N°. 2948.
Maandag
A°. 1869.
20 September.
LEIDSC
DAGBLAD
PRIJS DEZEE COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenƒ3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DKR ADVERTKNTIKN.
Voor iederen regel0.15.
Grootere letter naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Lelden, 18 September.
De vo-lgende bijzonderheden ontlee-
nen wij aan het dezer dagen in het licht versche
nen verslag aan den Koning over den toestand
der telegrafen in Nederland in het jaar 1868.
Het personeel van den Rijkstelegraaf bestond
op 1° Januari 1869 uit den referendaris, chef der
afdeeling telegraphie; éen controleur, chef van
het rekenplichtig beheeréen ingenieur, chef van
het technisch beheer; éen ingenieur, ter assis
tentie van den ingenieur; éen assistent-ingenieur;
4 comtniesen bij het hoofdbestuur4 geëmployeer
den bij het hoofdbestuur; 9 lijninspecteuren; 81
directeuren van kantoren; 27 onderdirecteuren;
230 telegrafisten; 93 klerken; 12 opzichters; 39
leerlingen-telegrafist; 11 lijn wachters; 175 vaste
bestellers aan de kantoren14 werklieden aan
de bestellingswerkplaats.
De batterij volgens Leclanché, waarvan 46 kan
toren geheel en het hoofdkantoor te Amsterdam
gedeeltelijk werd voorzien, beantwoordde ten
volle aan de verwachting.
De heer Metzelaar uit Koudekerk zet de proe
ven voort met zijne nieuwe vinding, waarmede
hij zich voorstelt meerdere berichten te gelijker
tijd, door middel van éen draad, over te seinen.
De seintoestel volgens Hughes werd in 1868
bij den Rijkstelegraafingevoerd. Zooals men weet,
bestaat het verschil in werking der toestellen
volgens Morse en volgens Hughes hierin, dat met
den tweeden twee- tot driemaal zooveel berich
ten kunnen worden overgebracht en dat, terwijl
op den eersten het geseinde in voor het publiek
onverstaanbare teekens verschijnt, die dus in ge
woon schrift moeten worden overgebracht, de
tweede het geseinde met de Latijnsche letters op
de papierstrook afdrukt, welke strook zelf aan
het publiek wordt afgeleverd. Bij het gebruik
van den Hughes-toestel wordt dus zoowel aan
spoed als aan nauwkeurigheid gewonnen.
Met den uitvinder is den l"en Januari 1868 eene
overeenkomst gesloten, waarbij hij zich tegen eene
belooning van 25000 verbond tot het leveren
van 4 toestellen en tot mededeeling van hetgeen
verder door hem tot meerdere volmaking van
zijn stelsel mocht worden uitgedacht; maar vooral
ook tot het onderrichten van ambtenaren in de
bediening en het in goeden staat houden van den
toestel, zoodanig dat die tusschen Amsterdam en
Berlijn en tusschen Amsterdam en Rotterdam in
werking kon komen. De heer Hughes is zijne
verplichtingen in allen deelen nagekomen. Het
aantal berichten dat in het uur wordt overgebracht,
bedraagt thans in het verkeer tusschen Neder-
landscho kantoren gemiddeld 86, het maximum
dat bereikt werd 61, in het internationaal ver
keer bedragen die cijfers respectievelijk 28 en 45.
Het binnenlandsch verkeer is 70 pCt. toegeno
men, als gevolg der op 1 Januari 1S6S ingevoerde
tariefsvermindering.
Het aantal berichten beliep in 1868;
838.948 binnenlandsche.
68.440 naar en door België verzonden.
87.800 a Duitsehland
52.635 a over Engeland
73.955 van en door België ontvangen.
91.339 a h a Duitsehland
60.431 I, over Engeland
222.996 doorgezonden.
1.496.544 telegrammen, waarvan de opbrengsten
op 497,719.62 en de uitgaven op S35,000 zijn
geraamd.
De uitgaven zijn aldus gespecificeerd; aanleg
200,000, Onderhoud en exploitatie 186,000, per
soneel ƒ428,000 en reiskosten ƒ21,000.
Over de verhouding van inkomsten en uitgaven
schrijft het verslag;
De overhand van de toeneming der inkomsten
boven de stijging van het verkeer gelijk die in
den beginne was, verdwijnt en komt van liever
lede in de minderheid, naarmate het publiek zijne
telegrammen tot enkelvoudige berichten wist
samen te dringen, en de prijzen op groote afstan
den verminderden of wel eenvormige tarieven
ingevoerd werden Ten aanzien van het bin
nenland draagt hiertoe, nevens den lagen een
heidsprijs, nog bij dat die eenheidsprijs ook geldt
voor het verkeer met kantoren van bijzondere Ne-
derlandsche telegraafondernemingen maar waar
van ook het gevolg is, dat de Rijkstelegraaf in
het voordeeligst geval 10 cent van een enkelvou
dig telegram geniet en verder zijne tusschenkomst
kosteloos, soms met schade, verleent. Zonder over
drijving mag dan ook worden beweerd, dat de
tariefsverminderingen de grenzen naderen of be
reikt hebben, welke zonder dadelijke schade niet
overschreden kunnen worden. De ongelijkheid
tusschen post- en telegraafdienst in dit opzicht is
te bekend, om bijzondere herinnering te behoe
ven. Daarbij komt, dat van geen enkelen tele
graafdraad het arbeidsvermogen tot bet maximum
is op te voeren, daar de berichten zich nimmer
gelijk verdeelen, maar op enkele gedeelten van
den dag zich ophoopen en vóór alles naar spoe
dige overseining en aflevering gestreefd moet wor
den. De nieuwe draden volgen dus de toeneming
van het verkeer in de orde van meetkunstige
reeksen, evenzeer de toestellen en het bedienend
personeel. Door de invoering der Hughestoestellen
wordt aan dit bezwaar wel eenigszins tegemoet
gekomen; toch stijgen de kosten van aanleg en
exploitatie in sterkere mate dan de inkomsten;
terwijl de eerste, meer bijzonder sedert 1865, door
de overbrenging der lijnen van gewone wegen
naar de Staatsspoorwegen en den bouw van ver
schillende aanzienlijke telegraafkantoren, buiten
gewoon werden opgedreven. Bovendien mag niet
vergeten worden, dat de kantoren, welke hunne
onkosten bestrijden of eene bate afwerpen, allengs
in de minderheid komen, en de groote bron van
inkomsten voor de Piijkstelegraaf, het interna
tionaal verkeer via Nederland, door de toene
mende mededingende wegen, in den laatsten tijd
begon op te drogen.
De slotsom van den zestienjarigen dienst van de
Rijkstelegraaf uit een geldelijk oogpunt is; dat
het verkeer per jaar gemiddeld toenam met 21
ten honderd; de opbrengst met 19.95 en de uit
gaaf, aanlegkosten uitgezonderd, met 15.46 ten
honderd; dat de kosten van exploitatie en perso
neel gedekt zijn en bovendien een batig slot van
omstreeks 400,000 overblijft, waaruit, des noods,
voor het aanlegkapitaal een jaarlijksche interest
van ongeveer 2.5 ten honderd betaald zou hebben
kunnen worden.
Omtrent het kantoor alhier wordt het navol
gende vermeld
Het aantal in 1868 behandelde berichten was
27575, de onzuivere ontvangst 5691.56, het aan
tal verzonden binnenlandsche berichten van 120
woorden 11646, van 21—30 953, van 3140 223,
van 4150 28 en van 51100 14 stuks; daarvan
handelden over regeeringszaken 6, effecten 5S2,
handel en scheepvaart 4525 en gemengde zaken
7751. Bovendien zijn door het kantoor van de
llollandsche Spoorwegmaatschappij 1849 berich
ten verzonden en 2438 ontvangen
De opbrengst van het verkeer met en over Duitsehlaud is
eene uitzondering op den regel. Die inkomsten, die pondsponds
gewijs naar zekere grondslagen verdeeld worden, hangen voor iede-
ren staat niet alleen van zijn verkeer af.
Het Statistisch Congres levert aan
verschillende bladen stof tot nabetrachtingen. Een
conservatief blad vindt in de beschouwingen van
twee statistici een argument tegen de inkomsten
belasting. Ziehier de redeneering
„Zoo heeft de Engelsche statisticus Duddley-
Baxter berekend dat het nationaal inkomen van
Groot-BrittaDje jaarlijks bedraagt 814 millioen.
„De heer Valpy deelde daarentegen mede dat
„in dit jaar de income-lax geheven wordt over een
„inkomen van 374 millioen. Zijn beide gege-
„vens juist, dan ontduiken niet minder dan 440
„millioen de inkomstenbelasting. Een leering al-
„weer voor Nederland, dat de inkomstenbelasting
„niet gelijkelijk drukt, zooals eenige bewonde
raars van die belasting ons wel willen doen
„gelooven: Integendeel: de grootste helft van het
nationaal inkomen wordt niet getroffen."
Niet alle conservatieven schijnen echter met
het gebruik der statistieke cijfers evenzeer inge
nomen. Een conservatieve courant laat zich over
de statistiek aldus uit;
Reeds moet alle vertrouwen op de Statistiek"
„zijn geschokt geworden door het feit, dat hare
talentvolste vereerders tot de erkentenis moesten
„komen niet eens te weten wat „Statistiek"
„eigenlijk was. Wetenschap, kunst, beiden, geen
„van beiden, of iets anders dat nog geen naam
„had? Wanneer een man als Quetelet die be
lijdenis aflegde; wanneer een Dr. Engel zelfs
„sprak van 180 definitiën, welke van den aard
„en het karakter der statistiek te geven waren,
dan vragen wijof het niet gegronde verbazing
„mag wekken, dat zoo vele bekwame mannen
zich met ernst wijden aan eene zaak, die meer
„en meer blijkt tot de liefhebberijzaken te be-
„hooren, gelijk het paardrijden, het schermen en
„het dansen?"
Vreemd, dat twee homogeene bladen zoozeer
in gevoelen verschillenVan die conservatieve po
litiek kan men ook, zoo al niet ISO, dan toch zeker
een vrij groot aantal zeer uiteenloopende defini
tiën geven, naarmate van den persoon met wien
men te doen heeft!
Vraag excuus, lezer, gij slaat den bal geheel
mis. 't Is waar, dat is een weinig onze schuld,
want wij vergaten er bij te zeggen, dat beide
bovenstaande citaten voorkomen in éen zelfde
hoofartikel van het Haagsche Dagblad van 18 Sep
tember jL!
Dat de tegenspraak van het Vtr. Dagblad over
de mishandelingen van den cadet te Breda, helaas
voorbarig is geweest, blijkt uit de volgende cor
respondentie van de Midd. Ct.:
„De instructie in de zaak van de mishandeling
van een onlangs geplaatst cadet wordt voortge
zet. Er is geen twijfel aan of de schuldigen zullen
gestreng gestraft worden en waarschijnlijk het
gepleegde misdrijf met hun ontslag moeten boe
ten. Het lastigste is evenwel dat de daders niet
bekend zijn, daar de mishandelde hen nog niet
kende en hen niet weet aan te wijzen."
Volgens den Moniteur Universel zou de Turksche
Pascha te Tripoli Ikhenouken, een der opper
hoofden van inlandsche stammen, hebben aange
schreven, dat zoo hij niet schuldig was aan den
moord op freula Tinne gepleegd, hij dan de
moordenaars streng moest straffen en de bagage
terug doen bezorgen. Het blad voegt er bij dat
Ikhenouken, een stoutmoedig man, die Duverrier
ook in zijne gevaarlijke ondernemingen steunde,
dit bevel naar genoegan ten uitvoer zal leggen.
Hij is de rechte man om Boubeker en allen die
hem bij den laaghartigen moord zijn behulpzaam
geweest daarvoor voorbeeldig te laten boeten.
De volgende waarnemingen werden tijdens den
in het begin dezer week gewoed hebbenden
storm aan het provinciaal observatorium te Nieu-
wediep gedaan;
Eene buitengewoon sterke daling des barome
ters op jl. Zaterdag en Zondag-morgen voorspelde
reeds, dat men regen en stormweder kon ver
wachten. Die daling was van 751.0 tot 731.4 mil
limeters. De richting van den wind, aanvanke
lijk Z. O., veranderde in eene Westelijke. De
windruk was Zondag-middag 12 uren nog 11
kilogram per vierkanten meter, te 1 uur 23, te
halfvijf 52.5 en te 6 uren 69 kilogram. Ofschoon
de winddruk 's nachts te 12 uren nog 66.5 was,
verminderde die echter van lieverlede. Jl. Maan
dag-middag was de winddruk weder 39 kilogr.,
toenemende tot 's namiddags 5 minuten voor zes
sen, toen de hoogste winddruk tijdens dezen
storm werd waargenomen, namelijk 74 kilogr.,
per vierkanten meter.
De waterstand in het Marsdiep op 12 en 13
dezer was als volgt: 1ste vloed 0.922 meter
boven A. P.; 1ste ebbe 0.417 boven A.P.;2de
vloed 0.962 boven A. P.; en 2de ebbe 0.464
meter onder A. P.
De Belgische poststoomboot Louise Marie, ge
zagvoerder Michel, met de mail en acht passa
giers Maandag van Douvre naar Ostende vertrok
ken, is des avonds, na voor Vlissingen met veel
moeite van een loods voorzien te zijn, behouden
te Nenzen in de haven gekomen. Door het hevige
stormweder was het niet mogelijk te Ostende
binnen te loopen en moest men, na alvorens tegen
het paalhoofd aldaar de verschansingen verloren
en andere schade bekomen te hebben, wederom
zeewaarts stevenen en naar Vlissingen afhouden.
Per eerste spoorgelegeDheid zijn Dinsdag-morgen
de Engelsche postpaketten van Neuzen naar Gent
vervoerd en is de boot ook wederom naar Ostende
teruggekeerd.
Volgens het zeggen der bemanning had men
tusschen Blankenberg en Heist een barkschip in
nood gezien, zoomede vóór het zeegat een En
gelsche vischsloep in reddeloozen toestand.
Voor den Hoogen Raad der Nederlanden is
gisteren als advocaat beëedigd de heer Mr. W. K.
S. Van der Mandele, van Delft.
Aan de Zwem- en Bad-inrichting Rliynzigt zijn
gedurende deze week 84 baden genomen.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 112 tot 129 vol
wassen personen en van 48 tot 59 kinderen.
De gewone audiëntie van den min. van Kolo
niën zal op Woensdag 22 dezer niet plaats hebben.
De offic. van gezondh. der 3de kl. Clarisse is
van het 8ste reg. inf. te Woerden overgepl. naar
het 6de reg. inf. te Gorcum, en in zijne plaats
te Woerden bij het 8ste reg. inf. ingedeeld, de
'offic. van gezondh. 3de kl. Vorst.
De luit. ter zee 2de kl. S. T. Land, laatst ge
diend hebbende op Zr. Ms. schroefstoomschip de
Amstel, ter kuste van Guinea, en deD 9den dezer
in Nederland teruggekeerd, wordt met dat tijd
stip op non-activiteit gesteld.
Amsterdam, 16 Sept. Alhier zal eene Noord- en
Zuid-Hollandsche Courant worden uitgegeven, bij de
papierhandelaars Klinkert en Comp. Het blad,
bestemd om driemaal in de week, des Dinsdags,
Donderdags en Zaterdags te verschijnen, zal 2
cents per nummer kosten.
's Gravenhage, 18 Sept. Gedep. Staten van Zuid-
Holl. hebben B. en W. dezer gemeente eene resolu
tie doen toekomen, waarin deze vergadering, naar
aanleiding eener bij haar ingekomen missive van
den heer inspecteur voor bet geneeskundig staats
toezicht in Zuid-Holland, Dr. J. J. Egeling, het ge
meentebestuur uitnoodigt alles aan te wenden, wat
eenigszins kan strekken om de verbetering van het
rioolstelsel en al wat daartoe behoort; het dem
pen der slooten achter de Oranje- en Frederiks-
kazernende ligplaats der schepen bij de vuilnis
belt en de waterverversching tot een spoedig
einde te brengen.
Delft, 16 Sept. De cursus voor 18691870 aan
de instelling van onderwijs in de taal-, land- en
volkenkunde van Nederlandsch Indië alhier is
aangevangen. Het aantal van hen die aan de les
sen deelnemen bedraagt 45.
Op den 6acn dezer werd de nieuwe cursus
aan onze hoogere burgerschool geopend met 97
leerlingendaarvan zijn geplaatst op de eerste
klasse 22, op de tweede 21, op de derde 20, op.»
de vierde 19 en op de vijfde 15 leerlingen. Daar
enboven hebben zich 3 leerlingen voor enkele
lessen laten inschrijven.
De burgeravondschool is geopend met 84
leerlingen, waarvan 54 in de eerste en 30 in de.
tweede afdeeling geplaatst zijn.
Vóór den aanvang van de vacantie aan de
hoogere burgerschool alhier hebben de gezamen
lijke leeraren aan die school bekend gemaakt,
dat zij hadden besloten aan een jongeling van
aanleg, en van minder gegoede ouders, de gele
genheid té openen, om op hunne kosten de les
sen aan die school gedurende drie jaren te vol
gen. Op die oproeping heeft zich een twaalfjarig
knaapje aangemeld, die, na afgelegd examen,
als leerling dei hoogere burgerschool is toegela
ten en nu voor rekening der gezamenlijke leera
ren daar verder zal worden opgeleid.
Delft, 17 Sept. In de zitting van den gemeen
teraad van heden, die hoofdzakelijk aan de be
grooting voor 1S70 gewijd was, is ten gevolge
van de afschaffing van den accijns op het gemaal
met 1°. Januari, besloten om de opcenten op de
hoofdsom der belasting op het personeel van 25
tot 40 te verhoogen, en is de opbrengst daarvan
op ƒ20,000 geraamd, terwijl voor eene in te voe
ren plaatselijke directe belasting ƒ30,000 op de
begrootiug voorkomt. Na uitvoerige discussie is
besloten, ook de belasting op de honden te be
houden en is die op ƒ1100 begroot, ofschoon en
kele leden van oordeel waren, dat bij eene stipte
invordering dier belasting, een veel hooger be
drag zou worden verkregen; de heer Van Willi
gen meende zelfs wel van ƒ3000. Ten gevolge
van het noodzakelijk geworden zuinig beheer
der financiën, zullen onderscheidene werken,
waarvoor op vorige begrootingen sommen waren
uitgetrokken, onuitgevoerd of onafgedaan moe
ten blijven, en is o. a. de post voor verder her
stel (restauratie en verfraaiing) van den Nieu
wen Kerktoren, voor memorie uitgetrokken. De
geheele begrooting, ten bedrage in ontvangst en
uitgaaf van ruim ƒ265,000, is aangenomen met
18 tegen 1 stem, die van den heer Wijnaendts,