9c £cidócli«Sou^cmt BID, KINDJE, BID! Muikew Op Java wordt op alle fronten gevochten HIJ IS OP KOMST „De toestand verslechtert langzaam maar zeker" Republikeinsche agressie duurt voort ZATERDAG 30 NOV. 1946 Bureaux: Papengracht 32. Leiden Giro 103003. Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrukkerij 20935. Abonnementsprijzen f0.26 per week, 1 10 p. mnd. f 3 25 p kwartaal Franco p post 14.00 waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 1995! Hoofdred.: Rector H. SONDAAL en TH. WILMER. Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Uitgave van N.V. „De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht" Advertenties 15 cent p. m.m. Bü contract belangrijke korting. Zóó is het bij ons HTWEE CITATEN, ontleend aan één blad- zijde in de Katholieke Radio Gids van de afgeloopen week. Het eerste uit een antwoord aan perso nen, die abonné willen zijn, maar het niet kunnen worden. En waarom niet? Omdat er geen papier is, zult u zeg. gen. Neen, zoo is het niet! Omdat ons het papier onthouden wordt, dat rechts en links met kwisti ge hand wordt uitgedeeld. Kijkt u zelf maar om u heen. Voor den oorlogja, ja, toen spra. ken we nog van recht en billijkheid, maar dat is al weer zoo lang geleden; nu spreken we zonder meer van wil lekeur!" Dit is een citaat uit één artikel. En nu een uit een ander artikel op de zelfde bladzijde: „Ik u rondleiden?" vraagt pater Soc- corsi, directeur van Radio Vaticana. „Maar er is hier niets te zien! Ver telt u me liever van de katholieke ra dio in Nederland en hoe alles daar toe gaat!" Zonder enthousiasme voldoe ik aan zijn verzoek: onze huidige radio-situa tie is nu eenmaal niet van dien aard, dat een goed vaderlander daar in den vreemde graag over uitweidt. Maar vreemd, ik ontmoet dezelfde reactie als eenige weken terug in de studie Zürich bij onze Zwitsersche collega's: belang stelling en bijna jaloezie. „De omroepen bestaan dus nog, de katholieke radio heeft een eigen zend tijd, eigen programma's, een eigen stu dio?" vraagt pater Soccorsi. „En in groote lijnen wordt er gestreefd naar hechte samenwerking met de andere vereenigingen? Bravi, bravi, Hollar d is werkelijk een voorbeeld van demo cratie." Ik kijk hem aan met open mond en toedenk hoe ik al onze bezwaren 'n goed Italiaansch vertalen zal. Maar pater Soccorsi verklaart: „Andere de mocratische landen stellen, als reactie op de dictatuur, een zuiver dictatoriale radio in. Als dat bij u kan worden voorkomen, is het een felicitatie waard, en met wat goeden wil is er immers voor ieder probleem een oplossing". „Belangstelling en bijna jaloezie^' heeft de schrijver ontmoet in Zürich en in Rome, als zij vernamen van toestanden in Neder- ladn. „Holland is werkelijk een voorbeeld van democratie", riep de Italiaansche pa ter uit in Radio Vaticana. Zóó is het bij ons. Wij klagen en mopperen. Ten onrechte. Maar óók met reden, óók gemotiveerd en volkomen gemotiveerd. Maar, als we dan ook eens willen zien naar wat er goed is in ons vaderland, en als we dan gaan vergelijken met elders in de wereld dan moeten we toch óók dankbaar zijn. Wij hebben nog zoo veel goeds weten te behouden! Die dankbaarheid verlamt geenszins on ze gezonde critiek; ze mag dat ook niet doen. Maar die dankbaarheid zal ons sterken in onzen wil en in onze liefde om te wer ken aan den opbouw van een nieuwe maat schappij! MGR. KALLER BISSCHOP VAN MUNSTER. Uit betrouwbare bron verneemt de Volks krant, dat mgr.- Maximiliaan Kaller, bis schop van Ermsland (Oost-Pruisen), die na de ineenstorting van Duitschland' tot vluchtelingenbisschop werd aangesteld, wijlen kardinaal von Galen als bisschop van Münster zal opvolgen. Mgr. Kaller zal tot het kardinalaat worden verheven. Kort geleden bracht mgr. Kaller een bezoek aan Rome, waar hij door den Paus in een lang durige particuliere audiëntie werd ont vangen. MOORDENAAR VAN ERZBERGER VRIJGESPROKEN. Kapitein Heinrich Tillessen verdacht van moord in 1921 op dr. Matthias Erzberger, den vroegeren kanselier van de republiek van Weimar, is door een hof van cassatie te Freiburg, in de Fransche zóne van Duitschland, vrijgesproken op grond van bet feit, dat Tillessen onder de in 1933 door Hitier afgekondigde amnestie valt. Deze verbijsterende uitspraak Hitier wilde door deze amnestie juist diegenen bescher men, die de republiek van Weimar ten val gebracht hadden is voor de Fran sche autoriteiten aanleiding geworden om den president van het hof te ontslaan en Tillessen weer te arresteeren. LEIDSCHE UNIVERSITEIT. Geslaagd: doctoraal examen geneeskun de de heeren: C. W. A. V. d. Dool te Koude kerk a. d. Rijn, H. A. W. Klinkhamer te Nuenen; artsexamen le gedeelte: de heeren: E. L. Noach te Leiden, P. Winternitz te Am sterdam; artsexamen 2e gedeelte: mej. H. M. van Esch te Rotterdam. Zoo juist verschenen: 2439 door BERTUS AAFJES en PIET WORM a f. 1.75 per stuk. HAARLEMMERSTR. 123, LEIDEN TELEF. 22889 ■WAN DE ZIJDE DER INDONESISCHE REPUBLIEK is gisteren officieel meege deeld, dat op alle fronten in Java gevechten zijn uitgebroken, zoo meldt Ass. Press uit Batavia. Het republikeinsche leger zou alle verloven hebben ingetrokken in verband met het slechter worden van den toestand. Nederlandsche tanks zouden oprukken in de richting Bekassi, 24 k.m. ten Z.O. van Batavia, waar sinds Woens dag gevechten aan den gang zijn. Luitenant-generaal Spoor, die, nu gisteren de laatste Britsche strijdkrachten inderdaad vertrokken zijn, na middernacht het bevel over de voormalige geallieerde gebieden op zich heeft genomen, heeft gewaarschuwd, dat de militaire situatie in Indonesië „langzaam maar zeker verslechtert". Hij zeide verder, dat de incidenten snel in omvang toenemen en dat er „werkelijk gevaar" voor een ernstige botsing bestaat. Hij voegde hieraan toe, dat het ultimatum inzake de demarcatielijnen ten doel had de Indonesiërs te dwingen tot hét houden der tel kens uitgestelde besprekingen over vaststelling van de grenslijnen. vember uit Indonesië terüg te trekken. De laatste Britsche en Indische solda ten van een leger, dat eens 92.000 man el- de, zijn Vrijdagmiddag uit Batavia en Pa- dang op Sumatra vertrokken. De Engelsche autoriteiten zeiden, dat de bezetting van Indonesië, die met de lan ding van een marine-afdeeling op 15 De cember 1915 was begonnen, den Engelschen 600 c'ooden, 1.320 gewonden, 320 vermis en en 600 deserteurs heeft gekost. De Engel schen hebben 270.000 Japanners ontwapend en gerepatrieerd en 110.000 geallieerde krijgsgevangenen, geinterneerde en ver plaatste personen uit Indonesië geëva cueerd. Djokja hoofdstad? Volgens een bericht van het Indonesische persbureau Antara is uit gezaghebbende brond vernomen, dat op het oogenblik een ontwerp voor uitbreiding van de tsad Djok jakarta wordt bestudeerd. Dit staat in ver band met de mogelijkheid, dat deze stad definitief de hoofdstad van de republiek Indonesië zal wórden. Beschuldigingen over en weer Luitenant-generaal Spoor heeft in een interview verklaard, dat de Indonesiërs aan hun troepen geen bevel gegeven heb ben het vuren te staken, zooals bij een wa penstilstand van 14 October is bepaald. De Indonesiërs hebben zich onttrokken aan besprekingen met Nederlandsche be velhebbers om gezamenlijke demarcatielij nen vast te stellen. De Indonesiërs gaan voort de wapenstil standsbepalingen te overtreden en in één week zijn zij 45 maal in het Nederland sche gebied rond Soerabaja binnengedron gen. Even buiten het Nederlandsche gebied bouwen zij nieuwe versterkingen. De Indonsiërs op hun beurt beschuldi gen de Nederlanders van overtredingen der bestandsbepalingen. Voorts beschuldi gen zij -de Nederlanders er van eenzijdig demarcatielijnen tot stand te hebben ge bracht, welke ondanks de gesloten over eenkomst twee kilometer vóór de vroegere geallieerde lijnen liggen, en dat zij buiten deze grenzen Indonesiërs gedood en ge vangenomen hebben. Nederlandsche autoriteiten hebben aan gekondigd, dat een delegatie van Neder landsche en Indonesische politieke en mili taire leiders „een laatste poging zou onder nemen om de plaatselijke commandanten der beide partijen met elkaar in contact te brengen door alle fronten vóór 5 Decem ber te bezoeken". Zoowel de Nederlandsche als de Indone sische autoriteiten legden er dan nadruk op, dat de huidige moeilijkheden van mi litairen en niet van politieken aard waren. De Engelschen zijn weg. Engeland is zijn belofte nagekomen om alle bezettingsstrijdkrachten voor 30 No- Waarom trekken de Russen hun troepen terug? Zooals wij gisteren mededeelden, hebben in Duitschland Russische troepenverplaat singen op groote schaal plaats. Men zoekt thans naar de redenen van deze bewegin gen. De Amerikanen zijn geneigd om deze berichten te combineeren met de politieke ontwikkelingen in de Russische zóne. De Russen hadden aan de Duitsche poli tieke leiders beloofd, dat deze een inkrim ping van de bezettingstroepen konden ver wachten, als de samensmelting van de so ciaal-democratische en communistische par tij werd doorgevoerd. Doch zij hadden ook meer dan eens beloofd, de ontmanteling van fabrieken, ten behoeve van herstelbe talingen, stop te zetten, en toch hebben de Russen officieel bevestigd, dat er een nieu we ontmantelingsactie gaande is. In andere kringen worden de mogelijke Russische hergroepeeringen in verband ge bracht met commissies van onderzoek, uit gaande van de vier mogendheden, die in alle vier de bezettingszones den voortgang bij de liquidatie van het Duitsche oorlogs potentieel zullen inspecteeren. Volgens de berichten zouden de Russen koortsachtig bezig zijn „schoonschip" te ma ken in afwachting van dergelijke inspectie reizen. Ofschoon de troepensterkte in de bezettingszones niet een der punten is, waarover de commissies moeten rapportee ren, zouden zij toch in den loop van haar rondreis een idee kunnen krijgen van de legergroepeeringen. HET KWARTJE VAN SCHERMERHORN De beide leden der Commissie-Generaal op wie nog gewacht werd, zijn gearriveerd. De speciale verslaggever van „Het Vrije Volk" is bij de aankomst geweest en heeft geconstateerd, dat het feit niet onopge merkt voorbij is gegaan. Hij heeft er heel wat over verteld en had tens'otte toch nog iets vergeten. Het blad brengt dit alsnog ouder den titel „Voor ieder die 't beter kan!" Het zegt dan, dat prof. Schermerhorn zijn humor tijdens zijn verblijf in Indonesië r.iet kwijt is geraakt en vervolgt: „Na z'n aankomst op Schiphol gevraagd naar zijn oordeel over de oplossing die in Cheribon bereikt is, zei hij: „Ik geef een kwartje aan ieder die een betere vindt". Hij zal er wel niet armer van worden. zoo meent „Het Vrije Volk" optimistisch. Ziezoo eindelijk eens wat anders. Na het kwartje van Romme krijgen wij nu het kwartje van Schermerhorn, aldus het TEGENVOORSTEL. De heeren Ch. J. I. M. Welter, prof. dr. C. W. de Vries, prof. mr. J. A. Eigeman, J. Fa- bius, prof. mr. A. C. Josephus Jitta, prof. mr. P. A. J. Losecaat Vermeer, dr. J. W. de Stoppelaar en mr. W. F. de Waal, hebben aan den minister van Overzeesche Gebieds- deelen een voorstel aangeboden, ter ver vanging van de basis-overeenkomst van Linggadjati. De voorstellers achten het ac- coord van Linggadpjati onaanvaardbaar, omdat dit de eenheid van het Koninkrijk enStaatsgezag in beginsel opensplijt. Naar hun rneening is een andere basis overeenkomst mogelijk, welke voldoet aan het drievoudig desideratum, dat het a. In uitdrukkelijke bewoordingen uit sluit het zgn. koloniaal systeem; b. Het staatsverband handhaaft; c. Den weg open laat voor verdere onder handelingen. Officieel commun qué van den N.I. L V. D. Een offic.eel communiqué van den Ne- derlandsch-Indischen legervoorlichtings- dienst deelt o.m. het volgende mede: „Door beide partijen was op 4 Novem ber in de bijeenkomst van de gemengde bestandscommissie overeengekomen, vóór 2C November op alle fronten contact met elkaar te zoeken, demarcatie-lijnen te be palen en mogelijke geschillen zoo spoedig mogelijk plaatselijk te regelen. Van Nederlandsche zijde was den 1 roe pencommandanten last gegeven alle vijan- deliikheden te vermijden en hun patrouil les tot een strook van 2 kilometer buiten de geallieerde zóne te beperken. Niettegenstaande alle pogingen van de Nederlandsche commandanten om contact op te nemen met hun republikeinsche te genstanders zijn zij op Java alleen geslaafd in de sectoren Buitenzorg, Tjiandoer en Lembang. Alleen in Noord-Bandoeng werd over eenstemming betreffende een demarcatie lijn verkregen." De republikeinsche agressie heeft elders onverminderd voortgeduurd. Om aan deze acties een eind te maken hebben de Nederlandsche commandanten op groote schaal vlugschriften verspreid, waarin in gematigde termen werd mede gedeeld, dat maatregelen zouden worden genomen tegen hen, die de vastgestelde de marcatielijnen zouden overschrijden. Deze demarcatielijn ligt twee kilometer buiten de zóne van 14 October. DE MIJNW^^*^ STAKING IN DE VER. STATEN. Ten gevolge van de mijnwerkersstaking in Amerika zijn thans reeds 100 000 Ame- rikaansche arbeiders buiten de mijnindus trie werkloos, daar hun fabrieken wegens kolen gebrek de productie hebben moeten beperken of stop zetten. In aula van de Leidsche Universiteit vond Vrijdag de inauguratie plaats van prof. dr. J W. Duyff, in verzetstijd bekend als „Leopold". Onder de aanwezigen waren Z.K.H- Prins Bernhard, van wiens staf majoor Duyff chef is en vele hoofd- en opperoffi- cieren. Na zijn oratie gaf prof. Duyff een intiem diner, met als gast de Prins. Als men ons de vraag zou stellen, wat de Advent, die in de liturgie van morgen plotse ling hevig en meesleepend de bazuin steekt, nu eigenlijk te beteekenen heeft, dan kunnen we wel niet beter antwoorden dan met deze korte, maar zoo uiterst veelzeggende woorden: „Hij is op komst!" En als we deze woorden nader gaan ont leden, dan bevinden we, dat ze ons allereerst de werkelijkheid openbaren eener geestelijke komst van onzen grooten God en Zaligmaker Jezus Christus. Een komst in genade, een komst in de diepte der ziel. Adveniat regnum tuum, Uw Rijk kome, het is het dagelijk- sche gebed van de Kerk, dat zij van den Meester zelf geleerd heeft. Laat ons toch nooit ver geten, dat Zijn Rijk voor alles en boven alles een geestelijk Rijk is. Een Rijk van God in de zielen, een Rijk van God's Hei ligen Geest, een Rijk van de Liefde. Dit Rijk zal in zijn vol heid komen eens, aan het einde der tijden, als Hij zal komen op de wolken des hemels in groote macht en majesteit. Is deze komst veraf of staat zij onmid- dellijk voor de deur? Wij weten het niet. Maar wel is het te be treuren, dat er bij de Christe nen geen smachtend verlangen meer is naar daze komst, deze triomfantelijke Openbaring, die de tijden doet uitmonden in de eeuwigheid en waarbij God „al les in allen" zal zijn. De meeste Christenen zijn zoo vervuld van het aardsche, het kortstondige, het onmiddellijk grijpbare, dat zij verwonderd en zelfs wan trouwend zouden opzien, als hen plotseling werd gevraagd, of zij naar de terugkomst van Christus verlangen. Zij willen maar liever met rust gelaten worden, zij hebben heusch wel wat anders te doen. Het interes seert hun niet en niet weinigen denken in hun hart: „Après moi le deluge!", als ik maar een maal weg ben, kan voor mijn part de zondvloed komen! Hoe ver zyn ze afgedwaald van de mentaliteit dier eerste Christe nen, voor wie de wederkomst van den Meester de groote ver wachting was van iederen dag. Maar wat nog belangrijker is: de komst van den Meester is nu al een feit. Hij kwam een maal in de stal van Bethlehem, Hij komt dagelijks in het won der van zijn genade tot allen, die Herr ontvangen willen Hij is een aanwezigheid in onze zie len, Hij is leven Hij is licht, Hij is kracht, Hij is Liefde, Hij is vertroosting. Hij is de nieu we mensch, die ons dagelijks vernieuwt en omschept in Hem. En dit moet de atmosfee. zijn, die "nze Advent teekent: Een brandemd, vurig verwachten. „Dauwt hemelen omlaag en wolken regent den Rechtvaar dige." Kom, Emmanuel, kom God-met-ons Voor ons Christenen ligt in deze komst heel de zin, heel de beteekenis van ons leven beslo ten. Voor een waarachtigen Christen heeft het leven buiten Christus geen zin. Alles door Hem, alles met Hem, alles in Hem. Sterven aan de wereld (ja, werkelijk een mystieke dood doormaken), om nog maar enkel te leven voor Hem. Eerst als we dat begrepen hebb-n, zullen we weer werke lijk Christenen zijn. Een Chris ten is hij, die van Christus is, zegt Sint Thomas. Wat Hij ons brengt? „In die dagen zullen de ber gen druipen van zoetheid en de heuvelen overvloeien van melk en honing." Melk van den Geest, honing der ziel. Geestelijke zoetheid. De menschelijke woorden zijn slechts symbolen. En woor den zijn ten slotte onmachtig. Want „geen tong kan het zeg gen, geen letter het uitdrukken, alleen die het ondervonden heeft kan gelooven, wat het zeggen wil: Jezus lief te heb ben!" Kom dan, o kom Emmanuel! Dr. HENRI VAN ROOIJEN, Kruisheer. Aischeid hoofdredacteur H. L. J. M. Sondaal Met ingang van 1 December a.s. heeft de zeereerw. heer Rector Sondaal, in ver band met andere werkzaamheden, bedankt als hoofdredacteur van „De Leidsche Cou rant". Het Bestuur van de Stichting „De Burcht" vindt het een voorrecht, vanaf deze plaats Rector Sondaal hatelijk te be danken voor het vele werk, dat door den Rector in het belang van de katholieke pers voor Leiden en omstreken is ver richt. Vooral bij de oprichting en tijdens de exploitatie van het dagblad „De Burcht" heeft hij zijn enorme gaven ontplooid. In die dagen zijn door hem en zijn naas te medewerkers zeer veel moeilijkheden overwonnen. Het Bestuur is er van overtuigd, dat de katholieken van Leiden cn omgeving het journalistiek werk van den Rector zeer waardeeren. Het Bestuur van „DE BURCHT". Toen op initiatief van den zeereerw. heer rector L. Beune nu pastoor Beune te Bloemendaal bijgestaan door eenige actieve leeken, werd opgericht het dagblad „De Burcht", hebben wij dat zeer toege juicht. Voor den tijd, waarin „De Leidsche Courant'" nog niet kon verschijnen, moest er een overkoepelingsblad zijn: de katho lieken van Leiden en van het uitgebreide gewest, dat „De Leidsche Courant" be strijkt, stellen prijs op een eigen geweste lijk katholiek dagblad, willen en kunnen het niet missen. De zeereerw. heer rector^ Sondaal aan vaardde toen met mr. dr. v. Haaren het hoofdredacteurschap, waarbij de Rector de dagelijksche leiding had. En, toen „De Leidsche Courant" weer verscheen, was rector Sondaal bereid, tijdelijk in de hoofdredactie te blijven. Wie de belangrij ke en omvangrijke werkzaamheden kent, welke rector Sondaal verricht, kan er niet over verwonderd zijn, dat hij nu, met in gang van 1 December, in verband met die werkzaamheden, het hoofdredacteurschap van onze courant meent te moeten neer leggen. Ook namens „De Leidsche Courant" zeggen wij rector Sondaal dank voor al les, wat hij voor de katholieke pers in Lei den en omstreken. Burcht en Leidsche Courant, heeft gedaan, en wij wenschen den Rector toe, dat hij onder Gods zegen nog vele jaren zijn véélzijdige activiteit zal kunnen ontplooien als priester, als strij der voor de rechten en vrijheden van Kerk en Vaderland. TH. WILMER. MARIA VIOLA Uit het „Handelsblad" van gisteravond: „Maria Viola gaat nu 75 jaar worden op 1 December. Ze heeft Amsterdam verlaten en woont in een stil dorpje aan de Am- steloevers, waar zij rust vindt na het woe lige leven in Rotterdam, haar geboorte stad; later in Amsterdam, waar zij haar werk vond. Aan de Academie voor Beel dende Kunsten heeft zij gestudeerd, de jonge kunstenares, die al vroeg haar over tuiging vond in de Roomsch-Katholieke Kerk. Zij vocht, als jonge idealiste, in „Van onzen Tijd" haar strijd voor een eigen katholieke kunst. Zij schreef haar ge dichten, eenvoudige maar zeer zuivere ver zen, nu hier en daar verspreid in vergeelde werk te doen bundelen. Zij schreef haar bescheidenheid, geweigerd haar dicht werk te doen bundelen. Zij shreef haar kunstcritieken, die slechts een kleinen le zerskring vonden." Heeft Tsjang Kai Sjek geen ambities meer? Generalissimus Tsjang Kai Sjek heeft gisteren de herziene ontwerp-grondwet te Nanking aan de Nationale Verga dering aangeboden. Tsjang, die het beleid in China gedurende de laatste 25 jaar in handen heeft gehad, merkte op, dat het thans aan het volk was om te regee- ren en dat hij zijn politieken loopbaan als geëindigd beschouwde. „Ik ben 60 jaar", zoo zeide hij, „en in de afgeloopen 13 jaar, na den dood van Soen Yat Sen, ben ik voor het bestuur verant woordelijk geweest. Nu de Nationale Ver gadering deze verantwoordelijkheid heeft overgenomen, heb ik geen ambities meer". Nu weer regeeringscrisis in Griekenland? Afgevaardigden van de Volkspartij in Griekenland hebben een „protocol" doen circuleeren, waarin de vorming van een coalitiekabinet wordt geëischt en gedreigd wordt met een motie van wantrouwen te gen de royalistische regeering van Tsalda- ris. Elk oogenblik kan thans een nieuwe regeerings-crisis optreden. Terwijl gisteravond in een buitengewone kabinetszitting de politieke toestand be sproken werd, die ontstaan is door de ac tie in het parlement om de regeering omver te werpen, kwamen nieuwe berichten bin nen over heen- en weergolvende gevech ten tusschen Grieksche troepen en verzets strijders. Officieele berichten uit Grieksche mili taire bron melden, dat zich onder de ge sneuvelde verzetslieden „buitenlandsche vrijwilligers" bevinden. Hun nationaliteit werd niet bekend gemaakt. 2— WEERSVERWACHTING o o 9 Wisselende bewolking, plaatselijk g eenige regen, matige wind. Iets g g kouder. o tooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1