N°. 1037.
Vrijdag 10 Julij.
A». 1863.
.Orthodoxie.
III.
De godsdienst in het leven, in het maatschappelijk, in het
staatkundig, maar eerst en vooral in het huiselijk leven dat
is de orthodoxie aan het roer, want zij beheerscht de wereld.
In zeker opzigt aan vrijmetselarij gelijk, bezit de godsdienst her
kenningsteekenen en vormt zij een broederschap, die niet door
taal, kleur, of uiterlijke vormen zich onderscheidtmaar als een
telegraafdraad aanknoopingspunten vindt en zich als een zuur-
deesem mededeelt, onzichtbaar maar met kracht. Die godsdienst
behoeft druk en moeite en strijd en daaraan ontbreekt het haar
ook niet in hart en huisinfamilie en maatschappijzij
wordt er krachtiger door en schiet dieper wortelen. Orthodoxie
evenwel is het nietals velen helaasdien strijd, dien druk,
die moeite opzoekenuitlokkenzich zeiven op den hals
halendaaruit onstaat al de ellendedie de orthodoxen
om by het spraakgebruik te blijven, ondervinden, en de
blaamdien zij op zich laden en de tegenstanddien zij
ervaren. Evenweltegenstand behoort grootendeels tot haar
eigenaardig wezen. Te allen tijde maakten de orthodoxen
de minderheid uit en waren zij tot ergernis en aanstoot
van de menigte, zoodra de orthodoxie zich in haren waren
aard openbaarde als: ernstig, diepzinnig, gemoedelijk. Zij
lokten tegenstand uit, als zij met een ijver zonder ver
stand uit het oog verloren, dat leeringen wel wekkenmaar
voorbeelden altijd trekken. Zij verdienden dien tegenstand
als zij begrepen dat het doel de middelen heiligen mogt,
en de noodlottige gevolgen bleven dan ook niet achter. Maar
toch, zij bleven overwinnaars en zullen het blijven, als de
consciëntie der menigte wordt aangeraakt, en nog is het
hoogst opmerkelijk, dat, zoodra iemand door huisselijk leed
door maatschappelijken tegenspoed, door ramp of verlies,
den einst des levens gevoelt, zijn toevlugt is tot de ortho
doxie waarin hij rust vindtals hij den strijd is te boven
gekomendien de smaad der menigte uitloktdie den
grootsten haat zwoer aan een orthodoxemet hoeveel talent
ook begiftigd met hoeveel welwillendheid ook bedeeld met
hoeveel zucht om zich voor anderen opteofferen blijkbaar
ook bezield. - En toch, de orthodoxie is aan 't roer!
En dat ligt in den aard der zaak, en dat leert de ge
schiedenis van vroeger dagen en de ervaring van eiken dag.
De devotie van een Roomsch-catholijke, van een Israëliet,
van een Protestant wordt als huichelarij aangemerkt en
veroordeeldhoe ligtzinniger over godsdienst gesproken en
geoordeeld wordt, des te minder geeft zij aanstoot. Die uit
overtuiging zich aan een godsdienstige gezindheid aansloot
en daarvan een getrouw lid wordtzonder met eenig soort van
clericalisme te worden besmetzal de blaam van orthodoxie
treffen; want liberaal is: zoo los en vlugtig mogelijk. Op
staatkundig gebied heeft men in het woord gematigd een
handig middel gevonden om altijd binnen de uitersten te
blijvenofschoon wel naar het spraakgebruikniet in de ware
beteekenis der woorden tusschen orthodox en liberaal verschil
is. Wij blijven er bijdat rechtzinnigheid met vrijgevigheid
en vrijzinnigheid gepaard kan gaan en die rechtzinnig wil
zijn, niet ophoudt zijn overtuiging telkens te wijzigen naar
dat rede en ervaringde stem van het geweten en der
openbaring zulks noodig maken.
De verwarring en strijd op godsdienstig gebied is voor
een deel het gevolg van het buitenwerking laten van wet
telijke verordeningen om de aangenomen formule van leer
en geloof telken vijf jaren te herzien. De naauwe ver-
eeniging van Kerk en Staat, de vermenging van kerkge
loof en politiekhetzelfde wat nu wordt uitgedrukt door
de woordende orthodoxie aan het roerwas oorzaak dat
kerkelijke en staatkundige geschillen ontstonden, die harts-
togten en partijgeest in beweging bragten. Wat in onzen
tijd gepaard ging met een herziening van de Grondwet is
slechts een flaauwe afschaduwing van hetgeen de herzie
ning der Nederlandsche geloofsbelijdenis tot op den hui-
digen dag verhinderde. Maar mogt dan iedereen de Grond
wet aan flarden scheuren, gelijk men thans zich met die ge-
LEID8CH DAGBLAD.
Dese Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95 en franco per post 2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën1-6 regels 0.75.
Iedere regel meer 12J Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels 0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 'sGravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 8 u. 41 m.; 10 u. 17 m.; 1 u. 17 m.; 3 u. 49 ra.;
6 u. 9 m.; 9 u. 19 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 25 m.; naar Haarlem en Arasterdam te 8 u. 36 m.; 10 u. 20 m.;
11 u. 69 m.; 2 u. 54 m.; 4 u. 54 m.; 9 u. 14 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 5 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 4 u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 5 van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, dagelijks uitgezonderd de Zondag 3 u.
Postbus lig tin gen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 's morgens te 7 u. 45 ra. en te 11 u. 10 m., 's namiddags te 3 u.
45 m. 'savonds te 8 u. 10 m. Oost-Indisohe Landpost. Over Southampton, 1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille,
9, 16 en 25 van elke maand.
RijLt-Telegrattf. Dagelijks geopeud van 7 uur 's m. tot 9 uur 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 7y uur 's ra. tot 9 u. 30 ra. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en Wethouders, Maandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. 'Burgemeester, dagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uur. - Thesaurie, dagelijks van 102 uur. - Be Gemeente-Architect is ts
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 's morgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aooijusen, dagelijks van 81 uur en van 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Aooijnsen
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van Rijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. -van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
