gij tévens dat gij van die zijde weinig meet te wachten hebt
dan van de behoudspartij.
Maar 't geen gij welligt niet weet is dat het Bataviaasch
Handelsblad (zie mail-editie van dat Blad van 29 November
1860, waar gij tevens een radicaal artikel over de opiumpacht
vinden kunt, dat ik in uwe aawdacht aanbeveel) ineen hoofd
artikel over de Christelijke zending in Nederl.-Indië schreef
//Wij schromen niet ons in deze gewigtige zaak geheel en
onvoorwaardelijk aan de zijde van den heer Elout te scharen
en de verklaring afteleggen, dat die Volksvertegenwoordiger
ook onze meening volkomen heeft uitgedrukt. Wij gelooven
dat een wijze staatkunde zoowel als de overweging van het
standpunt, waarop wij ons als een Christelijke natie bevinden
behoort te leiden tot de aanneming zijner beginselen en tot
verwerping van die welke door het Gouvernement alhier en
het opperbestuur in Nederland worden voorgestaan." En ver
volgens: «Wij meenen dat het Gouvernement tot iets meer
gehouden is dan onpartijdigheid, toezigt en politie, waarmede
de heer van Hoëvell zich tevreden stellen wil: wij verlangen
medewerking en begunstiging." En ten slotte: «Waar de ijver
van een zendeling tot dolzinnigheid mogt dreigen over te gaan
is het de pligt van het Gouvernement dien te breidelen en
te waken dat de grenzen eener vreedzame prediking niet wor
den overschreden. Maar ook dezen te belemmeren de eerbie
diging der godsdienstvrijheid van den Mohammedaan als voor
wendsel te bezigen om haar in waarheid aan den Christen te
ontzeggenhet fanatisme van den Islam zich ongehinderd te
doen verspreiden en de verkondiging der Evangelie-leer te
verbieden zoodra zij een priester of agent onaangenaam mogt
zijn dat is een overdreven ijver der Regering tegen bet
Christendom dien geen onpartijdige zal goedkeuren en waar
tegen de heer Elout met recht te velde getrokken is."
Waartoe, vraagt gij, deze aanhalingen? Om utedoenzien,
wat gij van de behoudspartij hebt te wachten en wie uwe
natuurlijke bondgenooten zijn. Met opzet zeg ik - uwe na
tuurlijke bondgenooten. Want uw doel is het onze. Met u
verlangen wij opleiding der Javaansche maatschappij tot een
hooger dan haar tegenwoordig standpunt; met u zijn wij be
reid daarheen te streven met opoffering van het geldelijk be
lang des oogenbliks. En evenzeer als onze plaats is nevens
de uwe, staan de behouders vijandig tegen u. Zij verlangen
in de eerste plaats behoud van het batig saldo. Dat saldo
kan volgens hen (ofschoon welligt niet volgens u) niet worden
behouden zonder de dwangcultuur. En die dwangcultuur kan
zelfs naar hun beweren alleen worden gerechtvaardigd door de
zoogenaamde minderjarigheid der Javanen. Maar het Christen
dom maakt meerderjarig, niet waar? Erkent gij nu dat, en
begrijpt gij waarom de behouders tegen het Christendom op
Java zijn? Christus, die maar één Moederland wist, waar
batige saldo's onbruikbare ballast zijnzou hun reeds hier
zoowel de dwangcultuur ontnemen als het batig saldo.
Binnenlandsch Nieuws.
Z. M. heeft benoemd tot burgemeester der gemeente
Neeritter F. A. Linssen.
H. M. de Koningin heeft honderd gulden naar Stuttgart
gezonden, om ze te voegen bij de opbrengst eener in den
bofschouwburg aldaar gegeven tooneelvoorstelling ten behoeve
der oprigting van een gedenkteeken voor wijlen den groolen
dichter Uhland.
Men verneemt, dat de heer Mr. S. H. Anemaet, lid
van de Tweede Kamer der Staten-Generaaldie reeds een
vergevorderden leeftijd heeft bereikt, ernstig ongesteld is.
In de zitting van de Eerste Kamer van heden Dingsdag
is beslotenaanstaanden Donderdag te behandelen het adres
van den gemeenteraad van Vledder en het wetsontwerp nopens
de waterwegen.
In een Zaturdag gehouden vergadering van den gemeen
teraad te Arnhemwerd door het raadslid Mr. J. W. Staats
Evers %de aandacht gevestigd op den slechten toestand waarin
zich de groote rijksweg tusschen Arnhem en Nijmegen, die
op verkeerde wijze schijnt aangelegd te zijn, sedert verschei
dene jaren telkens een geruimen tijd bij het minst vochtige
weder bevindt, hetgeen het belangrijke verkeer, dat steeds
daarop plaats heefttot groot ongerief verstrekt. Dat lid achtte
bet mede in het belang der gemeentewerwaarts langs dien
weg veel granen en andere producten uit de Betuwe vervoerd
worden indien daaraan eenige verbetering kon worden te
weeg gebracht, en stelde diensvolgens voor om namens den
raad de aandacht van de hooge regering op deze aangelegen
heid te vestigen waartoe besloten werd. Dezelfde zaak werd
voor eenigen tijd mede in den gemeenteraad van Nijmegen
ter sprake gebracht. Ook circuleert er thans in de Betuwe een
adres aan gedeputeerde Staten van Gelderlandwaarbij dit
onderwerp insgelijks ernstig ter sprake is gebracht en midde
len aan de hand gedaan worden die tot verbetering zouden
kunnen leiden.
Men hooptdat deze vereenigde pogingen tot bevordering
eener goede zaak een gewenschte uitkomst zullen hebben en
verwacht die thans te meer, nu het uitgemaakt schijnt te zijn
dat Nijmegen, althans vooreerst, buiten het spoorwegnet zal
moeten blijven, hetgeen de verpligting om de duurzame com
municatie tusschen de twee voornaamste steden van Gelder
land en tusschen het Noordelijk en Zuidelijk gedeelte van
ons land zoo min mogelijk te belemmerendes te grooter
maakt.
Voor eenigen tijd werd de uitspraak der provinciale
commissie van geneeskundig onderzoek en toevoorzigt in Zee
land gevraagd in zake eener rekening, door een geneesheer
te Middelburg, wegens geneeskundige behandeling ingediend,
ten bedrage van ruim f 1400 en die aan de erfgenamen van
den overleden patient, als veel te hoog opgevoerd voorkwam.
De commissie achtte zich echter niet gehouden deze reke
ning aan de bestaande tarieven te toetsen, en weigerde hare
bemiddeling.
Naar men verneemt, is thans de beslissing van den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken gevraagd in hoe verre de
commissiën al of niet tot het doen van zulke taxatiën ver-
pligt zijn.
Te Utrecht is den 6den dezer een leesinrigting voor
ambachtslieden geopend. Bij de onlangs gehoudene eerste ver
gadering, welke door een lOOtal bezoekers werd bijgewoond,
zette de heer Grothe op populaire wijze het doel en het nut
dier inrigting voor den werkman uiteen.
Viermaal in de week, Dingsdag, Donderdag, Zaturdag en
Zondag, is het locaal van 710 uur des avonds geopend.
Het getal leden klom reeds tot 180 en neemt nog dagelijks
toe. De bibliotheekin het vroegere venduhuis tot dat einde
welwillend door het gemeentebestuur afgestaantelt reeds 400
nommers. De contributie is een stuiver per week; een flesch
goed bier kost er 6 en een kop koffij 3 cents.
Als een zeldzaamheid in dit jaargetijde dient te worden
vermelddat te Wijhe dezer dagen jonge wortelen van den
kouden grond zijn ter markt gebrachtwelke in het einde
van de maand November des vorigen jaars zijn gezaaid.
Sedert het gebruik van den phosphorus zulk een onge-
loofelijke vlugt heeft genomen, heeft de prijs er van aanzien
lijke veranderingen ondergaan. Hanckwitz verkocht die stof
in het begin der voorgaande eeuw, voor 37 gulden het oude
ons (T]y oud pond of ongeveer 3 nieuwe looden); na de uit
vinding der strijkzwavelstokjes in 1833, kostte de phosphorus
slechts 48 gulden het oude pond en thans niet meer dan een
tiende gedeelte dier som. Ongehoorde hoeveelheden worden
er dan ook tot bereiding der lucifers gebruikt. Men kan dit
opmaken als men weet, dat Londen alleen jaarlijks 5000 mil-
lioen stokjes voortbrengt; de Oostenrijkers Pollak te Weenen
en Fürth in Bohemen fabriceren 45000 millioen en gebruiken
6000 personen daarbij, waardoor het hun mogelijk wordt om
een dozijn doozen elk inhoudende 80 stokjes, voor 5 cents
te verkoopendat is 96 voor een halve cent, behalve de doo
zenwelker zamenstellinghoe gering de daaraan gebruikte
arbeid dan ook schijnen moge, toch altijd een waarde verte
genwoordigt.
