X°. 1616.
Woensdag 21 Mei.
A".
lie Nederlandsche werkman.
In liet Weekblad voor NijverheidKoophandel en Zee
vaart, de Netlerlandsche Industrieel, is een beschouwing op
genomen over de voeding van den Nederlandschen werkman
door Multatuliook voor Leiden hoogst belangrijkomdat
aldaar een talrijke klasse van werklieden bestaat, wier
toestand bij zoo weinigen bekend is, wier lot zoo zeldzaam
in hooge kringen juist beoordeeld wordt en omtrent wier
belangen de gevoelens vaak zoo uiteenloopen. - De schrijver
heeft de waarheid in treffende vormen voorgesteldzoodat
men ook binnen Leiden niet behoeft te vragen zijn er zóó
want wij gelooven dat er velen zijn. Nu er sprake is van
het afschaffen van bestaande en het invoeren van nieuwe be
lastingen is de zaak aan de orde en moet het woord van
Multatuli ook in uitgebreider kring worden gebragt.
//.Maar... laat ons zien wat hier te land wordt gebruikt.
In Nederland is volgens officiële opgaven - die ditmaal juist
zullen wezen wyl de cyfers moeten overeenstemmen met de
ontvangen accijns - aan rundvlees gebruikt voor veertien
millioen gulden.
Dat is dus gemiddeld ruim vier gulden per hoofd.
Dit cyfer is welsprekend. Hier is geen sprake van weelde,
van overdaad. Hier helpt geen godsdienstige afkeer van alles
wat lijkt naar vrolijkheid, pret, wereldsen zin hier wordt
gesproken van 't nodige.
Wij beklagen hier den werkmanniet omdat-i verstoken
is van Oosterse pracht, van Parijsse verfijning... 't is hier
om vlees te doen om vlees dat in zijn weiden groeit. Vlees
van de runderen die hij ziet grazen, die hij loeien hoort,
in 't veld. Vlees, dat-i ziet te koop hangen in de winkels
der slachters. Vlees, dat-i ziet wegvoeren naar Engeland..-
Vlees, dat hij overal ziet of waarneemt... behalve op
zijn tafel, behalve op zijn schotel, behalve in zijn maag.
Vlees dat i noodig heeft om gezond te zijn naar ziel en
ligchaam. Om 't werk te verrigten dat van hem geëischt
wordt. Vlees, dat zich in hem zou behoren omtezetten in
spieren en bloed, met evenredige levenslust, wilskracht en
énergie.
Is 't niet treurig
Men heeft op dit cyfer van vier gulden 'sjaars per hoofd
deze beide opmerkingen gemaakt:
De opgave van 14 miljoen geslacht rundvlees berust op
de geboekte accyns. Er kan gesloken zyn.
Ja, zeker is er gesloken. De hatelijke accyns wordt zoveel
mogelijk ontdoken. Wie durft het wraken Maar aannemende
dat het geslokene 10 pet. bedraagt van 't aangegeven cyfer -
méér zal men toch niet durven stellen - dan verhoogt dit
de waarde van 't door één persoon 's jaars genoten rund
vlees, tot op nog geen f 4^. Verandert dit iets aan de zaak
Bovendiende vraag is niet of de armede werkman -
ja zelfs de middelstand voor een groot deel - of ze voor
vier gulden aan vlees gebruiken, of voor vier en een halfP
De treurige waarheid isdat ze geen vlees gebruiken. Dit
immers volgt uit de opmerkinghoevelen er in die veertien
miljoen deelnemen voor vijftig gulden voor honderd, twehon-
derd gulden 'sjaars, en meer.
Een twede aanmerking was deze
De geringe man gebruikt bij voorkeur varkensvlees of spek.
Varkensvlees gebruikt hij weinig. Het is te duur. Spek
gebruikt hij - als-i 't betalen kanen dat zullen we straks
zien - maar hij gebruikt het Diet bij voorkeur. Volstrekt niet.
Althans niet bij voorkeur van smaak. Evenmin omdat hij
zich bemoeit met berekeningen over voedingsvermogen of ver
warmingskracht van 't vet. Dit laatste zou in allen geval
's zomers geen reden zijn om spek te eten.
Het gebruik van spek bij den arme, heeft een andere re
den. Hij heeft vet nodig om aardappelen te slikken. Wat het
vet in de maag uitwerkt, gaat hem niet aan, hij gebruikt
het voor de keel. Scheikundigen die in philantropie doen,
die bij hun wetenschap gezond verstand kunnen gebruiken
LEIDSCH ItAliKL
Deze Courant verschijnt eiken dagbe
halve Zon- en Feestdagen en kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
in de drie maaudeu. Afzonderlijke Nom-
raers Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën1-6 regels 0.75.
Iedere regel meer 12j Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 8 u. 38 ra.; 10 u. 15 m.; I u. 14 ra.; 3 u. 42 m.;
6 u. 6 m.; 9 u. 5 m. naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 34 m.; 10 u. 12 m.; 11 u. 54 m.; 2 u. 61 m.; 4 u. 44 m.; 9 u.; en op
Zon- en Feestdagen rijdt ook een trein van 's Hage naar Leiden des avonds te 10 u. 50 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 3 u., de overige dagen, uitgezonderd des Zondags, 5 u.; vau
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, Maandags ten 2| u. 's nam. de overige dagen 's namiddags ten 3 ure, des Zondags buiten dienst.
Postbusligtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat:'s morgens te7u.45m. en te 11 u.;'s namiddags te 3 u. 35 m.
!s avonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen ten 11 u. en 3 u. 35 m. 's namiddags. Oost-Indisohe Landpost. Over Southampton
1 en 17 over Triest, 7 en 23; over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand.West-Indische den 14 en voorlaatsten van elke maand.
Rijks-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 's m. tot 9 uur's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 7 u. 's m. tot 10 u. 30 m. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van FabricageWoensdag te 12 nur. - Burgemeesterdagelijks 110 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uur. - Thesaurie, dagelijks van 102 uur. - De Gemeente- Architect
is te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Accijusen, dagelijks van 82 uur en van 47 uur;der In- en Uitgaande Reohten en Acoijnsen
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van 'sRijks Directe Belastingen, Maandag, Diugsdag, Woensdagen Donderdag van 92
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 8—4; van de Hypotheken en het Kadaster, van 9—4 uur.
UITHOOFDE VAN DEN FEESTDAG ZAL DONDERDAGAVOND
DIT BLAD NIET WORDEN UITGEGEVEN.
I.
