N°. 2432.
Woensdag
A". 1868'.%
15 Januari.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf 3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering-
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-6 regels ƒ0.75; iedere regel meer0.12*
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels ƒ0.90; iedere regel meer„0.15.
HET FENIANISME.
II.
In de tweede helft van I860 deden de Fe
nians weinig van zich hooren en het scheen dat
de samenzwering genoegzaam was gefnuikt. Doch
het was de stilte die een storm voorafgaat. In
het begin dezes jaars vereenigden zij zich weer
in grooten getale te Dublin en trokken, toege
rust met geweren, revolvers en andere wapenen,
meerendeels uit Amerika afkomstig, naar Tal-
laght, waar zij hunne broeders vondendoch
de troepen joegen hen daar uiteen, na ver
scheidene hunner gevangen genomen te hebben.
Yan dat oogenblik af rustten zij niet; hunne
woelingen en aanslagen overtroffen in stoutheid
al de overige; hunne plannen waren zoodanig
beraamddat in verschillende plaatsen, niet alleen
van Ierland, maar ook van Engeland, zooals te
Liverpool, Manchester en zelfs te Londen
want de Ieren zijn in die steden sterk verte
genwoordigd gelijktijdig of opeenvolgend een
oproer moest uitbarsten, waarbij het gewone
appendix van vernieling, in zoover dit uitvoer
baar was, niet vergeten werd. De gebeurtenis,
die in September jl. te Manchester plaats greep,
heeft evenwel, wegens de daaruit ontstane ge
volgen, de meeste sensatie gemaakt. Twee Fe-
niansche hoofden, Kolrnel Kelly en kapitein
Deasy, die te Manchester eene gewichtige ge
heime zending vervulden (de broederschap heeft,
evenals elke samenspanning, vele geheimen,
waarin slechts eenige hoofden ingewijd zijn)
vielen in handen der politie. Er werden nu
plannen beraamd om hen te bevrijden en de
Fenians aangewezen, die zich met de uitvoering
daarvan zouden belasten. Het plan gelukte maar
al te zeer. Terwijl Kelly en Deasy in den ge
vangenwagen vervoerd werden, vielen de bedoelde
Fenians het rijtuig aan, wisten het portier te
openen, joegen den sergeant van politie Brett,
die in het rijtuig zat, een kogel door de borst
en bevrijdden alzoo de beide gevangenen. Yijf
Fenians werden, als schuldig aan dien moord,
veroordeeld, en hoewel tot dusver nog geen
enkel doodvonnis aan een Fenian was voltrok
ken, scheen het der regeering ditmaal met de
executie ernst te zijn. Wel verhieven duizenden
hunne stem en drongen op gratie aan, deels op
grond dat de misdaad, evenals het geheele Fe-
nianisme, slechts uit een staatkundig oogpunt
beschouwd moest worden, maar de regeering
meende voor dien aandrang niet te moeten zwich
ten en eindelijk een streng voorbeeld te moe
ten stellen. Twee der veroordeelden, waarvan
de een onschuldig werd geacht en de ander ver
zachtende omstandigheden in zijn voordeel had,
ontvingen wel is waar gratie van de doodstraf,
doch de drie overigen ondergingen den 23sten
November te Manchester hun doodvonnis. Zoo
wel in het vereenigd koninkrijk als elders ging
hierover een kreet van verontwaardiging op,
maar de waarheid gebiedt te zeggen, dat de
regeering ook door tal van organen der open
bare meening in het gelijk werd gesteld. Het
hoofdbestuur te Dublin had voor de executie
een uitvoerig manifest aan de buitenlandsche
agenten der broederschap gezonden, waarin aan
gekondigd werd, dat na eiken gerechtelijken
moord van Engeland aan de broederschap, een
aanzienlijk Engelschman door de hand van een
Fenian zal vallen; doch voor het overige was
dit manifest in bezadigde woorden vervat.
Aan die bedreiging in het manifest is tot nu
toe nog geen gevolg gegeven, hoewel de Fenians
er zeker niet voor terugdeinzen. Opmerkelijk is
het echter, dat hunne aanslagen sedert de executie
te Manchester op verbazende wijze zijn toege
nomen en in stoutheid bijna aan het ongeloof
lijke grenzen. Hunne euveldaad te Clerkenwell,
waar zij de gevangenis in de lucht wilden doen
vliegen op een oogenblik, dat een paar hunner
broeders, aldaar gevangen, geacht konden wor
den de gewone wandeling op de plaats te doen,
en dezen alzoo de gelegenheid te verschaffen
om te ontvluchten, zette de kroon op hun
werk.
Wij hebben uit de berichten uit Noord-
Amerika gezien, dat de Iersche onafhankelijk
heid, niet vestiging der republiek, het doel der
Fenians is. Tins ley's Magazine bevatte
onlangs een opstel van een hunner Iersche
hoofden, waarin erkend wordt, dat noch herstel
van grieven, noch afschaffing der staatskerk,
noch verdeeling van den grond het oogmerk
der broederschap is. lerlands onafhankelijkheid
met de republiek, ziedaar wat, volgens dit op
stel, haar alleen kan bevredigen, en zij zal
niet rusten zoolang dit doel niet bereikt is. Voors
hands is het haar genoeg, als zij door haar woe
len eene agitatie gaande houdt, totdat Engeland
in een oorlog wordt gewikkeld, die uit den aard
der zaak de kans voor haar gunstiger moet maken.
Doch wij hebben dien getuige niet noodigeene
in de maand Maart jl. uitgevaardigde proclamatie,
geteekend //het voorloopig gouvernement", laat
daaromtrent geen twijfel over. In dat stuk wor
den al de grieven van Ierland tegen de regeering
opgesomd en de ellende der Ieren toegeschreven
aan de aristocraten, die hen steeds als vijanden
behandeld en zich meester gemaakt hebben van
den grond, ten gevolge waarvan duizenden ge
noodzaakt waren den Oceaan over te steken om
elders in hun levensonderhoud te voorzien. In
deze proclamatie worden verder al de Ieren op
geroepen om naar de wapens te grijpen; gelijk
heid van rechten voor allen, icheiding van kerk
en staat en algemeen stemrecht worden als de
grondslagen der te vestigen republiek opgegeven.
Eene ietwat communistische strekking is voorts
in dit stuk niet te miskennen.
Hoe komt het nu, dat de broederschap zoo
weinig succes gehad heeft want wat de Fenian
in Tins ley's Magazine ook zeggen moge,
zij zet het kapitaal harer plannen niet uit om
rente af te werpen in een mogelijke toekomst,
als Engeland te eeniger tijd in oorlog gewikkeld
wordt. De proclamatie laat ten dien aanzien
ook niet den minsten twijfel over. Hoe komt het
dan dat de Fenians, ruim van geld en wapens
uit Amerika voorzien, en bij duizenden sterk,
bij de nadering van Engelsche troepen zelfs niet
eenmaal tot staan zijn gekomen, maar dadelijk
verdreven werden of uiteengingen? Het ant
woord hierop kan kort zijn. De Fenians hebben
slechts den steun van een gering gedeelte der
bevolking, en wel van de behoeftigste en dus
minst ontwikkelde fractie. Al wie eenigen wel
stand geniet, wendt zich van de broederschap af,
en de geestelijkheid, die de agitatie van O'Con-
nell zoozeer ondersteund en ook den opstand
van 1798 bevorderd heeft, is haar zoo vijandig
mogelijk. De scheiding van kerk en staat zou
reeds alleen voldoende zijn om de antipathie
te verklaren; doch ook in alle andere opzich
ten stooten het Fenianisme en de geestelijkheid
elkander af. De min of meer communistische
denkbeelden, die men de broederschap te
recht of ten onrechte ten laste legt, kunnen
natuurlijk niemand meer dan de geestelijkheid
tegen de borst stuiten, en in zake van regee-
ringsvorm is de republiek haar ideaal niet. Wil
men niettemin aannemen, dat eene Iersche re
publiek gevestigd kan worden en elementen van
duurzaamheid bevat, dan is dit nog alleen denk
baar onder voorwaarde, dat zij steun ontvangt
van Noord-Amerika, en alzoo zou men, onaf
hankelijk wordende van Engeland, zich afhan
kelijk maken van een anderen staat, insgelijks
protestantsch en puriteinsch, een staat dus, voor
wien de sympathie niet veel grooter kan zijn.
De Ieren kunnen het zelfs in hun tweede va
derland, dat hen zoo liefderijk opneemt en waar
zij alle rechten genieten, niet uithouden, zonder
met hunne weldoeners van tijd tot tijd in eene
vechtpartij te geraken. De groote Amerikaansche
republiek, hoezeer zich over Engeland beklagende,
heeft buitendien getoond niet in troebel water
te willen visschen. Zij is zeer prikkelbaar, niet
vrij van aanmatiging, en de oorzaak hiervan is
niet ver te zoeken; zij is verklaarbaar uit hare
jeugd en uit het besef harer kracht; maar het
moet gezegd worden, hare diplomatie is eerlijk,
en in dat opzicht kan Europa, waar men zich
