eene ruime schaal, noodig is, bijaldien delasten
slechts met kennis en oordeel zóó worden opge
legd, dat zij gelijkmatig drukken. De bijzondere
scholen, die in den laatsten tijd door armbe
sturen en vereenigingen zijn gesticht, strekken
ten bewijzedat er middelen bestonden en voor
handen waren, om ze te stichten en te onder
houden. De schoolgelden, die betaald worden,
voorzien in het onderhoud der bijzondere school
houders en zoodra door deugdelijk onderwijs en
een voldoend en geschikt personeel aan alle ei-
schen zal zijn tegemoet gekomen, zal de openbare
school voor meer uitgebreid lager onderwijs uit
eigen inkomsten kunnen bestaan.
Alvorens we nu dat alles met cijfers staven,
is het noodig, nog iets te zeggen over de in-
rigting der scholen, waarop geen schoolgeld wordt
geheven van de ouders der leerlingendie daar
van gebruik maken. In de eerste plaats komt
ons de strenge afscheiding der jongens en meisjes
van 6 tot 12 jaren zoo belangrijk en heilzaam
voor, dat eene afzonderlijke school voor meisjes
onder de drie inrigtingen van kosteloos onder
wijs bijzonder aanbevelenswaardig toeschijnt. Ver
volgens beweren wij de noodzakelijkheid, dat
de uren van onderwijs voor die scholen in het
belang van den werktijd der ouders zoodanig
geregeld wordt, dat eene betamelijke orde inde
huisgezinnen kan heerschen. Vooral willen we
in eene fabriekstad den tijd van het onderwijs
ook in verband gebragt zien met het werken in
de fabrieken zóó dat aan de kinderendie eeni-
gen arbeid verrigtende gelegenheid wordt ge
geven om de school te bezoeken. Misschien zou
het mogelijk zijn één schooltijd bepaaldelijk
daarvóór te bestemmendat aan kinderen tus
schen 10 en 14 jaren, die in fabrieken arbeiden,
gelegenheid werd gegeven, om dagelijks 3 uren
onderwijs te genietenmet overleg der fabrie
kanten en welligt tegen eene tegemoetkoming
in de kosten van het onderwijs, die uit hun
loon werd gevonden. Dit denkbeeld rust op het
begrip van het naauw verband, dat er bestaan
moet tusschen fabriek en school, zooals dit door
onzen geachten stadgenoot Mr. Samuël le Poole
in het Tijdschrift de Economist is ontwikkeld.
Wij achten wat in Engeland wordt gedaan, ook
voor den toestand in Leiden even noodig, nut
tig en uitvoerlijk. Waar eene talrijke bevolking
in fabrieken werkt en van die nijverheid leeft
mag de openbare lagere school wel het karak
ter eener fabriekschool dragen en daar is het
vooral noodig, dat verstandelijke en zedelijke
ontwikkeling bij handenarbeid niet uit het oog
verloren wordt, opdat de industriëlen over bruik
bare niet alleen maar ook en voornamelijk over
verstandige en zedelijke werklieden kunnen be
schikken, die eene hoogere taak dan die van
stomme en onnadenkende werktuigen te vervul
len hebben. Bij de regeling van het openbaar
lager onderwijs binnen Leiden mogen de inlich
tingen opmerkingen en wenken van den heer
le Poole niet met onverschilligheid worden be
jegend maar met ernst ter harte genomen.
Als we nu een staat der kosten van het lager on-i
derwijs naar ons plan geregeld hebben medegedetli
en daarbij de middelen aangewezendie tot U-
gemoetkoming kunnen strekken is onze taii
geëindigd. Zulk een plan te gieten in den vorm va
eene plaatselijke verordening kost slechts weit)
tijd. 't Is niet mogelijk geweest onze denkb:-
den beknopter zaam te vatten. De belangstelt
in het onderwijs is zoo schaarschdat men z-1
in kringenwaar men prijs stelt op beschavkl
of goede manieren, over zulke gewigtige bebj
gen geen woord kan wisselen. Men verwondt!
zich waarlijk niet over de groote mate van cl
pervlakkigheid in kennis en van beginselloosheid
die men aantreft. En naast die onverschillighei
zetelt zich eene ziekelijke godsdienstigheid, Al
in uiterlijke vormen hare grootste beteekec.
heeft, maar een onbeduidenden invloed uitoefen
op het wezen der deugd, in het dagelijksche level
zich openbarende.
De wetgever heeft één doel en beginsel vo:
het lager onderwijs voorgehouden aan allenA
met de taak der regeling en van het toezig
zoowel als van het onderwijs zelve zijn belas:
opleiding tot alle christelijke en maatschappt
lijke deugden." De achtenswaardige man, A
nu onlangs door den Koning met dat schoolta
zigt werd belast, is een man van beginsel:
vrij van den invloed der overlevering en oah
kend met personendie een helder hoofd en a
vasten wil zoowel als een warmen ijver be
Hij zal toeziendat gepaste en nuttige kundigt
den voor iedereen verkrijgbaar zijn en dienstbi
gemaakt worden aan de bereiking van het vert
ven doelom volksgeluk in den waren zin
woords te bevorderen en te verspreiden.
BINNENLANDSCH NIEUWS.
Z. M. beeft den officier van gezondh»
2e kl. F. J. Broers op zijn verzoek eervol
de zeedienst ontslagenen benoemd tot 1
der prov. commissie van geneeskundig onderzo
en toevoorzigtin het hertogdom Limburg I
P. F. Houben te Thornen een pensioen n
1360 verleend aan den heer F. L. l'Honc
gewezen Chef ter provinciale griffie van Zuk
Holland.
Ingevolge Art. 100 der Kieswet zal i
Dingsdag den 12e" Junij aanstaande de gen:
verkiezing plaats hebben voor leden der Tif»
Kamer van de Staten-Generaal, uitmakende:
helft der Kamer, die dit jaar moet aftrede;
doch weder verkiesbaar is. In het kiesdistii
Leiden is aan de beurt der aftreding Jhr.
K. J. Schimmelpenninklid van den Gemeen!
raad van Amsterdam. Onze geachte stadgenc
Mr. N. Olivier moet voor het kiesdistrict Kt
terdam aftreden.
Men schrijft uit 's Gravenhage, dat na
