3)e C^idóeheSou/tcmt WEDLOOP NAAR DE ZUIDPOOL WINTER- i'ui Cwtapa TWEE OLIFANTEN LOSGEBROKEN Indië wacht in spanning en ongeduld Groote plechtigheid te Ossendrecht MAANDAG 16 DEC. 1946 Bureaux: Papengracht 32 Leiden Giro 103003 Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrt*kkerij 20935. Abonnementsprijs 0.26 per v/eek, ƒ1.10 p mnd. 3.25 p. kwartaal Franco p. post 4.00. waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 10964 Hoofdredacteur: TH. WILMER. Directeur: C. M. v. HAMERSVELD Uitgave van N.V. .,De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advertenties 15 cent per m.m. Bij contract belangrijke korting. Linggadjati DEZE week wordt in de parlementaire geschiedenis van ons land een hoogst belangrijke. Zooals men weet, is de Twee de Kamer heden begonrien met een bespre king van het Indonesische vraagstuk, met een bespreking van het ontwerp-verdrag van Linggadjati. Wij willen vandaag antwoord geven op de vragen: wat er gebeuren zal, als de Ka mer zich niet accoord verklaart met dat ontwerp-verdrag, en wat er gebeuren zal, als de Kamer dat wel doet. Wat de eerste vraag betreft, we kun nen ons niet voorstellen, dat de Kamer of een minderheid in de Kamer eenvoudig zal zeggen: wij zijn het met Linggadjati niet eens, óók niet beschouwd in het licht van de door de Commissie-Generaal gegeven toelichting en van de Regeeringsverkla- ring. De Kamer zal dan moeten zeggen: wat zij wél wil. Er is, meenen we, geen Neder lander, die de zaak op den ouden voet zou willen voortzetten. Dat zou trouwens in lijnrechten strijd zijn met de bekende ko ninklijke toezegging. Als de Kamer Ling gadjati verwerpt, zal zij dus moeten zeg gen, welke weg er dan begaan moet wor den, om te komen tot een ëoncretiseering, een uitwerking van wat H. M. de Konin gin heeft beloofd en wat ook ieder als ge- wenscht en absoluut vereischt beschouwt. Wij zijn in gespannen afwachting, wat die weg zal zijn! En wat zal er gebeuren, als de Kamer wel met het bedoelde ontwerp-verdrag haar instemming betuigt? Wijl willen hier kort op antwoorden. Dan zal er verder moeten v/orden gepraat. Dan komt eigenlijk pas de belangrijkste en moeilijkste en de beslis sende periode in de onderhandelingen. Dan is er nog anders niets, dan een basis, een uitgangspunt voor verdere besprekin gen. En die basis, dat uitgangspunt is, ons inziens, niets anders, niets minder maar ook niets meer, dan wat in de koninklijke rede is toegezegd: geen onderschikking, maar een nevenschikking van Indonesië en Nederland. Deze opvatting zal velen erg simplis tisch schijnen. Wij kunnen het ons voor stellen na al het geschrijf en gepraat voor dat de reeds genoemde toelichting en Re- geeringsverklaring was verschenen. Maar wij zien het niet anders. En wij wachten met groote belangstelling af. of in de Ka mér één concreet punt zal worden ge noemd, waarop Nederland door -Linggad jati zal zijn gebonden, en dat niet zou kun nen worden aanvaard. „Er is geen Neder lander, die zijn zinnen bij elkaar heeft, die niet ten volle bereid is'door vérgaande poli tieke hervor&ingen aan het Indisch na tionalisme de ruimst mogelijke bevrediging te schenken" aldus een even vurig als bekwaam tegenstander van het ontwerp verdrag, oud-minister Weiter. Welnu, o.i. bevat wij herhalen: in het licht van de beide reeds genoemde officieele „verdui delijkingen" het ontwerp-verdrag niets dan een toezegging als vervat in de ge noemde uitspraak van den heer Weiter. Meermalen hebben wij reeds geschreven, dat. naar onze meening, de beste oplossing is: dat het ontwerp-verdrag niet moet wor den verworpen en niet moet worden aan genomen. maar dat er verder zal worden gepraat. Welnu wie nuchter de zaak be schouwt. zal o.i. moeten erkennen, dat een aanvaarding en het ontwerp met de daarbij geveven uitleg feitelijk feitelijk! het zelfde is als wij met o.a. ou^-minister Oud hebben bepleit. Men kan nu nog wel lang praten over vragen betreffende het door de Commis sie-Generaal gevoerde beleid,, over de door haar gevolgde tactiek, - enz. maar ten-" slotte hebben wij te maken met de feite lijkheid; er is nu eenmaal een ontwerp dat gepubliceerd is! Moet men dat verwer pen en er wat anders wat? voor in de plaats stellen? Of moet men dat verdrag aanvaarden, het beschouwend als uitgangs punt voor verdere besprekingen, waarvan ten slotte alles zal afhangen, en waarvan de Commissie-Generaal naar wij hopen en vertrouwen dén weg heeft gebaand, de deur heeft geopend. Op deze vragen moet de Tweede Kamer deze week antwoorden. Niet alleen in Nederland heeft kohing winter zijn. intrede gedaan. Practisch geheel Europa bevindt zich nu in zijn greep en zelfs aan de Riviera heerscht nu een tem peratuur van slechts 2 graden Celsius bo ven nul. Volgens de laatste gegevens is het in Frankrijk en Giekenland zeer koud. In Tsjecho-Slowakije, in de omgeving van Praag, daalde de temperatuur tot 20 i den Celsius beneden nul. Ook achter onze oostgrens in noord-west Duitschland .bij Hannover, waar het in den afgeloopen nacht bijna windstil is geweest, heeft het flink gevroren. Hier werd een temperatuur genoteerd van 18 graden Celsius beneden nul. Uiteraard heeft het water van de Oostzee ^n Noordzee een relatief hooge tempera tuur, waardoor in de landstreken langs de kusten van deze zeeën temperaturen wor den genoteerd van slechts enkele graden onder nul. Door het vochtgehalte van de lucht treden dan ook in het Oostzeegebied zeer veel sneeuwbuien op. Ook voor de Nederlandsche wadden verwacht men sneeuwval. De uitzonderlijk hooge luchtdruk in Zwe den en Noorwegen is opvallend. HET IJSSELMEER VRIEST DICHT. Vannacht is het IJsselmeer met grondijs dichtgeloopen. Zeilvaart is niet mogelijk. Groote stoom- en motorbooten kunnen van daag misschien nog overkomen. Als het blijft doorvriezen, zal de scheepvaart to taal gestremd worden. ONCEW1LDE VOORSTELLING yAN CIRCUS KNIE Incident dat goed afliep De Cruquiusweg te Amsterdam was gis termiddag om half vijf het tooneel van een niet-alledaagsche hol- en vliegpartij, waar bij in de voorste gelederen gillende vrou wen en kinderen, maar ook mannen, jour nalisten, persfotografen en zelfs, met ach terlating van hun waardigheid als ordebe waarders, politie-agenten zich door de on geveer 10 meter breeds straat in een alge- meene paniek zoo snel mogelijk een goed heenkomen zochten, terwijl een tiental me ters daarachter twee logge zware olifanten elkaar in een spontanen hardloopwedstrijd de eer der overwinning betwistten. De ach terhoede van dezen korten optocht werd gevormd door personeelleden van het Zwit- sersche circus Knie (waaronder de jeugdi ge directeur Freddy Knie), die de de vrijheid ruikende gedresseerde en kost bare leden van de circus-inventaris achter na zaten om ze veilig op te sluiten. Het incident,' dat bijzonder goed is af geloopen. had ernstige gevolgem kunnen hebben. Freddy Knie, die een der beesten tot stilstand trachtte te brengen, kwam daarbij ten val en de massale poot van het beest "miste hem met slechts enkele centi meters. Een Amsterdamsch politie-agent, die een driejarig meisje voor zijn oogen in Groote brand in Schagen Een voor Schagen ongekend hevige brand heeft daar gisteren gewoed. Om ha]f tien brak door kortsluiting brand uit in het Noord-Hollandsch koffiehuisje, waarin een groot aantal paren aan het dansen waren. De danslustigen vluchtten in paniek de zaal uit. Het vuur werd aangewakkerd door het droge vriesweer en vond voorloo- pig de plaatselijke brandweer kan eerst na drie kwartier met één straal water ge ven geen enkele hinderpaal op zijn weg. Van het Noord-Hollandsch Koffiehuis dat al spoedig reddeloos verloren was, sprongen de vlammen over op de kruidenierswinkel van J. Simons, die links van den haard van de brand is gelegen, en naar rechts op de manufacturenwinkel van Veenis en het aan de Groote Markt gelegen café Kaper. Al deze perceelen zijn tot den grond afge brand. Schade liepen op het distributie kantoor, gelegen op den hoek van de Ge dempte Gracht en de Groote Markt, de kunsthandel De Schouw en het café Boon tjes. Bunkerbouwer voerde uit voor f 10.000.000 Voor het Bijzondere Gerechtshof te 's-Hertogenbosch, onder presidium van mr. Th. Wijers, diende Dinsdag de zaak tegen den 39-jarigen aannemer J. Slingerland uit Eindhoven, die in het tijdvak van 1 Sept. 194015 Sept. 1944 belangrijke werken heeft uitgevoerd op de vliegvelden Eindho ven, Venlo en Volkel. Verder heeft hij be langrijke werken uitgevoerd aan de kust van Noord-Holland bestaande uit het bou wen van schuilbunkers. Verdachte verde digde zijn standpunt met de bewering, dat hij personeel aan het werk hield om hen door den moeilijken tijd te brengen. Een getuige, die de administratie 'van verd. in beheer had, verklaarde dat zijn pa troon tot een bedrag van 10.000.000 aan belangrijke werken voor de Duitschers heeft uitgevoerd. De eisch luidde 10 jaar gevangenisstraf met aftrek van het voorarrest, ontzetting uit de kiesrechten voor het leven en ont zegging van het recht om een functie in het grond- of bouwbedrijf uit te oefenen in den ruimsten zin van het woord. Het Bijz. Ge rechtshof bepaalde de uitspraak over 8 da gen de wegrennende menigte ten onder zag gaan, pakte het kind met veel tegenwoor digheid van geest vlak voor de olifanten op en rende met haar in zijn armen zoo vlug mogelijk naar den kant van de straat, waar de muur van het abattoir hem wei nig, maar juist voldoende dekking ver schafte. De taüooze nieuwsgierigen waren komen kijken naar de aankomst van het circus op het veeladingsstation aan den Cruqiusweg. Van dit punt uit werd het geheele circus naar het R.A.I.-gebouw in Amsterdam ver voerd. Om half vijf was het uitladen der lavende have in vollen gang. Plotseling kregen twee olifanten ruzie en braken on verwacht los. Lang profiteerden zij niet van de zoo gemakkelijk verkregen vrijheid. Een 500-tal meters verdèr wist het voor het grootste gedeelte vrijwel buiten adem zijn de personeel de dieren tot staan te bren gen. Nader meldt een der stalknechten van het^ircus, dat de beide olifanten nimmer groote vrienden zijn geweest. Zij worden in de stallen dan ook steeds angstvallig ge scheiden gehouden, maar waren, door wat bij nader inzien een nalatigheid genoemd kan worden, bij het uitladen toevallig naast elkaar gekomen. Het mag een wonder heeten, dat in de doodverschrikte wegrennende menigte nié mand ten val is gekomen en onder den voet is geloopen. f Botsing tusschen tram en auto Op den ouder. Rijksweg van Oegstgeest naar Haarlem achter het „Groene Kerkje" zijn Zaterdagmor gen omstreeks halftien een vracht auto van den Marineradiodienst en een tram met elkaar in botsing ge komen. De vrachtauto werd ver splinterd, de motorwagen van de tram kwam dwars over de rails te staan. Door het breken van een be tonnen steunpaal kwam het elec- trische net naar beneden. Tram en rails kwamen onder stroom te staan, waarbij men de vlammen er af zag vliegen. Gelukkig is geen brand ontstaan, de passagiers kwamen met den schrik vrij. De bestuurder van vrachtauto en tram werden onge deerd uit de ravage te voorschijn gehaald. J Een felle brand, aangewakkerd door een ijskoude kind, heeft in Schagen een ernstige ravage aangericht in vier gebouwen, gele gen aan de Gedempte Gracht en het Markt plein, welk geheel uitbrandden. Militair optreden tegen volksleger De politieke situatie in Indonesië wordt op het oogenblik geheel beheerscht door het afwachten van de beslissing van het Nederlandsche parlement over het ontwerp van Linggadjati. Al heeft de aanvaarding van het ontwerp door het Nederlandsche kabinet de spanning eenigszins verminderd, toch blijven aan Nederlandsche zoowel als aan Indonesische zijde een ongeduld en een zenuwachtigheid bestaan, die zich manifes teeren door veelvuldige incidenten, waar van de beteekenis geenszins mag worden overdreven, maar die toch eiken dag een aantal slachtoffers'cischen en he* karakter aannemen van schending van het bestand en de order tot het staken van het vuren van 14 October. Beide partijen hebben van hun goeden wil doen blijken door het zenden van eén gemengde commissie naar Padank en Me- dan, ten einde te onderhandelen over de toepassing van het „staakt het vuren". Deze commissie keerde terug met een overeenkomst met name over de demarca tielijn, waaraan beide partijen, enkele in cidenten uitgezonderd, zich schijnen te houden. Op Java is een dergelijke poging zonder succes gebleven. Rondom de enkele door de Nederlanders bezette steden vinden gevechten plaats, die dikwijls van ernsti- Commissaris op de moeilijke tijden welke Nederland thans doormaakt en sprak daar bij den wensch uit, dat het leven van deze zalige ons land een voorbeeld moge zijn. Ossendrecht vierde gisteren het feit, dat een oud-dorpelinge, Zuster Marie Adolphi- ne, die in China als martelares voor het Geloof stierf, door de Kerk is zalig ver klaard. Des morgens te 10 uur werd door den Bisschop van Breda, mgr. Hopmans, met grooten luister in de parochiekerk een pon tificale Hoogmis opgedragen, welke o.m. werd bijgewoond door den Comm. der Ko ningin in de provincie Noord-Brabant, prof. J. de Quay, alsmede door verscheidene West-Brabantsche burgemeesters. Na de H. Mis begaven zich de autoritei ten naar een lokaal van de Zusterschool waar een kleine tentoonstelling was inge richt van voorwerpen, welke nog door de Zalige werden gebruikt. Pastoor Vermeent opende deze tentoonstelling en prof. de Quay sprak vervolgens de aanwezigen toe. Hijt zeide namens het wereldlijke gezag een eeresaluut te willen brengen aan het eenvoudige dorpsmeisje, dat uit idealisme naar den vreemde ging, niet om er te halen wat er te halen viel, doch om te geven, wat zij te geven had. In dit verband wees de VOLKSMANIFESTATIE TER EERE VANJDEN PAUS. Het diocesaan comité van" de Katholieke Actie te Rome heeft voor 22 December a.s. een groote volkshuldiging van Paus Pius XII voorbereid, als antwoord op de vele aanvallen, die in den laatsten tijd door som mige bladen en periodieken op den Heili gen Stoel en op den persoon van den Paus gericht waren. In een speciaal daartoe be legde vergadering werd een motie aange nomen, waarin de Italiaansche Katholieken uiting geven aan hun gevoelens tegenover de systematisch gevoerde campagne, in Ro me en in geheel Italië, met het doel datgene te besmeuren waaraan de Katholieken meer hechten dan aan hun eigen leven. Men wil het Italiaansche volk doen gevoelen, dat de Katholieke Actie een kracht is, welke in staat is, de christelijke rechten van het land te verdedigen. Op 2 December jl. is de Ame- rikaansche Zuidpoolexpeditie, die onder leiding staat van den bekenden Zuidpoolonderzoeker Admiraal Richard Byrd, uit Norfolk (in den staat Virginia) en uit San. Diego en nog een andere haven aan de Westkust van Noord-Amerika vertrok ken. De expeditie, welke den naam draagt van „Task Forca High* Jump", bestaat uit 12 schepen en omvat in totaal 4.000 man, waardoor deze de grootste expeditie is, ooit naar dé Zuidpool ondernomen. Onder de vliegtuigen, die de ze schepen met zich meevoe- re:„ bevinden zich zes helicop- tères', zes Martin Mariners en vijf kleinere vliegtuigen. Deze zullen gebruikt worden om de 6 millioen vierkante mijl van „Antarctica" in kaart te bren gen, voor zoover tenminste de lange afstandswatervliegtuigen en de expeditie over sneeuw en ijs tot het heele gebied kunnen doordringen. De watervliegtui gen zijn uitgerust met speciale instrumenten om minerale rijk dommen, welke zich onder de sneeuw en het ijs bevinden, te ontdekken. Er gaan hardnekkige geruch ten, dat de expeditie tot hoofd doel heeft te oriderzoeken, of zich ook uranium in de bodem der Zuidpoolgebieden bevindt. Uranium is, zooals U weet, het onmisbare element om atoom energie op te wekken. Officieel heet het, dat de ex peditie ten doel heeft „het on derzoek naar de mogelijkheden, die de natuur zal bieden". De Zuidpool houdt bovendien nog andere minieralen en ert sen in haar schoot verborgen. Van de Zuidpool is echter plm. 4 millioen vierkante mijl nog niet geëxploreerd. Naast- het wetenschappelijk onderzoek door 22 geleerden zal de expeditie zich bezig hou den met het onderzoek naar de mogelijkheden voor de scheep vaart en het luchtverkeer. Wanneer de expeditie aan de Zuidpoolgebieden gearriveerd is, wordt deze in deelen ge splitst. Groep 1 zal opereeréh op het Ross-ijsplateau (op de kaart aangegeven met het cij fer 1). Groep 2 vaart van de Ross Zee naar de Weddell Zee, ter wijl groep 3 zich in tegenover gestelde richting door den ïn- dischen Oceaan eveneens naar d_ Weddell Zee zal bewegen. Ieder van deze groepen zal bestaan uit een basisschip voor watervliegtuigen, welke tevens 2 Martin Mariners met zich meevoert, een tankschip en een destroyer. Groep 1 zal tevoren een ijs- breker en een verkennings vliegtuig uitzenden om te trachten door het pakijs een doortocht te vinden. Wanneer de ijsbreker voldoende is door gedrongen zullen de schepen van de Ross Zee de Walvisch- baai binnenvaren. Op het Ross-ijsplateau bij Klein Amerika zal dan een luchtbasis aangelegd worden. Men hoopt, dat dit begin Janu- ar' gereed zal zijn om de twee- motorige transportvliegtuigen te ontvangen. Het vliegtuig moederschip „Philippine Sea" zal namelijk eind Decembar van Norfolk uitvaren om de ex peditie te completeeren. Aan boord hiervan bevinden zich 6 speciaal uitgeruste Douglas transportvliegtuigen, welke van h t dek naar het pas aangeleg de ijsvliegveld zullen vliegen. Ofschoon de expeditie met de meest moderne middelen is uitgerust, zijn toch voorzorgs maatregelen genompn. Hiertoe bevinden zich aan boord ook een span Eskimohonden om sle devaarten ovei de woestenijen van sneeuw en ijs mogelijk te maken. De onderzoekingen zullen voortduren, zoolang de weers omstandigheden het toelaten, doch m verwacht, dat de schepen zich tegen het einde van de maand Maart uit het pakijs zullen moeten terugtrek ken. Dat deze expeditie, hoewel de grootste, niet de eenigste is, blijkt uit het volgende: Sinds 1943 heeft zich een Engelsche expeditie van ongeveer 30 man in de Marguerite Baai geves tigd. Binnenkort zullen deze door 30 Engelsche geleerden afgelost worden. Ook de Sovjet-Unie, Noor wegen, Argentinië, Chili en Australië hebben begeerige blikken op, de Züidpool gesla gen en hebben het voornemfen ✓hiernaar expedities uit te rus ten.* Zij verkeeren echter nog in een begin stadium. Dat Rusland nog niet gestart is, vindt vermoedelijk zijn oor zaak ia het feit. dat de U S.S.R. nog geen Zuidelijke verzdmel- haven ter beschikking heeft. Niet alleen walvischvaarders blijken dus een opmerkelijke belangstelling voor de Zuid poolgebieden aan de dag te leg gen! gen aard zijn. Dat doet den „zenuwenoor- log" voortduren en belet de terugkeer van den vrede. De situatie op Borrieo en de Groote Oost is eenigszins anders, omdat daar de autochthone bevolking, ofschoon niet zonder nationalistische gevoelens, naar den vrede verlangt en de aanwezigheid van troepen, die door de republikeinsche regee ring daarheen gestuurd zijn, beschouwt als een element, dat moeilijkheden kan veroor zaken. Daarnaast staat dan nog het optreden van het volksleger, dat vooral in de bergstre ken terreur uitoefent. Tot dusver hébben de republikeinsche autoriteiten nog niet ingegrepen en Nederlandsche kringen leg gen dit uit als een bewijs, dat de republi keinen zich nieè het ongenoegen van het volksleger op den hals willen halen, daar zij rekening houden met de mogelijkheid, dat zij van zijn diensten gebruik zouden kunnen maken op het oogenblik, dat een algemeene opstand noodig zou zijn om de nationale aspiraties te verwezenlijken. Zaterdag bevatte de „Nieuwsgier" te Ba tavia onder den titel „Moet het zoo door gaan?" een redactioneel entrefilet, dat als volgt aanvangt: „De vraag wordt steeds klemmender, of het niet zeer gewenscht is, dat de Neder landsche legerleiding haar principieel zoo gewenschte passiviteit laat varen, al zou het slechts zijn op een Jtepaald punt, dat den extremisten een duidelijke les geeft. Wij bevelen dit zeker niet aan uit overwegin gen van vergelding, doch uit hoofde van practische overwegingen: voor het slagen van het bestand is het noodzakelijk bij de ze ongeregelde elementen de zekerheid-te scheppen, dat de thans aangenomen pas sieve houding niet een gevolg van onver mogen is". Vermiste vlieger opgegeven De marine-voorlichtingsdienst meldt: Of ficieel is in den loop van Zaterdagochtend door den staf van den commandant zee macht aan de betreffende uitvoerende in stanties opdracht gegeven het zoeken naar het sinds Dinsdag vermiste Fire-Fly-ver- kenningsjachtvliegtuig van den marine luchtvaartdienst, dat thuis hoorde op het militaire vliegveld „Valkenburg", te staken. I?e opsporingsmaatregelen zijn zonder re sultaat gebleven en men neemt thans aan, dat de bestuurder van het toestel, de offi cier-vlieger der tweede klasse W. Saltykoff, om het leven is gekomen. Weer vroeger van de lagere school? Volgens de Memorie van Antwoord inza ke de Onderwijsbegrooting is de Regeering voornemens den leerplicht van kinderen, die alleen lager onderwijs genieten, tijdelijk terug te brengen tot den voor den oorlog gegolden hebbenden toestand. Het laatste leerjaar is er tijdens de bezetting bijge voegd. TOT 18 JAAR ééN DAG VERPLICHT ONDERWIJS PER WEEK? Min.Gielen heeft zich in do Mem. van Antwoord inzake dé Onderwijsbegrooting uitgesproken voor de invoering van een dag verplicht onderwijs per week voor alle jon gens en meisjes tot den leeftijd van 18 jaar, die na de lagere school te hebben doorloo- pen geen verder onderwijs ontyangen. Of en in hoeverre dit denkbeeld thans uitvoer baar is, wil de minister gaarne onderzoeken, doch hij vreest dat verwezenlijking van de ze gedachte zal afstuiten op de hooge kos ten daarvan. VERBETERING VAN SALARISSEN EN OPLEIDING VAN ONDERWIJZERS. Volgens de Memorie van Antwoord inza ke de Onderwijsbegrooting is een aanzien lijke verbetering van de onderwi.jzerssala- rissen in de naaste toekomst te verwachten. Min. Gielen verwacht, dat deze verbetering voor velen aanleiding zal zijn naar het on derwijs terug te keeren. Een verbetering van de onderwijzers- en leerarenopleiding heeft de minister in stu die °g~ WEERSVERWACHTING g Matige, voornamelijk langs de y/ad- o o deneilanden tijdelijk krachtige. Noord- Oostelijke wind. Enkele overdrijvende wolkenvelden, waaruit plaatselijk wat g g lichte sneeuval. Matige tot strenge o vorst. o o •000000000000000000000000000000900000—>o

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1