N0. 2431.
Dinsdag
A°. 186
14 Januari.
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf 3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.10.
HET FENIANISME.
I.
Men behoeft geen getrouw courantenlezer te
zijn om iets oyer de Fenians en hunne aansla
gen gelezen te hebben. Gedurende de laatste
maanden, om niet tot vroeger op te klimmen,
weten de dagbladen dag aan dag mededeeliugen
te doen omtrent hunne bijeenkomsten, hunne
woelingen, hunne revolutionaire plannen. Doch
nopens den oorsprong, den aard en het eigen
lijke doel van het Fenianisme verkeert men
over het algemeen in het onzekere. Men weet
dat de Fenians in gewelddadig verzet komen
tegen de bestaande orde van zaken; maar ver
der reikt de kennis der meesten niet. "Willen
zij voor Ierland eenvoudig herstel van grieven,
voornamelijk ten aanzien der kerkelijke belas
ting en van het landbezit, of gaan zij verder
en willen zij, medegesleept door het veld win
nende nationaliteitsbeginsel, staatkundige onaf
hankelijkheid en bij gevolg losscheuring van het
vereenigd koninkrijk? Heeft de uitgebreide
samenspanning alleen een godsdienstig karakter,
of neemt zij ook het communisme in hare doel
einden op? Over deze vraagpunten, vragen, die
het zeker niet onbelangrijk is nader te onder
zoeken, mogen de volgende regelen eenig licht
verspreiden.
De naam Fenian is ontleend aan toestan
den uit het vóor-middeleeuwsche tijdvak der
geschiedenis van Ierlandmen kan dus licht
begrijpen, dat waarheiden verdichting of legende
in de vroegste verhalen aangaande de Fenians
vrij wel dooreengeward zijn. Sommigen leiden
dien naam af van de Feniciërs, die eene volk
planting in Ierland gesticht hebben. Wat hier
van zij, oorspronkelijk waren de Fenians dap
pere en trouwe soldaten; hunne officieren had
den zich een grooten naam verworven, zoowel
door hunne verstandelijke als lichamelijke ont
wikkeling, en ook de gewone soldaten moesten,
om de eer te genieten van in 't leger te worden
opgenomen, buitengewone bekwaamheden aan
den dag gelegd hebben, zoowel wat spierkracht
en vlugheid van bewegingen als het hanteeren
der wapens aangaat, terwijl de liederen hunner
barden hun niet onbekend mochten zijn. Elk
hunner moest zich bij eede verbinden eene vrouw
te nemen zonder acht te slaan op hare fortuin,
maar zooveel te meer op hare goede zeden; hij
mocht zich ook niet aan gewelddadigheden jegens
eene vrouw schuldig maken, en de ondersteu
ning van armen was voor hem een dure plicht.
Hoewel de Fenians in verschillende groote af-
deelingen gesplitst waren, waarvan elke op zich
zelve een bijzondere locale groep vormde, vielen
alle scheidsmuren weg als het land aan gevaar
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering-
van Zon-en Feestdagen, uitgegeven.
blootstond, en in dat opzicht maakten zij het
tot een grooten militairen staat. In vredestijd
gaven de Fenians zich echter aan het bedrijf
van visscher, landbouwer, enz. over.
Hunne militaire inrichting had het gewone
gevolg: zij leidde na verloop van tijd tot mili
tair despotisme, en dit werd zoo drukkend, dat
het volk er tegen op kwam en koning Erin,
wiens gezag door het praetoriaansch geweld der
Fenians niet weinig geleden had, de partij van
het volk koos om met diens hulp aan de bui
tensporige macht zijner soldaten een einde te
maken. Zoo kwam het in 1150 tot een gevecht,
waarbij Oisin, een bard en kleinzoon van Fionn,
het opperhoofd der Fenians, een doodelijken
lanssteek van Erins zoon ontving; doch ook
de laatste, boette die daad met zijn levenwant
voordat Oisin van zijn paard viel, doorstak hij
zijn vijand, en alzoo werden de beide aanvoer
ders gedood nog eer het gevecht geëindigd was.
Doch hiermede was de slag zelf niet beslist. Hij
werd integendeel met zcoveel hardnekkigheid
voortgezet, dat het een verdelgingsstrijd was.
Wie dien dag overwinnaar bleef is moeilijk
te zeggen, maar zeker is het dat het na dien
verschrikkelijken slag gedaan was met het des
potisme der Feniansvan dat gevecht dagtee-
kent het verval der vroeger zoo machtige broe
derschap, en de band die haar gedurende langen
tijd vereenigd had gehouden, werd allengs zoo
zwak, dat de broederschap als afzonderlijk lichaam
ophield te bestaan en de verschillende deelen
opgelost werden in de massa van lerlands be
volking. Het Fenianisme had onbetwistbaar
groote diensten aan het land bewezen, maar
toen het ontaard was, moest het ondergaan,
evenals elke instelling, die met miskenning van
den geest des tijds of met verloochening eener
deugdelijke roeping, haar bestaan tracht voort te
sleepen.
Zelfs de herinnering schijnt na verloop van
eeuwen weinig sporen bij de Ieren achtergela
ten te hebben; want toen in 1798 een opstand
in Ierland uitbarstte, werden, gelijk gewoonlijk
bij dergelijke gelegenheden, vele middelen te
baat genomen om het volk in geestdrift te bren
gen; doch de heldendaden der Fenians, zoo
zeer geschikt om de gemoederen te doen ont
vlammen, werden niet herdacht. Evenmin werd
gedurende de jarenlange agitatie, door den
grooten volksmenner O'Connell in het leven ge
roepen tot opheffing der legislatieve unie met
Engeland, van de Fenians een woord gerept.
Eerst in de eerste helft van 1865 vinden wij
weer openlijk gewag gemaakt van de Fenians,
en nu komen wij aan het doel dat zij zich
voorstellen. De emigratie uit Ierland had se
dert vele jaren een groot aantal Ieren over
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-6 regels 0.75; iedere regel meerƒ0.12'
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels 0.90; iedere regel meern 0.15.
alle deelen der Unie verspreid, waar hun onrus
tige aard niet naliet zich nu en dan te open
baren, doch waar zij voor het overige in tevre
denheid leefden, een gevolg voorzeker van den
meerderen welstand, dien zij in hun aangeno
men vaderland vonden. Toen nu de burgeroorlog
in de Unie was geëindigd, werden duizenden
Ieren, die in het bondsleger gediend hadden,
ontslagen, en, hetzij dat deze, nu zij als militai
ren geoefend waren, zich opgewekt voelden om
hunne broeders in Ierland te helpen vrijmaken
hetzij dat ze, plotseling in de burgermaat
schappij teruggekeerd, daarin niet onmiddellijk
een met hunne wenschen overeenkomenden
werkkring konden vinden en alzoo hunnen avon
tuurlijken en onrustigen aard voelden herleven
hetzij dat beide oorzaken samenwerkten, zoo
veel is zeker, dat men inden nazomer van 1865
berichten uit Noord-Amerika ontving, dat de
Ieren aldaar eene uitgebreide samenzwering
hadden gesmeed om Ierland vrij te maken en er
de republiek te vestigen, en dat vooral de ge
wezen Iersche militairen der Unie daarin be
trokken waren. De impulsie tot die samenzwe
ring is waarschijnlijk uitgegaan van zekeren John
O'Mahony, die ook in Ierland, dat hij heeft
moeten verlaten, als de stichter van het nieuwe
Fenianisme kan aangemerkt worden. Deze
O'Mahony, zich kolonel noemende, had reeds
inl857deEmmet monument association
opgericht, aldus genaamd naar zekeren Robert
Emmet, die in Ierland wegens oproer ter
dood was veroordeeld en voor zijne executie
zijnen landgenooten had aanbevolen een monu
ment ter zijner eere op te richten, doch niet
eer dan nadat zij zich van hunne onderwerping
aan Engeland vrijgemaakt en mitsdien in hunne
onafhankelijkheid zelve een monument ge
vonden zouden hebben. Men wil zelfs weten, dat
O'Mahony reeds in 1859 den grond gelegd
heeft tot de Feniansche broederschap als doch
ter vandeE m met monument association,
doch in dat geval heeft de broederschap langen
tijd noodig gehad om zich te ontwikkelenim
mers eerst in Mei 1865, toen de prins van
"Wallis de Dublinsche tentoonstelling had be
zocht, werd eene proclamatie verspreid, waarin
de Ieren aangespoord werden het Britsche juk
af te schudden. Deze proclamatie begon met de
woordenSic semper tyrannis, 1865,
versus 1172, alzoo herinnerende aan Booth,
die, onder het zwaaien van een dolk de eerste
woorden als een triomfkreet deed hooren, toen
hij president Lincoln in den schouwburg te
Washington had vermoord, terwijl het jaartal
1172 de periode aanwijst, van welke lerlands
onderwerping aan Engeland dagteekent. Het
kan ook zijn, dat de samenzwering zooveel jaren
