BUITE N I, A N D.
voorschot verstrekt tot het aankoopen van le
vensmiddelen.
De gouverneur is gemachtigd om, zoo noo-
dig, nog nadere verstrekkingen te doen en om,
bij wijze van tijdelijken maatregel, het aantal
manschappen bij de vaste bezetting uit te breiden.
Bij ontvangst der berichten nopens het ge
beurde te Commendah werd in April jl. den
gouverneur voorgeschreven, om ten aanzien van
de in verzet zijnde stammen met de meeste om
zichtigheid te handelen; alles te vermijden wat
tot verdere botsingen aanleiding zou kunnen
geven, en daarentegen te trachten van liever
lede, door overreding en welwillendheid, het
vertrouwen dier stammen te winnen.
Voorts wordt zijne gedragslijn aangewezen
door de eerste alinea van art. 12 van het re
glement van bestuur, luidende //Zonder uitdruk-
kelijken last des Konings mag tegen de inland-
sche vorsten of volken geen oorlog worden aan
gevangen. Vijandige aanvallen worden echter
met geweld te keer gegaan."
Overigens ziju bij de Engelsche regeering
stappen gedaan, ten einde door haar bestuur
ter Kuste de onder Engelsch protectoraat staande
volken van verdere vijandelijkheden te doen
terughouden.
Evenals door vele rijks ambtenaren is geschied,
is door een groot aantal ambtenaren bij 's rijks
gevangenissen een adres aan den Koning ge
zonden, houdende het verzoek tot wijziging der
pensioenwet, in dier voege dat ook hunne we
duwen of minderjarige kinderen daarin zullen
mogen deelen, op grond dat volgens eigene ver
klaring der regeering, na 1886 in het pensioen
fonds niet meer gestort zal behoeven te worden.
Men verneemt dat Z. M. den Koning be
paald heeft, dat voor het volgende jaar de voor
het leger benoodigde voorwerpen van kleeding
en uitrusting, bij wijze van proef, in het open
baar zullen worden aanbesteed, met uitzondering
echter van de lakens en andere wollen stoften,
de lederen voorwerpen en enkele goederen van
verschillenden aard, die door de administratie
der gevangenissen worden geleverd. De hoofd-
administratiën zijn gelast deze aanbestedingen
in de dagbladen te publiceeren.
Het bewind der //Vereeniging van en voor
Nederlandsche Industrieelen" heeft, ter voldoe
ning aan onderscheidene besluiten der jongste
algemeene vergadering, drie adressen verzonden,
twee aan den minister van binnenlandsche
zaken en een aan de Tweede Kamer. Het eerste
adres verzoekt de instelling van een ministerie
voor nijverheid en openbare werken en zoo
noodig van een raad van nijverheid als tusschen-
persoon tusschen de regering en de Kamers van
Koophandel en Fabrieken, en als adviseur van
de regeering en casu quo van de Kamers. Het
tweede adres geeft het denkbeeld in overwe
ging, dat de regeering in het buitenland door
hare vertegenwoordigers of consuls officieele
medeelingen in de bij den handel meest geac
crediteerde bladen laat plaatsen om den buiten-
landschen handel meer bekend te maken met
het lage Nederlandsche invoertarief, hetwelk het
vrijgevigste is van alle staten van Europa.
Het derde adres aan de Tweede Kamer dient
tot ondersteuning van het vroeger door de
Nederlandsche petroleum-raftinaderij ingezonden
adres, waarbij betoogd wordt, dat ruwe petro
leum tot de onbewerkte grondstoften gerekend
en dus niet onderworpen moet zijn aan het
recht, 't welk bij invoer van geraffineerde petro
leum betaald wordt met 55 ets. de 100 kan.
Vrijdag en Zaterdag zijn van de 14 can-
didaten voor de hoofdonderwijzers-acte uit het
lste, 4de, 6de en 7de district in Zuid-Holland
3 toegelaten en 11 afgewezen.
Uit 's-Hage wordt aan de Arab. Cou
rant geschreven Over de geruchtmakende zaak
van Dr. Zaalberg is al veel geschreven en ge
sproken, en na de uitspraak van de buitenge
wone of, gelijk men ze algemeen noemt, dubbele
synode, waarbij die predikant weder in zijn ambt
is hersteld, ontbreekt het hier natuurlijk niet
aan allerlei gissingen en geruchten omtrent de
houding die de kerkeraad en de Hervormde ge
meente bij eventueel wederoptreden van dien
predikant zullen aannemen. Donderdag-avond
heeft eene beraadslaging hieromtrent in den
kerkeraad plaats gehad, ten gevolge waarvan
besloten is, dat de vraagwat in dezen zal be-
hooren te geschieden, een nauwgezet punt van
overweging zou uitmaken afzonderlijk en op
zich zelf staand, bij ieder der colleges van pre
dikanten, ouderlingen, diakenen en kiezers
ten einde daarna gezamenlijk een definitief be
sluit te nemen. In ieder geval heeft men daar
mede vier weken den tijd, daar met den dag
der laatste beslissing van de synode, eerst de
tijdelijke schorsing in zijn ambt van Dr. Zaal
berg, die in revisie niet is vernietigd, zal in
gaan.
De gemeenteraad te 's - H a g e zal morgen
behandelen een voorstel betrekkelijk de ontwer
pen voor eene duinwaterleiding.
Te Rotterdam zal in den aanstaanden
winter eene reeks van godsdienstige voorlezin
gen gehouden worden door de heeren Prof.
L. W. E. Rauwenhoff, Prof. A. D. Loman van
Amsterdam, Prof. A. Kuenen, J. H. Maronier,
J. A. Lamping van den Helder en Prof. C. W.
Opzoomer.
Naar men verneemt, zal Prof. H. P. G.
Quack, nieuwbenoemd hoogleeraar in de rechts
geleerde faculteit aan de hoogeschool te
Utrecht, den 23sten October, des middags te
12 uren, zijne lessen openen met het houden
eener redevoering in de groote gehoorzaal der
academie.
Uit Enschedé wordt aan het Handels
blad geschreven: Met het onderwijs der kinde
ren van 1215 jaren uit den werkenden stand
is het hier treurig gesteld. Het getal dergenen
die kunnen lezen en schrijven is al bitter klein.
Onder de oudere lieden, b. v. van 3040 ja
ren, is de verhouding veel gunstigerde mees
ten hunner kunnen tamelijk goed lezen, som
migen een weinig schrijven. De oorzaak ligt
daarin, dat voor de invoering der stoomwerk
tuigen de kinderen uit de arbeidende klasse,
ofschoon dan ook vroeg aan het werk gezet,
niet verhinderd werden de avondscholen te be
zoeken. Destijds werden zij bij een baas in de
leer gedaan, gewoonlijk onder beding, dat de
kinderen 's avonds vroeg genoeg het werk moes
ten staken, om naar de avondschool te gaan.
Door de invoering der stoomwerktuigen is de
handweverij allengskens vervallen, althans be
paalt zij zich nu alleen tot hen, die te ver van
de stad wonen, om hunne kinderen naar de
fabriek te kunnen zenden. Sedert dien tijd is
het onderwijs zeer achteruitgegaan door den
tijdroovenden arbeid op de fabrieken. Onlangs
is daarin eenige verbetering gebracht door het
oprichten van fabriekscholen. Niet alle fabri
kanten hebben daaraan deelgenomen, en zoo
vindt men nog altijd een aanzienlijk aantal
kinderen, die ook nog dat weinige onderwijs
ontberen. Ook elders in Twente wordt in som
mige fabrieken twee-, aan anderen drie- en vier
malen per week onderwijs gegeven. In den regel
is dat onderwijs gebrekkig en onvoldoende. Eene
schoone uitzondering hierop maakt Hengelo,
dat in de laatste jaren op het gebied van han
del en nijverheid zoozeer is vooruitgegaan.
Ofschoon ook daar evenmin als elders de be
langen der jeugdige arbeiders door het plaat
selijk bestuur ter harte zijn genomen, schijnt
er een geheel andere geest de fabrikanten te
bezielen. Door de firma C. J. Stork Co. werd
reeds voor ongeveer tien jaren het voorbeeld
gegeven door het benoemen van een goed ge-
salarieerden onderwijzer, uitsluitend belast met
het onderwijs der fabriekskinderen. Dat onder
richt wordt gedurende minstens acht uren daags
gegeven, zoodat de kinderen, in afdeelingen ge
splitst, allen gedurende eenige uren daags ter
school gaan. De goede vruchten konden niet
achterwege blijvenwij hopen later in staat te
zijn dit met cijfers aan te toonen. Het gege
ven voorbeeld vond te Hengelo spoedig navol
ging; de firma Dijk, en ook later Pol, verbon
den insgelijks aan hunne kleinere etablissemen
ten een onderwijzer, die geregeld eenige uren
per dag onderwijs geeft. En thans vernemen
wij, dat ook de Ned. stoomkatoenspinnerij, vóór
een paar jaren te Hengelo opgericht, voorne
mens is voor de verstandelijke ontwikkeling der
jeugdige arbeiders zorg te dragen. Het is te
wenschen, dat deze voorbeelden spoedig ook
elders navolging vinden, of dat althans de ge
meentebesturen de hand aan het werk slaan,
door in overleg met de fabrikanten de scholen
zoodanig in te richten, dat de kinderen gedu
rende eenige uren daags onderwijs ontvangen.
Z. M. heeft pensioen verleend aan W. G.
De Bas, eervol ontslagen hoofdcomm. bij het
dep. van binnenl. zaken, ten bedrage van f 1400
'sjaars; W. Cool, eervol ontsl. hoofdcomm. bij
genoemd dep., ten bedrage van f 1533 'sjaars;
J. G. Van Thiel, eervol ontsl. comm. bij ge
noemd dep., ten bedrage van f 1386; P. Van
Sluys de Quacq, eervol ontsl. coram, bij genoemd
depart., ten bedrage van 1126 'sjaars.
Z. M. heeft als blijk van goedkeuring en te
vredenheid aan C. C. Guikers brigadier der
rijksveldwacht te Druten, eene zilveren medaille
en een loffelijk getuigschrift verleend, wegens
het met levensgevaar redden van twee kinderen
uit den aldaar op deu 19den Juni 11. plaats ge
had hebbenden brand.
De Thermometer van Fahrenheit teekende al
hier Zaterdag des namiddags te 5 uren 53°, Wind:
O., des avonds te 8 uren 45°, te 10 ureu
42°. Zondag 's morgens te 5 uren 42°, te
8 uren 46°, 's namiddags te 12 uren 59°, te
4 uren 58°, 's namiddags te 5 uren 56',
's avonds te 8 uren 45°, te 10 uren 43°.
Maandag 's morgens te 5 uren 43°, N. O
te 8 uren 46°, 's namiddags te 12 uren
58°, te 8 uren 54°.
Duitschland. De redactie der Wiener
Presse" deelt mede, dat zij het jongste werk
van den schrijver Berthold Auerbach, een roman
in vijf deelen, onder den titelHet landhuis
aan den Rijn," heeft aangekocht en eerlang met
afdrukken een begin zal maken. Voor dit werk
zal de schrijver een honorarium van 12,000
thaler, zegge twaalf duizend thaler, ontvangen,
en daarbij nog het recht hebben, dadelijk na de
voltooiing van den afdruk in de courant, den
roman afzonderlijk uit te geven. Volgens het be
staande contract zal de firma Cotta de uitgave
bezorgen.
Zaterdag heeft de militaire conferentie der
Zuid-Duitsche Staten hare slotzitting te Mun-
chen gehouden, waarin de overeenkomst omtrent
het gezamenlijk defensief stelsel, is ondertee
kend.
Oostenrijk. De regeering zal aan den Hon-
gaarschen rijksdag en aan den Croatischen land
dag voorstellen doen, waardoor aan de grieven
van de inwoners van Fiume een einde zal komen.
De //Wiener Zeitung" van Zaterdag bevat
een keizerlijk besluit, waarbij op grond der be
paling van de constitutie de bevoegdheid der
ministers wordt omschreven om tijdelijk wet
telijke bepalingen buiten effect te stellen. Daar
enboven komt in gemeld dagblad voor een
ministerieel besluit, door het gansche ministerie
onderteekend, waarbij op grond van het aan
gehaalde keizerlijk besluit, exceptioneele bepa-
