i\°. 1290.
Woensdag 4 Mei.
Het slotwoord van Dr. Coronel-
LEIDSC
MfiBL
Deie Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden ƒ1.95, en frauco per post f 2.80
in de drie maandeu. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Pry's dor Advertentiën 1-6 'regels 0.75.
Iedere regel meer 12J Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels 0.90,
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 85 Cts,
SpoortreiueD van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 8 u. 38 ia.j 10 u. 15 iu.; 1 u. 14 m.; 3 u. 46 in.;
6 li. 6 m. 9 u. 5 m. naar Haar.em en Amsterdam te 8 n. 34 ra.; 10 u. 12 m.; 11 u. 54 ra.; 2 u. 51 ra.; 4 u. 49 ra.; 9 u. Op Zon
en Feestdagen van 's Gravenhage naar Leiden 10 a. 52 m. 's avonds.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 3 u., de overige dageu, uitgezonderd de Zondag, 5 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, Maandag 2J- u., de overige dagen, uitgezonderd de Zondag, 3 u. 's namiddags.
Postbusligtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Mieiuvstraat's morgens te 7 u. 45 ra. en te 11 u., 'a namiddags te 3 u. 40 m.
'savonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen ten 11 u. en 3 u. 40 m. 's namiddags. Oost-ïudiaohe Landpost. Over Southampton,
1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille. 916 en 25 van elke maand. We«t-Indi»ohe den 14 en voorlaatsten van elke maand.
Rijks-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 'sin. tot 9 uur 'aav. - Spoorweg-Telegraaf dagelijks vau 7 uur's m. tot 10 u. 30 m. av.
Zittingen van bet Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en Wethouders, Maandag en Donderdag ta 11 uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. 'Burgemeester, dagelijks te 10 uur.- President der Commissie aan Fabricage des Zaturdags van
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 10 —4 uur.- Thesauriedagelijks van 102 uur. - De Gemeente- Architect is te
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag vau '«morgens 12—1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aocijusen, dagelijks van S 1 uur eu vau 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Acoijnsen
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van '«Rijks Directe Belastiugen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; vau de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
UITHOOFDE VAN DEN FEESTDAG ZAL DONDERDAG AVOND DIT
BLAD NIET WORDEN UITGEGEVEN.
Zou het menig lezer verdroten hebbeuzoo telkens iets
te hebben aangetroffen wat Dr. Coronel heeft gemeend te
moeten openbaar maken 't geen hem dunkt van den toe
stand der Leidsche wolfabrieken 't Zou zeker niet pleiten
voor de belangstelling, die hij verdient voor hetgeen hij zoo
belangloos en onpartijdig en grondig onderzocht, voor de
nuttige wenken en opmerkingen die hij mededeeldeWij
immers achten den man hoog, die daarvoor tijd eu moeite
opofferde en weuschen veeleer hem in staat te stellenom
nog meer te weten vau hetgeen hem dienstig kan zijn om
werkman en industrieel, regering en burgery voorteiichten
ten aanzien der middelendie strekken kunnen tot verbe
tering van den bestaanden toestand. Uit dien hoofde ruimen
wij nog gaarne een plaats in aan het slot van zijne beschou
wingen
//Het Gemeentebestuur toont zich over het algemeen niet
onwillig, om de Gezondheids-Poiitie te handhaven. Van tijd
tot tijd worden grachten gedempt, schadelijke elementen uit
het midden der bevolking geweerd of verwijderd en maat
regelen tot voorkoming of verspreiding van epidemiën ge
nomen. Lang zal het zeker nog duren eer Leiden als model
van een gezonde fabriekstad genoemd mag worden. Daartoe
behoort meer dan enkel een regeling en zelfs strenge hand
having eener goede Gezondheids-Poiitie. Het kwaad zit in
andere sociale verhoudingen, die voorshands niet uit den
weg zijn te ruimen en-waarop de veelvermogende invloed des
tijds misschien gunstig kan werken. De zedelijke en econo
mische omstandigheden moeten van een geheel anderen aard
wordendan die tegenwoordig zijn. Het tegenwoordige ge
slacht gaat Dog te zeer gebukt ouder de verzwakkende in
vloeden van een vroegeren toestand van verval, waarin de
Leidsche industrie verkeerde. Thans voert de mensch met
de machine een te harden strijdwaarin de laatste nog maar
al te zeer de overwinnende partij blijft. De verhouding tus-
schen verdiensten en behoefte is nog al te ongunstig, dan
dat de arbeider door onderwijs alleen zich voor de toekomst
eeu beter lot kan bereidende begrippen van ware bescha-
viug, de inzigten iu hare ware belangen zijn nog al te wei
nig ouder de arbeidende bevolking doorgedrongenom te
durven hopendat dat scherp contrast tusschen bloeijende
fabrieken en een kwijnende bevolking spoedig zal ophouden
te bestaan. De arbeider heeft niets om te sparen, de huis
vrouw weet dat weinige, wat hij verdient, niet goed te be
steden en legt daardoor op het gezin telkens een nieuwen
schuldenlast. Daarbij komt de verderfelijke gewoonte, om
het gemis van goed dierlijk voedsel door den prikkel van
den jeuever te vergoeden en gaat menige stuiver naar den
kroeg, die nuttig ten dienste van het gezin besteed had
kunnen worden. Het verbruik van sterken drank door de
Leidsche arbeidende bevolking is aanzienlijk, zeer aanzienlijk.
Elke gelegenheid wordt door haar te baat genomenom dat
euvel bot te vieren. Wel is waar weet de werkman zich on
der het werk vau een kenuelijken staat van dronkenschap
te onthouden, maar dat neemt niet weg, dat de post voor
den jenever op zijn schraal budget altijd een te aanzienlijke
plaats inneemt, die voor een betere voeding en kleeding
moest ingeruimd worden.
Leiden bezit ruime gelegenheid om ook kosteloos des zo
mers zich te badendoch daarvan wordt door de fabriek-
bevolking maar schaarsch gebruik gemaakt, zeker al te weinig
als voor een behoorlijke huid-cultuur vereischt zou worden.
De Hollandsche zindelijkheid wordt hier, even als elders,
dan ook vaak op een harden proef gesteld.
En wanneer wij den Leidschen fabriekarbeider ten slotte
moesten karakteriserendan zouden wij hem als een type
van onverschilligheid schilderen. Onverschilligheid omtrent
zijn bestaan en zijn toekomst, onverschilligheid tegenover
vrouw en kinderen. Hij werkt als een werkdier, dat men
voor den ploeg spaut. Hij is over het algemeen niet
traag, maar ontzenuwd. Hij mist alle energie en heeft wei
nig gevoel van eigenwaarde. Zijn ondeugden vloeijen meer
uit zedelijke zwakte en onkunde voort, dan ze aan bepaald
opzet te wijten zijn. Integendeel, hij is zeer gevoelig voor
een woord, dat hem tot het hart wordt gesproken, maar
hij mist ten eenenmale doorzigt en zedelijke kracht, om door
te tasten en voitehouden. Hij is eenmaal op de wereld en
moet nu zijn leven, zoo lang het hem gegund is, maar
voortslepen. Zoo, geloof ik, vat hij zijn geheele existentie,
zijn levensbestemming op. Bij den minsten stoot zinkt hij
