P.H.A.IIÏEB.
N°. 2870.
Maandag
iiép-
A°. 1869.
21 Juni.
BINNENLAND.
|vl *L
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Itor Leiden, per 3 maandenó.OO.
[franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon-en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-6 regels f 0.75iedere regel meer0.12*.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels ƒ0.90; iedere regel meer0.15.
Lelden, 19 «lunl.
Het buitengewone gewicht van de keuze, door
iden aanstaanden Dinsdag te doen, wordt niet
leen in ons district begrepen: het geheele land
it met gespannen verwachting den afloop van
izen strijd te gemoet.
iTerwijl in de meeste districten de beslissing
ids is gevallen is het hier nog de vraag, wie
ir de volgende 4 jaren als onze afgevaardigde
de Tweede Kamer zal zitting hebben.
Op Dinsdag a. s. zullen de kiezers van ons
itrict moeten beslissen, of zij met het grootste
eelte van ons land strikte handhaving der
trale openbare school verlangen, of dat zij
toekomst van die school, door het afvaardi-
van den heer Taets van Amerongen, in ge-
r willen brengen.
eeds meermalen zeiden wij hetnooit is bij de
kiezingen de quaestie zoo zuiver een quaestie
beginselen geweest als thans. Hoe onze te
standers het ook willen keeren en wenden,
en blijft de eenige vraag, of men bet
;insel onzer onderwijswet wil vasthouden, dan
men het wil prijsgeven aan politieke kans-
ekeningen en politieke machinatiën. Alle con-
iratiën van persoonlijken of anderen aard
leten vervallen, en hij die zich thans tegen
e overtuiging door zulke motieven zou laten
len, zou verraad plegen aan het vaderland.
[Onze welvaart, onze toekomst, ja wellicht onze
slfstandigheid is van het behoud onzer volks
tool afhankelijk!
Al trachten onze tegenstanders nu ook de
oloniale of de finantieele quaestie op den voor
rond te schuiven zij toonen hierdoor slechts
y te zeer, hoe zij met hunne meeningen over
hoofdvraag niet voor den dag durven ko-
In
En wat die koloniale quaestie betreft, zoo bedenke
wel, dat hun alarmslaan van de laatste dagen
:hts alleen gegrond is op losse, wellicht ver-
nen geruchten, maar waaruit men alleen dit
zou moeten besluiten, dat de liberale partij
Ikomen gelijk heeft, wanneer zij er sinds ja-
li) op wees, dat er hervormingen, dringende
^vormingen in onze Overzeesche bezittingen
oodzakelijk zijn; terwijl men verder al zeer
lecht onze geschiedenis van de laatste 25 jaren
loet kennen, wanneer men niet weet, dat de
egenwoordige minister van financiën, tegen wien
heer Taets than9 stelselmatig oppositie voert,
sar het oordeel van allen, de meest voorzich-
;e en de meest bekwame minister van finan-
in ia, dien wij in al die jaren gehad hebben.
Dus niet, omdat wij den handschoen over die
iaeatiën niet durven opnemen, zwegen wij steeds
irvan, maar eenig en alleen, omdat geen be
fog thans zoo overwegend en tevens in zoo
groot gevaar verkeert dan ons onderwijs, ons
neutraal openbaar onderwijs.
Daarom roepen wij alle kiezers nog eenmaal
ten ernstigste toe: Komt Dinsdag a. s. ter
stembus, laat u niet afschrikken door onze
tegenstanders, die, al zijn zij ook nog zoo
machtig bij hunne verdeeldheid, toch onmachtig
zullen zijn tegenover onze eensgezindheid; komt
en brengt uwe stem uit op den man, die onze
volksschool ongeschonden wil behou
den, op
LEIDEN, 19 Juni.
Als eene bijdrage van de gezindheid der ultra-
montanen tegenover de liberalen, inzonderheid
tegenover de schoolwet-quaestie, leze men het
volgende uit de //Grondwet": //De beteekenis
van de nederlaag der liberalen in Noord-Bra
bant: 1°. Het liberale katholicisme is veroor
deeld. 2°. Het mandement zegeviert. 3°. De
eenheid der Katholieken heeft een grooten stap
voorwaarts gedaan. 4°. Nog eene verkiezing als
deze, en de 16 Katholieken staan als een phalanx
aaneengesloten in de Kamer. Blijft", zoo ein
digt de //Grondwet", //blijft zoo de goede geest
heerschen, dan zal weldra de Katholieke een
heid in de Tweede Kamer een feit zijn. En
daar is veel kans op. Want de armen hangen
niet slapde strijd is slechts een oogenblik
gestaakt, maar gaat met vernieuwde hevigheid
aanvangen. Harde, bitter harde slagen zullen
op de schoolwet vallen, totdat zij er eindelijk
onder bezwijkt en het geloof onzer kinderen
gered is. Inmiddels zal de beurt aan de heeren
Guljé en Kerstens komen en aan de Limburg-
sche liberalen. Guljó zal moeten verschijnen
voor de 1800 kiezers van Luyben, en Kerstens
voor de 1500 van Haffmans, en hoogstwaar
schijnlijk zullen zij met Pijpers en Clerkx in
^politieke vergetelheid zinken, indien zij zich
niet van de overheerschiug der liberalen hebben
weten vrij te maken."
Van verschillende zijden zijn thans stemmen
opgegaan tegen de brochure, waaruit //de Tijd"
twee dagen vóór de verkiezingen verschillende
aanhalingen in een extra-nummer verzamelde,
opdat de katholieke ouders zouden weten, dat
zij hunne kinderen niet langer naar de hoo-
gere burgerschool te Breda moesten zenden.
De directeur dezer school, de heer J. H. H.
Hülsmann, noemt het uitgesproken oordeel onge
grond, voorbarig en onrechtvaardig,
en toont dit met bewijzen aan. De beer R. E.
De Haan, leeraar in de dierkunde aan de hoo-
gere burgerschool te Nijmegen, meldt in den //Nij-
meeg8chen Nieuwsbode", hoe de vreeselijke dingen,
die in het door //den Tijd" aangehaalde boekje
van Dr. Lubach voorkomen, niet anders be
schreven worden in een Fransch leerboek door
den aartebisschop van Parijs goedgekeurd, en
dat zelfs dit boekje aan Dr. Lubach tot gids
zou hebben verstrekt.
Zoo verontwaardigt zich dus hier de ultramon-
taansche partij over dingen, die in andere lan
den de R.-C. geestelijkheid goedkeurt. Het
merkwaardigste van alles blijft echter, dat vol
gens //den Tijd" de godsdienstige overtuiging der
katholieken met voeten wordt getreden, wan
neer Willem de Zwijger //Vader des Vaderlands"
wordt genoemd. En die partij wordt nu in be
scherming genomen door hen, die de histori
sche rechten van het Huis van Oranje steeds
op den voorgrond plaatsten
Merkwaardig in onze dagen is het volgende
bericht, voorkomende in de //Toekomst"
In alle deelen van Duitschland wordt sedert
eenigen tijd ijverig gewerkt ter opheffing der
confessioneele scholen en hunne vervanging door
scholen toegankelijk voor alle leerlingen zonder
onderscheid van geloofsbelijdenis. Wekelijks bren
gen de Duitsche schooltijdschriften ons berichten
over die werkiug aan, die, naar het schijnt»
niet gevolgeloos blijkt. De Wegweiser" van 14
Mei neemt uit den //Landauer Anzeiger" een
verslag over, waarin wij lezen, dat den lsten
Mei te Landau (Beieren) over de hervorming
der confessioneele gemeentescholen in kerkelijke
neutrale scholen, bij openbare stemming een
besluit werd genomen. Op 504 protestanten
stemde stemde slechts 1, en op 436 katholieken
slechts 3 voor het behoud der confessioneele
scholen, terwijl hunnerzijds de Israëlieten allen
zich voor de gemengde school verklaarden.
De mail uit Java en China is Donderdag te
Suez aangekomen.
De opbrengst der rijksmiddelen (hoofdsom en
opcenten) over de maand Mei 1869, is geweest
f 5,192,638.79, tegen f 5,738,729.80 in Mei 1868.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 112 tot 130
volwassen personen en van 55 tot 66 kinderen.
In de zwem- en badinrichting Rhynzigt zijn
gedurende deze week 248 baden gebruikt.
Naar wij vernemen, is aan den heer Hugo
De Vries, candidaat in de wis- en natuurkunde
aan de hoogeschool alhier, door de faculteit
der wis- en natuurkundige wetenschappen aan
de hoogeschool te Groningen de gouden me
daille toegewezen voor zijne beantwoording der
academische prijsvraag over den invloed der
warmte op de wortels der planten.
Van de 45 adspiranten voor het admissie-
examen, gisteren en heden alhier gehouden, zijn
er 25 toegelaten.