1V°. 2407.
Vrijdag
A°. 1867.
13 December.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maanden3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-0 regels/0.75; iedere regel meer0.12'.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels 0.90; iedere regel meer„0.15.
LEIDSCH
DAGBLAD.
EEN POLITIEK VAN HET OOGENBLIK.
Revolutionaire bewegingen en interventiën,
woeste geruchten en met zorg gestileerde dépê
ches hebben niet vermochtdeRomeioschequaestie
iets verder te brengen. Tusschen Asinalunga en
Montana is een maand verloopen, toch was de
toestand na den derden November dezelfde als
voor den derden October.
Doch wat al die bewegingen van verschillen
den aard niet vermocht hebben, dat hebben
eenige parlementaire debatten gedaan. Er is
helderheid gekomen in de Romeinsche quaestie.
In den senaat en in het wetgevend lichaam is
licht opgegaan over de politiek van Frankrijk;
in de kamer van afgevaardigden te Florence
gaat licht op over de wenschen en begeerten
van Italië.terwijl in Rome nog steeds de eeuwen
ouden fakkel brandt, die den bekenden middel-
eeuwschen gloed werpt op de politiek van het
pausdom.
Het was geen gemakkelijke taak voor de
Fransche regeering om hare zienswijze te ver
dedigen en toe te lichten in twee vergaderingen,
- zoo verschillend geconstitueerd. In beide had zij
niet eene oppositie te doenmaar in den senaat
bestond deze uit kardinalen, welke de eenheid
p van Italië wilden opofferen aan het wereldlijk
gezag van den paus, en voor den kerkvorst alles
terugeischten wat hij vroeger had bezetenin
het wetgevend lichaam daarentegen uit volbloed-
vertegenwoordigers van het //nouveau régime",
I die in naam van het recht, in naam der belan
gen van Frankrijk en van den godsdienst beide
I de zaak van het wereldlijk gezag des pausen,
door Fransche bajonnetten niet langer gesteund,
1 willen overgeven aan den rechtbank der historie. -
f De politiek der regeering is zegevierend uit die
debatten te voorschijn getreden. Zij is noch ter
rechter, noch ter linkerzijde afgeweken, zij heeft
noch hare schepping, de eenheid van Italië, noch
haar beschermeling, het wereldlijk gezag van den
paus, prijsgegeven. Die uitkomst bewijst echter
niet veelzij was te voorzien. De regeering heeft
ze alleen te danken aan de meerderheid in beide
staatslichamen, van wier sympathie zij vooraf
zeker was. Het votum van vertrouwen waarmede
de discussiën besloten zijn, is dus nog volstrekt
geene diploma van deugdelijkheid en duidelijk
heid aan de politiek der regeering uitgereikt.
Deze is en blijft het voorwerp der critiek, zonder
dat men behoeft terug te deinzen voor de impo
sante meerderheid, die haar heeft goedgekeurd.
De Fransche politiek in zake de Romeinsche
quaestie, zooals zij in de gevoerde debatten aan
het licht is getreden, kan men, dunkt ons, niet
beter kenmerken, dan door te zeggen dat zij
uitsluitend eene politiek is van het
o ogen blik.
Nu|is het wel waar, dat in zulk eene bena
ming evenzeer lof als blaam ligt opgesloten. De
virtuositeit van een goed staatsman bestaat im
mers niet het minst daarin, dat hij de behoef
ten van het oogenblik nauwkeurig inziet en zijn
beleid daarnaar regelt.
Doch alleen dan kan hem dit als verdienste
worden aangerekend, wanneer hij zorgt, dat h ij
het oogenblik, niet het oogenblik hem beheerscht,
wanneer hij de voorbijgaande en veranderlijke
eischen van iederen dag ondergeschikt maakt
aan vaste beginselen.
Dit nu kan van de Fransche politiek niet vol
mondig gezegd worden. Daar wordt zelfs aan
de eischen van het oogenblik een geheel eenige
waarde toegekend, daar worden ze geraadpleegd,
besproken en geroemd als of ze beginselen waren,
daar zijn zij het eenige richtsnoer der staatkunde.
De minister van buitenlandsche zaken, de mar
kies De Moustier, heeft het op een zeer eigen
aardige wijze zelf bekend. //Gelijk men aan God
niet meer vraagt, dan het dagelijksch brood"
aldus sprak Rij gemoedelijk tot de kardinalen
van den senaat, //zoo moet gij ook aan den keizer
niet meer vragen, dan dat hij iederen dag zijn
plicht doe". En het was eigenlijk niet anders
dan een kommentaar op deze woorden, dien Jules
Favre leverde, toen hij zeide//De regeering heeft
de gebeurtenissen niet beheerscht, maar gevolgd
zij was op alle eventualiteiten voorbereid". En
uit dit oogpunt beschouwd, kan de sensatie-ma
kende verklaring van den minister van staat,
den heer Roulier: mNooit zal Italië Rome be
machtigen!" misschien doorgaan voor de juiste
uitdrukking van den geest der regeeringim
mers het was de emotie van het oogenblik,
die hem dat groote woord ontlokte.
De Fransche politiek uitsluitend
een politiek van het oogenblik ligt
in deze definitie niet de oplossing van menig
raadsel? Verklaart zij niet evengoed de Septem-
ber-conventie en het vertrek der Fransche troe
pen op een tijdstip, dat het //non possumus"
van Rome het kabinet van Parijs wrevelig maakte,
als de tweede interventie, toen men vreesde, dat
de anti-clericale revolutionaire beweging van
Rome naar Florence, van Florence naar Parijs
zou doordringen evengoed de liberale beloften
van 12 Januari, als de reactionaire verklaringen
van 5 December evengoed de trotsche taal te
gen Pruisen gevoerd voor Sadowa, als de onder
danige houding tegenover graaf Von Bismarck
aangenomen, toen het bleek, dat Duitschlands
eenheid de toekomst voor zich had evengoed
de trotsche afkondiging van het Mexicaansche
keizerrijk, als het vertrek der Fransche troepen
met stille trom toen het gouvernement der Ver-
eenigde Staten de wenkbrauwen frondsde?
Is de politiek eener mogendheid uitsluitend
eene politiek van het oogenblik geworden, dan
spreekt het van zelf dat men de eischen van het
recht buiten rekening laat. En wie zou zich door
de oratorische volzinnen der heeren De Moustier
en Rouher laten verblinden, om niet te zien,
dat de Fransche politiek de rechtsquaestiën ter
zijde heeft gesteld? Zelfs de aartsbisschop van
Parijs, die nog met den eenen voet op het stand
punt der kardinalen stond, en dus niet eens
zoover ging als de regeering, liet op de wijdsch-
klinkende phrase//Het recht staat boven aan
die andere woorden volgen: //Niettegen
staande de onmisbare rechten van den
oppersten kerkvoogd, spreekt het van zelf, dat
men hem al wat hij vroeger bezeten heeft, niet
kan teruggeven."
Zulk eene staatkunde rekent ook buiten het
verledene. "Wat gaat het haar aan, hoe zij vroe
ger heeft gehandeld; zij is door geen antece
denten gehouden.
//De eenheid van Italië is uw werk," wordt
aan de regeering gezegd. Maar zij heeft het
antwoord gereed//Rome behoort niet in die
eenheid te worden opgenomen." //Volkomen
waar," zegt de heer Thiers, //maar evenmin
Toscane, Napels en Siciliëhet is een grove
fout van u geweest, dat gij die éenheid hebt
tot stand laten komen. Niet de quaesties van
nationaliteit, maar het Europeesch evenwicht
moet Frankrijks politiek besturen. De inter
ventie te Rome is alleen déarom goed, omdat zij
een einde gemaakt heeft aan de lange interventie
in de Italiaansche zaken sinds 1859." //Zoo
bedoel ik het niet," herneemt de regeering,
//toen heb ik goed gehandeld, want ik heb mij
tegen de pretensies van Oostenrijk verzet, nu
handel ik evengoed, want ik verzet mij tegen
de pretensies van Italië." //Verzet u dan
ook tegen de pretensies van den paus," zeggen
Jules Favre en Guéroult. //Dit zij uwe staat
kunde, geene politiek te steunen, die tegen de
uwe gekant is! Leveren niet het non possu
mus, de Encyclica, en de Syllabus het voldin
gend bewijs, dat het hoofd der kerk middel-
eeuwsche beginselen op de moderne maatschappij
wil toepassen, en zult gij uwe schatkist en uw
leger ten dienste stellen van zulk een verou
derden regeeringsvorm //Ik zal u niet in
die theologische discussiën volgen," antwoordt
de regeering, //maar daar de paus het christen
dom vertegenwoordigt en het christendom orde
en gerechtigheid wil, zoo is er van geen conflict
tusschen de moderne maatschappij en het paus
dom sprake."
Nu moge de talentvolle redenaar der oppositie
met de feiten aantoonen, dat de regeering vroe
ger dat conflict wel degelijk erkend heeft, dat
