S)e CcicbehcSou/tci/nt
De Indische kwestie in de Tweede Kamer
Regeering nog niet aan het woord
Frankrijk hecht aan haar vrijheid
'Mussert terechtgesteld
Havenstaking te Amsterdam duurt voort
DINSDAG 7 MEI 1946
Bureaux: Papengracht 32, Leiden
Giro 103003.
Telefoon voor Advertenties en
Abonnementen 20826.
Redactie en Directie 20015.
Handelsdrukkerij 20935.
Abonnementsprijzen ƒ0.26 per
week, ƒ1.10 p. mnd, 3.25 p.
kwartaal. Franco p. post 4.00.
waarin opgenomen „DE BURCHT"
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
36e JAARGANG No. 10776
Hoofdred.: Rector H. SONDAAL
en TH. WILMER.
Directie: G. G. VAN ELBURG.
Uitgave van N.V. „De Leidsche
Courant" en Stichting .,De
IJurcht".
Advertenties 15 cent p. m.m. Bij
contract belangrijke korting.
Belangrijke
programma-punten
L Katholieke Volkspartij is niet veel pu
bliciteit gegeven. De papierschaarschte is
er niet onschuldig aan, maar ook het pro
gram zelf niet, omdat het héél uitge
breid is.
Vandaag willen wij de aandacht vragen
voor twee zeer belangrijke punten uit de
economisch-sociale paragraaf:
7. „Gestreefd worde naar de spoedige ver
wezenlijking van zelfstandige publiek
rechtelijke lichamen voor het bedrijfs
leven, die geèn Staatsorganen zijn, doch
„binnen het kader van het algemeen re-
„geeringsbeleid, onder toezicht der
„Overheid het bedrijfsbelang beharti-
„gen. Zij hebben derhalve een -sociale
„en een economische taak. In deze
„lichamen moeten de verschillende
groepen van medewerkers in het pro
ductieproces zijn vertegenwoordigd.
„Aan de vertegenwoordigers der arbei
ders dient niet alleen in sociale, maar
„ook in economische aangelegenheden
„medezeggenschap te worden toegekend
„en deze medezeggenschap zal zoodanig
„moeten worden geregeld, dat een har-
„monische verzorging der onderschei
dene lichamen worden gewaarborgd."
8. In de onderneming worde onderling
„ocverleg en wederzijdsch begrip tus-
„schen werkgever eri werknemer aan
gekweekt.
„Door herziening van het vennoot
schapsrecht worde krachtig bevorderd,
„dat naast de medezeggingschap der
„kapitaalverschaffers medezeggenschap
der werknemers wordt verkregen.
t„Noch de medezeggenschap der kapi-
„taalyerschafferh noch ook die der
„werknemèrs mag echter oorzaak zijn,
„dat de ondernemer in de goede uit
oefening van zijn leidende functie
„wordt belemmerd."
In punt 7 spreekt de Katholieke Volks
partij zich uit voor een spoedige spoe
dige! verwezenlijking van zelfstandige
publiekrechtelijke lichamen voor het be
drijfsleven. Deze lichamen mogen echter
niet zijn Staatsorganen, maar we! zullen zij
staan onder toezicht van de Overheid. Dat
de bedoelde publiekrechtelijke lichamen
hun bindende bevoegdheden niet kunnen
gebruiken zonder toezicht van de Over
heid, is een redelijke eisch, omdat de Over
heid de eerst geroepene en de eerst-verant-
woordelijke is om het belang der gemeen
schap te behartigen en het bedrijfsbelang
ten slotte niet alleen niet mag zijn in strijd
met het belang der gemeenschap, maar
daarop positief moet zijn ingesteld en ge
richt.
In dit programima-punt lezen we ook,
dat den arbeiders niet slechts in sociale
maar ook in economische aangelegenheden
medezeglgingsdhap moet worden toegekend.
Door dezen eisch streeft de Katholieke
Volksepartij rechtstreeks naar een vorm
van bedrijfsorganisatie, welke beantwoordt
aan het redelijk verlangen van dezen tijd:
de volwaardige erkenning van de positie
der arbeiders in het productie-proces.
Punt 8 van het urgentie-program*" 'der
Katholieke Volkspartij spreekt zich uit voor
een medezeggingschap van de arbeiders
óók in de ondernemingen. Toen 'n twintig
jaar geleden onze sociale leiders, als Aen-
genent en Aalberse aan wie ons vader
land ontzaggelijk veel te danken heeft!
pleitten voor medezeggingschap, van de ar
beiders, bedoelden zdj uitdi-ukkelijk mede-
zeggingschap in het landelijk bedrijf fin-
zake arbeidsvoorwaarden in den ruimsten
zin), maar niet in de afzonderlijke onder
nemingen van het bedrijf. Mien kon tóen
nog niet zoover gaan. Nü is ook daarvoor
de tijd rijp!
'Hun, die misschien bij het lezen van dit
programma-punt eenige bezorgdheid be
kruipt, zij er met nadruk op gewezen, dat
dit programima-punt nadrukkelijk vaststelt
en zeer terecht! dat door de mede
zeggingschap der arbeiders in 'de parti
culiere ondernemingen de ondernemer niet
mag worden belemmerd in de goede uit
oefening van zijn leidende functie.
Deze twee zeer belangrijke programma
punten van de Katholieke Volkspartij zul
len de instemming hebben van ieder, die
zijn tijd begrijpt.
WIJ STEMMEN OP VRIJDAG 17 MEI
No. 1 VAN LIJST 2 PROF. ROMME.
Op het bureau van „De Leidscbe
Courant" ]iggen nieuwe lijsten ter in
zage van personen die zich buiten de
geallieerde gebieden op Java bevin
den.
Hr. Ms. flottieljeleider
„Tromp" is na een af
wezigheid van zeven ja
ren in het vaderland te
ruggekeerd. Bij de aan
komst in IJmuiden wa
ren talloozen ter be
groeting aanwezig.
De Haas P.
VAN POLL DIENT MOTIE IN
TI7IE VERWACHT HAD, dat het er gisteren in de Tweede Kamer heet naar toe zou
gaan, dat de vonken ervan af zouden springen en dat de Kamer de regeering harde
noten te kraken zou geven over haar Indisch beleid, is teleurgesteld uitgekomen. Wel
was er veel critiek, doch voornamelijk op onderdeden, welke vooral geput werd uit
het verslag van de commissie-v. Poll. Principieele critiek van de groote lijn leverde eigen
lijk alleen de heer Schouten, terwijl de heer v. Poll een poging deed, de regeering in een
bepaalde richting te sturen.
Aan de orde waren zoo>veI de reeds gepubliceerde rcgeeringsverklaring inzake Ned.-
Indië als het verslag van de parlementaire commissie (de commissie-v. Poll).
Een nachtelijke zitting
Na aanvankelijke schermutselingen over
'de vraag, of het niet beter ware geweest,
als de regeering eerst met een memorie had
geantwoord op het verslag van de com
missie hetgeen alweer uitstel zou heb
ben veroorzaakt opent de heer B a j e t-
to (R.K.) de rij van sprekers. IJij is het
eens met de regeering, dat zij den weg der
onderhandelingen volgt, doch dan moet
men een yvederpartij tegenover zich heb
ben, die de overeenkomst kan nakomen.
Kan de „regeering"-Sjahrir dat? Waarom
onderhandelt de regeering uitsluitend met
•Sjahrir?
Vele Nederlanders en ook Indische Ne
derlanders zijn van meening, dat dr. van
Mook niet op den goeden weg is. Het be
leid der Indische regeering heeft niet het
vertrouwen der Nederlanders in Indië.
De regeering dient er naar te streven, dat
aan het al te persoonlijke regime een einde
wordt gemaakt.
Spr. kan de regeering op haar weg niet
volgen.
Dat kon de tweede spreker, de A.R. heer
Schouten evenmin. In krachtige be
woordingen betoogde hij, dat hij zich niet
vereenigen kan met de constructie, volgens
welke de republiek, welke van Japansche
makelij is, erkend wordt. Zulk een erken
ning houdt in de ontbinding van het ko
ninkrijk.
De regeering had moeten vasthouden aan
het standpunt dat het onwaardig en on
vruchtbaar is te onderhandelen met den
president der zoogenaamde republiek.
Waar d'at wel geschiedt, is haar optreden
onwaardig en zelfs ongrondwettig.
De A.R. zijn bereid, mede te werken aan
een beleid, dat gericht is op bespoediging
van het verleenen van zelfstandigheid met
uiteindelijk doel volledige autonomie in in
wendige aangelegenheden binnen het ko
ninkrijk, doch de ingeslagen weg deugt
niet.
Zijn partijgenoot Meyerink, tevens lid
van de commissie-v. Poll, ondersteunde dit
betoog. De gedachte, dat het koninkrijk op
deze manier gehandhaafd kan worden, is
een afschuwelijk misverstand.
Gesteund werd de regeering door den
heer Goedhart (Partij v. d. Arbeid)
die het verslag van de commissie-v. Poll
niet objectief achtte, doch ook den liberaal
Korthals ging het beleid van dit kabi
net, dat vrijwel demissionair is, te ver.
In de avondzitting betoogde de heer P a-
l.a'r (Partij v. d. Arbeid) dat het rapport
van de commissie-van Poll bij al zijn een
zijdigheid dit goede had: dat het Neder-
Voldoening in het
Vaticaan
De uitslag van het in Frankrijk gehouden
volksreferendum heeft in Vaticaansche krin-
_gen een diepen indruk gemaakt en men
legt vooral den nadruk op den vooruitgang
van het Katholieke element.
Hpewel men zich, zooals gewoonlijk, met
zekere reser uitdrukt, ziet men toch in
de verwerp* van het ontwerp grondwet
de gehechtheid der Franschen aan hun tra
ditioneel^ "vrijheden. De kiezers hebben
door hur» houding getoond, afkeerig te zijn
van dwang' van welke partij dan ook en
wenschten daarbij vast te houden aan de
vrijheid van gezin, onderwijs en gods
dienst.'
De M.R.P. (Mouvement Republlcain
Populaire), heeft den-i-slag gewonnen, zoo
verklaarde zijn voorzitter, Maurice Schu
mann, omdat hij dien heeft kunnen houden
op het terrein van de idee en van de waar
heid. Terwijl anderen poogden om den
grondwettelijken tekst te doen vergeten of
er zich slechts van bedienden om*persoon-
lijke of partijhartstochten op te wekken,
hebben wij het Fransche volk als een mon
dig volk behandeld en wij hebben het
doen zien in welken strijd de republiek ge
wikkeld was. Het volk heeft ons evenmin
als in 1940 teleurgesteld, toen wij het de
vraag voorlegden in welken strijd het va
derland zich bevond. Aan ons de taak
aldus Schumann om ons het geschonken
vertrouwen waardig te toonen, door het
volk'vzoo spoedig mogelijk een grohdwet
te geven, welke er geen zal zijn gedecre
teerd door een mindérheid of door een
meerderheid, maar die van de republiek,
hetgeen wil zeggen van den staat iri dienst
van het volk.
lands wil duidelijk heeft gemaakt, dat het
liit is met het oude Indië.
Spr. wil de regeering op het hart druk
ken op Sumatra niets te ondernemen zonder
voorafgaand overleg met Sjahrir. Als de
Nederlandsche strijdkrachten in botsing
komen met de troepen van de republiek,
hangt het koninkrijk aan een zijden draadje.
De heer Tilanus (C.H.) noemt het
rapport van de commissie ontstellend. Van
een voorafgaande, blijkbaar gevestigde mee
ning uit, heeft de Brisbane-regeering aan
gestuurd op een bepaalde ontwikkeling van
de situatie. Het zou nooit zoover gekomen
zijn, als men in Brisbane meer rekening
had gehouden met degenen, die in Indië
waren achtergebleven. De heer v. Mook
wil nu een wapenstilstand, doch een wapen
stilstand sluit men slechts met een Souve-
reinen, staat. Hierin ligt dus de erkenning
van de republiek opgesloten.
De heer Tjarda van Starkenborgh heeft,
naar sprekers meening, een juister kijk ge
had dan de regeering-Schermerhorn.
Van Poll dient motie in.
Het loopt reeds tegen middernacht als de
heer v. Poll (R.K.), de voorzitter van de
parlementaire commissie, het woord krijgt.
Hij meent, uit de regeeringsverklaring te
moeten concludeeren, dat de regeerings-
politiek is vastgeloopen en dat alles gedaan
moet worden, om de locomotief weer op het
spoor te zetten. Daarop zal hij echter niet
ingaan, omdat het onvruchtbaar is.
Liever dan zich aan te gorden tot een
strijd tegen de regeering, heeft. spr. gezocht
naar een grondslag, welke gerustheid kan
verschaffen.
In deze Kamer zijn geen tegenstanders,
doch alleen voorstanders van toekenning
van autonomie van Indië. Openlijk dient te
blijken, dat in dit opzicht eenheid in Ne
derland bestaat.
Het moet niet onmogelijk worden geacht
aan een autonoom deel van Indië den naam
republiek te geven, met behoud van de een
heid met het Rijk.
Spr. dient de volgende motie in:
De Kamer,
Op grond van dc heden en vroeger ge
houden beraadslagingen van oordeel, dat
aan het Nederlandsch-Indische gebiedsdeel
als deelgenoot van het Koninkrijk een auto
nome bestuursvorm behoort te worden toe
gekend:
overwegende,
dat over den vorm en de mate van deze
autonomie, zoowel voor het gansche ge
biedsdeel als voor zijne onderdeelen, be
sprekingen gaande zijn;
dat bet noodzakelijk moet worden geacht
deze besprekingen ook met vertegenwoor
digers van de buitengewesten te voeren
en dat intusschen voor die gewesten al
dadelijk met kracht naar de vorming van
autonome organen behoort te worden ge
streefd;
dat het derhalve gewenscht is de reeds ge-
ruimen tijd in voorbereiding zijnde Rijks
conferentie zoo snel mogelijk bijeen te
roepen;
dat bij de vormbepaling der hierbedoelde
autonomie eenigerlei republikeinsche
Namens den Min. van Justitie wordt
medegedeeld, dat bet doodvonnis tegen
Ir. A. A. Mussert. wiens gratieverzoek
door H. M. de Koningin werd afge
wezen. heden in den vroegen ochtend
is voltrokken.
(Jnilever-functionarissen
staan terecht
Geen zware straften opgelegd
In een zitting, die den gchcelen dag in
beslag nam, behandelde de economische
politierechter te Rotterdam de zaak tegen
zes functionarissen van dc Unilever Ver
koop Centrale, die betrokken zijn geweest
bij het groote bonnenschandaal. De ten
lastelegging vermeldde o.a. het herhaalde
lijk en geregeld onbevoegd in voorraad
hebben en verhandelen van pakjes marga
rine en spijsvet.
Nadat enkele getuigen waren gehooid
nam de Officier van Justitie het woord.
Niet alleen onze binnenlandsehe belangen
zijn ernstig geschaad door de handelingen
van verdachten, doch ook, wat misschien
nog erger is, onze goodwill in het buiten
land, aldus mr. IJzerdoorn. Voorts zeide
hij de feiten wanneer zij uitsluitend gedu
rende de bezetting waren gepleegd, niet
zoo sterk tc willen aanrekenen. Dat de ver.
dachten echter na de bevrijding met hun
misdadige practijken ten opzichte van het
Nederlandsche volk zijn doorgegaan is
hoogst ernstig Voor verdachte A. van der
P. eischte hij een gevangenistsraf voor den
duur van 1 jaar en vier maanden met af
trek van den tijd in voorarrest doorge
bracht.
A. LW. F. W. D., J. A. C. K. K. hoor
den 9 maanden tegen zich cischgn en H. F.
ten H. en H. A. H resp. 4 en 6 maanden.
Waar is de Republiek?
handelingen is steeds de vraag gesteld,
wie nu eigenlijk door de Indonesische on
derhandelaars werden vertegen woord igd.
Wie is die „Rpubliek Indonesia"? Wie heb
ben er zich voor uitgesproken en hoever
reikt het grondgebied, waarover zij de fei
telijk rcgccringsmacht uitoefent, indien zij
die uitoefent?
Door de verklaring van minister Loge-
tmann en het rapport der commissie van
Poll weet men daaromtrent iets meer.
Op Java heeft het gewest-Bantam zich
tot een soort zelfstandige £>taat gevormd;
het 'behoort niet tot de Republiek. Dit wat
West-Java betreft. Hier is de invloed van
de Republiek van den Jappenl*iecht Soc-
karno geheel uitgeschakeld. In andere
deelcn van Java is die invloed gering. In
Centraal en Oost-Java treedt geen Euro
peaan binnen
Het grondgebied van de Republiek be
slaat dus allerminst Java.
Nu wat de bevolking betreft.
De Chineezen, sterk in aantal en kwali
tatief niet de gcringsten onder de broeders
moeten de Republiek niet.
De eigeqlijke inheemsche bevolking leeft
onder een zware terreur en kan zich niet
vrij uitspreken. Maaf, concludeert de ccrm-
imis.sie-van Poll: Waar geen terreur wordt
geduld, blijikt duidelijk, dat de nationalis
ten,die een andere oplossing wenschen dan
de voorstanders der Republiek, veel talrij
ker zijn, dan voorheen kon blijken."
Welke conclusie moet hieruit worden ge
trokken? Indien men tot een accoord komt
op basis van een „Javaansóhe Republiek",
dan zal dit voor een aanzienlijk gedeelte
een papieren accoord blijken tc zijn. Dan
zal blijken, wat kenners van Indië steeds
hebben voorspeld: zonder een sterk Neder
landsch gezag wordt Indië aan den chaos
prijsgegeven. Die ohaos kan alleen Neder
land voorkomen.
Na het accoord zal moeten worden be
gonnen, met. datgene-waarmede men op 16
Augustus 1945 een aanvang had moeten
maken (verwijt op de eerste plaats tot En
geland gericht): de zuivering van Java van
Japanners en van d egevolgen der Japan
sche ophitsing
Gevolg - massa-outslag
Daar intusschen het aah dc stakende ar
beiders te Amsterdam gestelde ultimatum,
dat inhield ontslag bij niet-hervatten van
het werk op Maandag 6 Mei door de sta-
kenden in den wind is geslagen, hebben de
samenwerkende havenbedrijven te Amster
dam aan 700 havenarbeiders ontslag aan
gezegd, waarmee dus een nieuw stadium in
de moeilijkheden in de Amsterdamsche
haven is ingeluid.
Naar aanleiding van de gisteren door de
vorm voor het inwendig bestel van het
autonome gebiedsdeel of van een zijner
onderdeelen, mits gezuiverd van Japan
sche invloeden, niet bij voorbaat uitge
sloten behoeft te worden geacht;
dat evenwel bij de voortzetting der be
sprekingen allereerst overeenstemming
dient te worden verkregen over een sche
ma tot snelle en stelselmatige invrijheid
stelling van de thans nog in intemee-
ringskampen vastgehouden Nederland
sche onderdanen, en dat deze invrijheid
stelling voltooid moet zijn vóór dat nieu
we besprekingen over andere punten
kunnen worden gevoerd;
Besluit:
De regeering met allen aandrang tc ver
zoeken de in gang zijnde besprekingen voort
te zetten, overeenkomstig dc in bovenstaan
de overwegingen vervatte richtlijnen.
En gaat over tot de orde van den dag.
Spr. zegt, overwogen te hebben ook een
alinea in'de motie op te nemen, waarin ver
langd wordt, dat de Japansche troepen zou
den worden weggevoerd. Aangezien dit zeer
lang kan duren, heeft hij ervan afgezien,
omdat het zoo kunnen gelijken op uitstel.
De heer Joekes (Partij v. d. Arbeid)
merkt naar aanleiding van deze motie op,
dat het ongebruikelijk is een dergelijke
methode te volgen. Om in de motie vast te
leggen, dat de invrijheidstellen van in in-
terneeringskampgn vastgehouden Neder
landsche onderdanen Voltooid moet zijn,
vóór dat nieuwe besprekingen over andere
punten kunnen worden gevoerd, acht spr.
niet juist.
De minister van overzeesche gebiedsdee-
len, de heer Logemann, die den gehee-
len middag en avond de woorden van cri
tiek over zich heen had moeten laten gaan,
kwam zoo laat aan de beurt van antwoor
den, dat hij verzocht zijn rede te mogen
afbreken.
Te half twee sluit de voorzitter de zit
ting.
E V.C. te Rotterdam gehouden stemming
over het conflict in de Rotterdamsche ha
ven, waarbij met 2119 van de 2507 stem
men besloten is tot voortzetting van de
staking der havenarbeiders, merkt de Voor
zitter van de Scheepvaartvereeniging
„Zuid", de heer van Wageningen, op, dat
uit deze cijfers blijkt, dat het grootste gé-
deelte der havenarbeiders niet aan de
stemming heeft deelgenomen. Het totaal
aantal havenarbeiders, losse en vaste te-
samen bedraagt n.I. bijna 5.500.
Maar de minderheid regeert en zorgt er
voor, dat het groote werk der wederop
bouw van Nederland nóg moeilijker ge
maakt wordt en nóg stroeve#' gaat dan
reeds het geval is.
Intusschen weten we nu precies waar we
aan toe zouden zijn als een communistische
minderheid nóg meer vat op Nederland zou
krijgen.
Wat wil de Katholieke Volkspartij? Al
dengenen, die daarvoor in de gelegenheid
zijn, raden wij aan, Maandag 13 Mei a.s.
het antwoord op deze vraag te hooren van
prof. Romme in de groote Stadsgehoorzaal
to Leiden.
Jeugdige Londensche meisjes bewonderen de in bloei staan
de tulpen, in Regents Park, een gift van de Nederlandsche be
volking aan de Engelschen als teeken van dank voor haar
bevrijding van het juk der Duitsche overheereching.
Het hoofdnummer van de „Varsity" op het Amsterdam-Rijn
kanaal was de wedstrijd „Oude Vier", welke door Triton werd
gewonnen. Een overzicht tijdens de eindspurt.
ANefo-Herschel P.
Begrafenis Mgr. Frencken
Zelden heeft Breda zoo'n grontcn be
grafenisstoet gezienals toen Mgr. F
Frencken, directeur van den E. K. en van
de Katholieke Actie in het bisdom Breda,
ten grave werd gedragen.
Verschillende honderden afgevaardigden
van standsorganisaties uit verschillende
bisdommen vormden de stoet. Leden van
deze organisaties hadden bovendien een
eerewacht langs de straten betrokken van
het E.K. Huis tot aan de kathedraal. Een
afstand van ca. 300 meter. In de kathedraal,
die tot in de uiterste hoeken was gevuld,
heeft de Vicarisgeneraal van het bisdom
Breda Mgr. Dr. W. Koenraadt de H. Mis van
Requiem opgedragen, daarbij geassisteerd
door directeur Jos van Camper en Rector
E. Cammaert. Aan 8 zijaltaren werden IL
Missen gelezen door familieleden cn mede
werkers van den overledene. Dc Gregori-
aanschc gezangen werden in samenzang
uitgevoerd door alle Katechisten en een
koor van priesters. De plechtigheid werd
o.m. bijgewoond door Mgr. P. Hoprr\an«.
Bisschop van Breda, zijn Coadjutor Mgr.
Jos. Baeten, Min. Beel, het Tweede Kamer
lid Dr. Chr. Mol4 en verschillende burge
meesters.
Na de plechtigheid trok de begrafenis
stoet naar Oosterhout, waar het stoffelijk
overschot van Mgr. Frenckgn in het fami
liegraf werd bijgezet.
Bisschopswijding
Mgr. Kuypers
Z.H. Exc. Mgr. St. J. M. Kuypers
C.SS.R., de nieuwbenoemde Apostolisch
Vicaris van Suriname zal op Tweeden
Pinksterdag 10 Juni in dc Kathedraal
St. Jan te Den Bpsoh door Mgr. W. P.
A. M. Mutsaerts, bisschop van den
Bosch, tot bisschop worden gewijd.
WEERSVERWACHTING
tot Woensdagavond.
Wind lusschen noordoost en noordwest,
aanvankelijk afnemend, daarna weer toe
nemend. Ook de bewolking neemt toe met
later plaatselijk eenige buien. Lagere tem
pera turen.