3)e Ccidóchc6ou^atit Linggadjati in de Tweede Kamer GULDEN KERST Besparing gasverbruik noodzakelijk Vonnis van Mgr. Stepinac een misdaad! FRANKRI|K ACHTER KABINET BLUM WOENSDAG 18 DEC. 1946 Bureaux: Papengracht 32 Leiden Giro 103003 Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrukkerij 20935. Abonnementsprijs f 0.26 per week. 1.10 p mnd. f 3.25 p. kwartaal Franco p. post f 4.00. waarin opgenomen -DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 10966 Hoofdredacteur: TH. WILMER. Directeur: C. M. v. HAMERSVELD Uitgave van N.V. ,,De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advertenties 15 cent per m.m. Bij contract belangrijke korting. De taak van de Commissie-Generaal r\E laatste in de rij der sprekers over het Indonesische vraagstuk was gisteravond de heer Joekes (Partij v. d. Arbeid, bekend als leider v. d. Vrijz. Dem.), naar wien de Kamer met gespannen aandacht heeft ge luisterd wat zeer opviel na de roezemoe zige sfeer tijdens de rede van den vooraf- gaanden spreker, ds. Zandt. De heer Joekes heeft de^Regeering en de Commissie-Generaal recht gedaan door te wijzen op de omstandigheden, waaronder de concept-overeenkomst is tot stand moe ten worden gebracht. Hij wees op een drie tal feiten. Op de ontwikkeling van het na tionaal bewustzijn in héél Azië; in Brlttsch- Indië, Indo-China en Indonessië. De Eng el- schen en Franschen, aldus spr., staan voor grootere moeilijkheden dan wij. Vervolgens op de rol, tijdens den oorlog door Japan ge speeld, om Jat nationaal bewustzijn tot grootere ontplooiing te brengen. Ep op de derde plaats op df machteloosheid van Ne derland na den oorlog om zélf orde en tucht in Indië te handhaven. Als men, met deze feiten voor oogen, be oordeelt het resultaat van door de Commis sie-Generaal gevoerde onderhandelingen, dan is er, naar spr.'s overtuiging, alle reden voor voldoening. Er werden door den heer Joekes meerde re scherpzinnige opmerkingen gemaakt, welke men in het korte verslag zijner rede kan lezen Wij zijn het ^lstrekt niet met hem eens, waar hij verklaarde het niet zoo erg te vin den, als door de aanvaarding van de con cept-overeenkomst in strijd met de Grond wet zou worden gehandeld. Zeker de verplaatsing van den Regeeringzetel bui ten het Rijk tijdens den oorlog was ook in strijd met de Grondwet en wordt, aldus mr. Joekes terpcht, door niemand veroor deeld. Maar toén Was er een onmiskenbare noodzaak; het was toen absoluut onmoge lijk, om eerst een wijziging in de Grond wet aan de Volksvertegenwoordigers voor te stellen. In dit geval zien wij niet een zelfde noodzatk, eenzelfde absolute onmo gelijkheid. Wij zijn met prof. Romme zeer conscientius, waar het gaat om de eer bieding van de Grondwet en van de wetten, waarin een gezond democratisch bestuur zijn fundament vindt. Maar en het schijnt dat ook mr. Joekes deze opvatting deelt naar onze meening is de aanvaarding van de concept-overeen komst zeker niet in strijd met de Grond wet, gezien in het licht van toelichting en Regeeringsverklaring, zooals, naar we vertrouwen, ook de Regeering nader zal verklaren. De Regeering komt Donderdag aan het woord Na den heer Ruys de Beerenbrouck is er van de Kath. Volkspartij geen tegenstander meer aan het woord geweest, hoewel in de Kamer de heer Roelvink werd genoemd. Puzzle door Katholiek thuisfront OVERAL VERKRIJGBAAR Vele en groote prijzen TURKIJE VERSTERKT ZIJN GRENS- POSTEN. Uit betrouwbare bron verluidt, dat Tur kije langs de geheele Grieksch-Turksche grens zijn grensposten heeft versterkt. In het Westen van Macedonië zijn bij ge vechten tusschen guerilla-strijders en Grieksche legertroepen 25 man van eerst- genoemden gedood. Niet ver van de Tur-, sche grens zijn 8 guerilla-strijders in ge vechten ten Noorden van Alexandropolis gedood en 11 gevangengenomen: Tenslotte zouden 40 man van guerilla-afdeelingen zich nabij Kilkis, ten Noorden van Saloni- ki, overgegeven hebben. Da slagvelden van Normandë Het Fransche bureau voor tourisme zal vier slagvelden in Normandië tot staatsbe zit verklaren. Het zijn het Utah, en het Omaha-strand, waar de Amerikaansche troepen het eerst landden, en Arromanches en Courseulles, waar Montgomery en de Gaulle landden. Ook Hitler's Atlantic Wall en enkele Engelsche en Amerikaansche schepen en landingsvaartuigen buiten de kust zullen ter herinnering aan de oorlogs jaren in stand worden gehouden. Hoewel de staking in de Ameri kaansche kolenmijnen op 7 dezer werd beëindigd, wordt de kolenpo- sitie van ons land door deze sta king nog steeds ongunstig be- invloed. Hierdoor is een uitval ont staan van ruim 300-000 ton kolen, waarin ondanks de stijgende Lim- burgsche kolenproductie niet kan jworden voorzien. Het is derhalve noodzakelijk, dat op het kolenverbruik van alle be drijven, waaronder ook gas- en electriciteitsbedrijven voorloopig ten minste 20 pet. wordt bespaard. Uiteraard dient dus de gas. en elec- triciteitsrantsoeneering in het ge heele land ten strengste te worden gehandhaafd. Ook de gas- en elec- triciteitsdistributiebedrijven moe ten hun afnemers aan de vastgestel de rantsoenen houden, daar zij ook zelf streng gerantsoeneerd worden. Te Puck, gelegen in den voormaligen Poolschen Corridor, aan het Putziger Wick, is een gedenkteeken opgericht, waarmede eveneens de Nederlandeiu wor den geëerd, die in het kamp Stutthof aan het Frisehe Haff zijn omgekomen. De tekst op het gedenkteeken vermeldt o.a. „onze Nederlandsche broeders, die hun leven gaven voor de vrijheid der vol ken". Krachtig protest van K.A.B. Tito aansprakelijk In de voortgezette vergadering van de Nederlandsche Katholieke Arbeidersbewe ging werd de volgende resolutie over de veroordeeling van aartsbisschop Stepinac aangenomen: De Nederlandsche Katholieke Arbeidersbeweging in Verbondsvergadering bijeen te Utrecht op Maandag 16 en Dins dag 17 December 1946, ten zeerste veront waardigd over de opzienbarende en in de geheele wereldpers druk besproken veroor deeling van mgr. Stepinac, aartsbisschop van Zagreb en primaat van Kroatië, kennis genomen hebbende van de berichten, wel ke rondom deze veroordeeling in de pers met name in de „Observatore Romano" zijn gepubliceerd, overwegende dat bedoelde veroordeeling een verkrachting is van het recht en van een onpartijdige rechtspraak, overwegende, dat bedoelde veroordeeling kennelijk werd uitgesproken om met mgr. Schouten bereid mee te werken aan waarachtige nationale oplossing Nadat hedenmiddag een paar wetsont werpen van eenvoudigen aard waren aan genomen, heeft de Tweede Kamer de be raadslaging van de door de regeering afge legde verklaring inzake de ontwerp-overeen kemst van Linggadjati voortgezet. Dezen middag opent de heer Schouten (A.-R.) de rij der sprekers. Hij merkt op, dat de Kamer geen besluit ter zake kan nemen. De vraag is of de regeering gerech tigd is, een besluit te nemen. Wat wenscht de regeering van de Kamer? Wenscht zij een uitspraak, en zoo ja, waarover? Vraagt zij in feite dat de Kamer zich zal uitspre ken over den inhoud en dat terwijl de Ka mer geen uitspraak mag geven Welk ka rakter heeft de concept-overeenkomst? De commissie heeft in haar toelichting uitvoe rig uiteengezet, hoe het karakter is le zien. Zij is geen staatsrechtelijk stuk, zij is geen constitutie, maar een beginselprogram, zij is een politiek document. Zijn de notulen geheim en, zoo ja, waar om? Waarom zijn ze rriet gepubliceerd en waarom zijn ze althans niet overgelegd. Er moeten nu wel vragen gesteld worden en er moet op worden aangedrongen ze als nog over te leggen. Er wordt gesproken over het karakter der notulen; is er een bindend en een niet bindend deel der notu. len? Is dat juist, dan rijst de vraag welk deel een bindend karakter draagt en welk deel niet. Waarom leende de afspraak op bepaalde punten zich niet voor notuleering in de overeenkomst zelf. De C.-G. is niet gebleven binnen de gren zen gesteld door wet en instructie. Dit acht spr. een zeer ernstig feit. (Het bovenstaande is reeds opgenomen in een gedeelte van ons vorig nummer). Amerika en Engeland worden herhaal delijk opgeroepen als een Boeman tegen over ieder, die zich niet achter het regee- Tingsbeleid plaatst. Vervolgens vraagt de heer Schouten, of Dr. J. Japin over Dostojewski In tegenwoordigheid van den senaat en vele professoren en s'.udenten heeft dr. J. Japin, privaat-docent in de Slavische talen en letterkunde, bijzonder in het Russische, zijn ambt aan de Kath. Universiteit aan vaard met een rede over Fedor Michailo- witsj Dostojewski, die de ziel van het Rus sische volk dat spr. ook zelf bemint zoo diep gepeild heeft in zijn psychologi sche romans. Ontleend werd de figuur van dezen Rus- sischen schrijver en geteekend werden diens opvattingen over het volk en zijn strevingen, zooals zij blijken uit zijn ro mans. Het lijden, dat het Russische volk onder gaan moest, werd beschouwd als een uit boeting van de zonde, niet slechts die van het individu maar van de geheele gemeen schap. Dostojewski had twee vaderlanden; Rusland en Europa, volgens hem zouden het Oosten en het Westen elkander nade ren langs den weg van Christus. De Rus is niet alleen christelijk in de kerk, maar draagt den Christus ook uit in het maat schappelijk leven. Christus moet niet bin nen de kerkmuren blijven. Dostojewski stierf christelijk. Dr. Japin, zelf kind van het Oosten, achtte het een voorrecht zijn wetenschap te mogen doceeren aan deze katohlieke v estersche universiteit u dankte den professoren Mulders, Bellon, Kreling, Rob bers en Brom, die het aan deze sfeer ver trouwd gemaakt hadden. Tevens zou hij niet slechts de taal en wetenschap maar ook den geest van het Oosten nader bren gen tot deze universitaire gemeenschap. Het apostolaat der hereeniging zou zijn vol. Ie aandacht hebben. NIJMEEGSCH STUDENTENKORPS. Het Nijmeegsche Studentencorps heeft met vrijwel algemeene stemmen besloten zich te scharen achter de Nederlandsche de legatie op het internationale studentencon gres te Praag gehouden. Deze delegatie be sloot niet toe te treden tot de International Union of Students'wijl, aldus de motivee ring, in deze organisatie de communisten den boventoon voeren, zij te veel politieke neigingen toont, de autonomie der landelij ke studentenorganisaties te veel in het nauw gebracht wordt. de republikeinsche regeering con amore op de basis der overeenkom ts wil werk zaam zijn. De eigen positie der i-igtering van de republiek is uitermate wankel; ze kan elk oogenblik gewijzigd, vervangen of weggevaagd worden. Spr. concludeert uit de "ede van oen heer Logeman, dat in naam der democra tie de rechtsorde buiten werning wordt ge steld. Z.i. moet men hier geen beroep op de democratie doen. Wanneer bij interruptie ds brochure van dr. Colijn „Tusschen twee werelden" ter sprake komt, betoogt de heer Schouten, dat daaruit niet de conclusie getrokken mag worden, dat hij zich aan de macht der na- tionaal-socialisten wilde onderwerpen. En, wanneer men dat had gedacht, dan had de heer Vorrink niet met dr. Colijn en spre ker regelmatig moeten vergaderen. Vervolgens merkt spr. o a op, dat het volstrekt onwaar is, dat zijn partij terug zou willen naar de koloniale verhoudingen in Indië. Herhaaldelijk wordt de voorstel ling gewekt, aldus ?pr., dat wij .maar één alternatief zien: dat is oorlog. Ook dat is onjuist. Het is duidelijk, dat het extremis me in Indië moet overwonnen worden. Als men zich nu verzet? Dan z&i het met wa pengeweld moeten worden gebroken. De regeering draagt de verantwoordelijk heid voor millioenen. Hoe Kan ze die hand haven met het eenzijdig wensende bestand? In dit vex-band schetst hij cie huidige toe standen, die hij ondraaglijk noemt. Spr. verklaart dat zijn partij van harte den volkeren van Indië vrijheid en ze'(stan- digheid in eigen aangelegenheden binnen het verband van het koninkrijk wil ver- leenen. Samenvattend verklaart spr. zich tegen de overeenkomst met Linggidjcili, doch hij is bereid mede te werken aan een waar achtig nationale oplossing dezer zaak. De heer Goedhart (P. v. d. A.) merkt op, dat men zich in Nedexdand nooit gereali seerd heeft, hoeveel conflictstof er in Indië lag. Onze wil, aldus spr., om vrijwillig een stuk van de macht over dit schoone land aan de Indonesiërs af te staan, moest tot kwalijke gevolgen leiden. En thans schuift men dat het kabinet-Schermerhorn en hel kabinet-Beel in de schoenen. Er doet zich echter een historische onverbiddelijkheid voor. De heer Goedhart geeft als zijn oor deel te kennen, dat de C.-G. een bijzondere prestatie heeft geleverd. Spr. maakt aanmerking op clandestiene radio-uitzendingen op Java, waardoor pro paganda gemaakt wordt in den geest van het comité ,(Indië-in-Nood", hij bepleit de wenschelijkheio daaraan ee nei.ide te ma ken en de betrokkenen te straffer.. Voorts vx-aagt hij wat er met generaal Roëll zal gebeuren. Is het niet goed, vraagt spr., hier een voorbeeld te stellen. Voorts verklaart hij, dat het hem leed doet dat betrekkelijk zoo velen uit de ver zetsbeweging op het oogenblik de kreet om nationale zelfstandigheid, welke uit Indo nesië tot ons komt, zouden willen beant woorden met bommen en granaten. De heer De Groot (CPN) is van ooi-deel, dat 't noodzakelijk is, dat er over de over eenkomst een uitspraak van het parle ment komt en wel een positieve uitspraaK. Deze dient alléén te gelden de overeen komst met de zeventien artikelen. Overi gens zijn er ten aanzien der notulen twee mogelijkheden: de regeering moet de bin dende notulen ovei'leggen of ze bestaan voor ons niet. Spr. verzet zich er tegen het stuk te behandelen in gemeenschap met de memorie en met de regeeringsverklaring. Met de erkenning der republikeinsche re geering staat of valt de overeenkomst. Spreker's fractie maakt haar stem af hankelijk van het ongewijzigd blijven van art. 1 der overeenkomst. De heer De Groot betoogt, dat van de koloniale mentaliteit geen afstand is gedaan. De Nederlandsche regeering zal de republikeinsche blijven be- heerschen. De heer Bierema (P. v. d. V.) verklaart tegenstander te zijn van de overeenkomst van Linggadjati. Afgezien van de bezwa ren tegen de overeenkomst zelf voeren de tot ontbinding van het koninkrijk zal de gevolgde procedure1 onmogelijk kun nen leiden tot het gewenschte doel: het verzekeren van goede betrekkingen tus schen de volken van Nederland en Indië. De heer Hoogcarspel (C.P.N.) betoogt, dat men in Indonesië nu een koekje van eigen deeg krijgt; een gevolg van de eigen hebzuchtige koloniale politiek, die met de belangen der bevolking en haar streven naar vrijheid geen rekening hield. Spr. geeft te kennen, dat de grondwette lijke bezwaren, welke hier tegen de over eenkomst zijn naar voren gebracht, for- meele bezwaren zijn. Men kan dit nüd af- vvrzen, zonder er tegenover te slel.cn wat men dan wel wil. Wat hebben de Indone sische revolutionnairen te maken met onze grondwet? Het is al mooi, dat ze de Ko ningin aanvaard hebben als hoofd van de Unie. De voorzitter schorst te 6.20 uur de ver gadering tot des avonds half negen, (Vervolg pagina 3.) Stepinac de Katholieke Kerk in Joego-Sla- vië te treffen, overwegende, dat blijkens de tot nu toe bekende gegevens aan Zijne Hoogw. Exc. geen collaboratie of landver raad kan worden verweten, doch integen deel heldhaftig verzet moet worden toege schreven, hetgeen moge blijken uit: a. zijn sedert 1934 onophoudelijke bestrijding van het Nazisme, ook na den inval der Duit- schers; b. zijn krachtige protesten tegen in lijving van de Kroatische jeugd in de staatsjeugdformaties; c. zijn felle protesten tegen de Jodenvervolging en tegen de mas samoorden op Joden, Serviërs en zigeuners; c. zijn protest en verzet om de orthodoxe Serven met geweld te dwingen tot de Roomsch Katholieke Kerk over te gaan; e. zijn weigering om den hertog van Spole- to als koning van het nieuwe koninkrijk Kroatië te kronen; f. zijn verbod aan de priesters zich tijdens de bezetting als ver- kiezingscandidaat te laten stellen of verkie zingspropaganda te voeren; overwegende, dat mgr. Stepinac derhalve duidelijk zijn vaderlandsliefde en zijn liefde voor het volk heeft getoond en tevens de verdediger is geweest van de rechten en vrijheden van den men^chelijken persoon; overwegende, dat de Tito-regeering van Joego-Slavië voor deze misdadige veroordeeling aansprakelijk moet worden gesteld. Protesteei* krachtig tegen meergenoemde veroordeeling van Z. H. Exc. mgr. A. Ste pinac en besluit dit protest ter kennis te breneen van de Nederlandsche regeering en het Vaticaan en aan de bevoegde autoritei ten in Joego-Slavië. Indonesië CONFERENTIE TE DEN PASAR GEOPEND. Hedenmorgen is de conferentie te Den Pasar op Bali officieel geopend. Dr. van Mook is gisteren op een militair vliegtuig op Zuid-Bali gearriveerd en beefj gister avond een besloten vergadering geleid van regeeringsautoriteiten en afgevaardigden. NEDERLANDSCH—INDONESISCHE COMMISSIE NAAR MADOERA. Vandaag zal een Nederlandsch-Indone- sische commissie naar Madoera vertrekken, om den toestand aldaar te onderzoeken en na te gaan, hoe de evacuatie van de geïn terneerden volgens de overeenkomst te Cheribon zal georganiseerd kunnen wor den. Di*. A. K. Gani zal tegelijkertijd ver trekken, om de situatie op te nemen; hij is echter geen lid van de commissie. NAAR EEN CRISIS IN VOOR-INDIë? Dr. Syama Prasad-Moekerdji, voorzitter vai. de Hindoe Mahasabha (een orthodoxe Hindoe-organisatie) heeft op een bijeen komst van de Constitueerende Vergadering van Voor-Indië verklaard naar aanleiding van de resolutie van Pandit Nehroe, waarin deze onafhankelijkheid eischt, dat hij een crisis ziet naderen. De Fransche Nationale Vergadering heeft gisteren haar vertrouwen uitgesproken in het kabinet van Léon Blum. Volgens Reuter werd de motie van vertrouwen met 580 tegen 16 stemmen aanvaard. Vóór stemden: de socialisten, de communisten, de M.R.P. en de rechtsche republikeinen (lib.). Tegenstemmers waren de Onafhankelijke recht- schen. der prijzen, monetaire stabiliteit, herzie ning der belastingen, waarbij de bezitters meer, de gesalarieerden minder zullen heb ben te betalen, en hervorming van het ar beidsproces. Ook vertrouwensmotie van de zwarte markt! De Fransche zwarthandelaren hebben, nadat Blum in de Nationale Vergadering zijn regeering bekend gemaakt had, meer „vertrouwen" in de nieuwe regeering ge toond, dan de beurs. De prijs van den Ame rikaansche dollar, die op 380 francs stond, kelderde op de zwarte markt tot 320 francs. Op de beurs daarentegen daalden 8 leiden de fondsen, vergeleken met eergisteren, ge middeld 79 punten. Het regeeringsprogram van het nieuwe kabinet Tevoren had Blum zijn zakenkabinet aan de vergadering voorgesteld. Hij verklaarde, dat hij met de samenstel ling van zijn „een-partij"-regeering geen ander doel had beoogd dan hulp te bieden op een oogenblik, dat een moeilijke situa tie gevaarlijk Jreigde te worden. Als uit vloeisel van de grondwet, aldus Blum, zal de levensduur van dit kabinet beperkt zijn. Het program behelst: een einde te maken aan de algemeene ongerustheid, een sluiten de begrooting voor het jaar 1947 te krijgen, een aantal noodzakelijke wetten vóór het einde van het jaar in stemming te brengen en het vertrouwen te herstellen. Blum betoogde, dat er offers gebracht moeten worden. De regeering zou trachten die voorraden te verkrijgen, waar het land recht op heeft, in het bijzonder kolen. De Duitsche oorlogsindustrie, speciaal die van Roer en Rijnland, mag niet herrijzen. De onderhandelingen in zake economische een heid van het Saar-gebied met Frankrijk worden voortgezet. De nieuwe Fransche regeering zal boven dien streven naar verhooging van de pro ductie, normale verspreiding van de goede ren voor dagelijksch gebruik, stabilisatie U. m Het vervoer tusschen het eiland Marken en het vasteland geschiedt thans over het ijs per slede. I3e postslede onderweg, Nedfot. P. BYRNES IS OPTIMISTISCH. James Byrnes, de Amerikaansche minis ter van buitenlandsche zaken, heeft op een pgrsconferentie te Washington verklaard, dat hij de vreugde en het optimisme van den Sowjet-Russischen minister van buiten landsche zaken Molotof en zijn Engelscnen ambtsgenoot Bevin over de resultaten van de jongste besprekingen van de „groote vier" en de V.N. en de vooruitzichten, die deze bieden voor succesvolle onderhande lingen in de toekomst, volledig deelt. Byr nes legde er den nadruk op, dat het na de besprexingen over de vredesverdragen met de vijf As-satellieten bereikte resultaat tot voorbeeld kan dienen voor andere verdra ger. en nog grooter succes mogelijk maakt. Hij legde er in het bijzonder den nadruk op, dat de economische clausules den plaats- vervangenden ministers van buitenlandsche zaken aanzienlijk kunnen helpen bij hun besprekingen ver het verdrag met Oosten rijk, waarvan hij de vooruitzichten „bij zonder goed" noemde. Hoe eerder de „groo te vier" een vredesverdrag met Oostenrijk hebben opgesteld, aldus Byrnes des te spoe diger kunnen de troepen van alle landen uit Oostenrijk worden teruggetrokken. WEERSVERl?;JHTING ooooo NOG VORST. g Hedennacht vooral in het Zuiden van g g het land strenge vorst. Morgen over- g c dag matige tot lichte vorst en langs o de Waddenzee plaatselijk zelfs lichte o c dooi. Geleidelijk aan verder afnemen- g de wind tusschen Noord en Oost. g iooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1