent het
getal boekdeelen in de bibliotheek op 200,000 - als
door den rijkdom aan zeldzame werken en ma
nuscripten, indien men ten minste vóór het bom
bardement van Straatsburg geene pogingen heeft
aangewend om ten minste het kostbaarste in
zekerheid te brengen. Een kort overzicht over
de geschiedenis dezer boekerijen zal wel niet
van belang ontbloot geacht worden. De oudste
der beide bibliotheken is die van het Protes-
tantscbe seminarium. De grond daartoe werd
gelegd door de in het jaar 1531 door den ma
gistraat gestichte protestantsche universiteits-boe-
kerij. Door verloop van tijd, zoo door aankoop, als
door schenkingen, vooral van verscheidene leeraars
aan de Universiteit, aanzienlijk vermeerderd, ge
raakte zij in gevolge de nieuwe regeling der
godsdienstige vereenigingen in Frankrijk, op den
onder presidium van prof. Goudsmit op het Stede
lijk Badhuis werd gehouden, was bijzonder prach
tig en luisterrijk. Daaraan werd door de helft der
leden, die de zittingen der vereenigingen hebben
bezocht en ook door Z. Exc. den minister van
justitie als lid der vereeniging deelgenomen. Er
heerschte bij de meesten een geest van opgewekt
heid en eensgezindheidvooral het laatste gedeelte
was bijzonder geanimeerd. Onder de heildronken
die bij deze gelegenheid werden uitgesproken,
muntten vooral uit de dronkeu, ingesteld door Mr.
W. Wintgens, oud minister van justitie, en van Mr.
Van Lilaar, tegenwoordig minister van justitie,
die beiden in warme bewoordingen den wensch
uitdrukten, dat de Juristen-Vereeniging in hare taak
moge slagen, terwijl de heer Wintgens met haar
ontstaan vooral daarom was ingenomen, omdat
zij in den tegenwoordigen tijd een beuchelijk ver
schijnsel was van verlevendigden volksgeest. De
andere dronken waren hoofdzakelijk gewijd aan
Z. M. den Koning, Z. K. H. den Prins van Oranje,
de leden van het voorloopig Comité, enz. Het diner
was te tien uren afgeloopeu, maar wegens het
ongunstige weder is het vuurwerk niet ontstoken.
H. M. de Koningin heeft Zondag-ochtend
de godsdienstoefening in de Waalsche kerk bij
gewoond.
Gistermorgen omstreeks half acht uren kwam
eene afdeeling van het korDS Schiedamsche scherp
schutters over den Hollandschen Spoorweg alhier
aan, met het doel om gezamenlijk met het korps
Koninkl. Haagsche scherpschutters een militairen
marsch te maken. Te acht uren rukten de ver-
eenigde korpsen uit, en marcheerden het Bosch
door naar Wassenaar. Langs den weg werden
verscheiden manoeuvres uitgevoerd. Van Wasse
naar rukten de korpsen langs de duin zijde naar
Scheveningen en hielden toen aan het Gemeente-
Badhuis rust, alwaar eenige ververschingen wer
den gebruikt. Tegen 3 uren keerden de korpsen
naar 's Hage terug en werden op de verzamel
plaats, de Heerengracht, ontbonden. De leden
van het Schiedamsche korps, dat nu ransel en
geweer aflegden, toefden nog eenige uren in de
residentie, en keerden, begeleid door eene talrijke
menigte, naar het station om zich huiswaarts te
begeven. De fraaie uniform van dit korps trok
zeer de aandacht.
Daar het stormachtige weder Zaterdag belet
had het vuurwerk op het terras van 't Gemeente-
Badhuis te Scheveningen, ter eere van de Juris
ten- Vereeniging af te steken, en het weder daartoe
gisterenavond integendeel buitengewoon gunstig
was, liet men die gelegenheid tot opluistering
van het feest niet voorbijgaan, te meer daar een
ongewoon groot getal toeschouwers in en om het
Badhuis was samengestroomd. Het vuurwerk was
zeer prachtig en de heer Van der Brugh, van
Amsterdam, handhaafde zijneu roem in het ver
vaardigen van kunstvuurwerk. Vooral muntten
uit twee stukken, die dan ook bijzonder werden
toegejuicht; het eene, prijkende met de woor
den Vis unila fortior, en het ander, voorstellende
een tempel aan Themis gewijd, met het opschrift:
Themidi sacrum.
Mogen de pogingen van zoovele uitstekende
rechtsgeleerden ten behoeve van herziening der
vaderlandsche wetgeving en rechtsvordering, door
eendracht geleid, de gewenschte vruchten dragen
dit was zeker veler wensch bij deze feestelijke
beëindiging van de eerste algemeene vergadering.
Z. K. H. de Prins van Oranje is gisteren
namiddag te drie uren, per Rijuspoor van Utrecht
in deze residentie aangekomen.
Hedenmorgen heeft de alhier in garnizoen
houdende brigade eene verkenning naar Scheve
ningen uitgevoerd. Alvorens dat de troepen deze
groote manoeuvre verrichten, waren zij door Z.
M. den Prins van Oranje in de Maliebaan geïn
specteerd.
Gooda, 10 September. Heden werd alhier de
20 Mei 1804 in het bezit van het protestantsche
Seminarium. Reeds vroeger was ze geplaatst op
het koor der nieuwe kerk, en door een muur
van het schip der kerk afgescheiden. Deze kerk
die oorspronkelijk tot het in 1254 gebouwde Do-
minikaner klooster behoorde, was na het ver
trek dier orde uit Straatsburg ten gevolge der her
vorming, gesloten, maar werd nadat in 1560 voor
loopig de hoofdkerk aan de katholieken kwam, den
protestanten ingeruimd. Toen door Lodewijk XIV
in 1684 de hoofdkerk voor goed aan de katholieke
godsdienst werd afgestaan, kreeg de Doninikaner
kerk den naam van nieuwe kerk. Het getal der
oudste gedrukte boeken en andere drukwerken
tot het jaar 1520 bedroeg, volgens een catalogus
door Jeremias Jacob Oberlin (den broeder van
den philantroop en predikant Johan Frederik
Oberlin te Ban de la Roche), die zich als biblio
thecaris zeer verdienstelijk maakte, ongeveer
4300 nummers; daaronder stelt Oberling het ge
tal der Incunabelen op meer dan 100; 1134 zijn
zonder opgave van het jaartal waarin ze gedrukt
zijn. Onder de in den Elzas zelf gedrukte werken
telde men er 600 die uiterst zeldzaam waren.
Men herinuere zich slechts de beroemde Straats
burger boekdrukkers uitde 15de en 16de eeuw,een
Johan Mentel, Mare en Johan Reichard, (Griimn-
ger), George Husner, Johan Beckenbub, Martin
derde provinciale vergadering van onderwijzers
en voorstanders van het onderwijs in Zuid-Hol
land gehouden, die door tal van dames, de heer
Lindo, inspecteur van het lager onderwijs in deze
provincie, verschillende schoolopzieners en de oud
schoolopziener Heringa, leden van den Raad en
leden van schoolcommissiën uit deze naburige ge
meenten werd bijgewoond.
Nadat de heer Heringa o. a. naar aanleiding
der vraag: Levert de lagere school tegenwoordig
inderdaad zulke gebrekkige resultaten op als men
beweert? van een neutraal standpunt ons onder
wijs tegen die pessimistische beschouwingen ver
dedigd had, eindigde hij met de vraag: Wie,
waarover, en met welk recht wordt er geklaagd
door verschillende heeren werd op verschillende
oorzaken gewezen die aanleiding tot gebrekkige
resultaten geven, o. a. het schoolverzuim, de onver
schilligheid der gemeentebesturen, het gebrekkige
schooltoezicht en het ontoereikende hulppersoneel.
Na behaudeling der vragen; „van welkeninvloed
een opheffing of inkrimping der scholen voor meer
uitgebreid lager onderwijs zouden zijn, en om
trent het wenschelijke van 't onderwijs in de na
tuurkunde bij het lager onderwijs, behandelde
Mevrouw Elize van Calcar de vraag: Voldoet
onze volksschool aan de behoefte der vrouwelijke
jeugd en wat kan er gedaan worden om haar
meer vruchtbaar voor het vrouwelijk leven te
maken? Spreekster meende dat christelijke moraal
bij het onderwijs meer op den voorgrond moest
treden, terwijl zij op achtjarigen leeftijd scheidiug
der seksen in de lagere school wenschte en de
vorming aan vrouwelijk personeel wilde toever
trouwd zien.
De discussie liep door overvloed van stof nog
al uiteen. Mevrouw Storm v. d. Chijs drong aan
op het onderwijs in de gezondheidsleer en op dat
in vrouwelijke handwerken in alle lagere scho
len en gaf een schets van het onderwijs in Ame
rika, waar geen scheiding is, en niet verlangd
wordt terwijl zij op eene gedane vraag verklaarde
dat V» van het onderwijzend personeel vrouwen
zijn: waarna verschillende heeren hoewel op
opvoedkundige gronden tegen scheiding, die ver
dedigden wegens den bestaanden toestand. De
heer Hennes van den Kinderdijk sprak nog over
het onderwijs in vrouwelijke handwerken als
hoogst gebrekkig, omdat zelfs geëxamineerde on
derwijzeressen niet genoegzaam op de hoogte
zijn en oordeelde tevens onderwijs in wiskundig
teekenen onmisbaar als grond voor dit vak, ook
om het meisje daarin zelfstandig te leeren han
delen.
Nadat een voorstel om door stemming omtrent
een en ander het gevoelen der vergadering te
vernemen door den voorzitter als minder gepast
was afgewezen, werden de hoogstbelangrijke dis-
cussiën over de vragen gesloten. Na afloop der
werkzaamheden werd nog een en ander mede
gedeeld omtrent het onderwijs aan de gevangenis
te Woerden en werden proeven van het goede
resultaat van dit onderwijs gegeven.
Na dankbetuiging aan de regelingscommissie
en den voorzitter werd de vergadering gesloten.
Schoonhoven, 9 September. Gisteren en heden
had alhier de stemming plaats over het beheer
der kerkelijke fondsen en goederen der Hervormde
gemeente. De meerderheid heeft beslist om het
reglement vau het Algemeen College niet aan
te nemen, maar aan het bestaande reglement,
met eenige voorgestelde wijzigiugeu voornamelijk
de verkiezingen van kerkvoogden en notabelen
betreffende, de voorkeur te geven.
Utrecht, 10 September. Prins Alexander is
hedenmiddag langs de Rijnspoor met H.D. Gou
verneur, Jhr. Hooft, en adj.-kapit. Beijerman,
naar 's-Hage vertrokken, Z. K. H. zal bij het
hoofdkwartier niet terugkeeren.
Tiel, 10 September. De examens tot toelating
op de hoogere burgerschool zijn gisteren geëin-
Flach, Heinr. Kooblochzer enz. Onder de verza
meling manuscripten zijn bijzonder fraaie exem
plaren maar gelukkig niet vele die eenig in hun
soort zijn. Onder de schilderijen bevonden zich
twee portretten (kniestukken) van den stichter
der universiteitsbibliotheek, Jacob Sturm v. Slur-
meck, benevens afbeeldingen van Gustaaf Adolf,
Johannes Kepler en vele professoren der univer
siteit..
De tweede, nog aanzienlijker verzameling in de
stadsbibliotheek, waarvan de stichting aan Oberlin
te danken is, in zooverre hij namelijk de vei brok
keling der verschillende klooster-boekerijen, in
wier bezit de stad Straatsburg door de opheffing
der kloosters na de revolutie geraakt was, wist
voor te komen en de vereeniging daarvan wist
te bewerkstellingen. Oorspronkelijk in het ridder
huis toen in liet oude bisschoppelijk seminarium
en later in de centraalschool geplaatst, vond |00k
deze boekverzameling eindelijk een blijvende
plaats in de nieuwe kerk, waar het consistorie
der Augsburgsche confessie haar naast de biblio
theek van 't seminarium op het koor een plaats
aanwees. De overeenkomst daaromtrent, naar aan
leiding der daarover gevoerde onderhandelingen
tusschen den prefect van den Beneden-Rijn, Sheé
en den president der consistorie Kern, dagteekent
van den 6 Veudémaire van het jaar XII. De
digd. Van de 58 adspiranten, die zich ha.; 1
aangemeld, zijn 51 toegelaten: 2 tot de d.J
13 tot de tweede en 36 tot de eerste klasse. I
dit vrij aanzienlijk aantal leerlingen zal de it-1
ting waarschijnlijk op 20 September wordej
opend.
Harderwijk, 10 September. Gisteren m l
zijn per centraalspoor van Zwolle weder 50 J
militairen alhier aangekomen, om in de J
zoens-infirmerie te worden verpleegd.
Zwolle, 10 September. Wegens den voortij
i den hoogen waterstand, waartegen de aangt|
dammen niet bestand zijn, zijn de wtrkzasl
den aan de Kamperpoortbrug, tot den watel
van Zwolle naar zee behoorende, gestaakt.
Wyhe, 9 September. Ter beteugeling cd l
komiug, zooveel mogelijk, van het misbrui!
sedert eenige jaren door sommige visschersoX
rivieren gemaakt wordt, door kleine visschel
de schubben te ontdoen, ten einde daarvauL
maakte parels te vervaardigen, hebben hl
Gedeputeerde Staten van Overijsel bepaal!
het visscheu met spieriugnetteu, waarmede!
die vischjes kunnen worden gevangen, slee!
zijn geoorloofd ïu de maaoden Februari, I
en April. Vroeger mocht het visschen inell
ringuetten het geheele. jaar geschieden. He:l
hopen, dat door dezen maatregel, die veroL
door alle provinciale besturen te worden L
volgd, een kwaad zal worden te keer get
hetwelk reeds te lang op den aangroei del
schen in onze wateren eeD verwoestenden iul
heeft uitgeoefend.
Vollenhove, 10 Sept. Eergisterennacht isL
groot gevaar het vaartuig van den turfscht
De Kiefte, liggende achter de Voorst en hij
huis behoorende in de haven binnen gebik
Bij den feilen Westenwind zou het hoogst!
schijnhjk vergaan zijn indien, op het hulpgj
niet bijtijds nog de noodige assistentie verl
ware. De uiterdijken, die weer zijn overgeli
staan uog ouder water. De tweede snede i:l
kelijk voor het grootste, gedeelte bedorven. I
Groningen, 10 September. De oud-stud.l
der hoogeschool alhier, van de jaren 1845-1
zullen aanstaande Donderdag eene reünie hol
Groningen, 10 September. Door den Mini
van Binnenlandsche Zaken werd eergistereil
den Commissaris des Konings alhier per telel
kennis gegeven, dat te Nieuweschans een w
van ziekte verdacht rundvee uit Pruisen zou
den aangevoerd. De Commissaris des konings )r
dadelijk den heer Plantinga, veearts, opgedr»
naar Nieuweschans te vertrekken en de nop
maatregelen te nemen. Het bleek echter dal':
bedoelde vee volkomen gezond was, dat da—
gedeeltelijk langs hier per spoor op HarM
voor Engeland vervoerd is. Door de blokkad»
de Wezer kon het niet langs dieD weg verL
worden. De koppel was 89 stuks groot en all
stig uit Rietgadingerland.
De winterdienst op het noordernetl
uaar men met zekerheid bericht, op 15 Sep*
aanvang nemen. Men verneemt tevens, dat ten 4
aau de billijke eischeu van het publiek te vol
de dienst eenige wijziging heeft ondergaan.
Men klaagt hier zeer omtrent de wijze v. li
mede de militaire autoriteit met de zieke sole I
omspringt. Gedurig worden zieken van hier
de infirmerie te Leeuwarden geëvacheerd,
ze bij aankomst aldaar, weer naar Hardei
te zenden. Hieraan zijn grootere onkostei
paard, en blijft de omweg over Leeuwarden vo
zieken zelf minder weuscbelijk. Des morgens
uren moeten ze te Leeuwarden aan het st:
zijn, meestal zonder iets gebruikt te het
en komen dan eerst om halfelf te Harder
Zijn ze hersteld, dan worden ze weer per s
naar Groningen gedirigeerd en moeten vt
geheel voor zichzelve zorgen. Vandaar naar
zijl o. a. een afstand van 6 uren moeten a
vroeger aan de oude Johanniterorde in Str
burg toebehoord hebbende boekerij, moet eer
onbeduidend deel der stadsbibliotheek uitrns
Reeds voordat deze met de stadsbibliotheek
eenigd werd waren echter daaraan een grooi
tal manuscripten en drukwerken, meer dtil
(waaronder 400 manuscripten en 80 op perk;»
geschrevene, 29 boekdeelen in folio, 32 in
17 in kleiner formaat) verloren geraakt xm
zonder dat het mocht gelukken ze terug teM
gen of aanwijzing te verkrijgen in welke t-B
theek ze geraakt waren. Een enkel manuB
de „Mere von der Minne", van meester Goü-B
werd door een toeval teruggevonden. De nl
der verloren geraakte manuscripten bebiXW
op het gebied der theologie, van groote waf
waren de oud-Duitsche dichtwerken. De bek!
Joh. Nicolaas Weisslinger heeft een catologk
drukwerken iu de Johanniter-bibliotheek aai
zig, daargesteld, die der manuscripten is dooi
professor der universiteit J. J. Witter vervaar
Beide catologussen zijn in 't jaar 1746 en li
druk verschenen. De drie verzamelingen i
nieuwe kerk waren theoretisch gescheiden
betrekking van bibliothecaris werd echter
de stad en de Augsburgsche consistorie steed
denzelfden persooD opgedragen. Eerst mei
17den October 1863 kwam eene strenge scbe
