3>e CcicLcive (Boiricwt
Nederland en Ver. Staten van Indonesië
Nederland en de Walvisehvaart
WOENSDAG 11 DEC. 1946
Bureaux: Papengracht 32 Leiden
Giro 103003
Telefoon voor Advertenties en
Abonnementen 20826.
Redactie en Directie 20015.
Handelsdrukkerij 20935.
Abonnementsprijs 0.26 per
v/eek, ƒ1.10 p. mnd. ƒ3.25 p.
kwartaal Franco p. post 4.00.
waarin opgenomen „DE BURCHT"
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
37e JAARGANG No. 10960
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
Directeur:
C. M. v. HAMERSVELD
Uitgave van N.V. ..De Leidsche
Courant" en Stichting „De
Burcht".
Advertenties 15 cent per m.m.
Bij contract belangrijke korting.
Cheribon-accoord
1VÏA de Regeeringsverklaring betreffende
het Cheribon-accoord is er een brug
gelegd tusschen voor-*'en tegenstanders. Op
deze verklaring moet men tot elkaar kun
nen komen, naar onze mèening.
Tegenstanders, die open oog hebben voor
de realiteit der feiten, zullen toch niet een
botte afwijzing wenschen. Zij zijn bevreesd,
om op de sobere tekst van het accoord
een verdrag te sluiten; om op de basis van
dat accoord een souvereiniteit van de Indo
nesische republiek te erkennen. En zij heb
ben gelijk. Maar, zoo verklaart de Regee
ring na bespreking met de Commissie
Generaal er is feitelijk nog geen sprake
Van een verdrag; de overeenkomst vormt
een basis een uitgangspunt, zou men ook,
en o.i. beter, kunnen zeggen waarop
of van waaruit men tot een verdrag zal
kunnen komen. En in het accoord wordt de
souvereiniteit van de Republiek nergens er
kend!
Het was noodig. dat deze verklaring
kwam deze verklaring over en ook van
het accoord, dat nu ook in een gisteren ge
publiceerde toelichting van de Commissie-
Generaal is verhelderd geworden. Ver
helderd in dezen zin, dat wij nu weten dat
er eigenlijk nog héél weinig concreet is
vastgelegd! Niet alleen, dat er, aldus de
Commissie, „geenerlei bepalingen" in te
vinden zijn betreffende sociale, cultureele,
financiëele en militaire aspecten, maar dat
ook zelfs „opengelaten is de vraag, in hoe
verre het koninklijk oppergezag zal door
werken in de hoogste leiding van de Ver-
eenigde Staten van Indonesië"!
Dat een accoord met zulk een slechts
elementaire strekking, namelijk: „hervor
ming van het Koninkrijk," met welk ver
langen en welke noodzaak allen het eens
moeten zijn niet kan worden afgewezen,
maet ons inziens duidelijk zijn. Die strek
king geeft de Regeering aan het accoord, als
zij zegt, dat zij in de öntwerp-overeenkomst
de mogelijkheid de mogelijkheid! ziet
geopend, om de beginselen der 7 December-
rede bevredigend te verwezenlijken. Wie
meent, dat de Regeering hier verkeerd ziet,
zal dat moeten aantoonen. Ook zal degene,
die van oordeel is, dat, gezien de nu een
maal' feitelijk bereikte'resultaten van de
Commissie-Generaal, de Regeering een an
deren weg kan inslaan, dien weg moeten
toqrien.
Wij hebben tot op heden weinig over het
Cheribon-accoord geschreven, daar, naar
onze meening, dit accoord eën-uitvoerige
toelichting behoefde, om er over te kunnen
oordeelen. Velen, die wél zijn gaan oordee-
len zonder die toelichting, zullen hun oor
deel nu VeT wat moeten wijzigen. En in en
door dip toelichting is, als we de zaak kalm
bezien, feitelijk verwezenlijkt de wensch
van den heer Oud, dien wy in een artikeltje
in ons nummer van 6 Dec hebben onder
steund, omdat daarin o.i. dé weg werd aan
gewezen, die'móest worden opgegaan, nu
de feiten er eenmaal liggen, zooals ze lig
gen: „De regeering zoeke een vorm, die,
zonder dat de overeenkomst wordt aan
vaard of afgewezen, den weg openlaat voor
verdere bésprekingen." Die weg ligt nu
open. Hij zal moeten worden bewandeld
tenzij de Kamer een andere tactiek zal
aanwijzen, wat niet zeer waarschijnlijk lijkt
en: zal niet gemakkelijk zijn.
200 LANDBOUWJEEPS VERWACHT.
Eepigen tijd geleden werd voor land
bouwdeskundigen de „vredesjeep"-in-actie
gedemonstreerd. Het betrof hier een nieu
we uit Amerika te importeeren „jeep",
welke technisch bij de eischen welke de
agrarische bedrijven stellen, is aangepast
o.a. door lagere „gearing", zwaardere kop
peling en grootere koeling. Deze jeep is
een lichte tractor, die tal van mogelijkhe
den biedt voor de landbouwbedrijven.
De eerste tweehonderd stuks worden
thaps in Amerika afgezonden. Men ver
wacht dat ze! eind December hier te lande
arriveeren. De Willys Overland fabrieken:
zouden voorts toezeggingen hebben ge
daan voor leveringen in de eerste maan
den van 1947.
Van bevoegde zijde vernemen wij hier
omtrent, dat de afzending der tweehon
derd je.eps bekend is. 'Onitrent de verdee
ling over de verschil'ende provincies staat
nog niets vast. In ieder geval zal niet aan
alle gegadigden zulk een jeep toegewezen
kunnen worden.
GHANDI-IMMITATIE
Dienstweigeraar in hongerstaking.
De raad van de „Algemeene Ne
derlandsche Vredesactïe" (ANVA)
heeft zich telegrafisch gewend tot
de ministers van oorlog en justjtie
inzake den gedetineerden dienst
weigeraar Kneulman, wiens beroep
op de dienstweigeringswet is afge
wezen en die thans in het militair
hospjtaal te Utrecht in hongersta
king is.
Het A.N.P. verneemt nader, dat de
2}-jarige Knelman 26 November in
hongerstaking is gegaan. Toén hij
werd opgeroepen voor den dienst
plicht, deed hij een beroep op de
dienstweigeringswet. Hij werd door
de commissie van advies gehoord en
ontving op 2 October j.l. van den
minister van oorlog bericht, dat zijn
gewetensbezwaren niet warén er-
kêpd.
De dienstweigeraar, wiens, gewe
tensbezwaren niet zijn erkend,
wordt weer gewoon opgeroepen in
militairen dienst. Kneulman ont
ving zijn oproep, en hééft zich in
derdaad gemeld. Hij beschouwt de
nieuwe oproeping, en de niet-erken-
ning van zijn gewetensbezwaren als
een onrecht. Hij heeft het besluit
genomen, om in geen énkel opzicht
iets met het militaire apparaat te
doen te hebben, en niets van mili
taire instanties te aanvaarden. Hij
weigerde daarom des nachts ge
bruik maken van de hem aangebo
den stroozak en dekéns. Verder
weigert hij alle voedsel, dat hem
wprdt aangeboden of opgedrongen, i
Een overzicht tij
dens de bijeen
komst van de
Tweede Kamer
der Staten Gene
raal, terwijl de
minister van
Overzeesche ge-
biedsdeelen, mr.
J. A. Jonkman,
een verklaring af
legt betreffende
het rapport der
Commissie-Gene
raal. Anefo P.
H.M. de Koningin draagt de Kroon over een nieuwe Unie:
Alles afhankelijk van de uitwerking der afspraak
In aansluiting aan het gisteren gepubli
ceerde geven wij hier in het kotr het ver
volg van de Regeeringsverklaring inzake
Indonesië.
Geen verdrag, samenwerking.
Oppervlakkige beoordeeling van den
vorm der ontwerp-overeenkomst zou nu al
kunnen doen denken aan volkenrechtelijke
verhoudingen, als zou er hier namelijk een
verdrag met een vreemde mogendheid wor
den gesloten, door de volksvertegenwoor
diging goed te keuren. Nauwkeuriger be
studeering van den tekst van aanhef en
artikelen leert echter dat het er om gaat:
„de goede betrekkingen tusschen de volke
ren van Nederland en Indonesië te verze
keren in nieuwe vormen van vrijwillige sa
menwerking, die het mogelijk maken de
relatie tusschen beide volkeren, op nieuwe
grondslagen tè vestigen" en dat met name
de Nederlaridsche regeering en de regeering
van de Republiek Indonesia daartoe zullen
gaan samenwerken door den Staat der Ne
derlanden te hervormen tot een Neder-
landsch-Indonesische Unie, waarvan Ne
derland en Indonesië gelijkwaardige leden
zullen worden.
In den .aanhef zal voor wat de Neder-
landsche regeering betreft dan ook de on
derwerping aan de „goedkeuring" van de
volksvertegenwoordiging als vervallen moe
ten worden beschouwd, aangezien die pas
sage er slechts aan bedoelt te herinneren,
dat de Nederlandsche regeering ook in deze
aan de controle der Statcn-Generaal on
derworpen is.
De ontwerp-overeenkomst stelt duidelijk
in het licht, dat bij de voorbereiding der
nieuwe rechtsorde ook anderen dan het Ne
derlandsche volk en de door de Republiek
vertegenwoordigde volkeren belanghebben
den zijn in dit proces van staatshervorming:
de volkeren van Suriname en de Neder
landsche Antillen (art. 6, tweede lid), de
Indonesische volkeren van de Malinogebie-
den (art. 3, 4 en 5) en de verschillende be
volkingsgroepen te Pangkal Pinang verte
genwoordigd (art. 5).
Dit blijkt ook uit het feit, dat met al deze
anderen al eerder de eerste voorbereidin
gen voör de nieuwe rechtsorde waren ge
troffen: in Den Haag (met de Surinaamsche
en de Curajaosche delegaties); te Malino en
te Pangkal Pinang.
Met de regeering der Republiek werd nu
een gewichtige afspraak tot vernieuwde sa
menwerking te Linggadjati gemaakt.
Het oude Ned.-Indië wordt een souve-
reine democratische staat op federatieven
grondslag en de Vereenigde Staten van In
donesië worden een volwaardig lid van de
Nederlandsch-Indon'esische Unie (artt. 2 en
6), doch de bevolking van eenig gebieds
deel, welke zulks weiischt, kan een bijzon
dere verhouding tot de Vereenigde Staten
De nieuwste portretstudie van Prinses
Margaret Rose van Engeland. A.P. P.
van Indonesië en het Koninkrijk der Neder
landen (nieuwe stijl) verlangen (artt.
en 4).
Over de centrale organisatie van de Ver
eenigde Staten van Indonesië is nog niets
bepaald, noch over haar taak en bevoegd
heden.
De Staat der Nederlanden wordt een Ne-
derlandsch-lndonesijche Unie, waarin de
leden der Unie in overwegend federatief
verband gaan samenwerken, terwijl vroe
ger de Rijksdeelen meer unitarisch waren
geordend. Samenwerking door middel van
eigen. Unie-organen op het terrein van bui-
tenlandsche betrekkingen, defensie, finan
ciën en economische en cultureele betrek
kingen wordt beoogd, en de ter behartiging
van de gemeenschappelijke belangen geno
men besluiten zullen worden genomen in
néam des Konings. In de Unie zal Indonesië
zelfstandig worden en Nederland zelfstan
dig blijven.
Aan het hoofd van de Unie staat volgens
art. 8 de Koning der Nederlanden, aan
wien volgens de toelichting van de Com
missie-Generaal oppergezag blijft opgedra
gen. H.M. de Koningin draagt dus de Kroon
der Unie, onpartijdig tronend boven de lé
den der Unie (evenals in Nederland boven
volksgroepen en partijen), aan het hoofd
der Unie immers niet te zien als Koningin
der Nederlanden,#doch tevens dit zijnde.
Hoe de Unie en de Koningin aan het
hoofd daarvan in de Vereenigde Staten
van Indonesië zullen zijn vertegenwoordigd,
wie het staatshoofd der Vereenigde Staten
zal zijn, zooals de Koningin vanzelfsprekend
het staatshoofd is van het Koninkrijk der
Nederlanden (nieuwe stijl) is in het ont
werp opengelaten. Het is echter duidelijk,
dat ook de Vereenigde Staten een staats
hoofd zullen behoeven en dat ook dit
staatshoofd tot het hoofd der Unie ih nau
we betrekking zal moeten staan. Als' een
rechtsstaat onder werkelijk overheidsgezag
zullen de nieuwe Vereenigde Staten van In
donesië moeten worden opgebouwd.
De Commissie-Generaal stelt zich voor
na dit politieke accoord over de ge-
wenschte financieele en economische ver
houdingen nadere besprekingen te voeren
en ook te dien aanzien tot een afspraak te
komen over wat gezamenlijk zal worden
nagestreefd. Ook de Regeering acht dit
noodzakelijk.
Samenvattende stemt de Regeering in met
de psychologische en staatkundige strek
king der ontwerp-overeenkomst en ziet zij
in de daarin neergelegde schets der toe
komstige staatkundige verhoudingen de
mogelijkheid geopend om de beginselen der
7 December-rede bevredigend te verwe
zenlijken.
Zij is natuurlijk zich er van bewust, dat
van de uitwerking dezer afspraak overigens
alles afhankelijk is en dat zij dus de be
langen der Indonesische en Nederlandsche
volkeren geestelijke en stoffelijke
bij voortduring gewaarborgd moet weten.
Uit het vereischte democratisch karakter
en de verzekering der fundamenteele rech
ten en vrijheden volgt mede, dat zal ver
dwijnen, wat de Japanners als daarmede
tegenstrijdig hebben achtergelaten.
Naar de voorwaarden van het gesloten
bestand zal de evacuatie der nog in het ge
bied der republiek geïnterneerden snel
moeten worden voltooid.
De Regeering meent echter de ondertee-
kening der basis-overeenkomst niet op deze
aanvullingen te moeten laten wachten.
Het is de taak der Nederlandsche Regee
ring te bevorderen, dat de verschillende
volkeren, welke over vier werelddeelen ver
spreid in het Koninkrijk der Nederlanden
werden samengebracht en eeuwenlang hun
samenleving hebben beproefd, thans na de
omwenteling van den tweeden wereldoor
log naar de eischen van dezen tijd den nieu
wen vorm van verdere samenwerking vin
den. Daartoe kan de oude Rijkseenheid njet
meer dienen en is een nieuwe Unie op den
hechten grondslag van een vrijwillig aan
vaard volwaardig deelgenootschap der le
den op te bouwen.
Het j aarlijksch seizoen voor de wal
visehvaart is weer begonnen. In het Zuid
poolgebied wordt het thans „zomer", in
dezelfde mate als bij ons in het Noorden
de wipter in aan tocht is.
Er zijn thans 12 of 13 expedities naar de
wateren van de Zuidpool uitgevaren om
<le kolossen van wa'visschen, die zich in de
enorme uitgestrektheden van dit eenzame
gebied volkomen veilig voelen,, te gaan
bestoken. Zij zijn alle uitgerust met de
meest moderne strijdmiddelen.
De „Tijd" schrijft er het volgende van:
De dagen zijn lang voorbij dat de wal-
vischvaarders hen in open booten trachtten
te benaderen en uit de hand te harpoenee
ren. Vliegtuigen, die van het moederschip
opstijgen, signaleerep al van ver de prooi
en de snelle catcher? of vangschepen voe
ren een kanon, dat van grooten afstand den
walvisch een modernen harpoen in het
lijf jaagt; zoó'n zware, polsdikke ijzeren
staaf met explosieven kop en voorzien van
geduchte weerhaken. De kop komt diep in
het lichaam van het dier tot ontploffing en
ontwikkelt zooveel gas, dat de walvisch
begint te zwellen en aan de oppervlakte
komt drijven. Daardoor vermindert zijn
kans om te vluchten. De potvisch, moedig
en slim, verzet zich het heftigst De wal
visch vaar ders noemen hem dan ook den
„vechtenden walvisch". Een enkele maal
gebeurt het. dat hij zijn kop als aanvals
wapen gebruikt. Zoo werd in 1937 een sta
len vangschip met zooveel kracht door een
potvisch geramd, dat huidplaten en binten
volkomen werden vernield en de klinkna
gels als ^cifershoutjes afknapten. Slechts
met moeite kon de bemanning van het snel
zinkende schip door een anderen jager
worden overgenomen.
De doode walvisschen worden niet direct
naar het moederschip gesleept, daarvoor
gunt men zich geen tijd, op zoek naar nieu
wen buit. Men -iaat het dier drijven met
lange staken in het lijf, waaraan de vlag
waait van de maatschappij of men voor
ziet het van kleine radiozenders, die regel
matig signalen gevenen aldus de positie
van den dooden walvisch nauwkeurig ver
raden. De Nederlandsche walvischv'oot
heeft 800 harpoenen aan boord, elk met
een gewicht van 90 kg. De gezamenlijke
iengte der trossen is 80 k'Iometer. Hiermee
hoopt men zoo'n honderd dagen achtereen
gemiddeld tien tot twaalf walvisschen per
dag te vangen.
Want in de machtige vleeschkarpers van
het moederschip de „Willem Bare'ndsz"
kan 120.000 kg. walvischvleesch, lever en
organen worden geborgen, volgens de mo
derne ..diepvriesmethode" gevrijwaard te
gen bederf De organen leveren verschil
lende grondstoffen voor de pharmaceuti-
s<**he industrie: klieren voor de bere:ding
van insuline en adrealine, hormoonprae-
paraten en vitaminerijke stoffen. De ba'ei-
r>en van den blauwen wa'visch zijn bestemd
voor de borstel fabricage, de tanden van den
potvisch voor de ivoor-industrie. Dan levert
de potvisch nog ltet walschot, een bijzonde
re oliesoort, onvervangbaar als smeermid
del vod* zeer gevoelige instrumenten en
eindelijk den zeldzaam voorkomenden am
ber. een steertachtig aangroeise1 in het
•ngewand, van een groote waarde voor de
reukstoffenindustrie.
De algemèene opvatting dat Nederland
in -plaats van Duitschland aan de wa'visch-
vaart dee^eemt, is onjuist; Nederland werd
op grond van zijn historische aanspraken,
tot de conferentie van Londen toegelaten.
Inderdaad hebben wij oude. zelfs de oud
ste rechten. In 1612 rustten Amsterdam en
Hoorn een groote vloot uit voor de wal
visehvaart en twee jaar later werd als eer-
c+e onderneming de ..Groenlandsche of
Noordsche Compagnie" opgericht. Willem
Barendsz stichtte op Spitsbergen de neder
zetting „Smeerenburg". A1leen tusschen
1669 en 1779 trokken 14.226 Nederlandsche
schepen naar de kusten van Groen'and en
Spitsbergen; zij vingen in dien tijd 57 722
walvisschen. Vooral de hoofdstad is vol
herinneringen aan dit oud vaderiandsch
bedrijf. Pakhuizen gevelsteenen en huis
namen spreken van den tijd, dat Amster
dam de stapelmarkt was voor traan en
baleinen.
000000000000000000000000000000000000000
RADIO KERSTREDE I
1 VAN DEN PAUS
g g
g Evenals vorige jaren zal Z.H. de 5
c Paus op Kerstavond het college van
3 kardinalen en de leden van de Ro-
o meinsche Curie ontvangen. Na Ie 2
g toespraak van den kardinaal-kieken s
g zal de Paus een rede houden, welke g
o per radio zal worden uitgezonden. o
o Zeer waarschijnlijk zal de Paus in 5
tegenwoordigheid van het corps di-
g plomatique de Nachtmis in de St.
g Mathilda-kapel celebreeren.
v o
000000000000000000000000000000000000000
DE MARINIERS IN ROTTERDAM
1 ONDERSCHEIDEN MET MILITAIRE
WILLEMSORDE.
Rotterdam heeft gisteren de terugkomst
van het Korps Mariniers feestelijk ge
vierd. Vlaggen waaiden boven de huizen,
tromgeroffel vervulde de straten. De Ma
riniers hebben op feestelijke wijze hun
nieuwe kazerne aan het Tolpad „ingeno
men".
In de toespraak, waarmede admiraal Hel-
frich zich tot den commandant, officieren,
onderofficieren en manschappen van het
Korps Mariniers richtte, deelde hij mede,
dat het H. M.t de Koningin behaagd heeft
het korps te 'onderscheiden met de Mili
taire Willemsorde.
Ned. militair vliegtuig vermist
Vermoedelijk ten gevolge van den dich
ten mist hebben gisteravond twee militaire
vliegtuigen een noodlanding moeten maken.
Een derde toestel wordt nog vermist. De
drie toestellen, twee Firefies en een Har
vard, waren van het vliegveld Hendon in
Engeland opgestegen met bestemming
Valkenburg in Zuid-Holland. Zij werden
daar omstreeks kwart voor vyf verwacht.
Het Harvard-toestel heeft gisteravond
een noodlanding gemaakt op het strand te
Scheveningen of in de daarachter gelegen
duinen. De bestuurder, segeant N. Saltikoff
heeft daarbij een hersenschudding bekomen
en is opgenomen in het Militair Hospitaal
te Den Haag.
Een der Fireflies heeft een noodlanding
gemaakt in de omgeving van Hellevoetsluit.
De bestuurder luitenant Helfrich is gewond.
Van het derde toestel, eveneens een Fire
fly, is tot heden nog niets bekend. Alle sta
tions der luchtstrijdkrachten in Nederland
en de vliegvelden in Nederland en België
is#verzocht naar het vermiste toestel uit te
zien.
ALLE HARINGVOORRADEN IN ONS
LAND GEBLOKKEERD.
De Nederlandsche regeering heeft met
het buitenland verschillende transacties af
gesloten, die van direct belang zijn voor
onze volkshuishouding. Voor Nederland on
ontbeerlijke producten o.a. kali uit
Duitschland (Russische zóne) en hout uit
Tsjéého-Slowakije zullen worden inge
voerd, waartegenover haring moet worden
teruggeleverd In verband hiermede heeft
deminister van landbouw, visschery en
voedselvoorziening de blokkeerign van alle
hier te lande aanwezige voorraden gezou
ten haring gelast. Met ingang van heden
is een afleverings- en vervoerverbod van
alle gezouten haring ingesteld. Dit vervoer
verbod geldt niet voor het vervoeren van
de aanvoerplaats naar de opslagplaats van
den reeder. Reeders en handelaren, daaron
der begrepen be- en verwerkers, zijn ver
plicht uiterlijk voor 14 December bij het
bedrijfschap voor visscher ij producten een
opgave in te dienen van de hoevelheden
gezouten haring, uitgedrukt in kantjes, wel
ke zij op 10 December 1946 voorhanden of
in voorraad hebben of voor derden hebben
opgeslagen. Na inventarisatie zal worden
bepaald in welke verhouding tot afleve
ring kan worden overgegaan.
EEN BON VOOR UITSLUITEND JAM.
Het is noodzakelijk, den betrekkelijk
grooten voorraad jam bij den groothandel
en. de winkeliers te verminderen en meer
in overeenstemming te brengen rpet den
huidigen omzet, zoo deelt ons het rninjs-
terie van landbouw.'v. en v. mede.
Daarom zal voor eenmaal, en wel in
deze week, een bon worden aangewezen,
welke uiteluitend recht geeeft op het koo-
pen van 500 gram jam. Op dezen bon
mag dus geen ander boterhamsmeersel of
-strooisel en evenmin suiker worden af
geleverd.
Deze hoeveelheid jam zal eerst na de
feestdagen in mindering van het suiker-
rantsoen worden gebracht. Op 3 Januari
zal derhalve in plaats van een bon voor
750 gram suiker een bon voor 500 gram
suiker worden aangewezen.
Vlieg'uig met 26 personen
bij Osaka véronge ukt
Gistere^ is een yliegtuig met 17 passa
giers en een vijfkoppige bemanning in dé
buurt van de Japuische haven Osaka neer
gestort. S'echts één der inzittenden, een
passagier, is nog in leven.
MIJNRAMP BIJ LONDEN.
Naar aanleiding van de ontploffing in
een ko'enmijn nabij Londen wordt na
der gemeld, dat gisternacht twee lijken
naar boven zijn gehaald. Men vreest voor
het leven van de zeven in de mijn nog
aanwezigen.
WEERSVERWACHTING ooooo
EENIGE REGEN.
g Matige in hei Zuid-Westen van het o
o land aanvankelijk krachtige, Zuid-Oos- o
o telijke tot Zuidelijke wind. Meest
o zwaar bewolkt met tijdelijk eenige re-
o gen. Op enkele plaatsen nevel of mist. g
Weinig verandering in temperatuur. s
©ononoocxioooooooooooooooooooooooooooooo
