N°. 948.
Woensdag 25 Maart
Volks bijeenkomsten.
Met de laatste bijeenkomst, die de commissie voor de Volks
voorlezingen van liet Leidsch departement der maatschappij tot
Nut van 't Algemeen houdtsluiten wij ook de reeks der ar
tikelen door ons aan hetzelfde doel gewijd. Steeds hadden wij
het oog op personen, voor wie dergelijke voorlezingen uitermate
nuttig en dienstig waren maar daar ter plaatse welligt zeld
zaam werden aangetroffen. Toch scheen het ons toe, dat er
binnen Leiden een talrijke klasse van fabriekarbeiders en hand
werkslieden gevonden wordt, tot wier geweten in hun eigen
belang te weinig gesproken wordtom de lust en begeerte naar
kennis vau betgeen hun bovenal onmisbaar kan worden geacht
optewekken. Zoolang de ware toestandwaarin zij verkeeren en
bet groot belangdat voor hen bestaatom daaruit te worden
opgehevenniet ge vonden wordtis er voor hen geen beter
schap te wachten, noch van een wet tot regeling van het mid
delbaar onderwijs, die hen dwingt om van de gelegenheid ter
verkrijging van kennis gebruik te makennoch van een wet
die den arbeid van kinderen in de fabrieken regelt. De sterke
arm van het openbaar gezag kan wel zorgendat de openbare
orde en zedelijkheid niet wordt aangetast of in gevaar komt
maar zij is onvermogend de neigingen en verkeerdheden te
veranderen. Overdrijving van den waren toestand kan wel
strekken om de algemeene aandacht op dit volksbelang te ves-
tigen; maar het wetgevend gezag kan geen doeltreffende maat
regel nemen, wanneer de zedelijke invloed niet daartoe mede
werkt.
Onlangs deelden we den hoofdinhoud mede van een novelle,
door den terecht algemeen geachten en gevierden Betuwsche no
vellen schrijver, den heer J. J. Cremer, in het locaal Diligentia
's Hage voorgedragen. Later vernamen wijdat er binnen
Leiden een adres ter teekening rondging, de strekking heb
bende, om een wettelijke regeling te verkrijgen van den arbeid
111 fabrieken enz. voor kinderen, waarop door onderscheidene
fabriekanten reeds was geteekend. Ofschoon we niet kunnen
begrijpen, dat die aan het hoofd eener fabriek staan een wette
lijke regeling kunnen begeeren van hetgeen van hunne eigene
zelfstandige oordeelkundige regeling afhangtlaten we dat aan
ieders overtuiging over. Maar niet onbelangrijk is het, wat uit
's Hage daaromtrent wordt berigt -en wat het oordeel is van de
bekwame Redactie der Arnhemsche Courant, te brengen ond er
de oogen van onze stadgenooten opdat ook in die zaak ,'vau
een bekende zijde geëxploiteerdblijkt wat waarheid is.
«•Men spreekt te 's Hage nog veel over de lezing van den
heer J. J. Cremer, den 7den dezer in Diligentia gehouden.
Het doel dier rede was - en daarom bad de spreker ook de
Ministers, de leden van de Tweede Kamer en van den Raad
van State uitgenoodigd tegenwoordig te zijn - de sympathie
optewekken voor het lot der kinderendie in de fabrieken ar
beiden. In overeenstemming met eenige invloedrijke mannen,
wenscht Cremer dan ook dat bij ons, even als in Engeland en
verscheidene Duitsche statende wetgever zich dat lot aan-
trekke en niet langer gedooge, dat kinderen van acht tot veer
tien jaren dagelijks in een ongezonde atmospheer tien a* vijf
tien uren in de fabrieken werken met een geestdoodenden arbeid
hunne jeugd doorbrengenterwijl niet het geringste gedaan
wordt om hen eenig onderwijs te doen genieten."
"Cremer heeft ingezien, dat de belangstelling van de menigte
niet beter is optewekken dan door het lot der kleine fabriek
arbeiders aanschouwelijk voortestellen. In plaats van wijdloopige
redeneringen gaf hij treffende schetsen uit bet leven van die
jeugdige "verworpelingen." Het huisgezin van Zwart tot type
nemende, schilderde hij al de ellende, al het ligebaam- en
zielverwoestende van den fabriekarbeidwaaraan die kinderen
worden opgeofferd. Hij vergeleek de concurrentie, die er oor
zaak van is, bij een schoone waanzinnige vrouw die haar kind
vermoordt."
»Het onderwerp, dat de begaafde Cremer in den vorm eener
novelle heeft behandeld, is allezins de overweging waardigj
LEIDSCD
Deze Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95, en franco per post 2.80
in de drie raaandeu. Afzonderlijke Nom-
mer8 Vijf Cents.
Prijs der Advertentiëu1-6 regels 0.75.
Iedere regel meer 12J- Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels 0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 85 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's Graveuhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 10 u. 5 ra.; 12 u. 58 ra.; 6 u. 9 m. en 9 u. 19 m.; naar
Haarlem en Amsterdam te 8 u. 51 m.; 1 u. 3 m.; 4 u. 53 ra. en 9 u. 14 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 4 u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 5 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, dagelijks uitgezonderd de Zondag 3 u.
Postbusiigtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat'smorgens te 8 u.; 'smiddags te 12 u., 's namiddags te 3 u.
45 m. 'savonds te 8 u. 15 ra. Oost-Indische Landpost. Over Southampton, 1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille,
9, 16 en 25 van elke maand.
Rijks-Telegraaf. Dagelijks geopend van 8 uur 's m. tot 9 uur 'sav. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 8 uur 's m. tot 9 u. 30 ra. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van FabricageWoensdag te 12 uur. - Burgemeester, dagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 101 uur. - Thesauriedagelijks van 102 uur. - Be Gemeente- Architect is te
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Accijnsen, dagelijks van 8 1 uur en van 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Acoijnsen
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van 'sRijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
(Slot.)
