N°. 2130.
Dinsdag 22 Januari.
A°. 1867.
Verliooging* van schoolgelden.
VI.
Reeds eenigermate is het kunnen blijkendat wij met het
bestaande tarief der schoolgelden daarom geheel niet zyn inge
nomen omdat de schoolregeling van het openbaar onderwijs
buiten verband is geschied met de bestaande behoefte en
met de billijke eischen en erkende beginselen van de heden-
daagsche staathuishoudkundige wetenschap. Evenwel zijn
wij toch niet voor verhooging van schoolgeld voor openbaar
lager onderwys boven de 60, al is het ookdat te's-Gra-
venhage dat schoolgeld tot meer dan het dubbele dflr som
geklommen is.
De heer Scheltema staat op zuiver wetenschappelijk staat
huishoudkundig gebied met zijn beginseldat alle bedeel
den en onvermogenden kosteloos en minvermogenden voor een
kleine tegemoetkoming openbaar onderwijs mogen genieten
maar dat voor meer uitgebreid lager onderwijs hij die er ge
not van heeft ook de kosten moet dragen. En die kosten
zijn niet gering, als men samentrekt al wat voor het bou
wen van nieuwe schoollokalen is besteed en wat jaarlyks dat
openbaar onderwijs kost. Zelfs als we nu geheel buiten reke
ning houdenwat voor de gebouwen is besteedzeker meer
dan één tonne gouds, omdat die som gevonden is uit een
toevallige ruime opbrengst der plaatselijke belasting op de
jenever en niet uit geldleeningen of verkoop van bezittingen
dan blijft er toch nog een aanzienlijke jaarljjksche uitgaaf
ter dekking over. Hoe men dus tegen de zuivere toepassing
van een erkend staathuishoudkundig beginsel in verzet kan
komen is ons onbegrijpelijktenzij men denkt aan harts
tochtelijkheid en partijgeest. Maar als de gemeente voor
ziet in ruime en doeltreffende schoolgebouwen en school-
meubelendes te meer is het dan een billyke ei&ch aan
ouders, die onder den gegoeden stand willen geteld worden
dat zij onder het genot van een voortreffelijk lokaal, van
schoolbehoeftenvuur en lichtalleen voor hunne rekening
nemen de bezoldiging van het personeel der onderwijzers, want
schoolgeld is ook met marktprijs gelijk te Btelien en nu mocht
de districtsschoolopziener niet onvermeld hebben gelaten dat
slechts 1/3 deel der leerlingen het volle schoolgeld van ƒ16,
maar 2/8 ja 3/4 een verminderd schoolgeld van 12 beta
len. En nu laten wij aan het oordeel van ieder onpartijdig
man over, of het verdedigbaar was voor een districtsschool
opziener, die ter goeder trouw is, dat de gemeente voor eene
school, die 16425 ko3t en waarop 450 kinderen school
gaan, niet meer dan 16, waarvan 2/3 slechts 12 be
taalt, berekent, zoodat minder dan de helft der kosten wordt
vergoed. Voorwaar zulk eene tegemoetkoming heeft zeker de
schoolwetgever nimmer voor zulk een onderwijs bedoelt.
De schoolwet en de grondwet. Het is ons behoefte thans
het woord te richten tot den schrijver van een //Protest
door een burger van Leiden" daags voor den verkiezings
dag in het licht gegeven en gratis verspreid en verkryg-
baar gesteld. Op dat protest beeft de liberale dagbladpers de
aandacht gevestigd't moet heeten een liberaal protest.
Bij de grondwetsherziening in 184 8 was er behoefte aan
vrijheid tot oprichting van bijzondere scholenomdat de ge
meentebesturen bevoegd waren de aanvragen toe te staan of
te weigeren. Het openbaar onderwys was binnen Leiden uit
sluitend bestemd voor armen en minvermogendenbehalve
eene toelage aan een stadskostschoolhouder en aan een stads-
kostschoolhouderesdie ook vroeger was verleend en weer
ingetrokkenhad de Stedelijke kas geene uitgaven voor on
derwijs dan voor de Latijnsche school. De vrijheid van on
derwys werd erkend en gewaarborgden daarmede geëer
biedigd het recht des gewetens. Wij, Leidenaarshadden
alleen door byzonder onderwijs onze opleiding tot maatschap
pelijke vorming en christelijke deugden verkregen en nog na een
tijdsverloop van 40 en 50 jaren is er eene betrekking over
gebleven tusschen scholieren van dezelfde schoolal was er
ook verschil in godsdienstige gezindte. Katholieken en Israë
lieten Hervormden en LutherschenRemonstranten en Men
nonieten - zij ontvingen op dezelfde school dezelfde in
drukken van een Christendomdat staat boven geloofsver
deeldheid. Maar juist door de onverdraagzaamheiddie op
maatschappelijk gebied, juist door de verdeeldheid, die zich
op kerkelijk gebied openbaarde, ontsproot, werd de school een
voorwerp van twisten het onderwijs der jeugd een middel
tot voortplanting van begrippendie tot het gebied der
kerk en van het huisgezin allereerst behooren. De vrijheid
van onderwijs, die de grondwetsherziening van 1848 aan
bracht, strekte zoowel tot waarborg van het recht der ouders
die alleen het maatschappelyk onderwijs van den Staat be
geerden als van de rechten dergenen, die het maatschappe-
LEIDSCH DAGBLAD
Deze Courant verschijnt eiken dagbe
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
in de drie maanden. Afzonderl^ke Nom-
mers Vijf Cents.
Pr j s der Ad vertentiün1-6 regels 0.76,
Iedere regel meer 12^ Cts. Geboorte*, hu
welijks- en doodberichten van l-4regels/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 't*Gravenhage, Delft, Sohiedam en Rotterdamt te 7 u. 55 m.; 10 a. 1 m.; 12 Ju. 41 m.; 3 u. 3/ ra.;
6 u. 6 m.; 9 n. 6 m.; naar Haarlem en Amsterdam: te 8 u. 43 m.; 11 n. 43 m.; 2 u. 42 m.; 4 u. 46 m.; 9 u.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtend 4 n., de overige dagen5 u,; van Amsterdam (Beerebijt) naar
Leiden, dagelijks n./m. te 2 u. Des Zondags buiten dienst. v
Postbustiohtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 'smorg. te 7 u. 50 m. en te 10 n.50 m.; 's namidd. te 3 u, 85 m.;
's avonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen te 10 u. 50 m. en 3 n. 35 m.'snamiddags. Oost-Indisohe Laodpost. Over Southampton,
1 en 17over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand.West-Indisohe den 14 en voorlaatsten van elke maand.
RijLs-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uren 's m. tot 9 uren 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van S u. 's m. tot 10 u. 80 m. 'ia V.
Zittingen ven het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeetier en Wethoudert. Maandagen Donderdag te 11 men.
Commune van Fabricage, Woensdag te 12 uren. - BurgemeeiterDinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11 uren. - Prerident der Committie
va* Fabneage des Zaterdags van 11-1 uren. Bureau der Plaatcelijke Secretarie is open dadelijks van 10*4 uren.- Thetaurie, alle werkdagen, behalve
Zaterdag, van 9-2 uren; Zaterdag van 9-12 uren. -De Gemeente-Architect is te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 12-1 men.
Kantoor der In- en Uitgaande Heohten en Aooijnzen dagelijks van 9—1 uren en vau 36 uren; raa's-Rijks Direote Belas
tingen, Maandag, Diusdag, Woensdag en Donderdag van 92 uren. van Zegel, Registratie dagelijks vau 84 uren; van de
Hypotheken en bet Kadaster, van 94 uren.