S)e Conflict brandt los in Azerbeidsjan Hoe de Paus zich tegen Hitier verzette v. Mook neemt contact op met Sjahrir MAANDAG 20 MEI 1946 Bureaux: Papengracht 32, Leiden Giro 103003. Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrukkerij 20935. Abonnementsprijzen f 0.26 per week, 1.10 p. mnd, 3.25 p. kwartaal. Franco p. post 4.00. waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 36e JAARGANG No. 10787 Hoofdred.: Rector H. SONDAAL en TH. WILMER. Directie: G. G. VAN ELBURG. Uitgave van N.V. „De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advertenties 15 cent p. m.m. Bij contract belangrijke korting. Rondom de Kabinetsformatie kiezing is' er. En nu? H.M. de Koningin zal waarschijnlijk spoedig een kabinetsfor mateur aanwijzen, die zal trachten een mi nisterie te vormen, steunend op een meer derheid in het Parlement. Er worden reeds namen genoemd van personen, op wie H.M. wellicht haar keus zal laten vallen, o.a. de lijsttrekker van de Katholieke Volks partij in onzen kieskring: Prof. Romme. Zal de Katholieke Volkspartij bij die parlementaire meerderheid behooren, en, zoo ja, met welke partijen zal zij die meer derheid dan vormen? Wat de laatste vraag betreft: uitgesloten zijn natuurlijk de Com munistische Party, de anti-papistische par tijtjes en óók de Partij van de Vrijheid, in wier midden teveel strevingen leven,' met name op sociaal-economisch terrein en op onderwijs-terrein, waardoor zij in botsing móet komen met de katholieke Volkspartij. Met welke partij of partijen zal de Katho lieke Volkspartij dan een regeeringsmeer- derheid kunnen vormen? Enkele katholieke bladen hebben getracht op deze vraag een antwoord te geven, maar met weinig be slistheid en min of meer weifelend. De „Maasbode" constateert, dat „voor een samengaan de Partij van de Arbeid op de eerste plaats in aanmerking komt", doch het blad betoogt dan verder, dat de P. v. d. A. niet „een zoo bijzonder aantrekkelijke bondgenoot" is, terwijl zij er „min of meer onaangename verrassingen van verwacht". De programs van Anti-revolutionaren en Christelijk-Historischen „laten", volgens het blad „een vooruitstrevende ook sociaal- economische politiek toe." maar, vervolgt het blad, „moeilijkheden, met name met de anti's, b.v. op het terrein van de geleide- economie en wellicht ook in de Indische politiek, dreigen er zéker." „De Tijd" ge voelt veel meer voor een regeerings- meerderheid van 61 zetels (Kath. Volks partij en P. v. d. A.), dan voor een van 53 zetels (K.V.P., .Anti-Rev. en Chr. Hist.), „ongeacht nog de groote kansen voor een gezond vooruitstrevend regeeringsprogram" Maar toch trekt het blad slechts een voor- loopige conclusie, omdat bij de P. v. d. A. „een onmiskenbare neiging tot aanmatiging bestaat", aldus „De Tijd". Inderdaad in deze uiterst moeilijke si tuatie van nieuwe partij-formatie en nieuwe partij-programs is het ook alleen voor de oppervlakkigsten onder de oppervlakkigen gemakkelijk, den aanstaanden kabinetsfor mateur de vorming van een regeerings- meerderheid op een presenteerblaadje aan te bieden. Veel, zoo niet alles hangt af van de nu komende besprekingen tusschen de par tijen en van de partijleiders met den kabi netsformateur. Enkele feiten staan echter nu reeds vast. De Katholieke Volkspartij denkt niet aan samenwerking met de P. v. d. A., als deze b.v. niet duidelijk afstand doet van haar staatssocialistisch streven; voor een samen werking met de A.R. en Chr. Hist, is nood zakelijk dat beide partijen positief mede werking willen vefleenen voor de invoering van radicale sociaal-economische hervor mingen. En, als men ons nu vraagt, welk ant woord wij geven op de vraag, of de Katho lieke Volkspartij zal mee-vormen een par- leentaire'regeering, dan kan ons antwoord niet anders luiden, dan: „Als er straks een parlementaire regee ring zal komen, dan zal bij de parlemen taire meerderheid de Katholieke Volkspar tij alleen dan behooren, wanneer in bevre digende mate de uitvoering van haar radi caal vooruitstrevend program en dit zoowel voor wat het geestelijke en zedelijke, als voor wat h«t economische ene sociale be treft, gewaarborgd zal zijn." Dit is het antwoord, dat.... Prof. Mr. Romme heeft gegeven in de „Volkskrant" van 3 April jl. Positiever en concreter ant woord kunnen ook wij in dit stadium niet geven. Er kan geen woord af en er behoeft geen woord bij. Regeeringstroepen contra roode opstandelingen |^ADIO TEBRIS meldde Zondagavond, dat Perzische troepen Azerbeidsjan heb ben aangevallen. De aanval werd ingezet vanuit het Zuidwesten, uit de streek der Koerden rondom het meer van Oermia. In Tebris is de Staat van Beleg afge kondigd. Er is een militaire regeering gevormd en elkeen, die zich na 11 uur des avonds op straat vertoont, wordt neergeschoten. MOSKOU ACHTER DE SCHERMEN Het „nationale leger van Azerbeidsjan" had reeds bevel ontvangen om te vechten, indien het werd aangevallen. 'De oorlog dreigde reeds, toen de onderhandelingen in Teheran met den „minister-president" van Azerbeidsjan over den status van deze provincie binnen het Perzische rijk mis lukten. In een Radio-rede had Pisjevari reeds het voornemen van Azerbeidsjan versterkt om zich met geweld te verzetten tegen elke poging der centrale regeering de provincie binnen te trekken. De Perzische regeering heeft reeds we kenlang troepen samengetrokken langs de geheele grens van Azerbeidsjan van Irak tot de Kaspische Zee. Volgens waarnemers in Teheran kan het Perzische leger in het Noordwesten op zijn-hoogst 10.000 man sterk zijn. daar het el<4ers gebonden wordt door bandieten en opstandige stammen. Azerbeidsjan daarentegen, de dichtst be- Seyss ruilt met von Papen Een speciale verslaggever van het A. N- P. seint uit Neurenberg, dat de vre- dediging van Seyss Inuart geplaatst is vóór die van ven Papen. Hierdoor zal de verdediging van Seyss ongeveer een week eerder plaats vinden. GEHEIME CLAUSULES OVER ITALIë? De New-YorK-Times heeft een telegram uit Rome gepubliceerd, volgens hetwelk de door de conferentie van ministers van buitenlandsche zaken te Parijs opgestelde nieuwe modus-vivendi voor Italië gehei me clausules zou bevatten. Volgens hoogst betrouwbare inlichtingen, aldus zegt het telegram, zouden deze clausules een groote mate van controle over den Italiaansche handel in Britsche handen laten. De Rus sen zouden ter compensatie, ten minste de mondelingen toezegging hebben ver kregen, dat zij gelijke voordeelen in Roe menië en Bulgarije zullen verwerven. De overeenkomst zou min of meer het uitran- geeren van Arrerikaanstihe erf'Britsche belangen in den Balkan beteekenen en zal in Amerika en Italië allicht groote ver- ontwaardigig wekken, aldus voegt het, te legram er aan toe. BENAUWD UURTJE VOOR COVENTRY. De Engelsche stad Coventry heeft Za terdag in angst gezeten. Bij de gasfabriek aldaar lag nl. nog een niet ontplofte Duit- sche bom sinds 1941. Toen men het ding Zaterdag wilde verwijderen begon opeens, het uurwerk te tikken. Het bleek een tijd bom te zijn. Nu was goede raad duur. Met hét oog op de vele aanwezige gasleidingen, was'het zeer gevaarlijk den bom ter plaat se te laten ontploffen, maar het tikkende ondier wegbrengen was eveneens uiterst gevaarlijk, daar ieder oogenblik de explo sie volgen kon. Toch heeft men de bom 'op een vrachtwagen geladen en door de stad naar buiten gereden. Een politie-auto met luidspreker ging het gevaarlijke vrachtje vooruit, om waarschuwingen te doen hooren en het drukke verkeer op het spits-uur op een afstand te houden Ter bestemder plaatse kon de bom tot ont ploffing worden gebracht met slechts eeni- 'ge glasschade aan huizen in de nabijheid. IL QUOTIDIAN O'' het orgaan van de Katholieke Actie in Rome, publiceert bij zonderheden uit de documenten, die de betrekkingen tusschen het Duitsche Episcopaat en het Derde Rijk inhouden en deel uitmaken van het dossier van den Amerikaanschen procureur-generaal te Neurenberg. Daarin komt o.m. voor dc brief, welke de Duitsche bisschoppen, tijdens de conferentie te Fulda op 24 Juni 1941 tot Paus Pius XII richtten, en waarin gezegd wordt: „Wij zullen onze diocesa- nen voorhouden, om zelfs in de diepste duisternis trouw te blijven aan de Kerk, als het moest zijn, zonder priesters en zonder Sacramenten en daarin te volharden totdat de vredeszon weer boven ons land schijnt". Op 8 September d.a.v. kwam het ant woord van den Paus, dat een aansporing tot levendig verzet bevatte, op het oogen blik, dat de zegevierende nazi-legers naar de grenzen van de wereld schenen op te rukken. De Duitsche regeering, beneveld door de successen, liet op .29 Augustus 1941 een mondelinge boodschap aan het Vaticaan overbrengen, waarin zij eischte, om te worden geraadpleegd bij de benoeming van bisschoppen, prelaten-nuntius, apos tolische administrateurs en zelfs van de vicarissen capitularis, in alle gebieden, zoowel binnen als buiten het Reich Ber lijn verwachtte, dat de H. Stoel onder den druk van de militaire successen zou toe geven. Paus Pius XII wees deze eischen van de hand, als zijnde in stryd niet al leen met het geldende Concordaat en de bepalingen van het internationale recht, zooals die in de tweede Haagsche confe rentie waren vervat, doch ook met de grondslagen van de goddelijke, zoowel als de natuurlijke en menschelijke rechten. Met betrekking tot de bezette landen wees het schrijven op de zedelijke en wettelijke verplichtingen van het Vati caan, om ongeacht de eischen van den be zitter, geenerlei veranderingen te zullen aanbrengen, voordat de bevoegde interna tionale organen na den oorlog de vredes verdragen zouden hebben erkend. Hierop Kwam een levendige reactie van het Keich dat den toenmaligen nuntius in Duitschland, mgr. Cesare Orsenigo mede deelde, dat het geen enkel verzoek van het Vaticaan met betrekking tot de bezette landen zou inwilligen en intusschen zette men de vervolfiugen tegen de christenen, speciaal in Polen, voort. Hiertegen pro testeerde de staatssecretaris van den Paus op 8 October 1942 en er werd gedreigd, dat, indien de vervolgingen niet ophielden tegen hgt Episcopaat, de geestelijkheid en de geloovigen, een plechtig protest hier van het gevolg zou zijn. Het blad besluit met te zeggen, dat men thans maar al te gemakkelijk geneigd is te vergeten, hoe de Kerk en de Katholieken aan het Hitler-regiem weerstand hebben geboden en de macht van het recht tegen over het recht van de macht hebben ge steld. Benzine per 1 Juni vrij Smeeroliën en vetten eveneens van de bon. De regeering heeft besloten, gezien de gunstige voorraadpositie van benzine, de distributie hiervan- op te heffen. Het ryverbod voor Zon- en feestdagen blijft echter van kracht en hierop zal een strenge controle worden uitgeoefend. De distributie wordt per 1 Juni opgehe- vén, waardoor een bedrag van ongeveer V/z millioen gulden per jaar kan worden bespaard» en een aantal ambtenaren voor nuttiger bezigheden beschikbaar komt. volkte provincie van het land, zal waar schijnlijk een veel grooter strijdmacht ter been kunnen brengen. (Moskou speelt zijn spel, want het is hier niet Tebris tegen Teheran, maar Mos kou tegen het Westen. Moskou heeft de poging om het conflict op eerlijke wijze te regelen gesaboteerd en ook hier wordt nu het oude spelletje van „een marrionetten-regeering" gespeeld, waarbij het zoogenaamde „streven naar onafhankelijkheid" alleen maar het scherm is. waarachter Moskou zijn bedoelingen verbergt. Red Perzië weer op de agenda. Zondagavond werd medegedeeld, dat de Perzische kwestie weer op de agenda van den Veiligheidsraad der V.N. zal voor komen in de zitting van Woensdagmiddag. REDE VAN FRANCO. In een toespraak tot mijnwerkers heeft Franco critiek geleverd op de internatio nale vrijmetselarij en op de inmenging van Sowjet-Rusland in de binnenlandsche aan gelegenheden van andere staten. „Ik hoop, dat de slagzin: „Voor Spanje, tegen het communisme", zal doordringen tot het oor van de wereld", zeide hij. „De burgeroor log was geer strijd van Spanjaarden tegen' Spanjaarden, doch de overwinning van Spanje op zijn vijanden." Dank voor Tulpenhulde Oud-minister R. A. Butler, voorzitter der Anglo-Netherland Society te Londen, heeft :n een brief aan dr. J. Verhage. voorzitter van het Nederlandsche natio nale comité, dat Engeland bloembollen heeft aangeboden, zijn dankbaarheid voor deze gift betuigd. Hij zegt daarin dat de bloeiende tulpen in St. James park de Engelschen herinneren aan de levende en veelzijdige geest van het Nederlandsche volk De aanblik, welke zij bieden, is des te opmerkelijker, door het contrast met het minder vroolijke beeld, dat de parken tijdens den oorlog opleverden. „Zij brengen ons hoop en aanmoediging, welke wij met U willen deelen", aldus be sluit deze hartelijke brief. De C. A V., een or ganisatie van het beroepsvervoer, hield te Amsterdam een grooten demon- stratietooht met 550 .rachtauto's. On danks de vele moei lijkheden vervoerde C. A. V. reeds een 3.500.000 ton vracht voor binnen- en bui tenland- Jeugdige belangstelling voor de imponeerende cij fers. Uitslagen eerste klasse K.N.V.B. g DISTRICT I. A.D.O.De Volewijckers R.F.C.E.D.O. Xerxes—V.S.V. AjaxD.O.S. Hermes-D.V.S.'t Gooi DISTRICT II. Blauw WitD.H.C. stormvogelsNeptunus D.F.C.—V.U.C. HaarlemFeijenoord T.B.S.—D.W.S. DISTRICT III. jo AheadEnsched. Boys A.G.O.V.V.—Quick l'ubantiaBe Quick SnschedeP.E.C. N.E.C.Wageningen DISTRICT IV. "EO.A.D.Eindhoven TK.T-.V.V.—L.O..N.G.A. VlissingenB.V.V. N.A.C.—R.B.C. Villem IIHelmond DISTRICT V. j. V.A. V.Leeuwarden VeendamHeerenveen FYisiaSneek DISTRICT VI. JulianaM. V. V. MauritsLimburgia BrabantiaP.S.V. V.V.V.Bleijerheide RoermondDe Spechten 2—4 0—5 6—6 4—2 6—2 4—0 2—2 6—1 3—1 1—2 ,4-3 2—0 2—2 tl 4—2 2—1 1—0 3—2 oooooooooooooooooooooooooooooo Toestand in Sumatra besproken Gisteren, Zondag, heeft dr. v. Mook op nieuw een ontmoeting gehad met Sjahrir te Batavia- Dit beteekent in feite de hervatting van dc besprekingen tusschen de Nederland- ders en de Indonesiërs. Naar verluidt is de toestand op Sumatra het onderwerp der besprekingen geweest. Men vermeent, dat de Nederlanders voor nemens zijn, orde en rust op geheel Suma tra te herstellen en een volksstemming te houden, teneinde daaruit de wenschen van de bevolking te leeren kennen. Dinsdag a.s. zal Sjahrir naar Djogjakarta vertrekken, waar een volledige katoinets- zitting in Soekarno's aanwezigheid zal wor den gehouden. Een der voornaamste agen dapunten zal zijn het rapport van de Indo nesische delegatie, die onlangs Nederland heeft bezocht. Men heeft te Batavia den indruk, dat er aan beide zijden oprechte pogingen worden gedaan om over het doode punt heen te komen. Gemakkelijk zal dat ech ter niet gaan, omdat er nog vele verschil punten zijn. Een belangrijk punt is bijv. de toekomst van Sumatra, waar de Indonesische repu blikeinen in sommige gebieden de feite lijke macht hebebn, doch deze in het grootste deel van het eiland missen. Er zijn op Sumatra vele voorbeelden, dat de be volking onderling strijd voert en het ge zag van dag tot dag wisselt. Indien intusschen een effectieve overeen komst tusschen de Nederlanders en ,de re publikeinen op Java kan worden gesloten dan meent men zou de mogelijkheid bestaan van een gemeenschappelijke actie, en waar noodig militaire actie om te voorkomen, dat de onrust op Sumatra nog onrustbarender vormen aanneemt. GAAN STUDENTEN WEER OOGST BINNEN HALEN? In de Amsterdamsche studenten wereld wordt op het oogenblik weer een actie gevoerd om hulp te verlee- nen bij het binnen halen van den oogst. De gemeente Termunten in de pro vincie Groningen, die door evacuatie en kustbeschermingsmaatregelen der Duitschers in den oorlog zeer heeft geleden, heeft aan deze hulp nl. drin gend behoefte in den komenden zo mer. Behalve gratis onderdak, voeding en werkkleeding zal den studenten een goed loon voor hun arbeid worden verstrekt. Iedere vrijwilliger verplicht zich minstens twee weken medewer king te verleenen bij het binnenhalen van den oogst. De reactie in Ned. Indië op de verkiezingsuitslagen. De officieele reactie op de verkiezings uitslagen in Nederland beperkt zich te Ba tavia in alle kringen tot uitingen van ver rassing over het feit, dta de Partij van den Arbeid zich niet als de grootste partij heeft kunnen handhaven AJvorens zioh echter te wagen aan voor spellingen omtrent de gevolgen van de In donesische kwestie, geven verantwoorde lijke kringen te Batavia er den voorkeur aan, af te wachten, of de politiek van de demissionaire regeering zal worden ge handhaafd. Velen meenen, dat een coalitie tusschen de Katholieken en de Partij van den Arbeid een groote kans heeft In het féit, dat de besprekingen van dr. van Mook met Sjahrir weer worden her vat, ziet men een vingerwijzing, dat deze politiek bestendigd zal worden. Men leidt dit mede af, uit de aanvaarding van de motievan Poli. De laatste Nederlandsche vluchtelingen op Ceylon. Een speciale trein met 21 waggons heeft Zaterdag de laatste groepen Nöderland- sohe vluchtelingen, wier aantal 643 be draagt, onder wie 18 invalieden, uit hun kamp te Kandy naar Colombo gebracht, alwaar zij zullen worden ingescheept. De commandant van het korps mariniers, generaal-majoor H. J. M. A. von Fry tag Drabbe, zal Dinsdag 21 Mei per vliegtuig naar Indië vertrekken, voor het voeren van besprekingen en het inspecteeren van d' eerste mariniers brigade. CHURCHILL EERELID DER BUITENL. PERSVEREENIGING. Tijdens diens bezoek aan ons land heeft de voorzitter van de Buitenlandsche Pers- vereeniging in Nederland aan Winston Churchill verzocht het eerelidmaatschap dezer vereengiing te willen aanvaarden. Churchill heeft thans deze onderscheiding aanvaard. C. Lamorée won met een sprong van 3.70 meter het nummer polstok hoogspringen tijdens de atletiekwedstrijden, welke te Beverwijk zyn gehouden. De winnaar in actie. Het verschil WANNEER MEiN het zoo zien wil, dan hebben deze verkiezingen weer dui delijk een rechter- en een linker-zijde ge schapen. De Partij van de Arbeid heeft gepro beerd de antithese te doorbreken; wij voor ons zouden liever zeggen: zij heeft gepoogd deze te overbruggen. Het is in ieder geval mislukt, omdat rechts niet genoeg vertrouwen had in de P. v. d. A. df/or de linksche elementen, die daarin waren vertegenwoordigd, en blijkbaar overwegenden invloed uitoefenen. Er zijn heel wat practischc staatkundi ge problemen, die buiten de tegenstelling liggen van reohts en links, buiten de te genstelling van levensbeschouwing, waar door rechts en links van elkander onder scheiden zijn. Maar daarmeue is de tegenstelling tus schen rechts en links niet opgeheven. Prof. Struycken heeft het reeds in 1918 zooals wij dat van hem gewend waren, helder en klaar geformuleerd toen hij schreef: „....daar blijft steeds over, dat de rechterzijde positief hare beginselen beaamt, de ontwikkeling ervan in ons volksleven als het hoogste goed nastreeft, terwijl de linkerzijde op zijn gunstigst die beginselen zal eerbiedigen, de ont wikkeling ervan zal toelaten. En die te genstelling zaï in de toekomst niet ver minderen, integendeel, steeds scherper vormen aannemen. Naarmate de rech terzijde zal zien, hoe alom over de ge heele wereld de volksmassa, beroofd van den godsdienst de zedelijke kracht tevens gaat missen voor een geordend staatkundig en maatschappelijk leven, gericht op iets hoogers en beters dan de zoo groot mogelijke voldoening der stof felijke behoeften van het oogenblik, in diezelfde mate zal zij al haar krachten samentrekken om de zedelijke levens kracht van ons volk, die het aan zijn godsdienstige bewustzijn ontleent, te be houden en te versterken. Dit woord geldt nu nóg. Wij vragen de Partij van de Arbeid: „Wat antwoordt gij?" KARDINAAL ENRICO GASPARRI t. Kardinaal Enrico Gasparri is hedenmor gen overleden. Hy was een neef van kar dinaal Pietro Gasparri, die van1 1914 tot 1929, onder de pontificaten van Benedic- tus XV en Pius XI de functie van staats secretaris van het Vaticaan vervulde. ZILVEREN JUBILEUM PASTOOR BEENAKKER. Zondag heeft Pastoor J. Beenakker een Leidenaar van geboorte zijn zilveren priesterjubileum gevierd temidden van de parochianen van de O. L. Vr. Hemelvaart- kerk te Voorburg. In een prachtig versierd kerkgebouw dr$>eg de jubilaris te 10.30 uur de plechtige H. Mis van dankbaarheid op geassisteerd door pastoor C. P. v. d. Salm uit Delft als presbyter assistens, kap. Th. J. Steenland van het Begijnhof te Amsterdam als diaken, kap. Th. W. Klepper, van de parochie, als subdiaken, en kap. H. C. M. de Goede, eveneens van de parochie, als ce- remoniarius Pastoor W. J. Hessing van Zwijndrecht, een vriend van den jubilaris, hield de feestpredicatie. Als cadeau van de parochianen werd o.m. een orgelfonds aan geboden. TOESTAND DER KATHOLIEKE KERK IN ALBANIë. - De „Osservatore Romano" hangt een som ber beeld op van den huidigen toestand der kerk in Albanië. Volgens het blad heerscht en in 't land een stelsel van terreur en ver volging en het spreekt de bewering tegen, als zouden de Italiaansche missionarissen zich na de bezetting door Italië in Albanië gevestigd hebben. Volgens de laatste berichten heeft de re geering katholieke kerken in beslag ge nomen. Men geeft niets om de burgerlijke en menschelijke rechten van de missonaris- sen, die men van politieke actie beschul digt en het land uitwijst, terwijl de gods- diens^, voornamelijk de katholieke het moet ontgelden. In Juli 1945 werd de apostolische dele- gaat Mgr. Leone Nigris net land uitgewe zen, waar hij reeds in 1938, dit is dus voor den Italiaansche inval, gekomen was. Op het bureau van de „Leidsche Courant ligt de passagierslijst ter in zage van het m.s. „Weltevreden dat vermoedelijk 25 Mei a.s. te Rotterdam aankomt. WEERSVERWACHTING tot Dinsdagavond. Tamelijk heldere nacht, overdag gedeel telijk bewolkt, kans op een enkele ver spreide onweersbui, vrij warm, strakke wind.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1