N°. 2177.
Zaterdag
A0. 1867.
16 Maart.
Prijs dezer Courant.
Peze Courant 'wordt dagelijksmet nit-
zondering van Zon- en Feestdagen
uitgegeven.
Prijs der Advertentiën.
Spoortreinen van Leiden naar 's-GravenhageDelft, Schiedam en Rotterdam: te 7 u. 55 m.; 10 u. 1 m.; 12 u. 41 m.; 3 u. 37 m.;
6 u. 6 m.; 9 u. 5 m.; naar Haarlem en Amsterdam: te 8 u. 43 m.; 11 u. 43 m.; 2 u. 42 ra.; 4 u. 45 ra.; 9 u.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtend 4 u., de overige dagen, 5 u.; van Amsterdam (Beerebijt) naar
Leiden, dagelijks n/m. te 2 u. Des Zondags buiten dienst.
Postbuslichtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 's morg. te 7 u. 50 ra. en te 10 u. 50 m.; 's namidd. te 3 u.
35 m 's avonds te 7 n. 55 m. en op de Zondagen alleen te 10 u. 50 m. en 3 u. 35 m. 'snamiddags. Oost-Indisch.0 Landpost. Over
Southampton, 1 en 17; over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand. West-Indisch© den 14den en voorlaatsten van elke maand.
Rijkstelograaf. Dagelijks geopend van 8 uren 'sm. tot 9 uren 'sav. Spoorwegtelegraaf dagelijks van 8 u. 'sm. tot 10 u. 30 m.'sav.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. Burgemeester en WethoudersMaandag en Donder
dag te 11 uren. Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uren. BurgemeesterDinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11 uren.
President der Commissie van Fabricage des Zaterdags van 111 uren. Bureau der Plaatselijke Secretarieopen dagelijks van 10—4 uren.
Thesaurie, alle werkdagen, behalve Zaterdag, van 9—2 uren; Zaterdag van 912 uren. Be Gemeente-architect is te spreken op het Raad
huis, eiken werkdag 's morgens van 121 uren.
Kantoor der In- en (Uitgaande Rechten en Accijnzen dagelijks van 491 uren en van 46 uren; van 's Rijks
Directe Belastingen, Maandag, Dinsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2 uren; van Zegel en Registratie dagelijks van 84
uren; van de Hypotheken en het Kadaster van 9—4 uren.
G e m o e d s b]e z w|a r e n.
Het is een inderdaad opmerkelijk verschijnseldat de be
strijder» der tegenwoordige schoolwet zich steeds beroepen
op de gemoedsbezwaren van vele duizenden in den lande,
zonder dat van de andere zijde eens met de noodige klem
gevraagd wordtEilieve hoe ontstonden deze zoogenaamde
gemoedsbezwaren bij de menigte? Berusten zij op eene
nauwkeurige kennis van feitelijke toestanden Zijn ze het
uitvloeisel van eene op erkende daadzaken gegronde volks
overtuiging? Of worden zij niet veeleer op eene kunstma
tige wijze in het leven geroepengevoed en aangekweekt
door de uitboezemingen en angstkreten van eenige wei
nige godvruchtige en wel is waar bekwame leiders, doch
in wier oog een Christendom boven geloofsverdeeldheid
een monster is, dat niet te spoedig kan worden verstikt?
Indien men eens, in stede van als leus te bezigen en ach
en wee te roepen over de godsdienstlooze scholen als broei
nesten van het ongeloof, gepoogd had de burgerij te over
reden dat de gemengde school in het algemeen den gods
dienstzin aankweekt en bevordertdoch dat zij vooral ook om
de onderscheiden elementen der Nederlandsche bevolking
nimmer de plaats kan zijn voor geloofsbelijdenis en ge
loofsartikelen indien men de overtuiging had willen
wekken, dat het onderwijs in den godsdienst niet is
de eigenaardige taak der school, maar veeleer die van
huis en kerk, zoude dan ooit een zoo groote weerzin
tegen het tegenwoordige schoolwezen zijn ontstaan
Zoude men, mits zelf niet door eenzijdigheid beneveld,
het den volke niet aan het verstand hebben kunnen bren
gen, hoe het Christendom juist daar het diepst zijne wor
tels vestigt en zijne takken verbreidt, waar de jeugd, zon
der onderscheid van gezindte of richting, God leert eerbiedigen
als den machtigen wereldbeheerscherals den liefderijken
vader van alle zijne schepselen diein welken verschillenden
vorm, deugd betrachten en zijne wegen bewandelen Zoudeu
langs dezen weg de thans morrenden en klagenden niet tot
besef hebben kunnen worden gebracht, hoe alleen op de naar
dat grondbeginsel ingerichtegemengde echt-nationale volks
scholen de kiemen worden gelegd voor die allen en alles
omvattende liefdedie tot het wezen van het Christendom
behoort
Dat men dan toch niet langer spreke van gemoedsbe
zwaren van hen wier hartstochten men zelf in beweging heeft
gebracht en wier vooroordeelen men blijft huldigen en eerbie
digen, in stede van ze te bekampen en te bestrijden Men late
het Nederlandsche volk bedaard en rijpelijk voor zichzelf den
ken men doe het uit eigen oogen zienmen wijze het op
de vruchten van een goed ingericht volksonderwijs en dringe
het geene bekrompen dogmatiek open weldra zal de ge
mengde school, ook door de meest godvruchtigenin alle
hare waarde worden erkend en op lioogen prijs gesteld.
Wil men een bewijs? Vele Israëlieten, in den aanvang
vervaard door de uitdrukking van christelijke deugden in
art. 23 van de schoolweten alzoo in den waan verkee-
rende alsof door de gemengde school hun godsdienst met-
ondergang bedreigd werdstribbelden er tegen en poogden
hunne bijzondere scholen, waar ze bestonden te behouden.
Doch vermits hier geene storende elementen tusschen beide
traden, de gemoederen kalm bleven en tijd voor overleg
gelaten werdzoo overtuigde men zich weldra hoe men zich
ijdele schrikbeelden gevormd haden hoe in plaats van po
gingen tot ondermijning te doen, de regeering streefde
naar de meest eerlijke toepassing, het onderwijzers per
soneel naar getrouwe naleving der wet. Wat was het ge
volg De volkswaan van den dag is van lieverlede verdwe
nen en de edele afgevaardigde Godefroi verklaarde het dezer
dagen: een der meest orthodoxe rabbijnen in den lande waar
deert de openbare school om hare voortreffelijkheid, en de bij
zondere Jodenscholen zijn op drie na allen opgeruimd, en
wanneer de baron Van Zuylen daarop repliceerde, dat zulks
niet te verwonderen is, vermits krachtens dit hoofdbegin
sel der wet de neutrale school kan geacht worden eene
Israëlietische school te zijn, zoo is deze uitdrukking öf even
onjuist en even hatelijk als die van godsdienstloozewan
neer hij daaronder wil verstaan hebben eene zoodanige,
waar de strekking heerscht om het Christelijk geloof te
ondermijnenöf wel de grootste lofspraak die hij doen kon
als hij ze begrijpt als voor Israëlieten zonder aanstoot of
ergernis toegankelijk. En dan zegene men ze waarlijk als
de heerlijkste vrucht van moderne beschavingals de meest
heilzame instelling die den scheidsmuur tusschen de bur
gers van hetzelfde vaderland meer en meer zal helpen sloo-
pen en er eindelijk toe leiden om de menschen te leereu
classificeerenniet naar hetgeen zij gelooven of belijden
maar naar mate van hun handel en wandel.
BINNENLAND.
LEIDEN, 15 Maart.
Bij Zr. Ms. besluit is, ter vervanging van den heer Mr-
J. H. Philipse, tot hoogleeraar in de rechtsgeleerde facul-
LEIDSCH
DAGBLAD.
Yoor Leiden, per 3 maanden1.95.
Franco per post2.80.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Van 1-6 regels f 0.75; iedere regel meer 0.12'.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten ran
1-4 jregels 0.90; iedere regel meer f 0.15.