PEYHEBBURG
'Red* Buitenland: Mr. H. Geise. Leiden; Red. Stad
en Sport i M. Zonderop. Leiden; Red. Omgeving:
L. Roozen. Leiden: Red. Letteren en KunstFr.
Schneiders. Leidenverantwoordelgk voor de
advertentiEnC. de Hdden. Leiden.
VERDUISTEREN.
Verduisteringstijden van 1016
October van 18.00 tot 6.45 uur.
MAANSTANDEN.
Woensd. 13.10: 7.25 onder, 19.21 op
(Vol)
Dond. 14.10: 8.44 onder, 19.46 op
Vrijd. 15.10: 10.01 onder, 20.14 op
Zat. 16.10: 11.14 onder, 20.45 op.
Zond. 17.10: 12.24 onder, 21.19 op.
Maand. 18.10: 13.26 onder, 22 op.
MOND- EN .KLAUWZEER.
Sedert het begin van de maand
Juli van dit jaar is het aantal ge
vallen van mond- en klauwzeer
in Nederland in niet onbelangrij
ke mate toegenomen. In het bij
zonder in de provincies Fries
land Noord- en Zuid-Holland en
Utrecht kwam een groot aantal
gevallen voor, ook in Groningen
en Drente breidde de ziekte zich
in vrij ernstige mate uit. In de
provincies Zeeland en Limiburg
komt de ziekte tot op heden
sledhts sporadisch voor. Niet te
verwonderen dat bij niet-des-
kundïgen de vraag rijst of voor
dit optreden en deze uitbreiding
een of meer bepaalde oorzaken
zijn aan te wijzen en wat wel
ter bestrijding van de ziekte ge
daan wordt.
Gelukkig is het lijden ditmaal
niet van kwaadaardigen aard en
het aantal sterfgevallen zoowel
direct tengevolge van de ziekte
als door het optreden van secun-
daire aandoeningen gering, zoo
dat geen vrees behoeft te wor
den gekoesterd, dat door het
lieerschen van het mond- en
klauwzeer de voorziening van
zuivel en zuivelproducten ernstig
in gevaar zal worden gebracht.
Het behoeft wel geen nader
betoog, dat de veeartsenij kundi
ge dienst zich van den beginne
af aan en bij voortduring met
volle toewijding aan zijn taak
heeft gegeven en zijn uiterste
krachten heeft ingespannen om
uitbreiding tegen te gaan. De
buitengewone tijdsomstandighe
den zijn echter oorzaak, dat de
veeartsenijkundige dienst zijn
volle kracht niet heeft kunnen
ontplooien. Gewezen zij slechts
op de groote verkeersmoeilijkhe
den, gebrek aan personeel enz.
Hiermede wil echter geenszins
worden betoogd, dat, indien deze
ongustige factoren hun invloed
niet hadden doen gelden, een af
doende bestrijding mogelijk zou
zijn geweest. Het is in alle lan
den gebleken, dat een afdoende
bestrijding van het mond- en
klauwzeer uitsluitend met poli
tioneele maatregelen niet moge
lijk is.
Daarom is naar andere bestrij
dingsmiddelen omgezien. Hier
bij is, in analogie met de bestrij
ding van andere besmettelijke
ziekten, in de eerste plaats ge
dacht aan voorbehoedende en
ting. Geconstateerd mag wor
den, dat zich hierbij hoopvolle
perspectieven hebben geopend.
Deze enting is op zeer kleine
schaal, bij wijze van proef in
bevalUe Keizer, dal de kernnis slechts
één dag mocht duren Maar dien eenen
kermisdag deed jong en oud zich dub
bel te goed aan gebraad en oliekoeken,
aan brandewijn, en natuurlijk aan de
beuningkoekjes. die wij thans Kriek-
Kracks noemen I Vraag Uw winkelier,
of hij toevallig een versche' zending
(Ontvangen heeft Wij doen ons best.
Ca latrlak, dia rooveel koning door kant taak doat
FERMENTEEREN VAN TABAK
LANGS ELECTRISCHEN
WEG.
Voor tabak 'van eigen bodem
bestaat tegenwoordig veel be
langstelling. Tal van rookers, die
daartoe in de gelegenheid zijn,
trachten door eigen teelt hun ge
wone rantsoen rookartikelen wat
aan te vullen. Het gebruik van
zelf geteelde tabak, zonder dat
deze het vereischte broeiproces
heeft ondergaan, is echter een
gering genot, dat niet haalt bij
iet gebruik van volgens de rege
len van de kunst behandelde ta
bak. Van overheidswege is daar
om medewerking verleend tot in
het leven roepen van een rege
ling, waarbij het telers van ta
bak voor eigen gebruik mogelijk
is gemaakt hun product de noo-
dige bewerkingen te doen on
dergaan. Ook probeert men zich
wel met zijn kleine hoeveelheden
tabak te redden door een daartoe
geëigend fermenteerings-procédé
of door sausen toe te passen.
Een nieuwe mogelijkheid op
dit gebied is ontstaan als resul
taat van geslaagde proeven van
de N.V. Kema te Arnhem met
medewerking van de stichting
Nederlandsch Instituut voor elec-
trowarmte en electrochemie. De
ze hebben n.l. geleid tot de con
structie van een toestel, waar
mee partijtjes van 10 a 15 kg.
tabak tegelijk gefermenteerd
kunnen worden. In een dubbel
wandige houten kist wordt de
tabak door toepassing van warm
te, vochtigheid en druk rook-
baar gemaakt. In de binnenkist
bevindt zich een electrisch ver
warmingselement, terwijl voorts
voorts de noodig waterdamp kan
worden binnengevoerd ten ein
de den gewenschten vochtig
heidstoestand te verkrijgen, wel
ke ook nog op andere wijze op
peil gehouden wordt. De tabak
moet V/i a 2 weken in de kist
blijven broeien en daarna wor
den „omgestapeld". Dit omstape-
pelen moet ten minste driemaal
achtereen gebeuren. Het fermen
teeren neemt derhalve ongeveer
6 weken a 2 maanden in beslag.
Daar het strom verbruik van het
fermenteertoestel tamelijk hoog
is, verdient het aanbeveling,
wanneer amateur-tabakkers er
gebruik van willen maken, dat
eenigen van hen zich aaneenslui
ten en ieder op zijn beurt het
toestel op zijn net aansluit, te
meer, daar de capaciteit van het
toestel voor amateurtelers toch
te groot zal zijn.
Het toestel, dat niet door de
Kema in den handel wordt ge
bracht, kan door handige knut
selaars zeer goed zelf vervaar
digd worden.Wel zal men daar
toe de beschikking moeten heb
ben over een electrisch verwar-
minsapparaat, waarvoor men
zich in verbinding zal moeten
stellen met óp dit gebied goed
bekend staande fabrieken.
De resultaten van het fermen
tatieproces in de ontworpen kist
waren bevredigend. Zelfs een
partijtje slechte tabak, z.g. die-
venblad, laverde bevredigende
resultaten op. Fermenteeren van
goede en deskundig behandelde
tabak in deze kist mag dan ook
zeer wel mogelijk worden geacht.
Een uitvoerige beschrijving van
het toestel troffen wij aan in het
blad „Vraag en Aanbod" van 16
September j.l.
Nederland reeds met succes toe
gepast. Binnenkort zal een insti
tuut worden geopend, waar be
doelde entstof op groote schaal
zal kunnen worden bereid. Na
dere bijzonderheden over een en
ander zullen over enkele dagen
mogen worden verwacht.
Jos. Holthaus overleden.
Gisteren is te Botterdam op 64-
jarigen leeftijd plotseling overle
den de heer Jos Holthaus, be
kend concert- en operazanger en
directeur van het Toonkunstcon-
servatorium en de muziekscholen
te Rotterdam.
Avondspreekuur van tandart
sen. De commissaris, belast
met het toezicht op de zieken
fondsen acht het gewenscht, dat
verplicht-verzekerden, die over
dag om gegronde redenen, met
name wegens hun werkzaamhe
den, regelmatig buiten hun
woonplaats verblijven, zoo noo
dig des avonds- tandheelkundige
hulp kunnen ontvangen. Er
client dus op één of meer avon
den per week een tandarts (of
tandheelkundige) beschikbaar te
zijn, die hulp verleent, tenzij de
behandeling eenig uitstel kan lij
den en binnen enkeie dagen op
een gewoon spreekuur mogelijk
moet worden geacht Bij voor
beeld op een vrijen Zaterdagmid
dag. Het is, naar het oordeel van
den commissaris, niet noodazke-
Jijk. dat de verzekerden des
avonds bij hun eigen tandarts te
recht kunnen. Men kan een rou-
'eormgssysteem invoeren, zoodat
alle in een bepaalde plaats wo
nende tandartsen met fondsprac-
tijk beurtelings beschikbaar zijn
vbor alle verzekerden. De tand
heelkundige hulp, die aan bover.-
beucelde verzekerden wordt ver
strekt buiten de gewone spreek
uren, mag voor hen geen extra-
kosven veroorzaken. Om de tand
artsen met noodloos te belasten
verdient het krachtige aanbeve
ling. dat de werkgevers hun
werknemers zooveel mogelijk in
de gelegenheid stellen tijdens
hun werktijd naar een tandarfs
te gaan. In verband met zijn in
het bovenstaande weergegeven
inzichten, heeft de commissaris
aan de algetneene ziekenfond
sen gevraagd hem in te lichten
over de bestaande gelegenheid
tot het ontvangen van tandheel
kundige hulp in de avonduren
een mede te deelen, of daarbij bij
betalingen worden verlangd.
LITURGIE
WOENSDAG 13 Oct. Mis v. d.
H. Eduardus, Belijder: Os Josti.
Gloria. 2e gebed A Cunetis (om
de voorbede van alle Heiligen);
3e naar keuze v. d. priéster; 4e
voor den vrede. Geen Credo. Ge
wone Prefatie. Kleur: Wit.
RECHTSZAKEN
ECONOMISCHE RECHTER.
Bonnengeknoei. Twee zoons
en de moeder stonden gezamen
lijk voor den rechter, ze hadden
in de boijnen geknoeid. Niet dat
ze het zelf gedaan zouden heb
ben, tenminste volgens de ver
klaring van verdachten, doch de
Officier hield er een andere mee
ning op na blijkens de straffen,
die hij eischte. C. S. T. Rietber
gen te Wassenaar had tien
valsche bonnen in voorraad, die
hij in Den Haag op de bonnen-
markt zou hebben gekocht. Maar
de Officier veronderstelde dat
verdachte ze zelf wel had ver-
valscht, waarom hij twee maan
den gevangenisstraf eischte.
Daarna volgde de broer, J. H.
Rietbergen, die vijf bonnen had
gekocht van zijn moeder, welk
vijftal eveneens valsch was. Hij
had voor eigen gebruik op de
Kaag de suiker, die hij zc i halen
op de valsche bonnen, besteld.
Maar de winkelier had het be
drog ontdekt, zoodat er geen sui
ker volgde. Ook tegen deze ver
dachte luidde de eisch twee
maanden gevangenisstraf. Toen
volgde de moeder die volgens
haar verklaring in den trein zes
bonnen had gekocht, die dan la
ter valsch bleken te zijn. Maar
ook dit geval vertrouwde de Of
ficier niet, en hij vorderde een
maand gevangenisstraf. De ver
dediger, jhr. mr. van Asch van
Wijck pleitte clementie en be
streed dat verdachten de bonnen
zouden vervalscht hebben. De
rechter veroordeelde den eersten
en de laatste verdachte elk tot
f 80 boete subs. 40 dagen hech
tenis, den tweeden tot 40 boe
te subs. 20 dagen hechtenis.
De huisvrouw M. Dijkema
te Sassenheim vervalschte
den suikerbon en de man haalde
er den suiker op. En dus waren
zij beiden strafbaar en kregen
als gelijke maat conform den
eisch elk veertien dagen gevan
genisstraf.
Mej. L. Rombout te Lei
den had een valsche suikerbon
maar volgens haar zeggen had ze
een goede boterbon er voor gege
ven. En dus wist ze niet, dat
haar suikerbon valsch was. De
Officier meende reden te hebben
tot wantrouwen en vorderde
twee maanden gevangenisstraf;
de rechter legde een maand ge
vangenisstraf op.
Toen de man weg was. Toen
de echtgenoot van J. Sleyser te
Leiden in Frankrijk was gaan
werken, had naar beh'ooren de
stamkaart ingeleverd moeten
worden, hetgeen niet geschiedde.
Ze had er distributiebescheiden
op gehaald gedurende drie maan
den. De Officier vorderde f 40
boete subs. 20 dagen hechtenis;
het vonnis werd f 30 boete subs.
15 dagen hechtenis.
Gemengde Berichten
Jongen onder den tram. Op
het tramstation van de N.Z.H.T.
M. te Volendam is een ongeluk
gebeurd, waarbij de negenjarige
Kees Veerman het leven liet.
De jongen, die op het laatste
moment bemerkte geen geld voor
de reis bij zich te hebben, sprong
uit de reeds rijdende tram en
kwam onder den bijwagen te
recht. Kort na de overbrenging
naar zijn woning overleed de
ongelukkige aan de opgeloopen
verwondingen.
Man onder den trein. Gis
teravond is de 55-jarige A. J. v.
11. uit Rotterdam op het station
H. S. te 's Gravenhage onder
een uit de richting Rotterdam
binnenkomenden trein geraakt.
II liep nl. met den trein mede
om een portier te openen. Hij
geraakte onder een wagen, waar
bij hem het linkerbeen en en
kele vingers werden afgereden.
Het slachtoffer is in het zieken
huis aan den Zuidwal eenige
uren later overleden.
Lijk van visscher gevonden.
Het lijk van een der- beide Hui-
zer visschers. die sedert veer
tien "dagen vermist werden, is
gevonden nabij Durgerdam en
naar Huizerhagen vervoerd. Het
is herkend als dat van den 28-ja-
rigen J. Hogenbirk.
Manufacturier hield goederen
achter. De manufacturier W.
Gils te Beilen had een groote
partij textielgoederen. waaron
der veel van vooroorlogsche kwa
liteit, in zijn woning opgeslagen,
waardoor hij in zijn winkel ge
makkelijk „neen" kon verkoopen.
De economische dienst van de
marechaussee heeft de goederen
naar den winkel laten overbren
gen, waar zij onder toezicht zijn
verkocht. Gilze schijnt min of
meer gedwongen te zijn gewor
den door een Amsterdamsche
grossierderij om, behalve den
factuurprijs, ook een bedrag van
drie of vierduizend gulden „on
der tafel te betalen". Ook bij
dezen groothandel is een onder
zoek ingesteld en Zaterdag heeft
de bedrijfsleider erkend, deze
practijken te hebben toegepast.
SPORT
VOETBAL. ForeholteMorsch-
kwartier 32. De eerste com
petitiewedstrijd is een benauwde
zege der Voorhouters geworden.
Maar naar omstandigheden kan
dit debuut zeer goed genoemd
worden, want de Leidenaars wa
ren vooral in 't begin veel ster
ker. Ze namen tweemaal achter
een de leiding. Toen in de twee
de helft Foreholte er veel beter
in kwam maakte de thuisclub
spoedig gelijk (22) en even la
ter 32. Het ploegverband vlot
te meer en meer van dit nieuw
saamgestelde elftal. Kort voor
het einde werd nogmaals gedoel
punt, doch wegens buitenspel
werd dit terecht geannuleerd.
Alph. Boys Jun. Foreholte
Jun. 13.
STADSNIEUWS tijk.
dhuis
BESLUITEN VAN DEN Lnsc]
BURGEMEESTER. yoon
II. teOgi
Inschakeling bij de brandwe^f/n
- Ten einde de leden van rteii
personeel der gemeente sprooi
ciaal wordt hier gedacht i ver
ambtenaren-werklieden van i|aT1
Dienst van Gemeentewerken
je, c
OMGEVING
OEGSTGEEST. Te 's-Gra-
venhage slaagde voor het exa
men steno-reporter Groote de
heer H. Lina te Leiden met 250
lettergrepen per minuut.
VERRADERS
judas Iscarloth: .Ik ben de grootste
verrader, die er bestaat'.
Victor Emanuel: .En wat denkt U
van mij, collega?"
Zuk/Orbls/Holland/Pax m
zoo noodig te kunnen insehafcg
len bij de Brandweer, diendeLji
het Ambtenarenreglement lin c
den ambtenaar-werkman de vfjeu
plichting te worden opgelegd fcroe
beid te verrichten bij de bra$lor
weer, indien hij daartoe door i
burgemeester wc rjjJ aangewezl
Arbeid, buiten de gewone dienf'
uren bij de brandweer verrid
is als overwerk te beschouw®
Het is verder billijk de premten
regeling, die voor de ambtenai >t
van de brandweer geldt, ook h:
van toepassing te doen verkip112
ren.
Verbetering Raamstraat. J-j
Met de eigenaren van de gedei
ten van de Raamstraat, wel ice]
niet aan de gemeente in eige
dom toebehooren, is overee
stemming verkregen omtre
overdracht van die straatged«n
ten in eigendom en onderhol xri
aan de gemeente, terwijl met if00
eigenaren van de aan de stra
gelegen woningen overeenstei hoi
ming is bereikt omtrent betalt
van een bijdrage in de kosti,**
van verbetering van de stras
Een en ander is overeengekomi J721
op den gebruikelijken voet, f®
w. z., dat de straatgedeelten ko Sr'
teloos aan de gemeente in eige
dom en onderhoud worden a J
gestaan en dat de eigenaren vi 'er
de aan de straat gelegen perce
len de helft van de kosten vs j
verbetering van het straatgedee
te voor hun perceel ter hall -r,
straatbreedte voor hun rekenii
nemen. De kosten van verbet
ring van de geheele straat wei an
den op het tijdstip, waarop bim(
sloten werd de onderhandelingen
met belanghebbenden te opene: m;
geraamd op 1450; de van bien
doelde eigenaren te ontvange f
bijdragen beloopen in totas
627. De Raamstraat heeft ee
oude slechte klinkerbestratin Se
trottoirs zijn niet aanwezig en h7
straatkolken vertoonen gebri 1
ken. Het verbeteringsplan va
deze straat omvat het aan weeril0'
zijden aanbrengen van trottoii
ter breedte van 1.95 M., behalv 1
ter plaatse van de smalle uil
monding op den Haarlemmerwe 111
het bestraten van den rijweg m< [e]
Waalstraatklinkers en het plaat
sen van trottoirkolken.
ai
WETHOUDER M. G. VERWEI k.
BENOEMD TOT EVACUATIE t
COMMISSARIS. j.
Het is in deze tijden noodza g
kelijk, dat de overheid zich o; j
tal van gebeurtenissen voorbe- ir
reidt, teneinde de burgerbevol j,
king te kunnen beschermen ei,;
met raad en daad te kunnen bij
staan onder omstandigheden r
waarin deze maar al te zeer oi
hulp en steun zal zijn aangewe j
zen. Zoo moet o.a. rekening wor I
den gehouden met de mogelijk
heid, dat het wel eens noodig:t
zou kunnen zijn, dat aan één ol
meerdere gemeenten bevel
wordt gegeven tot evacuatie dei
burgerbevolking. Het behoeft
geen nader betoog, dat dit een
zeer ingrijpende aangelegenheid
is. Het moet daarom in hooge
mate gewenscht worden geacht
dat tijdig de noodige voorberei
dingen worden getroffen, zelfs
al zou later blijken, dat het werk
overbodig is geweest.
Op grond van bovenstaande
overwegingen heeft het Bureau
Afvoer Burgerbevolking den
burgemeester verzocht een ge
meentelijken evacuatiecommis
saris aan te stell en, die zich
met de organisatie en voorberei
ding van een mogelijke nood-
evacuatie zal belasten en zich
voorts met alle vraagstukken,
daarmede verband houdende,
zal bezighouden. De Burgemees
ter van Leiden heeft als zooda
nig aangewezen den heer M. G.
Verweij, wethouder.der gemeen
te, die bereids met zijn taak is
aangevangen en reeds van velen
toezegging tot medewerking
mocht ontvangen.
Verzoeken om inlichtingen in
zake een mogelijke evacuatie ge
lieve men tot hem te richten.
Het adres is: M. G. Verweij,
