N°. 2309.
Woensdag
A®. 1867.
21 Augustus.
Prijs dezer Courant.
Deze Courant wordt dagelijksmet uit
zondering van Zon- en Feestdagen
uitgegeven.
Prijs der Advertentiën.
Spoortreinen van Leiden naar 's-GravenhagcDelft, Schiedam en Rotterdam: te 8 u. 30 ra 10 u. 17 m.; 1 n. 55 m.; 3 u. 52 m.,
Stoomboot Volharding van Leiden (Haven) naar Arasterdam: Maaudag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u.; van Amsterdam (Binnen»
Arastel) naar Leiden: Maandag nam. te 2 u. 30 m. overige dagen nam. te 3 u. Zondags buiten dienst. Van Leiden naar Gouda Zondag 7
overige dagen 5 u. 30 m. en 1 u. 45 ra. Van Gouda naar Leiden: Zondag 4 u. 45 m., overige dagen 10 u. en 5 u. 30.
Nieuwe Stoombootdieust, langs de Haarlemmermeer, van Leiden (Haven) naar Amsterdam: Maandag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u.,
'6nam. te 3% u.; van Amsterdam (Overtoom) naar Leiden: Zaterdag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u.,'3 nam. te 3 u. Zondags buiten dienst.
Postbuslichtingen: (Lakenhal, Katoenfabriek en Nieuwstraat) 7 u. 30 ra., 10 u. 55 m.; 3 u. 35 m.; 7 u. 55 m. en op Zondag 10 u.
55 m. en 3 u. 35 ra. O.-I. Landpost. 9, 16 en 25. W.-I. Mail 14 en voorlaatsten van elke maand.
Rijkstelegraaf van 7 uren 'sm. tot 9 uren 'sav. Spoorwegtelegraaf van 8 u. 'sm. tot 10 u. 30 ru. 'sav.
Gemeentebestuur. Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uren. Commissie van Fabricage, Woensdag te 12.
BurgemeesterDinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11. Presid. der Comm. van Fabricage Zaterdags van 111. Plaatselijke Secre
tarie, van 10—4. Thesaurie, van 9—2; Zaterdag van 912. Tie Gemeente-architect is te spreken op het Raadhuis, van 121.
Kantoor der In- en TJitg. Rechten en Accijnzen van 9—1 en van 46 uren; van 's Rijks Dir. Belastingen, Maandag
Dinsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2; van Zegel en Registratie van 84; van de Hypoth.. en het Kadaster van 94.
Het heeft den minister van onderwijs in Frankrijk,
Duruy, goed gedacht om het professoraat in het volken
recht aan de hoogeschool te Straatsburg op te heffen en
er een tweeden hoogleeraarsstoel in het Romeinsche recht
voor in de plaats te stellen. Ziedaar een goede greep. De
maatregel is van groot praktisch nut, en de minister had
geen vijftig regels noodig gehad om te betoogen dat het
volkenrecht eene hoogst onvruchtbare wetenschap is. Hoe
heeft men 't juist te Straatsburg nog zoo lang kunnen
laten doceeren! We wachten nu dagelijks het bericht,
dat de leerstoelen in het volkenrecht aan alle Pruisische
academiën zullen opgeheven worden. Rusland zal spoedig
volgen. Vermoedelijk zullen de hoogleeraren zelve, over
tuigd dat zij in de beschaafde negentiende eeuw met
hunne verouderde stellingen een mal figuur makenhuD
eervol ontslag verzoeken, ten einde naar de binnenlan
den van Afrika te gaanwaar men ze misschien nog aan-
hooren kan.
Wij hopen dat onze minister van binnenlandsche zaken
bij de regeling van het hooger onderwijs hierop gelet zal
hebben. Zoo'n professor in het volkenrecht minder, ge
steld dat we ons de weelde zouden veroorloven er aan
elke academie één op na te houden, bezuinigt nog al.
Wij houden niets van vruchtbare wetenschappen. Daarom
laten we, volgens den regel dat veel kleintjes één groote
maken, zoovele vakken als mogelijk is door denzelfden
persoon onderwijzen; verschillende halve vruchtbaarheden
maken ééne vruchtbaarheid. Daarom willen we niet we
ten van leerstoelen in de nieuwere taal en letterkunde,
in de aardrijkskunde, e tutti quanti. Wat doet men er
mede
Maar het afschaffen van de studie van het volkenrecht
heeft voor ons nog een bijzonder nut. We hebben kolo
niën, en het zou kunnen zijn dat deze of gene onverlaat
in een toga ging verkondigen, dat we den Javanen onrecht
aandeden. En wat zou er dan van het batig saldo worden
als iedereen in 't vervolg dit ook zoo ging begrijpen!
Laten die geleerde heeren liever betoogen hoe uitmuntend
de Romeinen van hunne koloniën partij wisten te trekken.
Bovendien, we zijn eene kleine natie, en het zou toch eens
kunnen zijn, dat deze of gene hongerige adelaar lust ge
voelde ons, arme schaapjes, in te slokken. Dat zou heel
akelig zijn. Maar gelukkig dan toch, als we nooit van
volkenrecht gehoord hebben. Dan weten we niet beter of
't hoort zoo.
Men schrijft uit Enschedé aan de N. Rott. Cour.:
Klachten over den fabriekarbeider, zijne zorgeloosheid,
dwaze spilzucht, uithuizigheid enz. zijn aan de orde van
den dag. Men tracht die gebreken weg te nemen door aan
sporingen tot spaarzaamheid in publieke bladen als anders
zins. Het vruchtelooze dier pogingen wordt met den naam
van onhandelbaarheid bestempeld. Hierin ligt de kwaal
niet, maar eenig en alleen in de weinige, of liever in het
algeheele gemis van zedelijke ontwikkeling van den werk
man. Het kind van den fabriekarbeider wordt met zijn
vijfde jaar naar school gezonden en blijft die, dikwijls
nog zeer gebrekkig, tot zijn achtste of negende jaar bezoe
ken, als wanneer het naar de fabriek gezonden wordt.
Hoe verre nu een kind op dien leeftijd, zelfs bij gelukkige
vermogens, ontwikkeld is, behoeft niet uiteengezet te wor
den; nauwelijks is het vertrouwd met de beginselen van
het lezen. De ouders (op weinige uitzonderingen na)
beschouwen hiermede hunne zedelijke verplichting volbracht,
en hun eenig streven is voortaan alleen daarop gericht,
van hun kind het meest mogelijke tijdelijke voordeel te
trekken. Dit kan echter niet als een verwijt opgevat wor
den; zij hebben, jong zijnde, geene andere behandeling
ondervonden; ook is hun van kindsbeen af geleerd, geld
en veel geld te verdienen, als het hoogste, ja eenige le
vensdoel te beschouwen. Met zijn vijftiende en zestiende
jaar is de jeugdige fabriekarbeider gewoonlijk zelfstandig
de betrekking tusschen ouders en kinderen houdt dan in
den regel ook op. "Wel blijft hij nog in het ouderlijke
huis, doch zonder daarvan in den eigenlijken zin een lid
uit te maken; hij betaalt kostgeld en beschikt over zijne
overige verdiensten naar welgevallen. Door het voorbeeld
geleerd, leeft hij van de hand in de tand, verteert heden wat
heden verdiend is en laat de zorg voor den dag van morgen aan
den lieven God over. Woorden en nogmaals woorden, zullen
dien verderfelijken kanker nimmer uitroeien; goed degelijk on
derwijs en moréele ontwikkeling kunnen hierin alleen, en dan
nog slechts zeer langzaam, eene heilzame verbetering te weeg
brengen. De firma C. T. Stork en Comp., te Hengelo, is hierin
reeds vóór eenige jaren op eene lofwaardige wijze voorge
gaan; aan hare fabriek is eene school verbonden, waar de
onderwijzer, door haar bezoldigd, uitsluitend belast is met
het onderwijs der fabriekskinderen in het lezen, schrijven
en rekenen, terwijl de meisjes bovendien onderwijs in het
naaien en breien ontvangen. Ook hier heeft men vóór
eenige maanden de hand aan den ploeg geslagen; maar wij
vreezen echter op eene zeer ondoelmatige wijze, en waar
door het beoogde doel niet zal bereikt worden. De fabrieks
kinderen beneden 15 jaar, ten getale van circa 300, ont
vangen namelijk 's morgens gedurende één uur onderwijs,,,
in eene der openbare lagere scholen. Die kinderen beschou
wen over het algemeen dat schoolgaan als een dw$Ug of
eene uitspanning, uitmuntend geschikt om allerlei- katte-
kwaad uit te voeren en het geduld van den ondèrwijzer
op eene zware proef te stellen. Met den besten ^vil der
lEIDSCU
DAGBLAD
Voor Leiden, per 3 maanden1.95.
Franco per post2.80.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Van 1-6 regels 0.75iedere regel meer ƒ0.126.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels ƒ0.90; iedere regel meer 0.15.
6 u. 9 m.; 8 u. 55 m.; 9 u. 42 ra.; naar Haarlem en .Amsterdamte 3 u. 35 m.; 10 u. 25 m.; 11 u. 55 m.; 3 u. 1 ra.; 4 u. 57 m.; 7 u. 45 m.; 9 u. 56 m.
