m j
N». 795.
Donderdag 25 September.
V
Volksvoeding en Arbeidsloon.
<N> *1
t
LEIDSCH DAIiBLV
11 V
Deze Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.9B, en franco per post/2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nora-
mers Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën1-6 regels 0.75,
Iedere regel meer 12J Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 8 u. 36 m.; 10 u. 17 m.; 1 "u. 16 m.; 3 u. 47 m.; 6 u. 9 ra.;
9 u. 24 ra. Naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 31 m.; 10 u. 20 m.; 12 u. 4 m.; 2 u. 55 ra.; 4 u. 53 m.; 9 u. 29 m; en op de
Zondagen 's avonds 10 u. 40 m. uit '9 Hage naar Leiden en 11 u. 30 m. terug naar 's Hage.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 3 u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 5 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden Maandag's middags 2^. u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 3 u.
Postbusligtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 'sinorgens te 7 u. 40 m.; 'smiddags te 11 u. 15 m., 'snamiddags
te 3 u. 45 m. 'savonds te 8 u. 40 m. Oost-Indische Landpost. Over Southampton, 1 en 17over Triëst, 7 en 23; over Marseille,
9 en 25 van elke maand.
Rijks-Telegraaf. Werkdagen van 912 en van 27 uur. Zondag van 89 en van 2—5 uur. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van
's m. 89 u. 30 m. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
111 uur. Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 10 —4 uur. - Thesaurie, dagelijks van 102 uur. Be Gemeente-Architect is te
spreken te zijnen huize op den Ouden Singel, 'smorgens van 910 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aocijnsen, dagelijks van 81 uur en van 36 uur; der In- en 'Uitgaande Rechten en Acoijuseu
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van '«Rijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84, van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
III.
Mogen al de feitenzoo als zij voorgesteld wordenniet
met de waarheid strooken en gegronde redenen kunnen worden
aangevoerd tegen het gebruik van die feiten tot een bepaald
doel en belang, dit is zeker, dat voor voeding alleen weinig
voor den werkman overblijft; dat dit gemis van een behoor
lijke voeding zijne krachten bepaalt en die krachten ook
vooral in aanmerking komen bij een maatstaf van berekening
voor het arbeidsloon. Maar ook het omgekeerde is waar. Als
de geringheid van het arbeidsloon niet veroorlooft dat de
werkman zich goed voedt, maar de liefde tot het gezin hem
menigmaal noopt tot onthouding van het noodige, om het
deel voor vrouw en kinderen wat grooter te doen zijndan
moet hij op den duur geraken in een toestand: "dat hij
physisch onbekwaam is geworden voor het werkmeerendeels
ten gevolge van slechte voeding," zoo dat fabriekanten wel
eens verpligt kunnen zijn om een grooter of kleiner aantal
als onbruikbaar heen te zenden.
Uit de aangehaalde voorbeeldendie nog kunnen aange
vuld worden met toestanden uit andere betrekkingen van het
maatschappelijk leven en uit de huishouding van geringe ambte
naren, die met talrijke gezinnen van f 8 tot f 12 's weeks
leven en zich een onderhoud moeten verschaffen in verhouding
tot zekeren rang of stand, aan wie vertrouwen wordt geschon
ken en wie verzoekingen van allerlei aard omringen - zal
het blijken, dat belastingen op de eerste en onmisbare levens
behoeften het meest drukkenwaardoor de prijs die zij er
voor moeten betalenwordt verhoogdgelijk die prijs reeds
hooger is voor hen, die zich deze levensbehoeften in het
klein moeten aanschaffen. Zoo het arbeidsloon of de bezoldi
ging geen verhooging duldt en naar een billijken maatstaf wordt
betaald, dan is het te meer zaak, dat de weg bestaat om voor
weinig veel te verkrijgen. Schaarschheid van woningen ver
hoogt de huishuur en het bouwen van huisjes zal de huur
doen dalen. Matig schoolgeld en kosteloos onderwijs is voor
velen een gewenscht en niet onbeduidend voordeel. Geschikte
waschinrigtingen bevorderen de reinheid en een goedkoop ge
bruik van die instellingen van onzen tijd brengt veel nut aan.
Goedkoop brood en vleesch is onmisbaar voor een behoor
lijke volksvoeding en geeft den handenarbeid meerder waarde,
omdat de ligchaamskrachten er door worden onderhouden en
gesteund. Gemis aan behoorlijk voedsel leidt tot gebruik en
misbruik van sterken drankdie voor een tijd de krachten
prikkelt, maar ook even spoedig verlamt. Zijn de levensmid
delen duur, het gebruik van jenever neemt toe en men wil
wel zeggen datals de aardappelen en het brood goedkoop
zijnde belasting op de jenever minder opbrengt. Maar wat
vaak het meest wordt voorbijgezien, het huisselijk leven lijdt
er door en de uithuizigheid wordt er door bevorderd, wan
neer de werkman zijn rusttijd moet doorbrengen in een duis
ter, dompig, koud en onaangenaam vertrek. De gezelligheid
wordt belemmerd door het gebrek en de ellende die hij ont
moet na volbragten arbeid en zij wordt elders gezocht, waar
door de uithuizigheid een gewoonte is geworden.
Volksvoeding en arbeidsloon staan dus tot elkander in een
zeer naauw verband; maar de welvaart der nijvere standen, is
een zaak van algemeen belang. De Vaderlaudsche industrie
heeft behoefte aan een bruikbaar en min kostbaar personeel
van arbeiders, een deel der voortbrengeude kracht, vroeger
wel het grootste, langzamerhand door de vorderingen der
werktuigkunde het kleinste deel geworden voor zooveel fa
brieksnijverheid betreft, 't Is derhalve van het grootste be
lang, dat de fabriek-arbeider in de mogelijkheid gesteld wordt
om met zijn loon veel te kunnen doend. i. zich het noodige
tot onderhoud tot den minst mogelijken prijs te verschaffen.
Daartoe reike de Regering de hand door opheffing van lasten
die op de eerste levensbehoeften zijn gelegd.