BUITENLAND.
in zijne verschillende phasen, was even sierlijk
en gevarieerd als plastisch. Q-eestig schetste hij,
hoe, bij het eerste binnendringen van de re
sultaten der wetenschap in de kerk, //de waar
digheidsbekleders in hunne statiekleederen op
waren gestaan en plechtig hadden verklaard,
dat zij zeer gecrgerd waren." Krachtig drong
Zaalberg op verzoening aan. //Als de christen
van het hart," zeide hij, //niet machtig genoeg
blijkt te zijn om den heiden van het hoofd te
doopen, dan zal de heiden van het verstand
sterk genoeg wezen, om den christen van het
hart te dooden."
Ka de pauze wees de spr. zijnen hoorders
den weg aan, die tot verzoening moest lijden.
Dien, weikeu de bemiddelingstheologie had voor
geslagen, vergeleek hij geestig bij een hen, die
eendeneieren had uitgebroeid en nu aan den
rand van de sloot veel misbaar maakte, waar
door ze echter alleen dit uitwerkte, dat de
roofvogel (de inquisitie der orthodoxie) er bij
kwam, die eerst de eendjes wegnam en dan
terugkeerde om ook de hen mee te voeren. De
nieuwere godgeleerdheid kan, volgens den spr.,
die verzoening daarvan voorbereiden, omdat zij
aan godsdienst en wetenschap, aan hart en
hoofd beide, volkomen recht liet wedervaren en
beiden toeriep: //binnen de grenzen!"
Dr. Zaalberg kleedde zijne denkbeelden hier
over in toespraken beurtelings tot de kerk en
tot de wetenschap gericht, waarin een groote
rijkdom van beelden met een even groote ge
makkelijkheid en sierlijkheid van stijl wed
ijverde. Hoe men ook verder over den persoon
van Dr. Zaalberg moge oordeelen, bij zijne
lezing kreeg men bepaald den indruk een bij
zonder talentvol, onbevooroordeeld, diep religieus
man voor zich te zien staan, en van hartstoch
telijkheid was niets te bespeuren.
Eergisteren hebben we hier een bijeenkomst
van anderen aard gehad. Eenige heeren officie
ren van het garnizoen hebben nl. met medewer
king van de bekwame actrice, mevr. Kleine,
eene tooneelvoorstelling in den schouwburg ge
geven, ten voordeele der armen. De voorstel
ling bestond uit het bekende dramatische ge
dicht van Schimmel, //Joan Woutersz", terwijl
men tot nastukje had gekozen het blijspel op
vers, getiteld //Kom hier!", voor mevr. Kleine
vervaardigd, en waarin de talentvolle vrouw,
optredende als tooneelkunstenares, die zich bij
een tooneeldirecteur wil engageeren, terwijl door
dezen bij wijze van examen verschillende situa
ties gesteld worden, telkens eenvoudig de woor
den //kom hier!" uitspreekt, zooals ze in die
verschillende situaties passen. De verscheiden
heid dier situaties, die zoowel van hoog dra-
matischen als van komischen aard waren, gaven
der njkbegaafde kunstenares gelegenheid de veel
zijdigheid en de gemakkelijkheid van baar talent
te doen uitkomen. De schouwburg was tot in
de galerij toe (voor alle rangen was dezelfde
entréeprij8 gesteld) door een publiek bezet, dat
zoowel het talenten den ijver der heeren offi
cieren als de echte kunst van mevr. Kleine
zeer goed kon waardeeren.
Op politiek gebied heerscht op dit oogenblik
eenig leven, daar men bezig is eene liberale of
beter gezegd //constitutioneele" kiesvereeniging
op te richten. Vroeger zijn hier kiesverenigin
gen van verschillende richting geweest, doch
deze schenen geen levenskracht genoeg meer te
hebben. Althans de candidaturen voor de ver
schillende colleges van bestuur werden meestal
voor de liberalen gesteld door de redacteurs
der beide Friesche couranten en voor de con
servatieven door eenige kiezers" per adver
tentie. Doch onderscheidene liberalen hebben
zich onlangs in eene voorloopige meeting ver-
eenigd en een comité van vijf zeer geachte
mannen benoemd, die zich op het oogenblik
bezig houden met het vaststellen van een con
cept-reglement spoedig zullen ze eene oproeping
richten tot alle constitutioneel gezinde burgers.
Wij verwachten hier ook in de Paaschweek
Dr. Van Gorkom uit Groningen, die vanwege
de afdeeling der Maatschappij tot Nut van den
Javaan zal optreden en over de koloniale quaestie
het woord voeren.
Gij hebt uwe lezers onlangs eenige malen over
volksvoorlezingen bezig gehouden. Ook hierover
heb ik iets mede te deelen, want wij hebben
hier een uitstekend ingerichte Yereeniging voor
volksbijeenkomsten. Spoedig hoop ik voor eenige
mededeelingen dienaangaande een plaatsje te
vragen.
In 1868 zijn hier te lande verschenen 2300
nieuwe boeken en geschriften, waaronder, gelijk
gewoonlijk, die van godgeleerden aard en stich
telijke lectuur het talrijkst waren. Immers van
protestantsche theologische geschriften (ook pole
mische), kerkgeschiedenis en kerkrecht, telde
men er 148, stichtel. lectuur voor protestanten,
geschriften over godsdienstig onderwijs, de zen
dingszaak en philanthropie, 316. Boomsch Kath.
theol. geschriften, kerkgeschiedenis en stichte
lijke lectuur 68. Gezamenlijk heeft men dus
op godgel. gebied en stichtelijke lectuur onge
veer een vierde gedeelte van de uitgekomen
werken en geschriften. Daarna komen vooral
in aanmerking onderwijs en opvoeding, en school
boeken: opvoeding en onderwijs worden ver
tegenwoordigd door 51schoolboeken voor het
lager onderwijs 138; taalkunde 96; voorts 156
kinderwerkjes; gezamenlijk nagenoeg weder een
vierde.
Wat de overige vakken betreft, telde men:
rechtsgeleerdheid en wetgevingnotarisambt
66, staatkunde (binnenl. en koloniale) 94, staat
huishoudkunde en statistiek 20, handel, scheep
vaart, nijverheid, handwerken, huishoudkunde
104, geschiedenis, oudheidkunde, heraldiek, le
vensbeschrijving 119, aardiijks-, land-, en vol
kenkunde en atlassen 130, genees-, heel- en ver
loskunde, gezondheidsleer 48, natuur- en' schei
kunde, natuurlijke geschiedenis 58, tuinbouw,
landhuishoudkunde, veeteelt 32, hoogere en
lagere wiskunde, meteorologie 32, burgerl. bouw
kunde, waterbouw- on werktuigkunde 48, krijgs
kunde en militaire administratie 58, schoone
kunsten 27, wijsbegeerte 17, oude letteren,
nieuwe buitenl. letterkunde, letterk. geschiede
nis en bibliographio 48, gedichten 68, tooneel-
stukken 51, belletrie, letterk. studiën, romans
en verhalen, belletr. tijdschr. en jaarboekjes
285; voorts had men andere tijdschriften, ver
zamelwerken enz. 32.
Gisterenavond had te Botterdam eene
vergadering van aandeelhouders in de Botter-
damsche Bank plaats.
Het hoofddebat liep over de vraag: of de
vergadering zou overgaan tot het benoemen
van drie directeuren na de vaststelling der sta
tuten, dan wel of die benoeming aan de vast
stelling der statuten zou voorafgaan.
De vergadering nam in overweging dat de
tegenwoordige directie met ultimo dezer aftreedt
en diensvolgens de benoeming eener nieuwe
directie geen uitstel duldt. Zij berustte der
halve in het verlangen van commissarissen en
ging in de allereerste plaats over tot het be
noemen van directeuren.
Benoemd werden de heer Müller met 619
tegen 182 stemmen, de heer Canters met 525
tegen 231 stemmen en de heer V. d. Kors met
625 tegen 126 stemmen.
Hierna waren de beraadslagingen aan de orde
over het ontwerp van wijziging der statuten.
Na eenige wisseling van gedachten werd beslo
ten dat de deelhebbers tien hunner bij relatieve
meerderheid zullen verkiezen, om zich met com
missarissen en de nieuwe directie te vereenigen
tot eene commissie van herziening voor het
ontwerp van gewijzigde statuten. De commissie
zal in eene volgende vergadering rapport uit
brengen, waarna de gewijzigde statuten hetzij
//en bloc", hetzij artikelsgewijs in beraadslaging
of stemming zullen worden gebracht.
Bij het debat dat hieromtrent plaats had,
werd, zonder dat het tegenspraak vond, door
een deelhebber nadrukkelijk op den voorgrond
gesteld, dat zoowel commissarissen als de al
gemeene vergadering het recht missen, om
nieuwe stortingen te decreteeren op de uitge
geven aandeelen, zoolang de tweede en derde
seriën niet allen zullen zijn geplaatst.
Uit een overzicht van de opbrengst der
rijksmiddelen blijkt: 1°. dat zij in de twee
eerste maanden van 1S69 heeft beloopen
f 10,420,981.752°. dat die opbrengst over de
twee eerste maanden van 1868 heeft bedragen
/*9,885,228.013en 3°. dat 2/12 der raming over
het geheele jaar 1869 bedroeg f 11,788,569.16
De minister van binnenlandsche zaken heefll
bepaald
1°. dat de commissie, aan welke is opgedra
gen het examineeren van hen, die het diplom;
bedoeld in art. 16 der wet van 1 Juni 186'
(Staatsblad n°. 59), wenschen te verkrijgen, voor
de eerste maal in het loopende jaar zitting zal
houden op Dinsdag den 30sten Maart e. k. en
volgende dagen, te Leiden
2°. dat de commissie, aan welke is opgedra
gen het examineeren van ben, die eene acte van
bevoegdheid als arts wenschen te verkrijgen, of
die hunne vroeger verkregen bevoegdheid ver
der wenschen uit te breiden, overeenkomstig
artt. 27 en 28 dier wet, voor de eerste maal
in het loopende jaar zitting zal houden op
Maandag den 5den April e. k. en volgende
dagen, te Arasterdam
3°. dat de commissie, aan welko is opgedra
gen het examineeren van hen, die eene acte van
bevoegdheid als hulpapotheker of apotheker wen
schen te verkrijgen, voor de eerste maal in het
loopende jaar zitting zal houden op Dinsdag
den 30sten Maart e. k. en volgende dagen, te
Utrecht.
Z. M. heeft op verzoek aan W. Bengers
Hora Siccama eervol ontslag verleend bur-
gem. der gem. Yi'ies; aan U. Van de VéVde,
als notaris te Enschedé aan P. A. C. H. F.
A. Werdmuller von Elgg, als burgem. van Zand-
voort, en het door den raad dier gem. aan hem
verleend eervol ontslag als secr. dier gem. be
krachtigd voorts benoemd tot burgem. der
gem. Zandvoort C. H. Enschedé, en bekrach
tigd de benoeming van G. J. Le Fèvre do
Montigny, burgem. van Hillegersberg, tot secr.
aldaar.
Z. M. heeft de benoeming van S. Van 't Haaff,
thans wonende te Noordwijkerhout, tot 2den
luit. bij de 5de comp. van het 7de bat. rus
tende schutt. in Noord-Holland op zijn verzoek
ingetrokken en bij de 5de comp. van het 7de
bat. rustende schutt. in Noord-Holland be
noemd tot 2den luit. W. P. Eskes; pensioen
verleend aan E. Harms, zich noemende en schrij
vende E. Thiessing, gewezen bewaarder 1ste kl.
in het huis van arrest en justitie te Assen, van
f 168, en aan G. Stous of Stouts, gewezen ci
pier van het huis van bewaring te Venlo,
van f 56.
De Thermometer van Fahrenheit teekende
alhier Donderdag des namiddags te 5 uren 45ö,
Wind: W., des avonds te 8 uren 43°, te 10 uren
41°. Vrijdag 's morgens te 5 uren 37°. te 8
uren 40°, Z. W., 's namiddags te 12 uren 52°,
te 4 uren 46°.
Belgie. Volgens //l'Indépendance" heeft de
heer De la Gucronnière eergisteren weder eene
bijeenkomst met den minister Van der Stiche-
len gehad. Het eenige punt, waaromtrent tus-
schen de kabinetten van Brussel en Parijs nog
geene overeenstemming bestaat, is het onderzoek
der ontworpen overeenkomsten van de Fransche
