N°. 1319.
Donderdag 9 Junij.
A°. \$6l'
Deze Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden ƒ1.95, en franco per post 2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Noin-
mers Vijf' Cents.
Prijs der Advertentiën 1-6 regels 0.75,
Iedere regel meer 12* Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regelsƒ 0.90.
iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 8 u. 38 m.; 10 u. 15 ra.; 1 u. 14 m.; 3 u. 46 m.;
6 u. 6 m. 9 u. 5 m. naar Haarlem en Amsterdam te 8 n. 34 m.; 10 u. 12 m.; 11 u. 54 m.; 2 u. 51 in.; 4 u. 49 m.; 9 u. Op Zon
en Feestdagen van 's Gravenhage naar Leiden 10 u. 52 m. 's avonds.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 3 u., de overige dagen, uitgezonderd de Zondag, 5 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, Maandag 2J- u., de overige dagen, uitgezonderd de Zondag, 3 u. 's namiddags.
Postbusligtingen aan de LakenhalKatoen fabriek en op de Mieuwstraat: 's morgens te 7 u. 45 m. en te 11 u.t 's namiddags te 3 u, 40 m.
'savonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen ten 11 u. en 3 u. 40 m. 'snamiddags. Oost-IndÏ9cbe Laadpost. Over Southampton,
1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maaud.West-Indisohe den 14 en voorlaatsten van elke maand.
Rijks-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 's m. tot 9 uur 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 7 uur 's m. tot 10 u. 30 m. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van FabricageWoensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags vau
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks vau 10 -4 uur. Thesauriedagelijks van 102 uur. - De Gemeente- Architect is te
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke /Vocijusen, dagelijks van 81 uur en van 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Aooijnsen
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van 'sRijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
Christelijk Nationaal onderwijs.
I.
Mr. Groen van Priusterer schreef dezer dagen //Zoo mijn
raad iets bij mijne geloofsgenooteu vermag, zal voortaan niet
ligt iemand hunner zich aan de stembus onttrekken; zal
voortaan niet ligt, om welke reden dan ook, iemand die
evangelische volksopvoeding lief heeft, zijn stem geven, zon
der genoegzamen waarborg dat zijn kandidaat ter bescher
ming van het Christelijk Nationaal schoolonderwijsuit
overtuiging, bereid is. - Laat dit voortaan, bij de uitoefe
ning van het kiesrecht, het christelijk historische, het anti
revolutionaire shibboleth zijn."
't Is welligt niet ondienstig te herinnerendat de thans
bestaande wet tot regeling van het lager onderwijs is tot
stand gekomen onder en door een ministerie, waarin nu wij
len Mr. van der Brugghen zitting had, die aan hare zamen-
stelling, vooral op het betwiste punt van Christelijk Natio
naal onderwijs een zeer belangrijk deel hadzoodat ook hem
nog na zijn dood en vele zijner geestverwanten die in leven
zijn, het verwijt moet treffen, of niet onder de geloofsge-
nooten van den heer Groen te kunnen worden geteld of wei
nig of geen liefde voor evangelische volksopvoeding te be
zitten of te openbaren.
Het verschil ligt in het standpunt, waarop men zich
plaatst. Elk vader, die zijn pligt ten aanzien van de opvoe
ding zijner kinderen zóó inziet en de belofte bij hun doop
afgelegd, helder voor oogen houdt, moet de overtui
ging hebben dat de taak der opvoeding uitsluitend op hem
rust cn die slechtswat het onderwijs betreftvoor een deel
een gering deel aan anderen overdraagt. Het gezag in wiens
handen hij die belofte heeft afgelegd, is verpligt toetezien
dat hij die belofte trouw vervult en wanneer daarvoor wordt
gewaakt en de tucht uitgeoefend, zijn er waarborgen dat de
gewigtige taak der opvoeding naar eisch wordt vervuld. Zal
de Staat daarop toezien dan moet schoolpligtigheid worden
ingevoerd, zal de Staat voor evangelische volksopvoeding
zorg dragen, dan komt men op den weg, die //tot staats-
alvermogen leidt, dan is het te doen, om socialisme en cae-
saropapie, om vereenzelving van den Staat met kerk en school,"
en dan moet men komen of //tot een Christendom boven ge
loofsverdeeldheid, tot in het grenzenlooze rekbaar," of tot
staatsscholen voor ieder kerkgenootschap, onder toezigt van
het kerkbestuur.
Zeer te recht beweren Afgescheidene Gereformeerde mede
christenen kerk en school staan bij ons in een verband.
De kerk moet er voor zorgen. Wij zijn sterke voorstanders
van christelijke bijzondere scholen, maar op kerkelijk, op
christelijk terrein. Maar wat de kerk moet doen, maar niet naar
wensch kanmogen dan individuën de handen in de zaken
der kerk slaan Hoeveel minder dan de Staatmag er wel
worden bijgevoegd.
De Staat zorgt voor onderwijs, omdat de ouders de taak
van onderwijs niet op zich kunnen of willen nemen; omdat
de kerk in gebreke blijften reikt de handom alleen te
zorgen voor maatschappelijk onderwijs, het godsdienstig on
derwijs de opvoeding overlatende aan het hoofd des gezins
of aan de kerk. De Staat bouwt zijn onderwijs op de voor
onderstelde ontwikkeling der beginselen van opvoeding die
de kinderen ter school medebrengen en het onderwijs op de
Staatsschool veronderstelt de opleiding tot maatschappelijke
en christelijke deugden aangevangen en voortgezet, steeds
onderhouden en bevorderd door hendie het huisgezin rege
ren of besturen. De taak van den openbaren onderwijzer be
paalt zich tot algemeene begrippen van christelijke deugd
tot een christendom boven geloofsverdeeldheidzich zorgvul
dig onthoudende van iets te leeren, te doen of toetelaten
wat strijdig is met den eerbied, verschuldigd aan de gods
dienstige begrippen van andersdenkendendie tengevolge van
huiselijk of kerkelijk onderwijs in de godsdienst bij de school
jeugd zijn ingeprent.
De godsdienstlooze Staatsschool, zal evenmin als de mu
ziek- of zangschool, de gymnastiek- of teekenschoolnadeel
toebrengen aan het kind, dat een godsdienstige opvoeding
erlangt. Maar 't is daarom zeer merkbaar voor onderwijzers,
welk een geest in het huisgezin woont en heerscht, uit het
gedrag eu de hebbelijkheden van het kind dat aan hunne
zorg wordt toevertrouwd. Diezelfde ervaring doen allen op
die jongelingen op verderen leeftijd meer van nabij kennen
en hoe men de zaak ook voorstelt of beschouwt, dit is on-
wedersprekelijk waar, dat er oneindig veel meer grond tot
