N°. 1018.
Donderdag 18 Junij.
A0. 1863.
Het belang der gazyerbrulkers en der
belastingschuldigen.
LEIDSCH DAGBLAD
Deie Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95, en franco per post 2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs dor Advertentiën1-6 regels 0.75.
Iedere regel meer 12£ Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten vau 1-4 regels/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 'sGravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 8 u. 41 m.; 10 u. 17 m.; 1 u. 17 m.; 3 u. 49 m.;
6 n. 9 m.; 9 n. 19 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 n. 25 m.; naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 36 m.; 10 u. 20 m.;
11 u. 59 m.; 2 u. 54 m.; 4 u. 54 m.; 9 u. 14 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 5 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 4 u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 5 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, dagelijks uitgezonderd de Zondag 3 u.
Po» tbujlig tingen aan de Lakenhal, Katoeufabriek en op de Nieuwstraat: 's morgens te 7 u. 45 m. en te 11 u. 10 m., 's namiddags te 3 u.
45 m. 'savonds te 8 u. 10 m. Oost-Indische Landpost. Over Southampton, 1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille,
9, 16 en 25 van elke maand.
Rijks-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 's m. tot 9 uur 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 7J- uur 's m. tot 9 u, 30 ra. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad, op oubepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandagen Donderdag te 11 uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur.- President der Commissie van Fabricage des Zaturdags vau
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 101 uur. - Thesauriedagelyks van 10 2 nur. - Be Gemeente- Architect is te
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 's morgens 12 l uur.
Kantoor der Plaatselijke Acoijtnen, dagelijks van 81 uur en vaa 36 nur; der In- en Uitgaande Rechten en Aootjnten
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van '«Rijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2
nur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
I.
Al wat openbaar maakt is licht, - en zoo heeft ook het
openbaar gemaakt verslag van den Leidscben Gemeenteraad
van 21 Mei 11. zeer veel licht verspreid over den aardenden
toestand van de Stedelijke Gazfabriekvan de particuliere
gazverbruikers en van de belangen der belastingschuldigenin
hun onderling verband. De volledige opneming van de ver
schillende rapporten, die daaromtrent zijn uitgebragt, verhoogt
de belangrijkheid van het verslag en verduidelijkt de daarover
gehoudene beraadslagingenterwijl de eindstemming over het
voorstel tot vermindering van het gaz voor de particuliere
gazverbruikers het uitzigt niet heeft benomen, dat op het be
lang der gazverbruikers zal worden gelet, zoodra het belang
der belastingschuldigen daarmede in overeenstemming kan
worden gebragt. 't Was ook onze wenschdat eerst bij het
opmaken der plaatselijke begrooting voor 1864, nu onlangs de
plaatselijke belasting op de brandstoffen was afgeschaftin over
weging zou komen een betere regeling van de bestemming der
winst, die de Stedelijke gazfabriek oplevert en de verdaging
van de beraadslaging over verschillende punten, die winst be
treffende tot bij de opneming en goedkeuring der rekening van
de fabriek over 1862 bewijst wel, dat met de verwerping van
het gedane voorstel tot vermindering toch niet gestaakt wordt
een noodzakelijke overweging van hetgeen tot gemoetkoming
aan de niet geheel ongegronde klagten kan worden gedaan.
Nu het publiek uit de verslagen der zittingen veel, zoo
niet alles weet, wat tot de juiste beoordeeling der zaak on
misbaar was, is het ook ons geoorloofd in nadere beschou
wingen te treden.
Wat we reeds vroeger te kennen gavendat het geen de
minste practische beteekenis bad, of men besliste, dat de Leid-
sche gazfabriek was een instelling voor de publieke dienst,
zoodat de berekening der gazpryzen was een heffing, bedoeld
bij art. 238 der gemeentewet, dan wel een naar het burgerlijk
recht bestaand gemeente-eigendom, met alle andere industriële
instellingen gelijk; dat schijnt ook te zijn beaamd want het
bleef zonder invloed. Als men bij de inachtneming van het
bij art. 254 der gemeentewet aangenomen beginsel in bereke
ning brengt aflossing van de geldleening, waaruit de fabriek
is gesticht, gelijk te Utrecht plaats heeft, of wel een deel der
kosten van aanleg uit de winst over een bepaald tijdvak, en
dan deze belegt in rentegevende fondsen als teruggave van
die er voor zijn gebruikt, gelijk te Leiden het geval was; in
elk geval wordt de prijs van het gaz zoo hoogdat daaruit een
overwinst tot kapitaalvorming of tot aflossing van kapitaal
moet voortspruiten. Dat punt van verschil is dan ook geheel
uitgemaakt, omdat de Leidsche fabriek is gesticht vóór de
invoering der gemeentewet en op haar tarief niet is toepasselijk
gemaakt art. 291 dier wet, 't geen 't geval had behooren te
zijn, wanneer de gazprijzen konden worden beschouwd als
heffingen bij art. 238 bedoeld.
De Leidsche gazfabriek, met elk gewoon industrieel eta
blissement gelijkgesteld, blijft onderworpen aan het lot, dat
elke fabriek of handelszaak treft, onderhevig aan winst en
verlies, afhankelijk van allerlei algemeene en bijzondere om
standigheden. Zij is beschouwd als een winstgevende zaak
want dat is de aanleiding tot hare stichting, en daar zij het
eigendom der gemeente is, deelen alle ingezetenen in de winst,
zoowel als in het verlies, naar dat de jaarlijksche uitkomsten
opleveren. Op eene zaak valt intusschen te lettendat zij geen
monopolie bezit, maar integendeel onderworpen is, ten aanzien
van hetgeen zij voortbrengt, aan de regelen van vraag en aan
bod. Monopolie bezit zij niet, want zij vond bij bare stichting
een fabriek van draagbaar gazzij is aan de openbare en al
gemeene mededinging prijs gegevenomdat ieder die wil en gelijk
zij er vergunning van den Koning voor vraagteen gazstokerii
kan oprigtenja wat meer is, omdat de Gepréenteraadjïiet
bevoegd is het leggen van gazpijpen door .straten*