gen. Hel 33ste linie-regiment werd gedirigeerd naar
een heuvel, die de sleutel scheen voor de Fransche
iositie. De soldaten rukten met den groolsten
moed voorwaarts; maar werden inet groot verlies
eruggeslagen. üp dit oogenblik hadden de Pruisen
eeDe kolossale macht op dit punt vereeuigd. De
strijd werd daarop met afwisselend geluk voort
gezet. Franschen en Pruisen streden met helden
moed. Evenals te Woerth was de verhouding
tusschen de strijdende partijen ongelijk. Maar hier
hadden de Franschen de overhand en lang scheen
et meer dan twijfelachtig; of de Pruisen over
deze numerieke meerderheid en de sterke positie
zouden kunnen zegepralen. Gedurende den gebee-
len middag en laat in den avond was het 8ste
Pruisische korps in den strijd gewikkeld met drie
Fransche korpsen. Nu en dan kregen de Prui
sen wat versterking, zoodat er 10,000 man en 90
kanonnen in het gevecht bleven. Ten laalste be
sloten de Pruisische generaals, overtuigd dat het.
centrum te sterk was, zich te werpen op den rech
tervleugel van den vijand. De pachthoeve La Vil-
lette, ofschoon zeer versterkt, werd te 9 uren
genomen, waardoor de Fransche positie onhoud
baar werd. Hunne liuiën werden door het Prui
sische vuur verbroken en zij werden genoodzaakt
om de positie te verlaten, die zij zoo dapper ver
dedigd hadden, en terug te trekken onder be
scherming der vesting. Zij beheerschten thans
den weg naar Verdun volstrekt niet meer, en
het Rijnleger, was opgesloten in de vesting,
welke men had aangewezen als de basis van
den inval in Duitsckland. Ik verneem dat de
Noordelijke spoorweg ook spoedig zal bezet
worden, zoodat Metz van Thionville zal afgesne
den worden. Koning Wilhelm was tijdens het
gevecht op het slagveld. Generaal VonSteimnetz
voerde het bevel, terwijl maarschalk Bazaine de
Franschen kommandeerde. Het is moeilijk de
verliezen van de Pruisische zijde te schatten
zij zullen zeker 10,000 man bedragen. Een aan
zienlijk cijfer, als men nagaat het aantal dat aan
het gevecht deelnam. De verliezen om het Fran
sche centrum te bemachtigen waren verschrik
kelijk. Ik kan u de verliezen aan Fransche zijde
niet opgeven.
De Pruisen verkeeren in de grootste geestdrift
over de behaalde zegepraal. Er loopen vredelie
vende geruchten in het kamp; men meent dat
het ernstigste van de campagne voorbij is."
Nog sterker komt de overwinning van het ver-
eenigd Duitsch leger uit in den volgenden brief
van den koning van Pruisen aan HDs. gemalin
geschreven, die wij heden in het eerste blad van de
Kölnische Zeitung vinden, en tot welker openbaarma
king koning Wilhelm machtiging heeft verleend.
Deze brief gedagteekend, Rózonville, 19 Augus
tus 1870, luidt aldus:
„Dat was gisteren alweer een dag van over
winning, waarvan de gevolgen nog niet te bere
kenen zijn.
,,'s Morgens vroeg is het 12de, met het garde
en 9de korps naar den noordelijken straatweg
Metz Verdun tot St.-Marcel en Doncourt opgerukt,
gevolgd door het 3de en 10de korps, terwijl het
7de en 8ste, benevens het 2de, bij Rézonville
bleven staan.
„Toen eerstgenoemde op een zeer boschvijk ter
rein rechts naar Verneville en St.-Privat omzwenk
ten, begonnen de laatstgenoemde den aanval tegen
Gravelotte, doch niet heftig, in afwachting van
de troepen die de sterke posittie Amanvillers-
Chatel tot aan den straatweg van Metz moesten
omtrekken. Deze kwamen eerst te 1 uren met
het korps Pivot, en vervolgens kwam te 12 uren
het 9de korps in gevecht.
I „De vijand bood in de wouden een hevigen
tegenstand, zoodat wij slechts zeer langzaam ter
rein wonnen.
I „St.-Privat werd door het garde-korps en Ver
neville door het 9de korps genomen, waarna het
12de korps met de artillerie van het Sdeookaan
het gevecht deelnamen.
„Gravelotte en de bosschen van beide zijden
werden, hoewel met zwaar verlies, door troepen
van het 7de en 8ste korps genomen en gehouden.
„Om de vijandelijke troepen, door de korpsen
bij het omtrekken teruggedrongen, nogmaals aan
te vallen, werd tegen den avond eene voorwaart-
sche beweging over Gravelotte gemaakt. Daar
stuitte men op zulk een krachtig geweervuur,
van achter loopgraven en etage, te gelijk met ka-
onvuur, dat het 2de korps bij zijne aankomst
en vijand met de bajonet moest aantasten, met
liet gevolg dat het de sterkte positie nam en be-
ïeld.
„Tegen halfnegen was het vuur achtervolgens
op alle punten tot zwijgen gekomen. Bij laatst
genoemde coup ontbraken rondom mij de histo
rische granaatkogels van Koniggriitz niet. De
minister Von Roon heeft mij ditmaal daaruit
verwijderd.
„Door alle troepen die ik zag, werd ik met de
levendigste hoera's begroet. Zij verrichten w,on-
deren van dapperheid tegen een even dapperen
vijand, die eiken voet gronds verdedigde en her
haaldelijk offensief te werk ging, maar, telken
male werd teruggeslagen.
„Wat nu het lot des vijauds zat zijn, die in het
verschanste, zeer sterke kamp der vesting Metz
is opgedrongen, dit is nog niet te voorzien.
„Ik huiver er voor terug om naar de geleden
verliezeu te vragen, of namen van gevallenen te
hooren noemen, daar mij reeds zoovele bekenden
genoemd zijn, hoewel meermalen zonder zeker
heid. Uw regiment moet schitterend hebben ge
vochten. Waldersee is gekwetst, naar men zegt
ernstig, maar niet doodelijk.
„Ik wilde hier bivouaceeren, maar vond
eerst na verloop van eenige uren eene kamer,
waarin ik op een koninklijken ziekenwagen kon
uitrusten. Daar ik van mijne geheele equipage
te Pont-ó-Mousson hier niets bij mij heb, ben ik
dertig uren achtereen niet uit de kleederen ge
weest.
„Ik dank God dat hij ons den zege heeft doen
behalen. „Wilhelm."
Langzamerhand beginnen evenwel de Parijsche
bladen het hachelijke van den toestand van het
Rijnleger in te zien en uit een ander vaatje te
tappen.
De Gaulois bevat b. v. de volgende correspon
dentie uit Verdun dd. 19 dezer:
„De toestand van Verdun begint ernstig te wor
den, en ik aarzel te minder u dit mede tedeeleu,
daar men vooral op dit oogenblik aan Frankrijk,
hetwelk in gespannen verwachting tijdingen uit
het leger van Metz te gemoet ziet, de waarheid
niet mag verbergen.
Zooals ge weet, verwachtte men hier het leger
van den maarschalk Bazaine. Ten behoeve daar
van heeft men te Reims een grooten voorraad
mondbehoeften en ammunitie bijeengebracht.
Doch wij hebben nog niets zien komen.
De omstreken zijn als 't ware overstroomd met
Pruisische Uhlanen, die alle gemeenschap in de
richting van het Oosten afsnijden.
De gendarmes en de boeren geven hoog op
van de massa Pruisen, die zij op hunnen weg
ontmoeten. Hunne verzekering vond niet veel
ingang. Men meende, dat zij zich aan overdrijving
schuldig maakten. Maar ik kan getuigen, dat zij
de waarheid gesproken hebben. Immers, heb ik
zelf pogingen aangewend om tot het leger van
Bazaine door te dringenmaar het was vruchte
loos. Op mijn tocht stootte ik overat op vijande
lijke troepen.
Ten overvloede kan ik er bijvoegen, dat ik
een persoon uit het dorp Forinerey ontmoette,
met wien ik een gesprek aanknoopte, om inlich
tingen nopens de aanwezigheid en de sterkte van
den vijand in te winnen. Deze nu verhaalde mij
ook, dat alle wegen door uen vijand bezet waren
en dat er niet aan te denken valt, Metz te be
reiken.
Toen ik te Verdun terugkwam, deelde ik den
kolonel Debbecques, kommandant der vesting,
mijne bevinding mede. Deze scheen daarover vol
strekt niet verwonderd, aangezien alles wat hij
vernomen had, overeenstemde met hetgeen ik hem
had medegedeeld.
Hedenochtend heb ik vernomen, dat de voor
posten des vijands van Elain naar Abancourt
voortgerukt zijn. Op die bijzonderheden vestig
ik vooral uwe aandacht, daar er uit blijkt dat
Verdun, waar men steeds zonder tijdingen van
den maarschalk Bazaine is, al meer en meer
ingesloten wordt.
De Figaro deelt mede, dat sedert de optrediug
van den generaal Cousin-Montaubon, graaf van
Palikao, de nationale defensie geheel gereorgani
seerd is, zoodat de ondergang die Frankrijk be
dreigde bezworen is.
Ziellier de gronden die het blad voor deze
geruststellende verzekering aanvoert;
Het staand leger is geplaatst onder het bevel
van een beproefd opperhoofd, wiens wapenfeiten
een ieder bekend zijn, en die geheel belangeloos
en zonder politieke bij oogmerken de verantwoor
delijkheid van den veldtocht op zieh heeft ge
nomen.
De legerkorpsen van Msc-Mahon en Frossard
zijn gereorganiseerdde vijf overige korpsen en
de garde hebben belangrijke versterkingen ont
vangen; twee nieuwe legerkorpsen zijn te Cha
lons samengesteld. Voorts zijn nog de volgende
nieuwe regimenten opgericht; een regiment gen
darmerie te voet; 14- regimenten linie-troepen6
bataillons douanen; een regiment gendarmerie
te paard; een regiment cavalerie der garde en
4 kompagniën sappeurs.
De nationale garde heeft meer dan 200.000 ge
weren ontvangen; de nationale garde te Parijs
heeft nieuwe wapenen bekomen.
Talrijke batterijen zijn gereed; de oud-militai
ren van 25 tot 35 jaren en de jongelingen van
de lichting 1869 zijn gewapend, gekleed en in
gedeeld; de noodige levensbehoeften en munitie
zijn naar het leger gezonden.
Ziedaar zegt de Figaro het aandeel van den
generaal die niet vecht maar die zorgt dat alles
voor den veldtocht in orde is.
Zondag werd te Berlijn met militaire eerbe
wijzen ter aarde besteld een soldaat van de
Israëlitische godsdienst, die inderdaad den hel
dendood is gestorven. In een der groote veldsla
gen werd hij gewond, zoodat een officier hem
aanried onmiddellijk naar de ambulance te gaan.
„Ik kan nog best een poos medevechten" ant
woordde de dappere, „ik kan nier meer van
dienst zijn dan in de ambulance." Een minuut
later werd hij door een tweede kogel doodelijk
getroffen. Het was een geacht jong koopman.
Karlsruhe, 22 Augustus. De officieele Karls-
ruher Zeiling constateert, dat de Franschen zich in
dezen oorlog bij herhaling hebben schuldig ge
maakt aan schending van het volkenrecht. Eerst
hebben zij dit gedaan te Saarbrüeken en thans
ook te Kehl. Terwijl de Duitsche batterijen tegen
Straatsburg zoodanig waren geplaatst, dat Keld,
als zijnde eene niet versterkte open stad, geheel eu
al builen het bereik van het geschut bleef, hebben
de Franschen opzettelijk die plaats in brand ge
schoten. Generaal Von Werder heeft daarover
aan den kommandant van Straatsburg onder
anderen dit geschreven„Zulk eene wijze van
oorlogvoeren is bij beschaafde natiën eene onge
hoorde zaak. Ik moet daaruit dan ook aanlei
ding nemen, om u persoonlijk voor de gevolgen
daarvan verantwoordelijk te stellen. Buitendien
laat ik van de daardoor veroorzaakte schade eene
taxatie opmaken en zal mij voor het bedrag ver
goeding verschaffen door contributiën in den
■Elzas."
Berlijn, 22 Augustus. (Particulier telegram). De
generaals van de artillerie en de genie Colomier
eu Mertens hebben bevel gekregen out Straats
burg te belegeren.
Na aankomst van de Pommersche eu Silezische
korpsen tellen de Duitsche troepen in Frankrijk
meer dan 60U,OOI) man. De Fransche troepen te
Metz zijn 100,000 man sterk, die te Chhlons 100,000
eu te Parijs 50,000 man. NR. Cl.)
Dresden, 22 Augustus. Het Dagblad van Dresden
behelst een telegram van den Koning van Prui
sen uit PontA Mousson aan den Koning van Sak
sen, waarbij Koning Wilhem den laatstep geluk
wenscht niet het schitterend aandeel van het
Saksisch legerkorps in den veldslag van den lSien
Augustus.
Stuttgart, 23 Augustus. Er is nog geene offi
cieele bevestiging ontvangen van het telegrafisch
bericht, hetwelk den Minister van Oorlog door
de Wurtembergsche postdirectie was toegezon
den, betreffende de overgave van Pfalzburg bij
capitulatie.
Parijs, 23 Augustus. (Part. tel.) Indirect. Het
kamp van Ch&lons wordt opgeheven. De troepen
gaan naar Owrelles (Parijs).
De garde-mobile zal achtereenvolgens het kamp
St.-Mour verlaten en in verschillende steden van
het binnenland in garnizoen worden gelegd. (K. C.)
Darmstad, 23 Augustus. De Darm. Zeitung heeft
een extra-nummer uitgegeven, waarin de verlie
zen, door de Groothertogelijke 25ste divisie in
den veldslag van 18 dezer (Gravelotte) geleden
op 1792 man worden geschat, waarvan 21 officie-
en 169 man gesnéuveld.
Parijs, 24 Augustus. De toebereidselen voor de
verdediging van Parijs worden met den mees
ten ijver voortgezet. De gedetacheerde forten zijn
ruim voorzien van zwaar geschut, van troepen
en ammunitie. De voorraad levensmiddelen en
oorlogsammunitie te Parijs is aanzienlijk. Alles
bereidt zich voor tot een krachtige verdediging,
zoo die noodig mocht worden. De nationale garde
zal geheel gewapend worden; zij is bezield met
de meest vaderlandslievende gevoelens en houdt
dagelijks oefeningen.
Brussel, 24 Aug. (Part tel.) De verzekering,
voorkomende in een Engelsche correspondentie
van l' Indépendance Beige, dat de onzijdige groote
mogendheden aan de regeeringen van België,
Lnxemburg en Nederland hebben verzocht den
doorvoer van gekwetsten toe te staan, is onjuist.
Het verzoek is van Pruisen uitgegaan, en betrof
de gekwetsten der beide oorlogvoerende partijen.
België heeft, vóór dat het antwoordde, de Fran
sche regeering geraadpleegd, die zich bepaaldelijk
heeft verzet tegen het toelaten van den doorvoer
van gekwetsten, hetwelk zou gelijk staan met de
schending der onzijdigheid door België zelf.
De Belgische regeering heeft geenerlei bericht
ontvangen van een botsing tusschen Belgischeen
Pruisische troepen aan de grenzen. Vad
Brussel, 24 Aug. Volgens de Indépendance beige
worden te Marseille twee Algerijnsche divisiën,
elk van 10,000 man, verwacht.
TELEGRAMMEN.
Paiij24. Augustus. Men verzekert dat de in
schrijving voor de leening van 750 millioen franken,
ruim duizend millioen bedragen.
De krijgsraad heeft opnieuw drie doodvonnissen
uitgesproken in de zaak La Villette.
In het Wetgevend Lichaam beeft de heer Gam-
betta geëischt dat men het stelsel van stilzwijgen
zou opgeven. Het land moet weten, zeidehij, hoe
ernstig de toestand is, opdat het zich kunne ver
dedigen.
Deze woorden lokten luide tegenwerpingen en
tumult uit, waarna het incident gesloten werd
verklaard.
De minister van binnenl. zaken deelde mede
dat de regeering, na de dépêche van den vorigen
dag, geen tijdingen van het tooneel des oorlogs
had ontvangen.
De heer Thiers verklaarde namens de commis
sie dat zij het voorstel van den heer De Kératry
verwerpt; evenzoo een ander voorstel om drie
leden der Kamer aan het comité voor de verde
diging van Parijs toe te voegen. In het laatste
oogenblik dat de colli missie vergaderd was, werd
er een ander voorstel gedaan, dat lieden zal over
wogen worden.
St.-Pctersburg, 24 Augustus. Het Journal de
St.-Petersbourg verzekert dat het bericht van 1'Indé
pendance Beige, betreffende eene overeenkomst
tusschen Frankrijk en Rusland om geen ver
brokkeling van Frankrijks grondgebied te gedoo-
gen onnauwkeurig is. Ofschoon Rusland die ver
brokkeling niet zou wensehen, bestaat voor 't oogen
blik zulk een overeenkomst niet.
Parijs, 24 Augustus. Het Journal o/ficiel zegt,
dat de inschrijvingen voor de nationale leening
van 750 millioen franes, voor zoover zij bekend
zijn, te Parijs en in de departementen gisteren
620 millioen bedroegen. De inschrijving duurt
heden voort.
Berljjn, 24 Aug. (Part. tel.). De regeeriug heeft
aan het leger 5000 exemplaren gezonden van de
kaart der versterkingswerken van Parijs, opzet
telijk voor dat doel op de staatsdrukkerij alhier
vervaardigd.
Corx-esponcleritie.
X. vestigt de aandacht op den verkoop van
vleesch, afkomstig van door de ziekte aangetaste
rarkens, dat alhier, met name op de Oranje- en
Waardgrachten en Zuklsingel, voor 25 cents de
3 oude ponden verkocht wordt, terwijl het in
de Janvossen-, Klare- en Groenesteeg voor 25
cents per oud pond te verkrijgen is. Het groote
verschil tusschen deze prijzen, en die van het
varkeiisvleesch in 't algemeen, duiden genoegzaam
aan dat hier feitelijk bewezen is, de verkoop van
vleesch van door de heerschende ziekten aanges
taste varkens.
Waar in andere gemeenten den last wordt
verstrekt om nauwkeurig toe te zien op het vleesch
en spek dat in verbruik wordt gebracht, vraagt
X. of ook hier dien last niet door het hoofd der
plaatselijke politie gegeven, en toezicht daarop
gehouden kan worden, teneinde hieraan een einde
te maken.
P. vraagt: hoe het te rijmen is met alle maat
regelen ter bevordering van volksgezondheid,
dat het riool op de gedempte gracht sedert vier
maanden open is? Hierdoor ontstaat eene ver
pestende uitwaseming, die voor de bewoners
dier gracht alles behalve gezond eu aangenaam is.
LAATSTE BERICHTEN.
Dordrecht, 23 Aug. In de zitting van den ge
meenteraad heden alhier gehouden, is medege
deeld, dat besloten is om de algemeene vergade
ring van de Hollandsche Maatschappij van Land
bouw, en de daaraan verbonden tentoonstelling,
uit hoofde van de tijdsomstandigheden, uit te
stellen.
's-Gravkniiage, 24 Aug. Morgen, Donderdag,
ter gelegenheid van den verjaardag van Z. K. H.
Prins Alexander der Nederlanden zal ten voor-
deele van het Uoode Kruis aan het Gemeentebad
huis te Seheveningen een waar feest worden
gevierd. Behalve een concert zooals er nog nim
mer aldaar een zal zijn gehoord, zal een schitte
rend vuurwerk worden ontstoken.
Morgen 25 dezer, verjaardag van Z. K. H,
prins Alexander, tweede zoon des Konings. Z.
K. H. wordt bij die gelegenheid van Utrecht al
hier verwacht. Des morgens groote parade van
het garnizoen. Des middags groot diner op het
Huis ten Bosch. Bij dag groote omgaug van den
Johanniter baron d'Ablaing van Giessenburg ten
behoeve van het Roode Kruis. Des avonds inzame
ling ten zelfden einde op het Groot Stedelijk
Badhuis, alwaar een luisterrijk concert zal wor
den gehouden, terwijl de dag met een schitterend
vuurwerk zal worden besloten.
Heden hebben de troepen, uitmakende het
garnizoen van de residentie weder eene groote
militaire wandeling gedaan en eenige krijgsbe
wegingen uitgevoerd in de richting van Voor
schoten. Ten halftwee uren keerden de troepen
langs verschillende wegen in de residentie terug.
Z. M. de Koning vergezeld van zijn staf, bevond
zich aan het hoofd der krijgslieden.
Amsterdam, 24 Aug. Rogge, stemming: onver
anderd genoegzaam; Petersburg 180; Galatz 195
c. z./k., 200 op tijdN. Pruis. 198 c. z./k., 204 op
tijd; Odessa 195 c. z./k., 201 op tijd. Levering,
stemming: onveranderd; October 194, 193. Raap
olie, vliegend 4314; Mei 4114, 4154; Sept. 4254, 43
Oct. 4154, 4214; Nov. 4154, 42; Dec. 4114, 41%.
Lijnolie, vliegend 32%; Sept. 3214, 3254; najaar
3254; Koolzaad, Oct. 7754 Boekweit onveranderd
HUWELIJKEN, GEBOORTEN EN STERFGEVALLEN.
Burgerlijke Stand van Leiden van den 18den
tot en met den 24den Augustus.
Gehuwd P. T. Cocrt jm. en W. Nieowenburg jd. J
De Lieer wedr. en C. Secreve wed. F. De Munnik jm. eD H.
M. Indmi jd. A. Wiggers jm. eu M. W. E. Pevein jd.
L. H. F. Willemeen jm. en J. P. E. Van dor Ark jd. H.
H. Maas jm. en A. M. Wonters jd. A. Schol jm. eu J. Vui-
Bting jd. J. Paulussen wedr. on J. Meijer wed.
Bevallen: W. J. A. Sanders, geb. Fraucken, C.
üaemen, geb. Odekerken, Z. A. Hooff, geb. Overduin, Z.
C. Verstraaten, geb. Van der Klein, D. Ch. Niemeijer geb.
Van der Weyden, Z. M. C. Van Brussel, geb. Scbaap, D.
G. Huge, geb. T. d. Berg, D. M. L. Van Mannekus, geb.
Jiirges, D. Ch. Milders, geb. Kranenborg, D. J. Gunstra,
geb. De Vrind, Z. A. M. Taverne, geb. Franken Z, M,
