S)e CcidaehcGou/ta/nt
Het rechtsherstel
bij de radio
Opschudding bij proces Ravensbrück
„Oost-Indonesië moet persoonlijkheid krijgen'
Nederland's welvaart gebaseerd op het achterland
DONDERDAG 19 DEC. 1946
Bureaux: Papengracht 32 Leiden
Giro 103003
Telefoon voor Advertenties en
Abonnementen 20826.
Redactie en Directie 20015.
Handelsdrukkerij 20935.
Abonnementsprijs 0.26 per
v/eek, 1.10 p mnd. 3.25 p.
kwartaal Franco p. post ƒ4.00.
waarin opgenomen „DE BURCHT"
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
37e JAARGANG No. 10967
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
Directeur:
C. M. v. HAMERSVELD
Uitgave van N.V. ,,De Leidsche
Courant" en Stichting „De
Burcht".
Advertenties 15 cent per m.m.
'Bij contract belangrijke korting.
f^e jongste mededeelingen over het radio-
probleems zooals minister Gielen die
verleden week uit naam van de Regeering
heeft gedaan, brengt de Omroep-vereeni-
gingen verder op den weg van de Federa
tie, welke zij sedert de bevrijding op het
oog hebben.
Over rozen is die weg tot dusverre niet
gegaan. Wie het Witboek leest, dat verle
den jaar reeds was uitgegeven, zal met ze
keren wrevel constateeren, hoezeer de
strijd tusschen de voorstanders van een na-
tionalen omroep en die van de bestaande
Omroep-organisaties in federatief verband
is ontaard.
Nu is het met de zoogenaamde eenheids
bewegingen in onze dagen zóó gegaan, dat
velen, die er zich aanvankelijk achter
plaatsten, voornamelijk om het nieuwe, er
geleidelijk op terug komen, meer begrip
gaan toonen voor het pionierswerk, dat
voor den oorlog verricht, thans dreigt ver
brijzeld te worden.
Zoo kunnen wij het verstaan, dat de
Minister, zij het nog slechts bij wijze van
noodmaatregel, wil komen tot hertsel van
de ideëele gedachte inzake de radio. In een
volgende beschouwing zullen wij hier uit
voerig op terug komen. Thans gaat het om
het rechtsherstel in materieelen zin. Zoo
lang dat niet is bereikt, zal van radio-
vrede geen sprake kunnen zijn.
Op onzen weg ontmoeten wij de stichting
„Radio Nederland in overgangstijd", een
creatie van de regeering Schermerhorn,
zoo men wil een voortzetting van „Herrij
zend Nederland". Beide organisaties streef
den naar een nat ionalen omroep; doch hun
gestes waren nu juist niet geschikt, om
sympathie voor zulk een nationalen om
roep te wekken of te bestendigen.
Tot den dag van vandaag is de figuur
zoo: deze Overheidsstichting zal zichzelf en
tevens de particuliere omroepvereenigin-
gen financieren uit de luisterbijdragen, die
wij radio-belasting noemen.
Geeft nu die Stichting zelf het goede
voorbeeld van een beleid, dat is afgestemd
op de economische nooden van onze da
gen?
Hier moeten wij even teruggrijpen naar
de maanden, waarin „Herrijzend Neder
land" het door onderling gekibbel ontsta
ne vacuum heeft opgevuld. Deze radio-on
derneming, die als onderdeel van Militair
Gezag mee uit het zuiden was gekomen,
heeft stellig goed wenk verricht. Men
kwam echter met een volledige staf uit
Eindhoven naar Hilversum, en die staf
wilde men handhaven, liefst op sleutelpo
sities, die personeelsleden van de bestaan
de Omroep-vereeniging zich zagen ontval
len. Toch trok „Herrijzend Nederland" de
beste krachten van die Omroep-organisa
ties aan, waardoor een topzware leiding
werd geschapen. Topzwaar ook in dezen
zin, dat de salarispost onrustbarend steeg
tot veel meer dan twee millioen gulden,
alleen nog maar voor het personeel in vas
ten dienst.
De Stichting als zoodanig, die naast de
bestaande Omroep-gebouwen tal van vil
la's onttrok aan de toch al schaarsch gewor
den woonruimte, veroorloofde zich, alleen
ieeds voor haar deel, de weelde van niet
minder dan vier directeuren, ieder op een
jaarlijksch inkomen van ƒ12.000, plus het
genot van auto's. En de salarieering van
mindere grootheden was ook al weer niet
slecht.
Aan alle kanten was het hek van den
dam; en de Regeeringsvertegenwoordiger,
mr. L. A. Kesper, de tegenwoordige Com
missaris van de Koningin in Zuid-Holland,
een onkreukbaar zeer handelbaar man,
kreeg zorgen in overvloed.
Tegenover deze crisis-schepping van Ra
dio Nederland staan de vier groote Omroep
organisaties met hun oude rechten en hun
staat van dienst in het verleden. Wat die
aan belangstellende Nederlanders achter
zich hebben, blijkt zeer duidelijk uit het
volgende.
Sedert twee maanden houdt de K.R.O.
propaganda-vergaderingen in Noord-Bra
bant. Limburg en Zeeland. Al die verga
deringen worden druk bezocht; er heerscht
het oude KJt.O.-enfchousiasme, en steeds
wordt na afloop de motie geteekend, om
den K.R.O. weer intregaal terug te heb
ben in den aether. Deze motie teekenen
niet slechts de eenvoudige menschen maar
ook de meest vooraanstaande personen ter
plaatse.
Het radio-blad van Radio Nederland, dat
toch zou kunnen gelden als exponent van
de gedachte van den nationalen omroep,
heeft het nog niet zoo ver kunnen bren
gen, dat het aantal abonné's van 50.000
(het aan dit blad toegewezen contingent)
is bereikt. Daartegenover staat, dat de Om-
roepvereenigin'gen, K.R.O,, A.V.R.O., V.A.
R.A. en N.C.R.V. 215.000 hebben (hun
volle contingent opgebruiken), terwijl nog
ongeveer 200.000 abonné's op de wacht
lijsten van de Omroep-vereenigingen staan.
Gedurende de zomermaanden heeft men
in Hilversum druk bezoek gehad in de stu
dio's. Ook toen bleek met name de oude
liefde voor den K.R.O. Gelegenheid be
stond cok daar, een motie te teekenen in
zake het volledig terugkeeren van den K.
R.O. Men verzamelde toen in drie maan
den tijds ongeveer tien duizend handteeke-
ningen, welk resultaat bereikt werd on
danks het feit, dat er niet altijd gelegen
heid was, de verschillende groepen op te
wekken, te teekenen en vaak zelfs de ge
legenheid ontbrak, omdat er in een te snel
tempo gewerkt moest worden.
Uit dit alles en er is veel meer
blijkt wel, dat bij het overgroote deel van
het Nederlandsche volk nog steeds de lief
de bestaat voor de oude Omroep-vereeni
gingen, en men bij een nieuw radio-bestel
hieraan ook de voorkeur geeft.
A. v. O.
Het olie-lijntje bij Schoonebeek gereed. De laatste hand wordt gelegd aan den olie
spoorweg tusschen Nieuw Amsterdam en Schoonebeek in Oost Drenthe. Ten behoeve
van deze lijn werd over het Stieljeskan aal een spoorbrug gebouwd. De werkzaam
heden bij de nieuwe brug, waar een zand trein het materiaal voor de laatste ver
sterkingen aanvoert. v. Buiten P.
Beklaagde Mory verliest
zelfbeheersching
Het was gisteren de beklaagde Mory, die
eenige opschudding veroorzaakte in het
proces Ravensbrück en haar zenuwen, die
volgens haar verdediger na 8 jaar gevan
genis niet zoo sterk meer zijn, niet meer de
baas kon. „Zij vertelt duizenden leugens,
zij liegt van het begin tot het einde",
schreeuwde zij plotseling in het Engelsch,
juist toen het directe verhoor van de
Fransche getuige Violette le Cocq geëin
digd was, die als z.g. „Nacht und Nebel-
gevangene" in Ravensbrück geweest was.
Het was echter niet alleen gisteren, dat
beklaagde Mory het te verantwoorden
kreeg. De vorige getuige, de Belgische me
vrouw van den Boom, die haar een mon
ster noemde, dat nog meer gevreesd was
dan de S.S., vertelde hoe Mory voor de
geringste aanleiding als straf van dysente
rie- en andere patiënten in blok 10 hun
voedsel inhield, zeggende, dat het toch
maar v/as voor monden van niet-produc
tieve krachten.
Eenige dagen te voren had de bekende
Engelsche mevrouw Odette Samson, die
een speciale behandeling noodig had en
door den kamp-commandant zelf in de
Amerikaansche lir.ies was gebracht, voor
het meerendeel bevestigd, wat de ande.-e
getuigen reeds verklaard hadden. Zij
verklaarde bovendien nog, dat zij levende
vrouwen naar het crematorium had zien
brengen, dat dag en nacht werkte.
DE RADIO KERSTREDE
VAN DEN PAUS
De toespraak van Z. H. den Paus
op 24 December, als antwoord op de
door het Heilig College aangeboden
wenschen, wordt door Radio-Vaticaan
uitgezonden om elf uur, plaatselijken
tijd op golflengte van 31 en 18.87 M.
Dr. VAN MOOK OPENT CONFERENTIE TE DEN PASAR
r\R. H- J. VAN MOOK heeft gisterochtend de conferentie van Den Pasar geopend. In
zijn openingsrede noemde hij het op dit oogenblik voor Nederland en Indonesië
misschien moeilijkste vraagstuk,, om te midden van de gebeurtenissen in verschil
lende deelen van den Archipel het einddoel en den samenhang in het oog te houden de
volgorde der beslissingen te bepalen en voor ieder onderdeel van het totale vraag
stuk de plaats binnen het geheel te vinden.
Eerste stap naar Staatsrechtelijken opbouw
nieuwen opbouw te overleggen en tot stand
te brengen. Wanneer de regeering voor
stelt, dat Oost-Indonesië niet aan de Ver-
eenigde Staten van Indonesië zal deelne
men op een lager niveau dan welke an
dere staat ook, dan beteekent dit dat de
regeering in de allereerste plaats streeft
naar het in het leven roepen en handha
ven van een innerlijk sterke en eensgezin
de organisatie in iedere negara, dus ook in
Oost-Indonesië.
Dr. Van Mook vervolgde. „Hoewel de
omstandigneden ons tot tijdelijke voorzie
ningen noodzaken, willen wij den wettigen
weg niet verlaten, daar juist de ontwikke-
keling volgens den wettigen weg dit ge
deelte van den Archipel onderscheidt van
hetgeen zich elders heeft voorgedaan. Wij
willen niet stilstaan, totdat elders de moei
lijkheden zijn opgelost en wij behoeven
zulks ook niet, want de hier ontworpen re
gelingen kunnen in voorloopigen vorm on-
Het is begrijpelijk, dat een ieder snel
vooruit wil, aldus .dr. Van Mook, om nu
eindelijk tastbare resultaten te verkrijgen
na meer dan een jaar van conflict, moei
zaam overleg en liquidatie van den oorlog.
Toch geloof ik, dat een andere, snellere
werkwijze onmogelijk zou zijn geweest of
onvruchtbaar zou zijn gebleven.
Uiteindelijk is het streven der regeering
steeds gericht op samenbrenging van al die
deelen van Indonesië, die onder waarbor
gen voor het behoud van hun eigen ka
rakter de eenheid van het land nastreven
en welker deelneming aan het geheel een
onmisbare eisch is, willen wij hier een
krachtige natie vormen.
Dr. Van Mook geloofde, dat men in de
verschillende besprekingen, overeenkom
sten en ontwerpen bij zorgvuldige bestu
deering de eenheid en het streven tot sa
menvoeging van gelijkgerechtigde deelen
op den achtergrond duidelijk zal kunnen
waarnemen, zoodat er geen twijfel behoeft
te bestaan of de aandacht voor en de in
vloed van de verschillende gebieden gelij
kelijk verdeeld is. Wij moeten bij dit al
les verder bedenken, dat niet alleen het
conflict op Java en Sumatra maar ook de
algemeene wereldtoestand den wederop
bouw hebben vertraagd.
Wij zijn hier bijeen om een begin te ma
ken met de staatkundige organisatie van
Oost-Indonesië als geheel, ofschoon nog
slechts een voorloopige vorm mogelijk is,
waarbij het belangrijker is organanen tot
stand te brengen, v/aardoor deze gebieden
zullen kunnen werken en spreken, dan te
trachten een schijnbaar volledige, doch in
werkelijkheid papieren organisatie tot
stand te brengen.
Het is nood'.g in het belang van Oost-In-
donesië, dat dit gebied een persoonlijkheid
krijgt en als persoonlijkheid zich zal kun
nen voegen Jbij de andere deelen van den
Archipel, om tezamen met Nederland een
***Onderwijs-hervorming
|M|INISTER GIELEN geeft den indruk, dat
hij de zaken aan zijn departement aan
pakt met frissche energie.
„Het intellectualisme moet worden te
ruggedrongen", aldus de minister gisteren
in de Tweede Kamer. Er moet in het on
derwijs een andere wind gaan waaien!
Niemand mag onderschatten de groote
waarde van veel positieve kennis, van
veel-weten.
Men men overschatte die waarde niet.
Ten slotte wordt daardoor niet gevormd
de cultuur, de beschaving en verfijning van
den geest; worden daardoor niet gevormd
menschen van karakter, die weten wat zij
willen en doelbewust streven naar de ver
werkelijking daarvan, die eerlijk zijn in de
doelstelling van hun leven en in de keuze
van de middelen, om te bereiken, waarnaar
zij verlangen.
En naast de verstandelijke ontwikkeling
moet gaan een ontwikkeling van het ge
voel voor het mooie en schoone, dat de
Schepper den mensch in het leven heeft
geschonken.
Er wordt bij het onderwijs ook steeds
meer geleerd, maar vaak ten koste van den
diepgang van het onderwijs: men weet
héél veel, maar slechts weinig goed.
Minister Gielen heeft blijkbaar groote
plannen. Dat hij er in moge slagen, die te
verwezenlijken, althans gedeeltelijk. Ook
hier geldt: beter een deel goed, dan alles
ten halve afgewerkt. Dat de minister den
tijd moge hebben en zich moge schenken,
om het peil van ons onderwijs op te voe
ren, in het bijzonder dat van het lager on
derwijs, dat naar de minister opmerkte
voor het grootste deel van ons volk het
eenige onderwijs is. Wij besluiten deze en
kele opmerkingen gaarne met ons aan te
sluiten bij den' minister, waar hij hulde
bracht en oprechte waardeering uitsprak
voor de wijze waarop de leerkrachten bij
het lager onderwijs hun taak vervullen.
middellijk na de overeenstemming in wer
king worden gebracht in afwachting van
de nadere sanctie van het hoogste gezag
van 't land en var. het Koninkrijk.
Blijkt er overeenstemming te bestaan,
dan is het de bedoeling van de regeering,
dat de hier ontworpen organisatie aanstonds -
als eerste voorziening in den staatsrechte
lijken opbouw van Oost-Indonesië en in af
wachting van nadere wettelijke regelingen
in werking wordt gebracht op den voet als
in het ontwerp is aangegeven."
Van Mook besloot zijn rede als volgt:
..Wanneer in een gedeelte van dezen Archi
pel de politieke vrede geheel kart hersteld
worden, het vertrouwen tusschen Indone
siërs en Nederlanders kan worden gegrond
vest en het reconstructiewerk met volle
toewijding en inspanning van alle krach
ten kan worden aangevangen, dan zal dit
zonder twijfel jloor de kracht van het
voorbeeld ook de anderen meesleepen."
NEDERL. BESTUURSAMBTENAAR OP
ZUID-CELEBES VERMOORD.
De aspirant-controleur R. Westhof is in
een kampong, 9 kilometer ten Oosten van
Malino door een bende van 60 man met
blanke wapens overva'len en vermoord,
terwijl hij in een jeep met politie op weg
was naar een vernielde brug.
DE GRIEKSCHE KLACHT
Commissie van onderzoek
naar Albanië
In antwoord op de beschuldigingen van
Grieksche zijde beweerde de Joego-Slavi-
sche ambassadeur te Washington in de bij
eenkomst van den Veiligheidsraad, dat
Joego-Slavische „landverraders" in Grie
kenland worden samengetrokken en be
wapend om onr.ist in den Balkan te veroor
zaken. Griekenland had Albanië, Bulgarije
en Joego-Slavië hu'p aan de guerillastrij-
ders ten laste gelegd. De V S. stelden voor,
dat een commissie van onderzoek, be
staande uit de vijf permanente leden van
den Veiligheidsraad plus Polen en Brazilië,
zich op de hoogte zou stellen in Albanië,
Bulgarije, Griekenland en Joego-Slavië.
A banië en Bulgarije, die beide geen lid
van de Vereenigde Naties zijn, hebben zich
bereid verklaard tot onderwerping aan de
jurisdictie van den Veiligheidsraad,
VERDEELING VAN JERUZALEM?
De chief justice van Palestina sir Wil
liam Fitsgerald, heeft in een rapport voor-
'gesteld, Jeruzalem te verdeelen in twee
afzonderlijke gemeenten een Arabisch en
een Joodsch deel. De hooge commissie zou
het recht van veto bezitten ten aanzien
van benoemingen door de burgemeester der
gemeenten. „Ik voel mij gedwongen te
verklaren, dat er geen mogelijkheid be
staat voor een vruchtbare samenwerking
in het belang van Jeruza'em door Joden
en Arabieren", aldus Fitzgerald.
De Arabische hooge commissie heeft gis
teravond een plan in overweging genomen
om de samenwerking van de 1,2 millioen
Palestijnsche Arabieren met de Palestijn
sche regeering te beëindigen. Deze „non
coöperatie" zou in werking treden, wan
neer de Palestijnsche regeering geen gehoor
zou schenken aan de protesten, die thans
door de commissie worden geformuleerd.
MINISTER HUYSMANS SPREEKT VAN ZICH AF
Duitschland dient geopend te worden
voor ons bedrijfsleven
Het door de militaire autoriteiten in de
bezettingszones van Duitschland aan den
dag gelegde volkomen gebrek aan eenheid
en het enge standpunt ten aanzien van het
belang van in- en uitvoer als onmisbaar
element, om het economisch organisme te
doen regenereeren, hebben niet alleen de
Duitsche economie maar tevens aan die van
alle omringende landen ep inzonderheid
aan Nederland enorme en moeilijk herstel
bare nadeelen toegebracht. Deze ernstige
woorden werden gebezigd in een door den
Minister van 1 économische Zaken, dr. G.
W. M. Huysmans gehouden rede op de ver
gadering van de Ned. Kamers van Koop
handel voor Centraal-Europeesche landen
op 18 Dec. te Utrecht.
Voor een welvaartsherstel van ons land
wordt het naar gelang de eerste nooden zijn
gelenigd, de eerste herstellingen zijn ver
richt en het bedrijfsleven eenigszins op
gang begint -e komen, noodzakelijk, dat
het achterland, waarop de vroegere wel
vaart van ons land zich door natuur ei. tra
ditie in sterke mate baseerde tot een rede
lijke hoogte weer voor ons toegankelijk
wordt.
Met de speciale kennis van Duitschland
die ons bedrijfsleven bezit, kunnen Ned.
experts en ondernemingsleiders, bankiers
en handelaren met het Duitsche gebied in
contact treden om daar transacties te doen,
die in het belang van Nederland zijn en te
gelijkertijd voor de reconstructie van
Duitschland een bijdrage vormen. Tot dit
doel werd als centraal lichaam te Amster
dam de Trust Maatschappij voor den Han
del van Nederland met het buitenland op
gericht.
STUDENTEN-TEEKENAARS 1 JANUARI
WEER NAAR COLLEGE?
De Tweede Kamer heeft gisteravond een
motie aangenomen, waarin zij de regee
ring uitnoodigt, maatregelen te treffen, op
dat studenten, die met het oog op hun ge
dragingen met betrekking tot de loyaliteits
verklaring niet tot de colleges werden toe
gelaten, met ingang van 1 Januari 1947
hun studie zullen kunnen hervatten.
Deze motie, ingediend door den heer
Roosjen (A.R.), werd door alle partijen ge
steund en zonder hoofdelijke stemming
aangenomen.
DEFENSIE ONTZIET GROOTE
GEZINNEN.
In het belang van de groote gezinnen is
de minister van Oorlog er toe over gegaan
maatregelen te nemen, welke beoogen re
serve-officieren, dienstplichtige onderoffi-
cieien en ook andere dienstplichtigen, die
een gezin met meer dan vijf kinderen heb
ben, voortaan niet op te roepen.
Een instrument, dat in deze dagen de bui tengewone belangstelling van iedereen
heeft, is de thermometer, welke op ieder uur van den dag wordt geraadpleegd.
SALARISREGuLING BANKPERSONEEL.
Afgewezen door college van
Rijksbemiddelaars.
Reeds geruimen tijd worden er onder
handelingen gevoerd tusschen de Bedrijfs-
unie en de directies der Banken, ten einde
te komen tot een gunstiger salaris-regeling
voor het Bankpersoneel.
De door de Bedrijfsunie voorgestelde sa
larisnormen, waaraan uiteraard de Bank-
directies haar goedkeuring verleend had
den, zijn thans door het College van Rijks
bemiddelaars afgewezen. De reden hiervan
is, dat bij de "oorgestelde salarissen geen
maxima bepaald werden. De Bankdirecties
stellen zich op het standpunt, dat de maxi
ma door hen moeten beoordeeld worden,
waartegen het College van Rijksbemiddé-
laars zich verzet.
Door het afwijzen van de voorgestelde,
salarisregeling is het Bankpersoneel zeer
teleurgesteld en telegrammen van protest
werden verzonden aan den minister van
Financiën.
De situatie is dus wederom uiterst ge
spannen, daar de per 1 Januari a.s. ver
wachte salarisverhooging wederom zal uit
blijven.
EXTRA-VERSTREKKING 100 GRAM
VLEESCH VERVALT.
Hoewel alles in het werk wordt gesteld
om een redelijke vleeschvoorziening te
waarborgen, dient men er in verband met
de huidige import- en andere moeilijkhe
den rekening mede te houden, dat begin
Januari de extra-verstrekking van 100 gr.
vleesch boven het rantsoen van 400 gram
per persoon per veertien dagen welke
extra-verstrekking langen tijd is volgehou
den voorloopig geheel of gedeeltelijk zal
moeten worden stopgezet.
Het streven der regeering de vleeschvoor-
ziening op het huidige niveau te handha
ven, wordt momenteel doorkruist door de
onzekerheid omtrent de leveringen uit het
buitenland, waardoor de vooruitzichten
voor de eerste maanden van het volgend
jaar niet gunstig zijn.
Ons totaalverbruik, op basis van het
huidig rantsoen van 400 gram plus 100 gr.
extra per persoon per veertien dagen, be
draagt ongeveer 140.000 ton (geslacht ge
wicht) per jaar.
WEERStfüfi'et'f 1MTIHG 00000
g NOG VORST.
Zwakke tot matige wind, overwe- o
§gend tusschen Zuid en Oost. Tijdelijk g
o weer afnemende bewolking. Vrijwel
o nergens neerslag. Langs de kust tem- g
o peratuur om het vriespunt tot lichte o
vorst.
•oonnnnno.inononnnnnnnnonnoooonoonnoooooo
