N0 2729.
Zaterdag
A0. 1869.
2 Januari.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf '3.00.
Franco per postT 3.85.
Afzonderlijke Nommersn 0.J0.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagenuitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-6 regels 0.75iedere regel meerf (MS1
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
4-4 regels ƒ0.90iedere regel meer0.45
BINNENLAND.
LEIDEN, 3L December.
Dinsdag-avond had in het lokaal der Physica
op de Ganzenmarkt te Utrecht eene openbare
vergadering plaats van de //Maatschappij tot nut
van den Javaan", waarin Prof. P. J. Yeth, van
Leiden, als spreker optrad.
De hoofdstrekking dezer hoogstbelangryke
rede was: het betoog te leveren, dat de Maat
schappij tot N. v. d. J. ook onder deze regee
ring recht van bestaan bad. De tegenwoordige
minister van koloniën had namelijk, by do
jongste debatten over de koloniale quaestie in
de Tweede Kamer, beweerd dat het eene scha
delijke overdrijving was, indien 'yen het onder
vijs ook tot deu minderen mn cp Java wilde
uitstrekken; maar dat men zich daarmee tot de
hoofden bepalen en door hen op de beschaving
des volks moet trachten te werken. De //Maat
schappij tot N. v. d. J." daarentegen stond het
volkocnderwijs voor en had nog onlangs eene
ooio: 8810 benoemd óm advies uit te brengen
over de beste middelen, die daartoe konden
worden aangewend.
Uit de schets, die de spreker eerst leverde
van de verhouding, waarin bet volk op Java
tot zijne hoofden staat, namelijk die van diepe
afhankelijkheid en slaafsche onderwerping, bleek
dat er van die hoofden weinig voor het volk
te wachten is.
In de tweede plaats bestreed hij de meening
van sommigen, dat het Polynesische ras voor
alle hoogere ontwikkeling ongeschikt was. De
geschiedenis gaf tot die stelling geen recht.
Dat de Javaan veelal onverschillig, traag en
zorgeloos was, kwam uit den toestand van ver
drukking voort waarin hij sinds eeuwen geleefd
haddoch tredende bewijzen werden door den
'spreker aangehaald, dat diezelfde Javanen ook
zee.* ijverige en spaarzame werklieden konden
zijn, indien zij slechts de zekerheid hadden,
dat zij de vruchten van hun arbeid genieten
zouden. Ook omtrent hunne geschiktheid tot
intellectueele ontwikkeling werden bevoegde
getuigenissen aangehaald.
Ten slotte wekte de spreker de aanwezigen
om zich aan de Maatschappij aan te slui
ten en zoodoende hare pogingen tot heil der
Javanen te bevorderen. Ar. Utr. Ct.
Onder het opschrift //Een pleidooi van Ber-
ryt.leest men in een der Fransche tijdschrif
ten le volgende bijdrage uit het leven van dien
^roemden advocaat//Een vriend had hem een
angrijk geding opgedragen, dat zoowel eene
\estie van eer en heerlijkheid als van per
soonlijk belang betrof. Door vriendschap en
plichtgevoel gedrongen, beloofde Berryer die
zaak met zorg te bestudeeren doch drie of vier
dagen daarna vroeg hem de advocaat der te
genpartij inzage van de processtukken Berryer
j gaf ze hem, maar dacht verder niet meer aan
de zaak. Op zekeren morgen treedt zijn cliënt
zijn studeervertrek binnen. Gij weet, zeide
hij, dat het heden de dag is. Heden "Wat?
antwoordde Berryer met eei afgetrokken voor
komen. Wel, onze zaak. Drommels,ja!
Gij hebt ze toch niet vergeten? Wel
neen, komt gij met rijtuig? Ja.
Dan rijden wij dadelijk weg. Maar destuk
ken Die vinden wij wel in de pleitzaal
ik heb ze den advocaat der tegenpartij ter inzage
gegeven. Den geheelen weg langs babbelde
de cliënt over zijne zaak, doch Berryer hoorde
hem nauwelijks aan, daar hij iutusscben aan de
redevoering dacht, die hij in de kamer van
afgevaardigden wilde uitspreken. In de gehoor
zaal gekomen, drukte Berryer zijne tegenpartij
de hand en vroeg zijne stukken terug, die hem
uit de proceszak werden ter hand gesteld.
Terwijl de rol van den dag werd afgedaan,
doorliep Berryer zijne papieren en overzag in
dien korten tijd de ganscbe toedracht, zoodat
hij zijn vriend in het oor kon fluisteren: //Het
spel staat goed, wij zullen het winnen". Inmid
dels was door den president, het woord gegeven
aan den heor Berryer, die nu een pleidooi van
een vol uur begon to houden. Eerst werden
door hem de feiten met eene bewonderenswaar
dige helderheid blootgelegdvervolgens behan
delde hij de rechtspunten en deed de krachtig
ste argumenten gelden. In het vuur der schit
terendste improvisatie scheen hij echter de
opgewondenheid van zijn cliënt niet te bemer
ken, die geen oogenblik rustig op zijne plaats
bleef zitten en hem met blikken en gebaren
scheen te smeeken op te houden. Toen Berryer
eindelijk met zijne gewone eigenaardige geste
zijne rede wilde besluiten en aan de conclusie
was gekomen, werd hij door den ongelukkigen
cliënt bij den arm gevat en hem het zwijgen
opgelegd. //Maar, ongelukkige", riep deze, //gij
pleit voor mijne tegenpartij"Berryer ziet hem
met eene natuurlijke verbazing aandoch zich
dadelijk herstellende, zet hij zich met waardig
heid neder, nadat hij zich tot de rechters met
de volgende woorden gericht had//Ik heb nog
veel te zeggen, mijne heeren! ik verzoek u mij
vijf minuten pause toe te staan."
Met de meeste hoffelijkheid werd de zitting
door den president voor tien minuten geschorst,
van welken tijd Berryer gebruik maakte om
zich te overtuigen, dat hij de stukken van zijne
tegenpartij had doorgelezen, die zijn collega
hem bij vergissing had ter hand gesteld. Het
kon niet beter, zegt Berryer tot zijn cliënt,
uwe zaak staat nu nog veel beter dan ik ge
dacht had. Daarop hervatte hij zijn pleidooien
begon nagenoeg met deze woorden: //Yoor het
hof heb ik met volkomen openhartigheid de
zaak voorgesteld, die het geroepen is te beoor-
deelen. Met groote nauwgezetheid, met de meeste
zorgvuldigheid deed ik uitkomen, wat in het
geding ten gunste van onze tegenpartij kon
aangevoerd worden. Ik geloof dan ook niet,
dat mijn achtenswaardige tegenstander nog
éen argument zou kunnen aanvoeren, dat ik niet
voorzien had. Nu" enz. enz.; en hij begon stuk
voor stuk met eene onwederlegbare logica het
geheele gebouw van redeneeringen af te breken,
dat hij gedurende het eerste gedeelte van zijn
pleidooi met zooveel talent had opgetrokken.
Is het nog noodig er bij te voegen, dat hij het
proces won en de rechters en aanwezige advo
caten onder den wegslependen indruk liet van
een ontzagwekkende rhetorica, die eerst aan
den eischer de rol van verdediger der tegen
partij oplegt, om deze vervolgens te zekerder
te verpletteren onder het gewicht der wapenen,
die in haar voordeel gesmeed schenen te zijn.
Men schrijft ons uit Boskoop dd. 30
December
Ook in het alhier gevestigde departement
van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
is de circulaire van het hoofdbestuur betreffende
de gewichtige zaak van het onderwijs met be
langstelling overwogen. Met onverdeelde sym
pathie werd kennis genomen van haren inhoud,
en eenparig besloten te antwoorden, dat het
departement Boskoop, hoewel den ernst des
tijds geheel erkennende, het niet geraden achten
zou nu reeds een of anderen stap te doen. De
geest van de tegenwoordige regeering, de han
delingen van den gemeenteraad te dezer plaatse,
tu dv bloei Ier oponbare sohool eadaakc bei'
bestaan van eene bijzondere school waren de
grondslagen van dit besluit.
Gisteren heeft de Hooge Raad der Ne
derlanden eene plechtige algemeene vergadering
gehouden tot installatie van den heer Mr. E.
G. P. Gertsen. Bij gelegenheid zijner installatie
hield de voorzitter van den Hoogen Raad, Mr.
F. De Greve, eene rede, waarin hij eerst den
afgetreden raadsheer herdacht en daarop den
nieuwbenoemde toesprak. Het verheugde hem
den heer Gertsen als Melorts opvolger te mo
gen begroeten, geplaatst op de lijst door den
Raad ter aanbeveling aan de Tweede Kamer
der Staten-Generaal gezonden; hij herinnerde
hoe het lot beslist had tusschen hem en een
ander, mede door den Raad aanbevolen candi-
daat. De voorzitter riep den heer Gertsen een
hartelijk welkom toe en verzekerde hem van
aller welwillendheid.
Aan het ministerie van justitie is aanbe
steed het leveren van 900 Ned. pond gezwin
geld blauw Zuid-Hollandsch vlas1600 Ned.
pond dito blank; 1000 Ned. pond Friesch vlas,
volgens monster A8240 Ned. pond dito, vol
gens monster B; 3500 Ned. pond heede of
afval van vlas; 5000 Ned. pond Russische rein-
hennep, alles in 1869 voor den arbeid der ge
vangenen benoodigd. Minste inschrijvers waren
voor het gezwingeld blauw en blank Zuid-
Hollandsch vlas, de heer A. Yan der Mey, te
Oegstgeest, a ƒ1.24 en 1.12s; voor het ge
zwingeld Friesch vlas, volgens monster A en
B de Goudsche machinale garenspinnerij te
Gouda a 0.99* en ƒ0.876; voor de heede of
afval van vlas de beeren St.-Martin en C0., te
Rotterdam, a O.55"/100en voor de Russische
reinhennep de heeren Yan der Horst, Yan Lil
en Wagter, te Rotterdam, a 0.5173/100alles
per Ned. pond.
Naar men verneemt, zal te Haarlem