N«. 2972.
Maandag
A°. 1869.
18 October.
Feuilleton van liet „Leidscli
Dagblad".
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTKNTIKN.
Voor iederen regelf 0.15.
Grootere letter naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Lelden, 16 October.
Toen in Engeland een Reform-bill werd ont-
worpen, was de overtuiging algemeen dat voor
eene herziening der kieswet in de allereerste
plaats noodig is, volkomen bekendheid met de
gebreken van de bestaande, en dat voorts van
elke verandering de vermoedelijke resultaten zoo
nauwkeurig mogelijk moeten berekend worden.
Gladstone gaf dan ook bij de verdediging van
zijn wet uitvoerige staten en tabellen, waaruit
bleek tot welke klasse der maatschappij de be
staande kiezers behoorden, welke uitzonderingen
daarbij bestonden, welke soort van kiezers hij het
kiesrecht wilde verleenen enz. enz. Zoo ook werd
de wijziging der kiesdistricten niet vastgesteld,
voordat een enquête was gehouden, en een onder
zoek in loco had plaats gehad, naar de „natuur
lijke grenzen" van elk district. Een kolossaal
deel in folio, met kaarten van elk district, maakte
de bevindingen van dat onderzoek publiek.
In ons land nu wil de regeering thans ook
tot eene herziening der kieswet overgaanwel
is waar, naar de verklaringen van den minister
van financiën, niet van een diepiugrijpenden
aard, maar (blijkens de circulaire van den mi
nister van binnenlandsche zaken) toch een zoo
danige, waarbij een verlaging van den census in
de steden en eene verhooging van dien op het
platte land in aanmerking zal komen. Buitendien
eene herziening in de kieswet is steeds een zaak
van zeer groot gewicht.
Welke voorbereidingen zullen er nu voor deze
herziening gemaakt worden? In de eerste plaats
is het dan noodig, dat men volkomen op de hoogte
zij van den tegenwoordigen toestand, van het
kiezersvolk in de verschillende districten: met
cijfers moet men de verschillende werking der kies-
iwet in de onderscheidene districten kunnen aan-
toonen, dan eerst zal het mogelijk zijn tot eene
verbetering te komen. Een ernstig, nauwkeurig
onderzoek wordt, dunkt ons, vereischt.
In de genoemde circulaire worden Ged. Staten
aangeschreven, om vóór 1 November mededeeling
te doen van den uitslag vau hun onderzoek be
tredende deze zaak, en dan vóór 1 December
eene opgave te doen van het aantal kiezers, dat
volgens hunne voorstellen elke gemeente zal tel
len. Zal er nu door dit onderzoek het noodige
licht verspreid worden? Wij willen niet aan de
bekwaamheid en den ijver van Ged. Staten tw ij -
felen, maar zullen allen, bij de ruimte die hun
volgens die circulaire is gelaten, en bij de zeer
algemeene vragen, die hun gesteld zijn, wel dat
onderzoek op die wijze instellen, als wij hier
boven omschreven? Ook meenen wij uit de woor
den der circulaire te moeten opmaken, dat de re
geering niet eens verlangt dat dit onderzoek op
die schaal zal plaats hebben.
Het is daarom, dat wij op het voorbeeld van
Engeland wezen.
Wij laten ons gaarne den lof van degelijk
heid geven: wij stellen prijs op dien eeretitel.
Velen meenen dat zij zich dien titel niet op
betere wijze kunnen waardig maken, dan door
langzaam voorwaarts te gaan, en alzoo alle zaken
uit te stellen. En het is wel eens gebeurd, dat
zij ten slotte moetende toegeven, zeer overhaast te
werk gingen, en in plaats nog van langzaam te
gaan, blijven deze eerst een langen tijd stilstaan,
en gaan dan aan 't hollen.
Wij verlangen iets anders, en maken ons een
ander begrip van degelijkheid; niet dat men
lang, maar dat men zeer grondig de zaken on
derzoekt, en daarna zijne plannen maakt, zal
zeker het verste brengen, en zoowel op wet
gevend, als op elk ander gebied de duurzaamste
resultaten te weeg brengen.
Moge dan ook voordat men tot eene wijziging
der kieswet, zij het eene ook nog zoo geringe,
overgaat, zorgvuldig worden nagegaan, welke de
gevolgen er van zullen zijn. Het klinkt vreemd,
dat wij dezen wensch uitspreken: het schijnt
overbodig. De circulaire! aan Ged. St., de wijze
waarop deze zaak in sommige bladen is behan
deld, geeft er ons aanleiding toe.
Wij vestigen de aandacht onzer lezers op het
ingezonden stukje, dat wij heden opnemen. Wij
vermeenen,dat de wensch daarin uitgedrukt weer
klank zal vinden bij de gansche burgerij en dat
een ieder gaarne door het uitsteken van de vlag
van zijn sympathie zal doen blijken voor het
genootschap Mathesis Scientiarum Genetrix, dat
op dien dag te Amsterdam met goud zal be
kroond worden. Een feestdag voor dat genoot
schap behoort ook een feestdag voor Leiden te
zijn.
Wanneer dan Maandag het klokkenspel het
teeken zal geven, dat de plechtigheid heeft plaats
gehad, en de overreiking der medalje is geschied,
dat dan de vlaggen worden uitgestoken 1 Hier
mede spreken wjj den wensch van velen uit.
Gisterenavond werd door den voorlaatsten trein
van Amsterdam het hek aan de Warmondsche
zijde bij Zomerzorg stuk gereden.
Door den locomotief werd een gedeelte van
dit hek nog een eind verder door het andere, aan
den kant van het station gelegen hek heen, dat
zich door den schok opende, inedegesleept.
Het voorval moet daaraan zijn toe te schrijven,
dat de wachter, die den trein wel had zien aan
komen, maar wiens lantaarn was uitgewaaid,
zich naar binnen had begeven, om zijn licht
weer te ontsteken en zoodoende geen tijd had,
om nog vóór de komst van den trein het hek
te openen.
Ongelukken heeft men echter niet te betreuren.
Ten gevolge van dat ongeval is de trein een
kwartier later te Rotterdam gearriveerd.
Aangaande de gerezen moeilijkheden tusschen
de Nederlandsche exploitatie-maatschappij en de
Eransche Est, meldt het Memorial Diplomatique,
dat die moeilijkheden misschien onoplosbaar
zullen zijn, meer niet. Volgens dit blad echter is
deze moeilijkheid geheel afgescheiden van de
Fransch-Belgische overeenkomst betreffende het
transito-vervoer tusschen Basel en Antwerpen.
De kassier van een afdeeling der Zwitsersche
bank te Zurich is spoorloos verdwenen, een te
kort in de kas achterlatende van acht en een
halve ton, sommigen spreken van éen millioen.
Beursspel schijnt oorzaak te zijn van het groote
verlies. De directeur der bank en de procuratie
houder te Zurich zijn daarop in hechtenis geno
men, beschuldigd van den voortvluchtige te veel
vertrouwen te hebben geschonken. Zij verdedig
den zich met de opmerking, dat de kassier, een
neef van den hoofd directeur der bank, een bui
tengewone volmacht bezat van zijn patroon, en
tegen een borgtocht van f 40,000 zijn zij op vrije
voeten gesteld. Vreemd is het zeker, dat het te
kort niet eer is ontdekt, te meer daar reeds voor
de vlucht eenige zeer ongunstige geruchten over
de speculaties van den kassier geloopen hebben.
Er is door de bank een belooning van f 5000 toe
gezegd aan hem, die stellige aanwijzing van den
voortvluchtige weet te geven.
De Lombardia meldt dat de voortvluchtige reeds
gevat is.
Intusschen komt in het Politieblad het signale
ment voor van den persoon van Emil Schiirr van
Mumliswijl, oud 24 jaren, laatst kassier bij de
Zwitsersche bank te Zurich, spreekt Duitsch,
Fransch en gebrekkig Engelsch en draagt een
gouden brH. Zijne opsporing wordt verzocht, aan
houding, waarvoor eene belooning van 10.000 fr.
is uitgeloofd, en bericht aan het dep. van justitie.
Wij vernemen dat de plannen voor de spoor
wegstations bij Vlissingen thans door den minis
ter van binnenlandsche zaken zijn goedgekeurd.
Het internationaal- en goederen-station zal ge
vestigd worden op de plaats, die daarvoor oor
spronkelijk bestemd was, zijnde in de onmiddel
lijke nabijheid van de buitenhaven, terwijl een
lokaalstation zal gebouwd worden dicht bij de
keersluis, aan de oostzijde van het kanaal.
(Jok vernemen wij, dat de aanbesteding van den
bovenbouw der brug bij Souburg binnenkort kan
worden te gemoet gezien MiddCt.)
Op een adres van de Vereeniging tot bevor
dering van de belangen des Boekhandels, hou
dende verzoek dat de handel en de verkoop van
boeken, tijdschriften en dagbladen aan de amb
tenaren der postadministratie mocht verboden
worden, is door den minister van financiën af
wijzend beschikt. Het departement meende, met
aan het verzoek der adressanten te voldoen, o. a.
ook het algemeen belang niet te bevorderen.
schoten, te GroningenA. C. Bod aan, van 's-Gra-
venhage, te Venlo; J. B. Clii Caron, van 's-Gra-
venhage, te Goor; F. J. M. Ditt, van Meppel, te
's-Hage; J. Giltjes, van Helder, te Harlingen; C.
Z. Haak, van Delft, te Deventer; A. De Looy,
van Gorcum, te Tilburg; J. S. C. Mostertman,
van Heusden, te Oisterwijk; J. J. Van Ouwer-
kerk, van 's-Bosch, te 's-BoschF. Overkamp, van
Pijnacker, te Zutfen; J. J. Van Veen, van's-Gra-
venhage, te Horst SevenumJ. Vlug, van Sloten,
te Lochem; H. F. B. Weimar, van 's-Hoge, te's-IIage.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 120 tot 136 vol
wassen personen en van 53 tot 69 kinderen.
Aan de Zwem- en Bad-Inrichting Rhynzigl zijn
gedurende het badseizoen 1S69 totaal 9817 baden
genomen, zijnde 14226 minder dan gedurende het
badseizoen 1868.
Bij de Maatschappij tot exploitatie (van Staats
spoorwegen zijn, na afgelegd examen, tot surnu-
I merairs aangesteld de heeren: C. Aenmey, van
I Klaaswaal, te Goes; F. C. Balkema, van Win-
Het officieele Prusische dagblad, de Staals-An-
zeiger, deelt mede, dat de Koning van Prui
sen aan den heer Mr. P. J. A. M. Van der
Does de Willebois, commissaris des Konings in
het hertogdom Limburg, den Rooden Adelaar
2de kl. met de Star heeft geschonken, en den
Rooden Adelaar 4de kl. aan de heeren E. D.
Spronck, te Maastricht, en Lem<re, te Utrecht.
Z. M. heeft op verzoek eervol ontslag verleend
aan Mr. H. W. J. Van Marle, als rechterplaatsv.
in de arr.-rechtbank te Deventer, en aan Mr. J.
Witteveen, als notaris te Metslawier, gem. Oost-
dongeradeel.
Amsterdam, 15 October. Bij het sluiten der In
ternationale Tentoonstelling op Maandag e. k.,
zuUen al'een de medailles worden uitgereikt. De
eere-diploma's en de eervolle vermeldingen zijn
nog niet gesteendrukt, en zu"en daarom eerst
later aan de rechthebbenden worden ter hand
gesteld.
's-Graveshage, 15 October. Men deelt mede,
dat zich alhier eene vereeniging heeft gevormd
van zeer bijzonderen aard, waarvan wel het bui
tenland, en vooral Amerika en Engeland, talrijke
voorbeelden kan aanwijzen, maar die tot heden
hier te lande nog niet bestond. Zij stelt zich n. 1.
ten doel, onderzoek van de dusgenaamde spiritu
alistische manifestation en hetgeen daarmede in
verband staat. Hoewel deze vereeniging reeds
sedert den aanvang dezes jaars werkende is, heeft
zij zich dezer dagen, naar wij vernemen, gecon
stitueerd en hare statuten vastgesteld. Zij bestaat
voor een deel uit personen die wetenschappelijke
vakken beoefenen en telt onder hare leden, waar
onder ook dames worden opgeuomen, bekende
onderzoekers op bovengenoemd gebied. Talrijke
aanvragen tot toetreding hebben haar doen be
sluiten het ledental uit te breiden, dat echter tot
36 beperkt is. Zij voert ten titel Oromase, dat is
beginsel van het goede, en komt in een der groote
hotels alhier bijeenin het winterseizoen een
maal per week, 's zomers maandelijks onder de
leiding van een bestuur waarvan het hoofd, een
bekend onderzoeker, alhier eene eervolle betrek,
king bekleedt en reeds vroeger eenige werkjes
omtrent de zaak uitgaf. Bij iedere vergadering
worden experimentale séances met dusgenoemde
mediums gehouden. Nog voegt men er bij dat de
vereeniging het voornemen heeft in een periodiek
geschrift de resultaten van het onderzoek op dat
gebied, zoo hier te lande als elders verkregen,
mede te deelen; aangezien tal van geschriften
DUITSGHE ZWENDELAARS
TE
LONDEN.
Ouder dit opschrift bevat de llheinische Kurier
het volgende, ook voor Nederlandsche lezers niet
onbelangrijk te achten artikel, dat we aan de
Delftsche Ct. ontleeuen
Londen wordt met recht de grootste handels
plaats der wereld genoemd; zij is echter ook te
gelijk de reusaehligste zwendelplaats onder de
zon, daar alle bedriegers, deugnieten en zwen
delaars der bekende wereld hier samenstroomen.
Helaas! bevinden zich ouder deze gevaarlijke
industrie-ridders zeer vele Duitschers, berucht
door de stoutmoedigheid en vermetelheid, waar
mede zij hunne bedriegerijen en zwendelarijen
ten uitvoer brengen.
Om het vuile, walgelijke nest der Duitsche
zwendelaars te Londen te beschrijven, moest men
zijne pen in gal doopen; men moest de kunst
verstaan afgronden van zedelijke ellende te kun
nen verlichten, men moest met krijschende stem
den alarmkreet over hunne afschuwelijke orga
nisatie kunnen doen hooren.
Duitsche kunst, Duitsche wetenschap, Duitsche
arbeid, Duitsche oprechtheid, deugdelijkheid en
Duitsche vlijt, worden in Engeland op waardige
wijze vertegenwoordigd; maar de bende zwen
delaars, die hier sedert jaren verkeert en ver
meert, vertegenwoordigt niei-Duitsch bedrog, het
is niet de donkere zijde des Duitschen handels,
die in dit moeras haren schaduw werpt, het is
eene wereld op zich zelve, die slechts in Enge
land ontstaan kon, evenals zekere giftplanten
alleen in tropische landen gedijen. De Duitsche
zwendelaars in Londen hebben zich op den bo
dem des vrijhandels begeven, daar het op dezen
bodem alleen mogelijk is hun vuil handwerk te
drijven.
Evenals de vrijheid van drukpers niet enkel
het palladium der constitutie en de verhevene
waarborg eener volledig ontwikkelde maat
schappij is, maar zij ook de schandelijkste mis
bruiken mogelijk maakt, eveuzoo is vrijheid van
handel niet enkel de grondsteen der cotnmercieele
en industrieele grootheid eener natie, maar kan
ook door haar het commercieel bedrog tot eene
hoogte stijgen, zooals zulks in een minder vrijen
staat niet mogelijk zou zijn.
In Duitschland, waar de inachtname van dui
zenden vormen noodzakelijk is om eene handels-
of finantieele zaak te kunnen openen, zijn zoo
schreeuwende misbruiken, als op den heerlijken
bodem der vrijheid, die Engeland voor alle
materieele ondernemingen aanbiedt, niet
mogelijk. Hoewel de zwendelhandel maar al te
veel ook door Engelschen wordt gedreven, zoo
zijn er toch een zekere soort van hersenschim
mige zaken die slechts door vreemdelingen worden
uitgeoefend.
Begeven wij ons voor een oogenblik in het
toevluchtsoord van den Duitschen zwendelaar te
Londen. Deze kwam gewoonlijk naar Engeland
omdat hij moest en in den regel zonder geldmid
delen, en zijne eerste bezigheid is dus, nadat hij
zich een weinig georienteerd heeft, een klein
donker kamertje in een zijstraatje der city te
huren en een of andere hoogklinkende Engelsche
firma op de deur te doen zetten. Heet de zwen
delaar in Duitschland „Johann Michel", zoo heet
hij nu „Robertson, Brown Cl0.", of „Smith
C°." Was hij in Duitschland bediende met een
zeer gering salaris, zoo dragen de brievenhoofden
die hij thans laat drukken, den titel van „com
mission - of financial Agents of eene dergelijke veel
belovende hoedanigheid.
In het kamertje, dat de zwendelaar zijn office
noemt, zijn alleen een tafel, een stoel, inkt en
pennen, postpapier met den gemelden stempel te
vinden en voornamelijk een dik boek, het evan
gelie der zwendelaars, zijnde het beroemde adres
boek van den Europeeschen handel, hetwelk
Firmin Didot te Parijs jaarlijks uitgeeft. De
„London Directory" bevat slechts de adressen
van de kooplieden der hoofdstad van Engeland,
terwijl het adresboek van Didot de voornaamste
firma's in alle steden van Europa vermeldt.
Dit lijvige boek is „the Stock in Trade" des
zwendelaars, ofschoon de grootmeesters der zwen-
delarij zich langzamerhand eene geheele biblio
theek van Engelsche en Duitsche adresboeken
aanschaffen. Het groote proces des zwendelaars, het
geheimzinnig alchimistisch zoeken naar den steen
der wijzen, de duivelskunst om uit niets goud
te maken, bestaat nu eenvoudig daarin, adressen
op te snorren en naar alle 's Heeren landen brie
ven te kunnen schrijven. De zwendelaar schrijft
nu den geheelen dag brieven, en te oordeelen
naar de firma's waaraan zij gericht zijn, heeft
hij eene harde struisvogel maag en kan hij alle
mogelijke zaken verteren. Hij schrijft aan wijn
handelaars, leer-, horloge-, zeepfabrikanten,
kortom, er is geen tak van nijverheid of koop
handel die de zwendelaar niet bestudeeren wil.
Van uit zijn officeschrijft hij zelfs naar Sicilië
