N°. 1207.
Woensdag 27 Januarij
A". I SC,4.
De moderne theologie en de moderne
politieke vrijheid.
Atl-
v. 's
LEIDSOfl
Jeie Courant verschijn eiken dag, be
halve Zou- en Feestdagen, en kost voor
Leiden ƒ1.95, en franco per post 2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs der Adverteotiën 1-6 regels ƒ0.76.
Iedere regel meer 12{. Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels ƒ0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cta.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Botterdam te 10 u. 4 m.; 12 u. 54 ra.; 3 u. 59 m.; 6 u. 9 ra.;
9 u. 8 m.; naar Haariem en Amsterdam te 8 u. 46 m.; 11 n. 48 m.; 3 u. 6 ra.; 4 u. 62 ra.; 9 u. 3 m.
Postbusl igtingen aau de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 's morgens te 8 u. en te 11 u., 's uamiddags te 3 u. 46 m.
'savouds te 8 u. en op de Zondagen alleen ten 11 u. en 3 u. 45 ra. s namiddags. - Oost-Iadieohe Landpost. Over Southampton,
1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille. 9, 16 eu 25 van elke maand.
RijUs-Telegraaf. Dagelijks geopend van 8 uur 's m. tot 9 uur 'sav. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 8 uur 's ra. tot 10 u. 30 ra. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op oubepaalde tijden. - Burgemeester en Wethouders, Maandag en Donderdag ts 11 uur.
Commissie van FabricageWoensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur.- President der Commissie van Fabricage des Zaturdags vau
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks vau 10 —4 uur. - Thesaurie, dagelijks van 10—2 uur.- De Gemeente- Architect is t»
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 's morgens 12—1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aocijusen, dagelijks van S 1 uur en van 3 6 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Acoijnsen
dagelijks van 9—1 uur en van 36 uur; van 'sRijUs Directe Belastingen,- Maandag, Oiugsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 8—4; van de Hypotheken en het Kadaster, van 9 4 uur.
Onder dit opschrift leest men in het Volksblad de vol
gende hoogstmerkwaardige beschouwingen
//Modern nemen wij in dit artikel in de goede en edele
beteekenis van het woord. Modern is het nieuwe, leven
wekkende, hetgeen aan de oude ware beginselen, door ze
consequent door te voereneen nieuw leven geeft.
De moderne theologie is bij deze bepaling de godsdienst
van geest en waarheiddie eischt dat men in het gods
dienstige niets voor waarheid aanneemt, dan hetgeen God
zelf aau ons gemoed als waarheid openbaartnadat wij eer
lijk gezocht en met heilige begeerte naar waarheid onze
harten in den gebede tot den volmaakten geest hebben ge
wend. Wel is dit wandelen met God in den geest ten al
len tijde het ware kenmerk van de godsdienst geweest, maar
Gods openbaring aan de menschen is, zoo lang de menschen
nog zinnelijk waren niet altijd als geest en waarheid zui
ver erkend geworden. Eerst Jezus is voleinder des geloofs
geweest en na Hem is het heilige en reine godsdienstige
levensbeginsel weder bij de groote menigte, door de zin
nelijke voorstellingen en door een overheerschend priester
gezag onderdruktde hervorming heeft veler geweten wakker
geschudmaar ook de hervorming is weder van haar be
ginsel ontaardmen heeft het persoonlijk geloof een juk
opgelegd van leerstellingen eu kerkelijke formulieren waarin
het vrije geweten zich hoe langer hoe meer nief te huis
gevoelt. De tegenwoordige tijden schudden op nieuw de
gewetens wakker om de menschen individueel tot den le
venden Christus te brengenmaar ook de moderne theologie
staat bloot in een pseudo-moderne rigting te vervallen wan
neer zij negatief blijft in het bestrijden van vroegere dwa
lingen en wanneer zij hare meeningen tot afgesloteDe stel
sels verheft en daardoor den vooruitgang van het oude,
onveranderlijk godsdienstige levensbeginsel in zijn ontwikke
ling aan banden legt.
Met de moderne, liberale politieke beginselen is zulks het
zelfde geval. De ware vrijheid bestaat in vrij zonder dwang,
onze levensbestemming in de menschelijke zamenleving te
vervullen en de verpligtingen daarmede verbonden uit eigene
overtuiging natekomen. Dit grondbeginsel is ten allen tijde
aanwezig geweest, maar het is bij de heerschappij der zinne
lijke hartstogten onderdrukt gewordenzoodat dikwijls de
overheersching van het centraal gezag een weldaad werd ge
acht, opdat men vrij zou kunnen zijn van de afwisselende
overheersching der partijen en in de maatschappelijke be
trekkingen van het burgerlijke leven. Maar allengs zijn we
der de vrijheidsbeginselen ontwikkeld en men heeft met
nieuwe kracht die beginselen op den voorgrond gesteld. Het
centrale gezag bleek echter bij een woelige en bewegelijke
natie te weinig gewaarborgd te zijn tegen den aanval van
partijen en tegen de zelfzucht van enkelen. Na de omwen
teling van het laatst der vorige eeuwwaarvan de eerste
beginselen goedschoon en edel warenmaar diemet
partijdrift en zelfzucht in toepassing gebragtwillekeur en
overheersching in plaats van broederschap en vrijheid gaven
is een tijd van reactie gekomen. Op Dieuw ontwaakt onder
de edelste denkers en uitnemendste staatslieden de gehecht
heid aan de ware liberale gevoelensmaar ook deze rigting
dreigt weder in een pseudo-liberalisme te ontaarden, wan
neer men zijn eigene theoretische meeningenin wetten en
reglementen vervat, de zamenleving wil opdringen.
Zijdie geheel de liberale gevoelens zijn toegedaan moe
ten zoowel tegen de pseudo-liberale theologie als tegen de
pseudo-liberale staatkunde op hunne hoede zijn maar daarbij
mogen zij bovenal niet vergeten dat van de liberale ge
voelens slechts onder ééne voorwaarde heil te verwachten
is, namelijk, dat in het godsdienstige diepe eerbied voor
het heilige en voor reinheid van zeden worde aangekweekt
en in het staatkundige eerbied voor recht en wet.
Waar men met oppervlakkig verstand, met ligtzinnigheid
van doel en onheilige zinnelijkheid, van de vrijheid in het
zoeken Daar godsdienstige waarheid misbruik maakt, daar
zal men niets doen dan veroordeelen, dwalingen en onhei
lige voorstellingen verkrijgen. En waar men staatkundige en
burgerlijke vrijheid zocht met partijzucht in het hart, met
eigen roem voor oogen en zonder eerbied voor recht en wet,
daar zal men ook onder de vlag van
niets dan onvrijheid aanwezig vinden.
Om beide die voorwaarden te bereikenis het dan ook
boven alles noodig, dat de moderne theologie bij haar rus
teloos streven naar waarheid het individueel godsdienstig ge
voelen van andersdenkenden eerbiedige. De gewetens laten zich
niet dwingen ook niet met geweld van argumentatie over
weldigen om persoonlijke overtuigingen te winnen, moet
liberale beginselen
