N°. 1385.
Donderdag 25 Augustus.
A°. 1864.
Openbare en bijzondere scholen.
61
28
116
101
33
118
LEID8CH DAGBLAD
De»e Courant verachfjnt eJken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.9B, en franco per post 2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mera Vijf Cents.
Prijs dor Advertentien 1-0 regels 0.76.
Iedere regel meer 12} Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regelsƒ0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 85 Cts,
Spoortreinen van Leiden naar 'a Gravenhage, Delft, Schiedam en Botterdam te 8 u. 38 ui.; 10 u. 15 m.; [1 u. 14 m.; 3 u. 46 m.;
C u. 6 m. 9 u. 5 m. naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 34 m.; 10 u. 12 m.; 11 u. 54 m.; 2 u. 51 m.; 4 u. 49 m.; 9 u. Op Zon
en Feestdagen van 'a Gravenhage naar Leiden 10 u. 52 m. 's avonds.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 3 u., de overige dagen, uitgezonderd de Zondag, 5 u.; van
Arasterdam (Beerebijt) naar Leiden, Maandag 2} u., de overige dagen, uitgezonderd de Zondag, 8 u. 's namiddags.
Postbusiigtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat's morgeus te 7 u. 45 m. en te 11 u., 's namiddags te 3 u. 40 m.
'savonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen ten 11 u. en 3 u. 40 m. 's namiddags. Oost-Indische Landpost. Over Southampton,
I en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand.-— West-Indische den 14 en voorlaatsten van elke maand*
Rijks-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 's m. tot 9 uur 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks vau 7 uur's m. tot 10 u. 30 m. a».
Zittingen vau het Gemeentebestuur. Qemeenieraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van FabricageWoensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
I Iuur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uur. - Thesaurie, dagelijks van 102 uur. Be Gemeente' Architect is to
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag vau 's morgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aocijusen, dagelijks van 81 uur en van 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Acoynsen
dagelijks van 91 unr en van 36 uur; van 'sRijks Oireote Belastingen, Maandag, üingsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
Wij leven in een tijd van openbaarheid, waarvan het nut
door niemand wordt betwijfeldmaar waarvan de invloed
op de openbare meening zich niet altijd in die mate vertoont,
als noodwendig er uit moest voortvloeien. Wat men aan de
gemeentekas opbrengt kan iedereen weten maar weet toch Diet
iedereenook wat er noodig is en wat het kost, om het uit ieders
beurs in de gemeentekas overtestortenvalt maar enkelen
onder het oog. Waartoe het gelddat in de gemeentekas
vloeit, besteed wordt, kan ieder ingezeten tot op een halve
cent naslaanmaar toch' hoort en ziet men vaak een oordeel
vellenook daar waar men grondigheid van kennis en we
tenschap zou wachtendat maar al te zeer getuigt van traag
heid in het benaarstigen van roeping en pligt.
Zoo is het ook in den laatsten tijd hier en elders een grief
geworden, dat de openbare lagere school de vrijheid van het
bijzonder onderwijs aantast en een monopolie schept, dat de
voortdurende mededinging van de bijzondere school onmoge
lijk maakt. //De kosten van de openbare lagere school wor
den door de gemeentekas gedragen, die daarin door heffing
van belastingen voorziet en öf geen of een gering school
geld heft.
Hoe het daarmede binnen Leiden gesteld is, blijkt uit
de gemeenterekening van 1863 die voor iedereen ter inzage
lagen uit het verslag van den toestand der gemeente over
dat jaar, dat voor iedereen verkrijgbaar, ook bovendien kos
teloos in veler handen komt. Die officiële stukken geven een over-
zigt van den algemeenen en bijzonderen toestand der gemeente
en hecht men soms betrekkelijke waarde aan hetgeen men
officiële waarheid noemt, de feiten eu cijfers in die stukken
voorkomende kunnen veilig worden aangenomen.
Er zijn twee scholen voor arme kinderendie kosteloos
onderwijs genieteneenwaar een schoolgeld van ééue cent
daags wordt geheven; een voor jongens en één voor meisjes,
waar een schoolgeld van 15, één voor jongens en één voor
meisjes, waar een schoolgeld van ƒ60 's jaars wordt geheven.
Het aantal leerlingen, dat lager schoolonderwijs geniet,
is niet zeer toegenomen. In 1857 en dus vóór de invoering
der nieuwe wet, was het aantal schoolgaande 1998 jon
gens en 1627 meisjes, en in 1863 1969 jongens en 1892
meisjes.
In 1857 waren de openbare scholen slechts voor armen
en minvermogendenhet uitgebreid en meer uitgebreid lager
onderwijs werd op de bijzondere scholen gegeven.
In 1857 bedroeg het aantal arme en minvermogende
schoolgaande leerlingen 825 jongens en 636 meisjes, en in
1863 741 jongens en 712 meisjes.
Het is derhalve zonder grond wanneer men beweert, dat
het geven van kosteloos onderwijs op de openbare school den
bloei der bijzondere school knakt.
De openbare school tegen ƒ15 schoolgeld bestond in 1857
niet; maar hare oprigting heeft natuurlijk gestrekt ten na-
deele der bijzondere scholen op die van de 2de klasse het
meest. De volgende statistiek moet uitmaken, in hoever het
waarheid is, dat de bijzondere Christelijke school lijdt onder
de werking der openbare school, toegankelijk voor alle gods-
dienstige gezindheden.
1863.
Jongens. Meisjes.
1857.
Jongens. Meisjes.
42
14
156
40
106
u
55
38
161
51
18
124
48
121
318
51
16
164
114
43
125
114
opgeh.
47
H. L. de Haas
J. A. Hueber
H. Gerretsen
J. N. Seulijn
H. C. L. Mulder
J. M. G. de Meijer
A. A. Boerma
W. J. Buitendorp
B. Engels
Walsche Wees- en
Diaconieschool
In het geheel 612 j. 680 ra. 631 j. 499 m.
waaruit derhalve blijkt, dat de bijzondere scholen, door ver-
eenigingen of instellingen van weldadigheid gestichtgeen
nadeel van de openbare school hebben geledenmaar wel de
bijzondere ouderwijzers, die in 185 7 telden 319 jongens en
166 meisjes, terwijl in 1863 124 jongens en 70 meisjes
slechts gebruik maken van de drie scholendie in de open
bare scholen tegen 15 schoolgeld een geduchte mededin
ging kregen.
De mededinging is niet zoo krachtigwat de^ópéhbtnpn
scholen van 60 schoolgeld betreft. In 1857 warea*5 jon;-
gens- en 6 meisjes-scholen, die schoolgeld fyeften van ƒ26
tot 60. Bij de invoering der nieuwe openbare schóól*^-'
