N°. 2962.
Woensdag
A®. 1869.
6 October.
LEIDSLH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maanden3.00.
Franco per_post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVKRTENTIEN.
Voor iederen regel0.15.
Grootere letter naau* de plaatsruimte die lij beslaan.
Lelden, 5 October.
De Times geeft, onder den titel „De
belangen van het Oosten in de Oostersche quaes-
tie", een artikel van ongeveer den volgenden
inhoud
„Wij weten genoeg van het hof, de ministers,
de geldverspilling en de zoo schrandere diplomatie
van den Koning van Griekenland, den Khedive
van Egypte, en den sultan, en van hunne schul
den en hunne geldleeningen weten wij veel te
veel, maar van de bevolking in hun gebied
die uit 20 mill, onderdanen dersultans, 3 millioen
Egyptenaren en 1 millioen „Hellenen" bestaat
weten wij zeer weinig. De belangen van 24 mil
lioen menschen, die door hunnen arbeid dat alles
opbrengen, wat hunne souvereinen bezitten, en
die met hun zweet de feesten, diners en deluxe
betalen, waarmede reizende prinsen worden ge
amuseerd, komen nooit in aanmerking, als de
Oostersche quaestie de opmerkzaamheid van ka
binetten, diplomaten en bankiers bezig houdt.
Zóo mag het niet langer blijven, maar de toe
komstige politiek van Engeland moet voor de be
langen en de steeds aangroeiende macht van de
bevolkingen evenzoogoed een oog hebben, als
voor de politieke combinatiën en de afnemende
kracht hunner regeeringen. De Oostersche quaestie
heeft zich tot nu toe slechts bezig gehouden inet
de personen der souvereinen, welke zoo handel
den als waren hunne belangen afgescheiden van
die hunner onderdanen.De sultan, de Khedive
en de koning van Griekenland vullen hunne
paleizen met al de luxe van Parijs en Londen;
zij bedekken hunne tafels met alle uitvindingen
van Fransche koks, terwijl vlak voor hunne pa
leizen hunne onderdanen de akkers bewerken
met een ouhandigen classieken of barbaarschen
ploeg, zich voeden met koeken, die zij in de asch
bakken, en in hutten wonen, waar alle zweem
van comfort evenzeer ontbreekt, als in die hunner
voorvaderen in de dagen der Farao's, van Priantus
en van Herodus. Millioenen worden voor nutte-
loozen pracht verspild, maar voor de noodzake
lijke verbeteringen tot opheffing van den toestand
der landbouwbevolking heeft men geen geld.
Tegenover negen tienden harer onderdanen zijn de
regeeringen van Turkije, Egypte en Griekenland
niets dan belastings- en conscriptie-machines. De
Porte heelt evenmin de macht om hare inkomsten
in te zamelen als om recht te doen spreken; de
rechtbanken zijn omkoopbaar, en de belastingen
worden verpacht. De regeering van Egypte onder
drukt de landelijke bevolking door dwangarbeid,
door onmatige belastingen en door de allerhatelijk
ste conscriptie. De Grieksche regeering kan niet eens
de straatroof in haar land onderdrukken, en de
minister van financiën Soteropulos, die zelf den
roovers in handen is gevallen, heeft het gezegd,
dat er toenmaals 100,000 strafactiën voor begane
misdrijven op het land aanhangig waren. Voor
18 jaren is men begonnen een weg van Trapezunt
naar de Perzische grenzen aan te leggen; en
daarmede is men nog niet verder gekomen als
toen; maar daarentegen zijn er 4000 arbeiders
bezig om in de nabijheid van Konstantinopel een
rijweg te maken voor de keizerin van Frankrijk,
opdat zij een bosclije bezoeken kan op een paar
uren afstands gelegen, dat door Lady Mary Wortley
beroemd is geworden. Hoeveel geld ouder het
voorwendsel van te dienen voor den weg naar
Trapezunt is opgebracht, mag de hemel weten
Een gevolg van het Turksche wanbestuur is; dat
de Perzische handel den wég door Turkije ver
laat, en de betere wegen opzoekt, die Rusland
aanlegt. De Pacha van Egypte geeft jaarlijks
groote sommen uit voor handelsbooten, maar zij
worden slechts al te dikwijls, niet voorden han
del, maar voor prinsen, pacha's, beambten en
dagbladcorrespondenten gebruikt. Hij zelf wint
niets daarbij, dan de reputatie van een „gecivi
liseerde" vorst te zijn, of verkrijgt daardoor in
Europa een gunstige stemming voor zijne leenings-
liefhebberij.
Maar met al deze leeningen wordt voor de be
hoeften der belastingbetalenden en landbouwers
niets gedaan. Egypte bezit een reusachtig kanaal
in zijn Nijl, waarop wind en stroom het werk
van paarden] of stoombooten verrichten maar de
Khedive belast het transport der landbouwpro
ducten, als had hij den Nijl en de stroom gemaakt,
en als onderhield hij den noordenwind op zijne
kosten.
De sultan verwaarloost den aanleg van mijnen,
maar de Pacha van Egypte herschept de wegen,
door de natuur geschonken, in onderdrukkings
middelen der bevolking. En het Grieksche
volk
Onder gunstige omstandigheden heeft zijne re
geering voor middelen van verkeer en de wel
vaart der landbouwbevolking niets meer gedaan,
dan de sultan en de Khedive. Maar nog erger
zijn daar de roovers in het papiergeld. In al
deze drie rijken is in de laatste 30 jaren het
meeste geld verkwist voor het onderhoud van
leger en vloot, die sinds den Parijzer vrede daar
geheel overbodig zijn. Jaarlijks leent men groote
sommen, om de renten van vorige leeningen te
kunnen betalen, maar deze wijze van handelen
kan niet lang meer duren; de lichtgeloovigheid
der geldschieters kent hare grenzen.
In deze omstandigheden wordt een oplossing
der Oostersche quaestie door de in het Oosten
bestaande regeeringen zeiven dagelijks onwaar
schijnlijker. Engelands politiek moet daarin haren
blik verder wenden en nauwkeurig nagaan, niet
alleen hoe de sterkte en de stemming der vol
keren in Turkije, Egypte en Griekenland is be
treffende een wederstand tegen vreemde over-
heersching, maar ook door welke maatregelen
de vooruitgang daar kan verzekerd worden, en
hoe hunne regeeringen kunnen verhinderd wor
den om door voortdurende verkwisting en onder
drukking opstanden in hunne landen te provo
ceeren."
Thans zijn in de residentie de gedelegeerden
vergaderd van de vier landen (Frankrijk, Enge
land, België en Nederland) tusschen welke in
1864 het tractaat omtrent de suikerbelasting is
gesloten. Die bijeenkomst schijnt alleen ten doel
te hebben om eenige punten, betreffende de uit
voering van dat tractaat te regelen, onder ande
ren de herziening der standnommers, die volgens
art. 18 van het tractaat in gemeen overleg tus
schen de betrokken administration moet geschie
den;
De leden dezer commissie zijn voor Frankrijk
de heeren: Jules Ozenne, Léon Ainé; voor En
geland Mallet, P. Ogilve; voor België Fisco, en
voor Nederland Mr. A. Uijttenhooven, hoofd-ad-
ministrateur bij het ministerie van financiën, en
P. H. B. Motké, hoofd-inspecteur van de directe
belastingen, in- en uitgaande rechten en accijnzen.
Door de afdeelingen van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal zijn tot rapporteurs voor de
ontwerpen der Indische begrooting voor 1870 be
noemd de heeren De Roo, Van der Hucht, Vi-
ruly, Fransen van de Putte en Mirandolle.
In de memorie van toelichting tot de begroo
ting van uitgaven voor den aanleg van staats
spoorwegen, dienst 1870, leest men
Voor de voltooiing van den ondernomen aanleg
van staatsspoorwegen zijn in de afgeloopen zit
ting van de Staten-Generaal twee belangrijke be
slissingen genomen door de vaststelling van de
algemeene plans voor de spoorwegverbindingen
te Amsterdam en te Rotterdam.
Met de uitvoering van die plannen zal vóór
het einde van dit jaar nog kunnen worden aan
gevangen; tot krachtige voortzetting in het vol
gende jaai zijn de noodige middelen op de ont
worpen begrooting voorgesteld, zoodat thans met
eenige zekerheid het tijdstip kan worden voor
uitgezien, waarop de grootsche onderneming van
onzen staatspoorweg-aanleg zal zijn volbracht.
De minister van binnenlandsche zaken heeft
aan gedeputeerde staten der verschillende provin
ciën eene circulaire gericht met betrekking tot
den census ter verkiezing van leden voor de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, waarvan
eene herziening wenschelijk schijnt, ten einde hem,
overeenkomstig het voorschrift van art. 76 der
grondwet, met de tegenwoordige plaatselijke ge
steldheid in overeenstemming te brengen. De census
schijnt voor de gemeenten, die vroeger tot de
steden behoorden, vrij hoog in vergelijking van
die welke voor de landelijke gemeenten is vast
gesteld. Tevens wordt opgemerkt dat, terwijl de
tabel der kiesdistricten ter verkiezing van leden
der Tweede Kamer bij de wetten van 28 Decem
ber 1858 Staatsblad n'. 122), van 22 April 1864
Staatsblad n'. 34) en van 6 Mei 11. Staatsblad n°.
76) telkens is herzien, de census voor elke ge
meente, krachtens art, 3 dier wetten, dezelfde
is gebleven. Hierdoor is de som, die men, om
kiezer voor de leden der Tweede Kamer te kun
nen zijn, moet betalen, voor de verschillende
kiesdistricten zeer uiteenloopend geworden. Meer
harmonie hieromtrent, gelijk die in de tabel, bij
art. 1 der kieswet bedoeld, gevonden wordt, schijnt
dus alleszins wenschelijk.
Een andere grond voor bedoelde herziening is
hierin gelegen dat, als de afschaffing der patent
belasting tot stand komt, een der grondslagen
ter bepaling van den census wegvalt en daar
voor in het vervolg alleen de aanslag in de
grond- en personeele belasting in aanmerking
komt. Het personeel der kiezers zal daardoor,
vooral in de voormalige steden, aanzienlijk ver
minderen, en verlaging van den census te meer
wenschelijk zijn, ten einde de kiesbevoegdheid
zoo min mogelijk aan hen, die er tegenwoordig
in 't genot van zijn, te ontnemen.
De minister noodigt gedeputeerde staten uit
tot het doen van onderzoek ter voorlichting en
mededeeling van den uitslag daarvan vóór 1
November a. s. Tevens worden zij verzocht, ter
beoordeeling hunner in te zenden voorstellen,
vóór den l'"n December a. s. eene opgave van
het getal kiezers te doen, dat elk district en elke
daarin gelegen gemeente volgens den voorgestel
den census, doch alleen naar de aanslagen in
de grond- en personeele belasting, tellen zal.
De minister van binnenlandsche zaken maakt
bekend dat in de maand December aanstaande,
voor de tweede maal in het loopende jaar, gele
genheid zal worden gegeven tot het afleggen der
examens bedoeld in art. 9 dier wet, ter verkrij
ging der akte van bevoegdheid als apotheker, en
voor de derde maal tot het afleggen der natuur
kundige examens bedoeld in art. 4.
De dagen waarop en de plaatsen waar de
voormelde examens worden afgenomen, zullen
nader worden bekend gemaakt.
Zij die tot de examens wenschen te worden
toegelaten, worden uitgenoodigd daarvan vóór
den IS4"" November eerstkomende schriftelijk
opgave te doen aan den voorzitter der commissie
van examenvoor het examen van apotheker
den hoogleeraar P. J. Van Kerckhoff, te Utrecht;
voor het natuurkundig examen den hoogleeraar
W. F. R. Suringar, te Leiden Zij die tot het
examen van apotheker wenschen te worden toe
gelaten, moeten bij hun verzoek het bewijs voe
gen, dat zij minstens twee jaren als hulpapothe
ker binnen het koninkrijk zij n werkzaam ge
weest.
Gisteren heeft aan het gebouw op den Flu-
weelen Burgwal te 's-Hage een vergelijkend on
derzoek plaats gehad voor hen, die als telegraphist
bij den dienst van 's rijks telegraaf wenschen
opgeleid te worden. Dat onderzoek zal in de vol
gende dagen worden voortgezet.
De schoolcommissie te Groningen laat jaarlijks
alle schoolplichtige kinderen opschrijven, huis
aan huis. Ze laat onderzoeken, welke kinderen
niet ter school gaandeze worden door een
daartoe geschikt en gesalarieerd persoon bezocht
en de ouders aangespoord, om de kinderen naar
de school te zenden. Maandelijks ontvangt deze
zelfde persoon van de vijf onderwijzers der armen
scholen op daartoe ingerichte lijsten een opgave
van al de absenties. De bode zit er achter om
die te voorkomen. Zijn er wegblijvers, de bode
gaat er heen om het euvel weg te nemen. Elk
lid der commissie heeft eene der vijf scholen
voor zijne rekening. Hij ontvangt verslag van
genoemde absenties, van 't geen de bode doet
onder zijn ressort, en laat niet na zelf de huis
gezinnen te bezoeken, waar slordig schoolgaan
eene gewoonte is geworden. Valt de jongen in
de termen, dat hij al wat moet verdienen, dan
doet de commissie moeite om zoo een naar de
herhaling- of zondagschool te krijgen. Zijn er
geen kleeren, de commissie zoekt ze te verschaf
fen door armbesturen of doet het zelve. In vroe
gere jaren deed de commissie een beroep op de
liefdadigheid, liet concerten geven door de een
of andere zangvereeniging, die in haar belang
gewonnen was, en kreeg een aardig fonds; nu
bekostigt het departement de uitgaven. De on
derwijzers en armbesturen werken krachtig mede.
Uit een der katholieke bladen, in Engeland
uitkomende, vernemen wij, dat een Nederlandsch
barkschip, met eene menigte passagiers aan boord,
op reis van Rotterdam naar Java, in den storm
van 12 September behouden is geworden, waar
schijnlijk wegens geen andere reden dan door
dat het schip drie Jezuïeten, vier ursulerinnen en
tien liefdezusters aan boord had, en dat in een
klooster te Ramsgate, aan den mond der Theems,
twee priesters en veertien nonnen het Ave Maris
Stella aanhieven op het oogenblik, dat de
vrome passagiers op het punt stonden door den
geweldigen storm te worden overstelpt. De kapi
tein wist niet meer waar hij was, het schip dreef
voort op de genade der golven en terwijl men
dacht bij de Fransche kust te zijn, ontdekte men
de witte klippen van Ramsgate in de verte en
was men vlak bij het gevreesde Goodwinsand.
Op eenigen afstand ging een schip, dat zich in
denzelfden toestand als het Nederlandsche schip
bevond, te gronde, doch het laatstgenoemde zeilde
veilig over de zandbank heen naar Ramsgate,
waar de schipbreukelingen (hun schip leed ech
ter geen schipbreuk, zegt het blad) op liefderijke
wijze in het Benedictijner klooster werden ont
vangen. (flil.)
Reeds sedert lang bestond het vermoeden, dat
onder de verf, waarmede de zoogenaamde ka
nunniken-banken in het koor der Groote Kerk
te Haarlem besmeerd zijn, zich schilderwerk be
vond. Aan een paar liefhebbers aldaar werd door
kerkmeesters vergund te onderzoeken, in hoever
deze traditie waarheid bevatte. Daartoe riepen
zij de hulp in van W. A. Franse, schilder, en
J. Gijsen, beeldhouwer, en het gelukte hun de
paneelen van 6 zitplaatsen geheel te herstellen.
Deze stellen voor de wapens van aanzienlijke
geslachten, waaronder dat der heeren Van Bre-
derodeen van den Haarlemschen bisschop Godfried
Van Mierlo, die in het jaar 1571 bisschop werd
en in 1587 overleed.
Men verneemt dat ook het verzoek om gratie,
ingediend door Jonas Melhado, die bij) arrest van
het Provinciaal Gerechtshof in Zuid-Holland van
1 Mei jl., tot zes jaren tuchthuisstraf is veroor
deeld (het derde der Rotterdamsche rechtsgedin
gen) dezer dagen is afgewezen.
Bij hetomhakken van een der door den jongsten
storm beschadigde boomen, op de Ruïne, viel
deze, door het breken van het touw, op de leu
ning der Groene-brug, ten gevolge waarvan die
gedeeltelijk verbrijzeld werd. Aan een gelukkig
toeval is het te danken, dat men niet wederom
op dezelfde plaats een menschenleven heeft te
betreuren.
Gisterenavond vond ter gelegenheid van den her
inneringsdag aan Leidens ontzet op het Galge
water eene muziekuitvoering plaats, die door
eene talrijke menigte werd bijgewoond. Het feest
werd door fraai weder begunstigd.
Voorschoten, 4 October. Morgen zal van de fa
briek van den heer Van Kempen alhier heteerste
beeld voor het monument in het Willemspark te
's-Gravenhage worden verzonden. In den loop
der week hoopt men nog twee beelden te ver
voeren. De hoofdgroep, die 5000 kilogr. weegt, zal
later volgen. Alle maatregelen worden genomen,
om deze kunststukken ongeschonden de plaats
hunner bestemming te doen bereiken.
Amsterdam, 4 October. Gisteren is in de kunst
zalen der maatschappij Arti et Amicitiae de ten
toonstelling geopend van schilderijen enz.; van
levende meesters. De catalogus, uit 223 nummers
bestaande, bevat een aantal stukken van de eerste
meesters, en menig doek van jongeren in de kunst,
dat van merkbare vorderingen getuigt.
's-Gravenhage, 4 Oct. Reeds geruimen tijd werd
bij het politie-bureau aangifte gedaan dat de heer
H., industrieel alhier, meermalen betrekkelijk be
langrijke geldsommen van zijn kantoor vermiste.
Men verdacht hiervan den kantoorbediende, maar
kon tot dusver geen voldoende bewijzen erlangen.
Gisteren werd nu die persoon, terwijl ten huize
van den heer H. eenige politie-beambten op den
uitkijk waren, beschonken ten bureele gebracht.
Er werd weinig geld bij hem gevonden, maar
aan de onvermoeide nasporingen van den inspec
teur van politie Merts mocht het gelukken nog
gisteren de bewijzen te erlangen, waar en wan
neer bewuste persoon verschillende muntbiljetten
had gewisseld, die in bedrag gelijk stonden met
het vermiste geld. De persoon is voorloopig aan
gehouden.
De tweede persoon die gisteren gevat werd was
eene diefegge, die als schoonmaakster bij een