N°. 1028.
Dingsdag SO Junij.
A0, i
liet belang der gazrerbruikers en der
belastingschuldigen.
III.
Uit de openbaar gemaakte rapporten is gebleken, dat men
te Leiden op weg was, om een doeltreffende bestemming te
geven aan de overwinsten. De gemeentekas droeg bij, wat zij
vroeger betaalde voor een straatverlichting met olie en zij
verkreeg daarvoor meer en beter licht. Wat de gemeente van
haar kapitaal had losgemaaktom een eigeD gazfabriek te
stichten, zou zij uit de overwinsten terug krijgen, en inmid
dels zooveel renten vooraf genietenals van de losgemaakte
kapitalen was getrokken. Zij betaalde jaarlijks ƒ18000 voorde
straatverlichting, en kreeg 11,000 rente van de tot de stichting
te gelde gemaakte inschrijvingen op het Grootboek der Na
tionale rentegevende schuld. Zoo is het gegaan gedurende de
eerste jaren van haar bestaan 1849, 1850 en 1851. De over
winsten werden belegd en het laatste jaar besteed tot aflossing
van een geldleeniDg, aangegaan tot het vergrooten der kazerne
aan de Morschpoort. Zóó moest op de begrooting voor 1853
alreeds verschijnen een minder bedrag dan 11000, wegens
plaats gehad hebbende aflossing, die rentegevend was belegd
en misschien had kunnen dalen tot 10,500. Bij de ontwor
pen begrooting voor 1853, - opgemaakt nadat de heer Har-
tevelt ten gevolge van de verwerping van zijn plan tot een
radicale herziening van het plaatselijk belastingstelsel, zijn be
trekking als Wethouder had nedergelegd en het beheer der
geldmiddelen in andere handen was overgegaan- toen werd voor
het eerst voorgesteld de overwinst als gewone bate of inkomst
uittetrekken en alzoo te doen stekken in mindering van de
som die door belastingen moest worden gedekt. Die weg, een
maal ingeslagen, moest er toe leiden, dat het uitzigt op be
legging of kapitalisering der overwinst werd benomen en het
it uit de openbaar gemaakte verslagen der Gemeenteraadszit
tingen gebleken, dat dit beginsel door den toenmaligen Ge
meenteraad bijna eenparig werd goedgekeurd. Slechts het raadslid
Mr. N. Olivier stemde daartegen, en hij had gelijk, 't Was
maar jammer dat hij zijn beginsel niet weer dadelijk in toe
passing trachtte te brengen, toen hij in 1855 de taak op zich
nam om in het collegie van dagelijks bestuur zich te belasten
met het toezigt op en de leiding van het beheer der geldmid
delen. 't Was immers te beproeven, of het niet mogelijk was
het verkeerde pad te verlaten en den weg te bewandelen, die
thans iedereen voor de beste houdt, namelijkom de overwinst
te besteden tot wederinkoop der vroeger verkochte gemeente
bezittingen. Wat door ons herinnerd en opgemerkt wordt, is
niet anders dan de slotsom van het onderzoek der openbare ge
maakte en algemeen verkrijgbaar gestelde stukken maar daarom
eischt ook een onpartijdig oordeel rondborstig te verklaren,
dat een maatregel in 1857 genomen de zaak nog heeft verer
gerd en in plaats van de proefneming tot terugkeer naar een
betere regeling, een voorstel werd gedaan, dat tot besluit ge
worden is, waardoor de belastingschuldigen nog meer en op
een bedekte wijze werden gebaat en het belang der gazver-
bruikers geheel uit het oog verloren.
Het hoofddoel toch der stichting van een eigene gazfabriek was
de openbare straatverlichting en om het particulier gazverbruik
tot veel minder prijs te verkrijgen dan de gebruikelijke olie
verlichting. Uit dien hoofde werd er ook gerekend op het ge
bruik van gaz door particulieren zonder 't welk de stichting
van zulk een fabriek geen rekening zou hebben gemaakt of
kunnen maken. Dat verloor de regering niet uit het oog, toen
zij bepaalde dat de gemeentekas de ƒ18,000, die zij jaarlijks
besteed had voor de straatverlichting ook zou blijven betalen
voor de nieuwe gazverlichtingen aan de particulieren het gaz
reeds dadelijk stelde op den prijsdie elders daarvoor werd
betaald. De winst der fabriek kwam ten voordeele van de in
gezetenen der gemeente, wier kapitaal daarvoor in de waag
schaal werd gesteld, ofschoon de kans aanvankelijk zeer goed
stond. Wat nu met die overwinst is verrigt, behoeft niet te
worden herhaald; maar toen men in 1858 weder ging herzien
LE1DSC
Dexe Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden ƒ1.95, en franco per post 2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs dor Advertentiën 1-6 regels 0.75.
Iedere regel meer 12} Ots. Geboorte-, hu
welijks- eu doodberigten van 1-4 regels ƒ0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schie lam en Rotterdam te 8 u. 41 m.; 10 u. 17 m.; 1 u. 17 m.j 3 u. 49 m<;
6 u. 9 m.; 9 u. 19 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 25 m.j naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 36 m.; 10 u. 20 m.;
11 u. 69 m.; 2 u. 54 m.; 4 u. 54 m.; 9 u. 14 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 5 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochteuds 4 u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 5 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, dagelijks uitgezonderd de Zondag 3 u.
Postbusiigtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 's morgens te 7 u. 45 m. en te 11 n. 10 m., 's namiddags te 3 u.
45 m. 'savonds te 8 10 m. Oo§t-Iodisohe Landpost. Over Southampton, 1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille,
9, 16 en 25 van elke maand.
RijUs-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 's m. tot 9 uur 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 7} uur 's m. tot 9 u. 30 m. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandagen Donderdag te 11 uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
11—l uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uur. - Thesaurie, dagelijks van 102 uur. - De Gemeente- Architect is te
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag vau 's morgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Accijusen, dagelijks van 8 1 uur en vau 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Acoijnsen
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van 's Rijks Direote Belastingen, Maandag, Diugsdag, Woensdag en Donderdag vau 92
nur. van Zegel, Registratie dagelijks vau 84; van de Hypotheken en bet Kadaster, van 94 uur.