Buitenlandsch Nieuws.
dat in de schaduw van Belgie's hoofdstad daar staat als een
treffend monument van des schilders onvergankelijk genie.
Maar het was spreker bij deze bedevaart naar dien trotschen
tempel der kunst niet te doen om ons het kunstrijk penseel
van dien artist, veeleer om ons de verhevene strekking zij
ner geniale scheppingen te doen bewonderen. Spr. liet die
//vingerwijzingen" naar enkele van Wirtz's meesterstukken
voorafgaan van de mededeeling eener fictieve ontmoeting,
welke hij in het museum zou gehad hebben met den heer
Stoppelziel en echtgenootebenevens de heeren Zemelzift en
Platgeesten waarbij het hem uitstekend wél geluktede
oppervlakkigheidonbeduidendheid en alledaagschheid te pa
rodiëren welke zoo vaakin hare nietigheidzich veroorloven
een oordeel uittespreken over de werken der grootste meesters
en der meest bezielde kunstenaars.
Had de redenaar ons in den aanvang eenige levensbijzon
derheden van den eenigen Wirtz niet onthoudenen er ons
reeds op gewezenhoe hij door enkelen als een waanzinnige
en zonderlinge gescholden door nog meerdere als een man
van buitengewone gaven werd gehuldigd; ook in den loop
zijner beschouwing deed hij telkens uitkomen, hoe hij door
hem als een schilder van zeldzaam talent wordt gekroond.
Om ons deze zijne overtuiging te staven, deed hij ons ach
tereenvolgens bij 5 nummers van deze kunstgalerij vertoe
ven welke onderwerpen hij allen als zoovele teksten van
een 5tal korte predikatiën behandelde, predikatiën, zooals
Laurillard alleen die houden kanrijk aan vinding en on
navolgbaar van toon. Het waren gelukkige grepen. Pensees
et visions d'une tête coupéele Dernier canonle Suicide
Deux jeunes filles en une Seconde après la mort, waren de
schilderijendie hij ons voor de oogen bragt en wier zin
en bedoeling hij ons trachtte te doen verstaan. Wie verwachtte
niet, dat door dezen spreker iets roerends en zielaangrijpends
zou worden gezegd, waar hij Wirtz als prediker deed op
treden tegen de doodstraf, den oorlog, den zelfmoord uit
geloofsvertwijfelingde ijdelheid en de gehechtheid aan aard-
sche eer en aardsche grootheid? In waarheid, hij heeft ons
voor den dichter en den mensch, die zich openbaarde in
den arbeid des kunstenaars, sympathie en eerbied ingeboe
zemd, en wij zeggen het hem met instemming na: de drop
pel olie van de punt van Wirtz penseel bevat een wereld
van gedachtenwelke even als de Alpen zijn gegrond in de
aarde en zich even als zy verheffen ten hemel."
Wij moeten ons onthouden van een breedvoerige vermel
ding van wat wij de ontwikkeling of uitwerking der opge
geven thema's willen genoemd hebben; sprekers zuiver-per-
soonlijke spreek- en zegwijze maakt het ons werkelijk on
doenlijk. Dit alleen wenschen wij er van te zeggsnhy heeft
ons bij veel lofspraak ook wel eenige weerspraak op de lippen
gelegd en ook daar, waar wij hem onder het spreken nog meer
leerden eerbiedigen als een gansch oorspronkelijke persoonlijk
heid, een waarachtig zelfstandig ik, zouden wij toch niet
gaarne iedere gedachte tot de onze makendaar het ons
het zij met alle bescheidenheid gezegdwel eens voorkwam
dat er warendie meer door vlugt dan door diepte zich
kenmerkten. Het slot van sprekers vooral niet minder gees
tige dan ernstige causeriewaarin hij het doel van zijn spre
ken nog nader ontvouwde, muntte door vindingrijkheid en
geestigheid van opvatting uit, en hij kon dan ook den ka
theder verlaten in de vaste overtuiging, dat meer nog dan
de glimlachjeswelke hij allen wist te ontlokkende goede ge
zindheden welke hij voorzeker by velen zal hebben gewekt of
versterkthet loon van zijn optreden zullen uitmaken.
Dr. S. Sr. Coronel geeft een uitvoerige beschryving van
den arbeid in de Leidsche wolfabrieken en beschouwt ach
tereenvolgens het praepareren der grondstoffenhet spinnen
het weven en vollenen het appreteren of afwerken der ge
weven stoffen. Plaatsgebrek verhindert ons dit deel in zyn
geheel overtenemenmaar eene en andere opmerking ver
dient toch te zeer behartigd te wordenom niet te worden
gebragt onder veler oog. Het sorteren van de wol ge
schiedt meestal door volwassen mannenop ruime zolders.
Het kloppen der vliezen verwekt meer stof; nogtans viel het
ons in het oog, dat het meerendeel der werklieden er zeer
gezond uitzagenen vooral het mannelyk personeeldaar
mede belast, stevig gebouwd was, waaronder verscheidene
van meer dan 40jarigen dienst en 6070jarigen leeftijd.
Onder de vrouwen troffen wij enkele aan, die over maag
zuur, hoest en kortademigheid klaagden. - Het eentoonige
zittende pluiswerk van gewasschen wol deed ons bij vele
jonge vrouwendie wij daar ontmoetten de meer opgemerkte
hysterie der fabrieksarbeidsters waarnemen. In uiterlyk en
klagten gaven verscheidene daarvan blijken. - Aan de grof-
kaard- of schrobbelmachines staan gewoonlijk jongelieden van
18—-20 jaren; de vluggen houden het toezigt over 2 ma
chines; een of twee jongens van 12—14 jaren zijn hun
daarbij dan behulpzaam. Ofschoon het meerendeel dier werk
lieden geen bijzondere klagten over hunne gezondheid had
den zoo teekenden zij evenwel in hun uiterlijk geen em
bonpoint. Velen waren schraal en klein en hadden een zeer
cachetisch voorkomen.
De plokkenmachine wordt door een jongeling en 2 a 3
kinderen bediend. De eerste heeft genoegzaam hetzelfde werk
als de grof kaarder, doch de kinderen, die als aanlasschers
gebruikt wordenhebben een meer inspannend werkdat
bij zeer jeugdigen leeftijd, snelle werking der machine, over
werken en geringe verdeeling van den arbeidsoms zeer
vermoeijend voor hen wordt. Wij hebben in de door ons be
zochte korte-wol-fabrieken den invloed van dat werk goed
kunnen nagaan en duidelijk ontwaard hoe nadeelig een on
doelmatige regeling van dien arbeid voor deze zwakke kin
deren kan worden.
Wij hebben gezien, dat in een fabriek de machine 28
plokken pér minuut leverdein een andere daarentegenin
dienzelfden tijd, 50 en daarbij was in het eerste geval de
arbeid over 3 kinderen verdeeldterwijl aan den anderen
slechts 2 waren geplaatst. Wanneer men nu nagaatdat die
arbeid gewoonlijk 6 uren achtereen en bij overwerkenin
drukke tijden, gedurende 1214 uren daags plaats heeft
in een vrij hooge temperatuur, te midden van het oorvèr-
doovend gedruisch der machines, dan mag het geen mis
plaatste philanthropic genoemd wordenwanneer wy zulk
een arbeid te vermoeijend voor zwakke kinderenals die
van het Leidsch proletariaat zijn, achten. Nu heeft men ons
wel verzekerddat bij druk werk de kinderen in ploegen
en bij afwisseling daaraan arbeidenmaar een aanhoudende
arbeid van dien aard van 6 urenvoor 2 kinderen moet
naar onze meeningaltijd boven hnnne krachten genoemd
worden. Valt reeds het zwakkelijk uiterlijk dier kinderen in
het oog, nog meer is dit het geval als men hunne lig-
chaamslengte nagaat. Het meerendeel dezer kinderen zou men
naauwelijks 10 jaren oud schatten en toch is dat aantal be
trekkelijk gering. Van de 40 aanlasschers, die wij optee-
kendenkenmerkten zich door een meer dan gewone kleinte.
En toch zagen ze gewoonlijk er zeer opgeruimd uit, hier
en daar evenwel vermengd met een trek, die duidelijk op
overspanning wees.
De thermometer van Fahrenheit teekende alhier Donder
dag des namiddags te 5 uur 54°, des avonds te 8 uur 45°,
te 10 uur 40°.Vrijdag morgen te 5 uur 37°, te 8 uur
44®, 's middags te 12 uur 59°, 's namiddags te 4 uur 64°.
Men verneemt dat het gemeentebestuur van Berlijn
zich niet met het plan tot afschaffing der belasting op het
gemaal en geslagt, van wier opbrengst de stad nog 50 pCt.
geniet, kan vereenigen. Aan die afschaffing schijnt zelfs zoo
weinig gedacht te wordendat nog onlangs de grond voor
12 nieuwe octrooihuisjes buiten de jurisdictie der eigenlyke
of oude stad aangekocht is.
Te Mainz bestaat een plan, om op 14 Mei aanst.
het jubilé te vieren van de verlossing dier stad uit de magt
der Franschen.
De Prins von Thurn und Taxis,"die te Regensburg
verblijf houdt, heeft 100,000 florijnen geschonken aan het
comité tot verpleging van gewonde militairen uit den Slees-
wijkschen oorlog.
Ook te Parijs wordt druk gesproken over het uit
stapjedat Prins Napoleon naar Nederland maakt, doch
men weet hoegenaamd niets met eenige zekerheid omtrent
het doel daarvanzoo er ten deze al een bepaald doel
hetzij van staatkundigen of wetenschappelijken aardaan
mogt verbonden zijn. Alleen dit kan met genoegzame ze
kerheid gemeld wordenWederom is het gerucht op het
tapijt gekomendat de Prins van Oranje nog zou denken
