N°. 989.
Woensdag 13 Mei.
A». 1863.
Een gemeentelijke gazfabriek.
/<v
LEIMCH MGBLID
Deie Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95 en franco per post 2.80
in de drie maauden. Afzonderlijke Nom
inees Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën1-6 regels 0.75
Iedere regel meer 12} Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels 0.90.
Iedere regel meer lö Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 CU.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 8 u. 41 m.; 10 u. 17 m.j 1 u. 17 m.; 8 u. 49 m-t
6 u. 9 m.; 9 u. 19 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 25 m.; naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 36 m.; 10 u. 20
11 u. 69 m.; 2 u. 54 m.; 4 u. 54 m.; 9 u. 14 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 n. 5 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 4 u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 5 u.; vu
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, dagelijks uitgezonderd de Zondag 3 u.
Postbusiigtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 'smorgens te 7 u. 45 m. en te 11 u. 10 m., 'suamiddags te 8 u.
45 m. 'savonds te 8 u. 10 m. Oost-Indisohe Landpost. Over Southampton, 1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille,
9, 16 en 25 van elke maand.
Rij Us-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 's m. tot 9 uur 's af. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 7} uur's m. tot 9 u. 30 m. ar.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandagen Donderdag te 11 uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. - Burgemeester, dagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
11—1 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 10—4 uur. - Thesauriedagelijks van 10—2 uur. - Be Gemeente-Architect is te
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 121 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aocijusen, dagelijks van 8—1 uur en van 3—6 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Aooijnsea
dagelijks van 9—1 uur en van 3—6 uur; van 'sRijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en bet Kadaster, van 9—4 uur.
UIT HOOFDE VAN DEN FEE3TDAG ZAL AANSTAANDE DONDER
DAG DIT BLAD NIET WOEDEN UITGEGEVEN.
IV.
In de vierde aflevering deel VIII der Bijdragen tot de
kennis van het Staats-, Provinciaal- en Gemeentebestuur in
Nederlandvindt men een uitvoerige beschouwing over de
stedelijke gasfabrieken. Het onderzoek komt ook mij niet on
gepast voor, naar het karakter, dat deze instellingen bezitten.
De vraag: is de gazfabriek al of niet een openbareinrigting?
staat in een zeer naauw verband met een andere vraag: welke
bepalingen der gemeentewet daarop van toepassing zijn? Im
mers het verschil tusschen het eene en het andere stelsel heeft
een practische beteekenis, omdat het beslist over den winst
dien men al dan niet genieten mag. En toch, men erkent,
'dat de mogelijkheid zich zeer wel Iaat denkendat een ge
meentebestuur de gazfabriek als eene bijzondere inrigting be
schouwde, maar er toch geen winst mede wilde behalen; ter
wijl aan de andere zijde zulk een bestuur zijn fabriek wel als
een openbare inrigting zou kunnen regelen en tevens beweren
dat de levering van het gaz, dat in die inrigting wordt voort-
gebragt, niet valt onder de bewoordingen van art. 238 der
gemeentewetzoodat zij wel tot een bron van winst zou mo
gen gemaakt worden." 't Komt dus hoofdzakelijk daarop neder
of de gemeente van de gazfabriek meer voordeel mag genieten
dan tot vergoeding strekt van de kosten van aanleg, onder
houd en gazbereidingzoodat wanneer zij eenmaal de kosten
van aanleg heeft terugontvangen de gazprijs in dezelfde ver
houding vermindert. De bekwame schrijver van het bedoelde
stuk geeft daarop een onbewimpelde verklaring: «Wal nu de
vraag aangaatof de exploitatie der gazfabriek al of niet een
bron van winsten voor de gemeente moet worden deze zoude
ikal mogt ook het behalen van winst met de wet overeen
te brengen zijn, ontkennend beantwoorden."
Wij geven gaaf toe, dat het gaz aan particulieren geleverd
is een levering van diensten, die door het gemeentebestuur
worden verstrekt en waarvoor worden berekend rechten, die
krachtens art. 238 der gemeentewet met plaatselijke belastin
gen worden gelijk gesteldwaarvoor een tarief moet worden
vastgesteld, waarbij het beginsel van art. 254 in acht geno
men en waarop de goedkeuring des Konings verkregen moet
zijn. De gazprijzen staan gelijk met marktgelden weeglooneu
brug- en straatgelden enz., en bij de berekening van het tarief
wordt dezelfde maatstaf gevolgd. Men brengt te Utrecht iu
rekening de rente van het kapitaal, dat opgenomen is, om
de fabriek te stichten, en evenzeer de somdie tot jaarlijksche
aflossing bestemd ismen rekent op den aanleg van een re
servefonds, ten einde daaruit de kosteu van onvoorziene her
stellingen te kunnen vindenwelke benaming men daaraan
ook geve, afschrijving voor slijtage of vermindering van waarde;
in alle gevallenmen past daarop den regel toe, die doorgaans
de groote industriëlen bij de onbegrijpelijke vorderingen, die
op het gebied der industrie worden gemaakt, in acht nemeaj
om binnen tien jaren uit de winsten de kosten vaD eersten
aanleg te zien gedekt, omdat betere uitvindingen het behoud
der voordeelen onzeker maken. Er komt dus een tijd, dat de
kosten van aanleg, of liever de rente en aflossing van het
kapitaal ophouden in rekening te komen. In dit geval kan er
sprake zijn van vermindering van het tarief, maar dan is het
ook volkomen waar; 'dat de tegenwoordige gazverbruikers hun
gaz duurder zouden betalen, opdat hunne opvolgers het veel
goedkooper zouden kunnen genieten." Maar indien bij het
tarief niet gerekend was op de vergoeding van de kosten vau
aanleg, of niet de last gelegd was op de eerste tien jaren,
indien men had begrepen, dat de kosten van aanleg over 20
in plaats van over 10 jaren moesten worden verdeeld, dan
toch zou het tarief van den aanvang af lager moeten zijn ge
steld. En indien nu na verloop van de eerste tien jaren het
gazverbruik afnam en de voordeelen verminderden zoodat uit
de gewone middelen een aanvulling plaats had, dan kon meo.
