3)e ÊcidóchcSou/fcont Minister JonkmanTeekenen of vechten De koningskwestie nog niet opgelost Overstroomingen in Oost-Duitschland Rusland zwaait weer met veto-recht WOENSDAG 26 MAART 1947 Bureaux: Papengracht 32 Leiden Giro 103003 Telefoon: Admin., Adv.v 20826. Redactie: 20015. Dir., drukkerij en Abonnem. 20935. Abonnementsprijs 0.26 per week, /1.10 p mnd. ƒ3.25 p. kwartaal Franco p. post f 4.00 waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 11047 Hoofdredacteur: TH. WILMER. Directeur: C. M. v. HAMERSVF,LD Uitgave van N.V. „De Leidsche Courant" Advertenties 15 cent per m.m. Bij contract belangrijke korting. r\E BELANGSTELLING voor de Tweede Kamerzitting van gisteren was heel groot. En inderdaad het betrof hier ook epn zaak van het allergrootste landsbe- - lang: de verhouding tusschen Nederland en Indië. Maar: van een anderen kant bezien, kunnen wij óók zeggen, dat het hier ging om een zaak, waaraan niets meer te /veranderen viel: het verdrag van Lingigadjati. Dat verdrag is geteekend. Een der sprekers, prof. Komme, constateerde deze nuchtere werkelijkheid. Doëh de zelfde spreker benadrukte met grooten klem, dat er door de onderteekening van het zooals hij het noemde onduidelijke Linggadjati niets verloren is van het duidelijke Linggadjati; het Linggadjati mèt de toelichting van de Commissie-Generaal en de Regeeringsverklaring. Hij zou er iets liefs voor over hebben zeide hij als hij in het Nederlandsche volk kon ingieten, dat het op grond van het stadium van heden niet behoefde te verzaken aan het groote doel, dat 90 van ons volk gemeen heeft. Voorzoover wij kunnen willen wij graagmeehelpen aan dat „ingieten", omdat dat ook onze eigen overtuiging is, die wij al onmiddellijk na de Regeeringsverklaring van Vrijdag m ons blad van Zaterdaghebben neergeschreven. Geen reden voor grafkransen noch voor gelukwenschen, aldus prof. Romme beantwoorden. Hij wacht het verloop van het debat verder af. De tweede vraag be- hande'end, komt het spr. spr voor, dat het feit, dat de republiek tot de overeenkomst wil toetreden, een blijk is van een over wicht in de repubiiek van rustige krachten cp onrustige krachten, die daar ook werk- zaam zijn. De overwegingen van de Regee ring pleiten voor de overgroote wensche- lijkheid van tot overeenstemming en sa menwerking te geraken. Met die overwe gingen is spr. net eens. Maar deze overwe gingen brengen nog weinig bij ter onder steuning van de stelling, dat nu deze over eenstemming moest worden geacceepteerd in 's lands belang. Een novum zou te vin den zijn in de tiende overweging (moei lijkheden met het buitenland). Er moeten toch we] dwingende nova zijn, die de re geering geleid nebben. Hij vraagt om, in dien de regeering nader materiaal kan bij brengen, daarvan mededeeling te doen. In afwachting daarvan houdt hij het ant woord op zijn tweede vraag opgeschort. Komende tot zijn derde vraag zegt hij, dat deze al het andere in belangrijke mate overtreft. De huidige situatie kan nieuwe en ernstige moeilijkheden toevoegen aan de reeds bestaande. Naar zijn overtuiging :s onwaar, dat het doel van 20 December voor jaren afgesneden is. Het zou misda dig zijn, nu eens bloot te gaan leggen, welke moeilijkheden er kunnen komen. Het staatkundige doel van het votum van 20 December blijft z.i. bereikbaar, geheel onafhankelijk van den afloop van dit debat, dat aan het voldongen feit niets veranderen kan. Dat staatkundige doel blijft bereik baar, omdat de republiek aan het duide lijke Linggadjati materiaal (niet formeel, Red.) wel gebonoen is. Verklaringenpp en toelichting hebben geen inhouds wijziging gebracht, maar clechts verduidelijking. Het zou spr een lief ding waard zijn, indien hij op 90 van het volk kon over gieten, dat wij niet op grond van het sta dium van vandaag behoeven te verzaken in het hocge doel, dat 90 van het Neder- ilandsche volk gemeen heeft. Hij betoogt tenslotte dat men niet slechts zwart moet willen zien, maar ook de licht zijden. De heer Joekes (P. v. d. A.) merkt op, dat op 15 Nov. wilsovereenstemming aan beide Onder de sprekers van gisterenmiddag zien wij de heeren Schouten (A.R.) en Tilanus (Chr. U.) eenerzijds cn de heer Joekes (P. v. d. A.) anderzijds als de scherpste tegenstellingen. De eerstgenoem- den vol critiek op de Commissie-Generaal en de Regeering; de laatstgenoemde dank en hulde betuigend zoowel aan Commissie- Generaal als aan de Regeering. En prof. Romme stond tusschen deze twee uitersten. De heer Schouten (A.-R.) betoogt, dat de regeering haar verklaring van Vrijdag veel te laat heeft afgelegd. Opnieuw beeft de regeering de gelegenheid voorbij laten gaan om te toonen, dat het haar ernst is de volk- vertegenwoordiging tijdig in te lichten. Vervoigens geeft de heer Schouten te kennen, dat hij een ingrijpende wijziging in het beleid der regeering constateert. Hij betoogt, dat de regeering destijds van ge voelen was, dat de onderteekening van de overeenkomst van Linggadjati op zoodani ge wijze moest plaats hebben, dat het vast stond, dat beide partijen volkomen tot over eenstemming waren gekomen. De onderteekening gaat in tegen het re sultaat van het overleg tusschen regeering en volksvertegenwoordiging. Of hij wil toelaten, dat de regeering zich bindt als in de verklaring omschreven, zal afhangen van het nadere antwoord der regeering op zijn betoog. De heer Schouten merkt, in verband met de motie-Rommevan der Goes van Na- ters, nog op, dat in de Eerste Kamer niets is geb.eken van een wijziging der gedrags lijn van de regeering. De regeering achtte haar interpretatie een onderdeel van dat gene, waartoe zij zich wilde binden. De regeering heeft er nooit op gezinspeeld, dat zij zich vrijheid van handeieiumoesb voor behouden. Zij heeft de motie-Romme dank baar geaccepteerd als ondersteuning van haar beleid. De motie stelde als voorwaar de vvederzijdsche binding ook aan de ver klaringen. Dientengevolge was de regee ring niet vrij. Teleurstellend acht spr. ook, dat in de Verklaring der Regeering van jl. Vrijdag rites gezegd wordt over den gang van za ken in en met de Commissie-Generaal. Spr. meent, dat de Commissie-Generaal moet worden opgeheven en dat de regee ring op andere wijze moet voorzien in de middeien, die zij noodig heeft voor de vol voering van haat taak. Spr. kan niet met de regeering meegaan. Ook het beleid der laatste weken acht hij niet juist. De heer Tilanus (Chr. H.) zegt, niet an dermaal zijn bezwaren te zullen ontwikke ien Hij verklaart, dat deze dag der onder teekening voor hem zeer smartelijk is. Hij constateert een steeds verder afglijden, omdat men nu eenmaal op den verkeerden weg was. Hij ziet voortdurend het woord: onwaardig, het koninkrijk Nederland on waardig. De moeilijkheden zullen eerst goed beginnen bij de uitwerking der pun ten. In dit veroand betoogt spr. mede, dat de partijen geenszins hetzelfde willen. Hc. is slechts een overeenkomst in schijn. Er is gebondenheid aan Nederlandsche zijde en ongebondenheid aan Indonesischen kant. Dat zal aanleiding geven tot allerlei con flicten. Overigens vraagt hij of het be staan vaii de Commissie-Generaal verder nog noodig is. l'n de wet ligt het tijdelijke karakter. Het lijkt hem, dat de C.-G. haar taak nu vervuld heeft. Als een diepe schan de zegt hij het te gevoelen, dat nog 22.500 Nederlandsche mannen en vrouwen in midden-Java geïnterneerd zijn. Heeft de regeering eenige zekerheid dat zij nu zul len worden bevrijd? De heer Vonk (P, v. d. Vr.) zegt, dat er weer een afwijking van het Regeeringsbe- leid noodig is gevonden. Daarvoor draagt de regeering alleen en niet de Kamer de verantwoording. Slechts de controle ach teraf blijft voor de Kamer over en die moet dan ook zoo goed mogelijk geschieden. Nadere toelichting behoeft, naar sprekers meening, het feit, waarom nu onverwijld xot teekening moest worden overgegaan. Spr. zegt gaarne erover te worden inge licht, of er sprake is geweest van buiten- landschen invloed. Overigens merkt spr. cp, dat ten aanzien van de geïnterneerden nog niets is gedaan, ondanks de uitspraak van de Kamer. De heer Romme (K. V. P.) meent, dat er onderteekening arie vragen gesteld kun nen worden: 1. Was het noodzakelijk de in verband met de onherroepelijkheid der Kamer voor dit voldongen feit te stellen? Werd deze regeeringsdaad gevorderd door het belang van het koninkrijk?. 3. In Wjplkë situatie plaatst de onherroepelijke onderteekening het koninkrijk? Het doel der Kamer van 10 December is niet vol ledig bereikt. En wat bereikt werd is bui- Ten de Kamer om tot stand gekomen. Het buiten de Kamer om tot standkomen van een overeenkomst verdraagt zich kwalijk met een juiste verhouding van regeering en parlement, tenzij het voorbijgaan van het parlement noodzakelijk v/as in het natio nale belang. In de regeeringsverklaring is dat niet aangetoond. Niet is gebleken, dat de onderteekening zóó onverwijld moest geschieden dat het parlement moet gepas seerd worden. De eerste vraag, welke spr. t stelde, kan hij dus thans niet bevestigend, zijden verkregen was. Als die interpretatie nog niet twee-zijdig is va .tgeiegd, be tee kent dat nie dat ze wordt afgewezen. Van Indonesische zijde :s ia den terug keer der C. -G verklaard, dat mc-n de Ne derlandsche interpretatie moment el niet wenschte te aanvaarden. Wel werd aan vaard, dat de Nederlandsche regeermg zich gebonden acht door deze irierpr» li tie Op dit oogenblic laat de Inonesiscbc delegatie zich verder niet uit De motie—RommeVan der Goes van Naters nader besprekend, zegt de heer Joe kes van oordeel te zijn, dat een verant woordelijke regcering haar taak niet kan vervullen, als zij niet van een motie zou kunnen afwijken indien dat gewenscht en noodzakelijk geacht wordt. Vervolgens be toogt hij, dat in de toestand in Indonesië een dringende reden ligt om zoo spoedig mo gelijk tot overeenstemming te komen. Dezen dag van de onderteekening be schouwt spr. als een groote dag voor het Nederlandsche vclk. Wie vooruit kan zien zal bevestigen, cat er iets verheugends zit in de onderteekening. Hij brengt hu'de aan dr. van Mook die 6 a 7 jaar de zwaarste post heeft beze-. en die is ölijvecn staan ondanks de schandelijke bejegening. In zijn hulde betrekt hij verder de leden der C-G. en de ministers Logemann en Jongman Ook uit hij zijn waardeering aan het adres der wederpartij, in het bijzonder je gens Sjahrir. Spi. verklaart, dat het ver trouwen in de Regeering bij hem nog is toegenomen. De Regeering waarschuwt hij niet te spoedig over te gaan tot het op heffen der C.-G. hij zou het betreuren als het instituut nu beëindigd werd. Vervolgens voerden nog het woord de heeren Zandt (S. G. P.) en De Groot (C P N.), waarbij dc voorzittel eerstgenoem de tot de orde moest roepen vanwege zijn afdwalingen naa.- Rome; ook de commu nist botste tegen Rome aan! Waarom geen hulde gebracht aan Soekamo, zoo vroeg ds. Zandt SS. G P.), die hei: beleid van de Geheim wapendepot ontdekt In het huis van „tante Bertha" Maandagavond en -nacht is door de fis cale recherche te Rotterdam in samenwer king met de rechercheurs, die met het on derzoek in zake de affaire „tante Bertha" belast zijn, een huiszoeking gedaan in de woning van mevr. B. M.Van der H.-K., aan de Mecklenburglaan te Rotterdam. Zij ontdekten in een geheime bergplaats een compleet wapenarsenaal, bevattende explo sieve stoffen, stenguns en zelfs karabijnen, een loopgraafmortier en een instrument, om gebouwen op te blazen. De in de ille gale wereld als „tante Bertha" bekend staande mevr. B. M.v- d. H.-K. is medio Maart door de P.R.A. gearresteerd. Vele personen zouden haar medeplichtigen zijn. De in de „Hendrik" Na de onderteekening van Linggadjati. Ook buiten de Kamer hield men zich bezig met de kwestie en menig heftig debat ont spon zich. regeering bestreed, om haar „gang naar Canossa". Ten slotte sprak nog de heer De Groot (C. P. N die vroeg, waarom de re geering dan maar niet direct op 15 Novem ber het accoord heeft geteekend Door haar pogen tegemoet te komen aan de reactie ïK. V. P. bedoe'de hij) is in de afgeloo- pen vier maander veel bedorven. (Zie vervolg pag. 2). BELGISCHE REGEERINGSVERKLARING Vrouwenstemrecht komt er door Gistermiddag heeft de Belgische eerste minister Spaak in c.en Senaat de regeerings verklaring voorgeL-zen. Naar de heer Spaak mededeelde kon omtrent de koningskwestie tusschen de Bel gische socialistische partij en de Katholieke Volkspartij geen fundamenteele overeen stemming worden bereikt. Elk der beide partijen blijft dus op haar standpunt staan. Geen van beiden vraagt van de andere van haar overtuiging afstand te doen. De ko ningskwestie kan dus niet opgelost worden, doch de regeering is er zich van bewust, dat zij als plicht heeft een overeenkomst tusschen de partijen te bevorderen om tot een oplossing te geraken, die slechts bij eer biediging der Belgische instellingen denk- Oder en Weichsel buiten hun oevers getreden Tengevolge van een dijkbreuk van de Oder is een gebied ten Westen van Kuestrin overstroomd- Wij hebben het reeds mede gedeeld, maar het blijkt, dat de ramp ca- tastrophale vormen aanneemt. In één plaats zouden 200 personen verdronken zijn, terwijl het totale ^aantal slachtoffers aanzienlijk hooger wordt geacht. Een gebied van 80.000 H.A. is over stroomd. Duizenden vluchtelingen uit de Oostelijke gebieden, die zich daar een jaar geleden vestigden, zijn opnieuw dakloos. Tusschen Wrietzen en Freienwalde, beide ontruimd, is de Oder teruggekeerd in de bedding van 200 jaar geleden. Volgens de Berlijnsche avondbladen z'ijn 17 a#18.000 menschen dakloos geworden door het water, dat op sommige laaggele gen plaatsen 4 tot 5 meter hoog staat. Hon derden menschen, die de waarschuwingen via de radio niet hebben gehoord, zijn ge- isoleerd in dorpen en geruchten, verrast door de snelheid, waarmede het water zich verspreidde. Ook in economisch opzicht beteekent de overstrooming een gevoelige slag. Een groote hoeveelheid groenten, suikerbieten, graan en aardappelen, bestemd om Ber lijn te voeden, zijn verloren gegaan. Berlijn verwachtte gisteravond 20.000 personen, die de overstroomde gebieden langs de Oder hebben ontruimd. De over stroomingen zijn de ergste sinds 150 jaar, aldus meldt radio Hamburga Raiio-Warschau meldde, dat de Weich sel bij Warschau buiten haar oevers is ge treden. Verscheidene voorsteden staan reeds onder water en vele menschen zitten op de daken, zich vasthoudend aan de schoorsteenen. Volgens een mededeeling van den ge meenteraad zijn 50,000 personen dakloos geworden. Deze worden naar de stad zelf overgebracht. Na een bezoek aan de overstroomde ge bieden heeft president Bierut verklaard; „Wat wij hebben gezien zijn de ergste over stroomingen in de geschiedenis van Polen." Piloten, die boven net door overstroomin gen geteisterde gebied van de Beneden- Weichsel hebben gevlogen, komen met ont stellende berichten terug. Het water rijst nog steeds. Heele gezinnen drijven doel loos rond, in benarde positie samengedron gen op groote ijsschotsen. Dertien arbeiders kwamen om het leven tengevolge van den emstigen mijnbrand in de mijn „Hendrik" te Brunssum. De vlammenzee en het gas maakten het de koortsachtig werkende reddingsploegen onmogelijk om hulp te verleenen. Na onaf gebroken zwaren arbeid op 636 meter diepte komt de reddingsploeg van de „Hendrik" boven. baar is. Het vrouwenstemrecht levert geen moeilijkheden meer op. Na het onderzoek van de begrootingen en van eenige ont werpen, waarvoor de regeering voorrang zal vragen, zal zij waarschijnlijk einde van dit jaar of uiterlijk aanvang volgend jaar het parlement verzoeken het door den heer Carton de Wiart ingediende wetsvoor stel goed te keuren Naar de heer Spaak verder mededeelde, zal de bevoegde minister binnenkort voor het parlement een volledige uiteenzetting geven van den toestand der Belgische fi nanciën, De regeering stelt er prijs' op het werk der financieele saneering te voltooien en de sedert de bevrijding toegepaste munt- politiek onverzwakt voort te zetten. De Belgische regeering jneent verder, dat het statuut van de Nationale Bank van Belgia herzien dient te worden. Zonder te willen overgaan tot nationaliseering van deze instelling, schijnt het haar onontbeer lijk de algeheele onafhankelijkheid van de Nationale Bank tegenover de particuliere belangen en haar medewerking met de al- gemeene politiek der openbare instellingen in ruimer mate te verzekeren. De regeeringsverklaring dringt er voorts bij den middenstand op aan zich te organi- seeren. De regeering wenscht bij deze taak behulpzaam te zijn. De middenstand zal eveneens voordeel vinden in dei. geleidelij ken terugkeer tot de vrijheid van handel, waartoe zal worden overgegaan. In den loop van dit jaar zal de regeering een oplossing zoeken voor het vraagstuk van het herstel der oorlogsschade. Ook is de regeering van oordeel, dat het noodzakelijk is binnen zoo kort mogelijken tijd de politieke zuivering en de veroordee ling van politieke misdadigers tot een goed einde te brengen. Met betrekking tot het leger zal deregee- ring een krachtige politiek van bezuiniging blijven voortzetten. ramp Vanmorgen was men het vuur in de mijn „Hendrik" nog niet meester. Omstreeks drie uur gistermiddag heeft men het stoffelijk overschot van het zesde slachtoffer, den 18-jarigen postsleeper Jans sen uit Brunsum geborgen. Op de mijn heeft men een chapelle-ar- dante ingericht. In de mijnstreek en ook elders in het land is groote ongerustheid ontstaan over 't werken in de andere gedeelten van de staatsmijn „Hendrik". Het A.N.P. heeft dienaangaande inlichtingen ingewonnen en kreeg van het hoofd van het staatstoe zicht op de mijnen, den inspecteur-gene raal der mijnen, ir. F- Wijffels, de volgen de verzekering: „De ondergrondsche werkplaatsen, waarin op staatsmijn „Hendrik" gewerkt wordt, zijn volkomen veilig". EéN MAN KAN RUST HERSTELLEN IN GRIEKENLAND. De Amerikaansche ex-president Herbert Hoover heeft te New York op een diner, dat in verband met hulpverleening aan Griekenland georganiseerd was, ver klaard, dat één man in de wereld een groot deel van den chaos en de ellende in Griekenland zou kunnen opheffen, in dien hij dat wil. „Die man is maarschalk Joseph Stalin," aldus Hoover. „Het ligt in zijn vermogen den agressie-oorlog, die in den vorm van guerilla-aanvallen van Joego-Slavisch, Bulgaarsch en Albaansch grondgebied uitgevoerd wordt, tot stil stand te brengen Het ligt in zijn ver mogen, er voor te zorgen, dat de onge regelde troepen der communisten in Grie kenland met moorden ophouden en langs wettige wegen uitdrukking gaven aan hun meening. Dat zou Griekenland vrede brengen. Dan zou de hulp der V.S. ge bruikt kunnen worden om de productivi teit van het werk der Grieksche bevol king te herstellen, terwijl wij nu onze edelmoedige gaven aan militaire uitrus ting verkwisten." VERDRAG VAN LATERANEN IN ITALIAANSCHE CONSTITUTIE. De Italiaansche Kamer van afgevaar digden heeft bij stemming besloten het Verdrag van Lateranen in de nieuwe Italiaansche constitutie*op te nemen. 350 van de 499 afgevaardigden stemden voor opneming. De christen-democraten, communisten, de „Uomo Qualunque" en een deel der liberalen stemden voor; de socialisten, de republikeinen van Mazzini, de actie-partij en de democratische arbeiderspartij stem den tegen. Het verdrag van Latéranen, in 1929 door Paus Pius XI, Mussolini en ex-ko ning Victor Emmanuel geteekend, bestaat uit drie deel en: een politiek verdrag, dat de souvereiniteit van de H. Stoel in Vati caanstad erkent. Een financieele overeenkomst, dat de aanspraken van de H. Stoel wegens het verlies van de wereldlijke macht in Italië in 1870 regelt, en een Concordaat betref fende de positie van den godsdienst en de Kerk in Italië. Albanië moest gesauveerd worden Het veto-recht heeft zich in den Veilig heidsraad weer eens doen gelden, toen gis teren gestemd werd over de Britsche aan klacht tegen Albanië. Op voorstel van Pa- rodi (Frankrijk) had Engeland zijn aan klacht aldus verzacht, dat verklaard zou moeten worden, dat de mijnen in het ka naal van Korfoe niet zonder medeweten van de Albaneesche regeering gelegd kun nen zijn. Bij stemming bleken de V.S., Australië, België, Brazilië, Columbia en Frankrijk het met Engeland eens te zijn; Syrië onthield zich van stemming. Hoewel dus de vereischte meerderheid werd bereikt, werd de resolutie door den voorzitter toch voor verworpen verklaard, daar bij handopsteking bleek, dat de Sov- jetrUnie en Polen tegen gestemd hadden, zoodat dus een permanent lid (Rusland) zijn goedkeuring niet aan de resolutie hechtte. Dit was de eerste maal na 20 Sep tember, dat in den Veiligheidsraad van het vetorecht gebruik is gemaakt. Toen werd het Amerikaansche voor&tel tot plaatselijk onderzoek der Balkankwestie eveneens door het veto van de Sovjet-Unie verwor pen. Ondanks protest van Gromyko (Sovjet- Unie) verklaarde de voorzitter, dat deze aangelegenheid op de agenda zou blijven, om elk lid van den Raad de gelegenheid 1 te geven een ander voorstel tot bijleg ging van het geschil te doen. Na de vergadering verklaarde een woord-* voerder der Britsche delegatie: „Daar de ervaring leert, dat directe onderhandeling met Albanië hopeloos is, is er nog maar één oplossing: de zaak voor het internatio naal gerechtshof brengen". De meeste afgevaardigden gaven uiting aan hun spijt, dat de Sovjet-Unie slechts •enkele maanden, nadat de Algemeene Ver gadering een in den blinde toegepast ge bruik van het vetorecht heeft veroordeeld, van dit recht gebruik heeft gemaakt. Een, koAM.fi^e... „Beter weinig te bezitten en God te vreezen. Dan vele schatten met wroeging er bij". „Beter een schoteltje groente, waar liefde heerscht Dan een gemeste stier met naat er bij". Spreuken 16-16, 17. WEERSVERWACHTING O o MEEiv BEWOLKING. Matige, tijdelijk krachtige wind o tusschen Zuid-Oost en Zuid-West. Meer 2 bewolking, vooral in het Westen van o s het land. Hier en daar wat lichte regen g g of motregen, weinig verandering van g temperatuur, o tooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1947 | | pagina 1