N°. 2855.
Donderdag
A0. 1869.
8 Juni.
BINNENLAND.
LEIDSCH
DAGBLAD,
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf 3.00.
Franco per post5.85.
Afzonderlijke Nommers0-19.
Daze Courant wordt dagelijks, rnet uitzondering
ran Zon-en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIBN.
Van t-6 regels 0.75; iedere regel meerf 0.12*.
Geboorte-, huwelyks- en doodberichten ran
1-4 regels /0.9ö;iedere regel meer0.15.
Lelden, 2 Juni.
Wat wij omtrent den heer Taets van Ame-
j rongen schreven, wordt bevestigd door hetgeen
ij thans zien gebeurende Roomsch-Katholieke
jesvereeniging alhier heeft hem als candidaat
;esteld.
Evenals wij erkennen de Roomsch-Katho-
ieben dat de onderwijs-quaestie alles overheer-
hende bij de verkiezingen moet zijn. Men
ze het uittreksel, dat heden de Haarlem-
cbe Courant geeft van een artikel in den Noord-
•rabander. Dit blad zet uiteen, //dat het thans
under de vraag is, of een liberaal dan wel een
onservatief ministerie moet worden ondersteund,
iaar dat, ten minste zeker voor de Katholie-
en, de alles beheerscheDde quaestie die van
et onderwijs is. Volgens dat katholieke or-
;aau, is bet ergerlijk honend voor de Ne-
erland8che Katholieken, dat zij, naar luid
er liberale bladen, vrede hebben met de neu
rale school en dat alleen de ultramontanen
iffiaarop eene uitzondering maken. Bespottelijk
L is dit beweren tevens, Dadat de Nederlandsche
bisschoppen in hun mandement hebben gespro
ken en die school te licht hebben bevonden."
De beer Taets nu is de man, dien de
oomsch-Katholieken zich uitkiezen om hunne
ielangen hieromtrent in de Tweede Kamer te
tevorderen. Zoo zeker zijn zij dat deze afge
vaardigde hen zal ondersteunen in hunne be-
•ijding van de onderwijswet, dat zij hem tot
indidaat stellen. De heer Taets zal alzoo de
litvoerder zijn van het bisschoppelijk mande-
ïent
Tegenover dergelijke coalitiën kan alleen krach-
tge samenwerking onzer zijds tot een gewenscht
oei leiden. Er zijn gelukkig verschijnselen, die
een nieuw leven van ons kiesdistrict wijzen,
[ij mogen veel meer moed op een goeden afloop
abben dan vroeger maar men telle vooral
tegenstanders niet te licht 1
j Wij hadden dit juist geschreven, toen wij in
de Leydsche Courant van heden de volgende
I oprechte en ondubbelzinnige verklaring
I lazen van den heer J. van Schie Je. te Voor
J hout, aan zijne Roomsch-Katholieke me
idekiezers.
I //Brengt toch uwe stem niet uit," zoo roept
heer Van Schie hen toe, //op den heer Mr.
Neeb. Wij toch mogen het bestaande staats
onderwijs niet bevorderen dit is ons nadruk
kelijk verboden in het mandement van Zijne
poorl. Hoogw. onzen Bisschop".
//Kiest dus met mij," zoo eindigt hij, //den
lieer P. H. baron Taets van Amerongen, die
Ion man naar onzen geest is."
Er zijn nog steeds kiezers, wien het eene aan
beveling voor een candidaat is, dat hij het
aftredend lid is, dat hij al meerdere jaren in
de Kamer zitting heeft gehad. In dit opzicht
heeft de heer Taets zeker groote verdiensten.
Ongeveer 20 jaren, ja bijna zoolang er een kies
district Leiden bestaat, is de beer Taets van
Amerongen afgevaardigde voor dit district ge
weest! Wat hij in al dien tijd heeft verricht,
wordt dan minder gevraagd.
Er zijn er anderen, die uit een gevoel van
plicht ineenen dat zij den aftredende bij eene
verkiezing moeten stemmen. Zij achten het eene
soort van verkregen recbt voor dezen afgevaar
digde, om het district te vertegenwoordigen
zij zouden er voor heoi eene persoonlijke belee-
diging in zien, om hem niet meer met hun
vertrouwen te vereeren. De verkiezing van een
lid voor de Tweede Kamer wordt op die wijze
beschouwd als een persoonlijke gunst.
Is het nooit te verdedigen dat de kiezers
zich door zulke redenen leien leiden, allerminst
past dit dan wanneer de tijden zoo gewichtig
zijn als nu. Thans behooren zij zich volkomen
rekenschap te geven van de redenen, waarom
zij hunne stem op dezen of genen candidaat
uitbrengen. Persoonlijke consideratiën komen
niet in aanmerking. Het kiesrecht is niet ge
geven om dezen of genen een dienst te bewij
zen, maar om daarvan ten dienste van het al
gemeen, van het Vaderland gebruik te maken.
Algemeen erkend als dit beginsel moge zijn, ia
het, meonen wij, niet ondienstig het een ieder
nog eens ten ernstigste in herinnering te bren
gen. Het geldt thans de teederste belangen
de toekomst van ons land staat op het spel.
De heer Taets dit vergete men vooral
niet was vroeger voorstander van het neu
trale volksonderwijs, thans voegt hij zich bij de
tegenstanders.
LEIDEN, 2 Juni.
Het hoofdbestuur der Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen heeft aan de bestuurders der de
partementen eene circulaire verzonden, waarin bet
standpunt der Maatschappij ten aanzien der on
derwijs-quaestie met korte maar krachtige trek
ken wordt geschetst.
Na in zekeren zin verslag te hebben gegeven
van den indruk, weiken het eerste woord, door
de Maatschappij, ruim een half jaar geleden
geuit, tot opwekking en waarschuwing voor de
bedreigde volksschool op de 259 alom verspreide
en 13,000 leden tellende departementen, gemaakt
heeft en waarvan getuigd wordt dat die alom
een ondubbelzinnige weerklank was op 't geen
het hoofdbestuur had uitgeiproken, zet het stuk
uiteen, dat van de drie door verschillende de
partementen aangewezen wegen, waarvan de eer
ste was het opmaken van een manifest of re
quest aan de wetgevende macht, het tweede
onverwijlde uitgave en ruime verspreiding van
kleine geschriften of tractaatjes, inzonderheid
ter voorlichting van minkundigen, het derde
het samenroepen eener buitengewone algemeene
vergadering, de tweede door haar is ingeslagen,
en brengt het een welverdienden lof aan den
heer W. Degenhardt, hoofdonderwijzer te Am
sterdam, den vervaardiger van het opstel: //de
vriendenkring te Vlasdorp", in de Noa. 49, 50,
51 en 52 der kleine stukjes geplaatst.
Het hoofdbestuur wijSt verder aau, dat het
hier thans de vraag geldt of er openbaar on
derwijs zal gegeven worden, dat//voldoende, voor
ieder toegankelijk, vrij van kerkgezag, bevorder
lijk aan godsvrucht en goede zeden, maar geheel
vreemd aan leerstellige geschilpunten is," waar
voor de Maatschappij sinds tachtig jaren werkte
en streed. Die banier zal de Maatschappij blij
ven omhoog houden en verdedigen tegen ieder,
die de regeling van het onderwijs in dien geest
(bij de wet van 1857) tracht omver te werpen,
en zij zal daarin te werk gaan zonder aanzien
des persoons, ook tegen hooge kerkbesturen
waar 't noodig is. Want //zoodra geestelijken,
van welke gezindte ook, zich begevende buiten
den kring van hunne kerkelijke werkzaamheid,
door daden en geschriften invloed trachten te
oefenen op de publieke meening ten nadeele
van de volksschool, dan laten we ons niet weer
houden door het eerwaardig ambt dat zij be-
kleedeu, maar rekenen ons gerechtigd en geroe
pen, hen te bestrijden, want het is niet meer
een k e r k e 1 ij k, maar een maatschappelijk
vraagstuk, waarin wij zeker niet minder dan
zij bevoegd zijn onze stem te doen hooren, ons
gewicht in de schaal te leggen."
Ten slotte protesteert het hoofdbestuur met
klem tegen het verwijt, dat de Maatschappij ten
aanzien van de onderwijs-quaestie ontrouw is
aan hare wet, die optreden in den politieken
strijd verbiedt. //Wij staan niet," wordt gezegd,
//naar den roem van die onpartijdigheid, welke
ons tot volslagen werkeloosheid zou veroodeelen.
Wij trekken partij, ja en willen het blijven
doen voor vrijheid tegen dwang, voor ze-
delijk-godsdienstige ontwikkeling der natie te
gen alles, wat tot belemmering van volksbe
schaving en onderwijs wordt ondernomen, on
verschillig of dit vanwege de kerk dan van elders
geschiedt; voor eendracht, welke Nederland
krachtig maakt, tegen den geest van verdeeld
heid, die zelfs den besten en gezegendsten staat
ontzenuwt en doet verkwijnen."
In den afgeloopen nacht zijn door de politie
alhier twee personen gearresteerd, die van de
Grofsmederij eene groote boeveelheid ijzer
hadden ontvreemd en bezig waren dat ijzer bij
een oudroest te verkoopenzij worden evenals
de oudroest, die als opkooper van gestolen goed
later werd aangehouden, zoo men verneemt, naar
'a-Gravenstein overgebracht.
