MOMENTJE
)AG 27 AUGUSTUS 1943
34STE JAARGANG N°- 10643
W: Papengracht 32 - Giro 103003
I in: Redactie 20015. Admin. 20935
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
t[/e gemeenschap
^schreven gisteren, dat de
Jjen leer der Katholieke
jover de gemeenschap in
jinnatuurlijken zin,
jfegrepen en consequent be-
jin haar grootsche concep-
X natuurlijke opvattingen
{gemeenschap overspant,
i natuurlijke beleving van
jolksverbondene" als nood-
fee voorwaarde eischt en
pjaet vruchtbare kracht be-
l'r de gemeenschap in n a-
5ij ken zin leze en bestu
it men de pauselijke ency-
utQuadragesimo Anno". Een
fhrincipieele en radicale be-
i>hg van individualisme, van
jlisme,plutocratic en andere
armde geesteskinderen van
3jdividualisme, zal men te-
2»fs in eenig ander geschrift
Op deze encycliek is een
"tend commentaar geschre-
joor pater mr. dr. Angeli-
dcapucijn (1940). Enkele
ihtige verklaringen in be
verhandeling willen wij
^Jteeren:
i lidmaatschap van de ge-
chap brengt voor den
s11 de verplichting mee, om,
gef, niets te doen, wat met
I [emeen welzijn in strijd is;
h i positief tot dat welzijn
f meenschap mee te werken
i wat hij heeft en al wat hij
iet al zijn vermogens en
Ren, en ook met zijn bezit-
overheid heeft te waken,
■mand zich van zijn eigen-
(pedient op een wijze, die
een bloeiend gemeen-
.deven noodlottig is. Zij
4 het recht om zoo noodig
jchen, dat particulier bezit
:tief wordt gemaakt tot al-
Ijpmeenschappelijk welzijn".
n'(t moet voor goed gedaan
Eet de opvatting, dat men
jijn eigendom naar wille-
- kan omspringen, zonder
•je bekommeren om de ge
el van zoo'n handelwijze
isde gemeenschap".
Kneer het voor de ge-
schap van overwegend be-
p, dat bepaalde goederen of
attingen niet in handen ko-
/(jvan particulieren, kan de
m deze aan de privaateigen-
Bpnttrekken en aan zich hou-
-j»eds meer dringt alom het
'door, dat een grondige her-
'ng der maatschappij nood-
jk is, om tot welvaart voor
te geraken".
afddoel moet daarbij we-
le maatschappelijke zeden
'istelijken geest te hervor-
en, binnen het kader der
ifen mogelijkheden, een
re maatschappelijke struc-
;m het leven te roepen, die
ïjelmatiger is dan de bestaan-
r t betere waarborgen biedt
de mogelijkheid van een
^lelijke levenspractijk".
hier geciteerde uitspraken
j gebaseerd op de leer van
Swragesimo Anno". Deze
►Blijke encycliek is, evenals
sre encyclieken, te weinig ge-
n en als leiddraad aanvaard
S3 het maatschappelijk wer-
voor den opbouw eener
"{schappelijke orde.
h pauselijke encyclieken zijn
•alléén voor de katholieken!
,C aanleiding van de uitgave
[pauselijke encyclieken in" de
'[„Ecclesia Docens" (uitgave
vjN.V, Gooi en Sticht) consta-
«6e b.v. het Protestantsch or-
„De Bazuin": „Bij het aan-
tig lezen van deze pauselijke
brieven is men telkens meer
aasd over de actualiteit en
om van treffende gedachten
in vervat"; en het Protes-
ch dagblad „De Nederlan-
„Men zal goed doen van
geschriften kennis te ne-
„Deze encyclieken foevat-
mzichten, waar elk christen
hut mee kan doen".
„De onvervangbaarheid
van de vrijheid"
DR. GOEBBELS SCHRIJFT IN
„DAS REICH".
In een artikel in „Das Reich"
schrijft dr. Goebbels onder het
opschrift: „De onvervangbaar
heid van de vrijheid" o.a.:
Het gaat in den oorlog ten laat
ste steeds om de vrijheid. Het
behouden en verzekeren van de
vrijheid voor een volk moet
steeds het hoogste doel zijn van
politiek en oorlogvoering, want
de vrijheid is de wortel van het
nationale leven. Al het andere,
dat een volk in den oorlog ver
liest, kan vervangen worden, de
vrijheid alleen is onvervang
baar. Wanneer deze verloren
gaat verdwijnt ook definitief de
mogelijkheid tot voortzetting
van de nationele geschiedenis
van een volk. Ook in dezen oor
log strijden wij derhalve in de
eerste en in de laatste plaats
om onze vrijheid, die aangeval
len is en bedreigd wordt en dus
verdedigd moet worden.
Al naar het temperament van
den beoordeelaar wordt het be
grip vrijheid verschillend be
oordeeld. De orgie der inwendi
ge vrijheid van November 1918
en daarna hebben de Duitschers
met een buitenlandsch politieke
slavernij zonder weerga 'zeer
duur.betaald. Het moet dus wel
zóó zijn, dat de vrijheid van een
volk naar buiten steeds met een
zekeren dwang naar binnen ge
kocht wordt. Dat geldt vooral
in den oorlog. Het Duitsche volk
kan slechts door harde tucht,
discipline, gehoorzaamheid en
trouw omhoog komen. De oor
log is één groote dwang, die
meer of minder eiken afzonder
lijken staatsburger treft. Hij
staat echter boven alles. Wordt
de oorlog gewonnen, dan is al
les gewonnen, zou hij verloren
worden, dan zou ook alles ver
loren zijn.
Wij staan in dezen oorlog te
genover een vijandelijke coalitie
die haar vernietigingsplannen
tegen het Duitsche volk niet
verbergt. Haar strijd tegen ons
heeft, zooals toegegeven, niets
van doen met de afwijzing van
onze politieke zienswijze of ons
staalkundig regiem. Zij heeft
uitsluitend onze vrijheid ten
doel en dus het wezen van ons
nationale leven. Het behoeft niet
gezegd, dat er met dergelijke
plannen geen overeenkomst mo
gelijk is. Wii hebben nog nooit
in onze geschiedenis tegenover
een zoo doodelijk gevaar ge
staan als thans. Doch ook nooit
was het besef van dit gevaar bij
het Duitsche volk zoo levendig
als in dezen oorlog. Iedere Duit-
scher weet, dat wij aan dezen
oorlog slechts door een over
winning een einde mogen ma
ken. De minister wees er op
nieuw op, dat de voorwaarden
voor de overwinning vrijwel
uitsluitend van Duitsche zijde
aanwezig zijn. De vijand weet
Kil
Nedertandsche Vrijwilligers bij de
Duitsche oorlogsmarine. .Sport, de
fn'ooiste dienst" De sportmiddag be
gint meestal met een terreinloop, die
de leden los maakt Een lichamelijk
genot, dat niémand zich laat ontgaan,
vooral wanneer dit geschiedt bij fraai
zomerweer
BUdberlchter Andre j/Stapf/Pan m
heel goed. dat hij door militai
re acties den Duitschers de groo-
tere kansen op een overwinning
niet kan ontnemen. Daarom
richt hij ook zijn aanval op het
Duitsche oorlogsmoreel, waar
van hij hoopt, dat dit hem te
hulp zal komen.
Daarover heeft echter niet de
vijand te beslissen, doch het
Duitsche volk. Het Duitsche volk
ziet de problemen thans nuch
ter en zonder hun politieke
dwang uit het oog te verliezen.
Of wij lossen deze problemen
op, of de vijand doet het op on
ze kosten.
Wij staan in dezen oorlog voor
een nieuw begin van onze groo
te nationale politieke ontwikke
ling. Gelukt het de tegenpartij
niet ons te verdrijven uit den
kring der wereldmachten, dan
zijn wij er definitief boven op.
Gelukt het ons niet het klaar te
spelen, dan zou alles tever-
geefsdh zijn geweest. Wij heb
ben bij dé vervulling van onze
taak inderdaad te beslissen over
ettelijke eeuwen van onze ko
mende ontwikkeling. De poging
daartoe kan bij een mislukking
later niet herhaald worden. Het
gaat in dezen oorlog onherroe
pelijk om de laatste poging. Uit
dit inzicht putten wij de kracht
tot strijden en werken als ging
het dagelijks om ons leven. In
waarheid is dit ook zoo.
Eens zal de tijd komen, dat
aan alle zorg een einde komt.
Wanneer eens de wapens zullen
zwijgen, zullen de volken de ba
lans opmaken. Dan heeft wat zij
hebben geleden niet veel waar
de meer, doch slechts dat wat
zij bereikt hebben. Wij moeten
thans geheel ons denken en han
delen er naar richten om op dat
uur aan den kant van den win
naar te staan. Het Duitsche volk
heeft in dezen oorlog reeds
zooveel geofferd en gedragen,
dat het ook het nog ontbreken
de er aan toevoegen zal. Onze
eerzucht moet thans zijn met
een opgeruimd hart te geven
wat wij vervangen kunnen,
doch nooit te verliezen, wat on
vervangbaar is. Uiteindelijk is
slechts de vrijheid onvervang
baar.
Een muur des doods
DE TOESTAND AAN HET
OOSTELIJK FRONT.
De algeheele toestand aan het
Oostelijk fronit wordt in Duitsche
militaire kringen, naar die mili
taire correspondent van het
D.N.B. verklaart, met algeheel
vertrouwen beoordeeld. Hij
schrijftte Berlijn is men er van
overtuigd, dat de diep geëchelo-
nieerde afweeraone aan het Oos
telijke front, zelfs indien op be
paalde plaatsen nog correcties
zouden worden aangebracht, tot
een muur des doods zal worden
voor de bolsjewistische offensie
ven van dit jaar. Uit de formulee-
rinig van het bericht van het op
perbevel van de weermacht van
Donderdag over de gevechten
aan de drie zwaartepunten. Mi
nes, Isjoem en Oharkof, kan men
gemakkelijk de nog steeds hevige
aanvalspogingien dier bolsjewis
ten, doch nog beter de kracht van
den DuitsCben afweer lezen,
waarbij de intussohen uitgevoer
de verkorting van het front een
groot voordeel voor de Duitsche
legerleiding 'blijkt.
In dit verband trekken te Ber
lijn de Engelsche sternen de aan
dacht. die meer en meer op de
gigantische verliezen der bolsje
wisten wijzen en de Britsche
openbare meening er op schijnen
voor te bereiden, dat de Sovjet
offensieven niet alleen het doel
niet bereikt hebben, doch zelfs d
offensieve kracht der Sovjets
langzamerhand beginnen te ver
lammen .Hierdoor zou het van
Duitsche zijde van het begin af
aan gevelde oordleel beveiSiitU
worden, dat de strijd in het Oos
ten een slijtageslag is vam dli
grootste afmetingen.
Bijna acht weken hebben de
bolsjewisten nOodig gehad om in
den Noordelijken sector en in het
VOOR VRIJWILLIGERS.
PAKJES
Het SS-Ersatzkommando deelt
mede: In het belang van een
goede en snelle verzending van
brieven en pakjes wordt er nog
maals dringend op gewezen,,
dat de adressen duidelijk lees
baar en met inkt geschreven
moeten worden en met het vol
ledige adres van den afzender.
Brieven en pakjes moeten ge
adresseerd worden als volgt:
An das SS-Ersatzkomnïando,
Niederlande
Den Haag, Korte Vijverberg 5.
te zenden aan:
rang:
naam:
Veldpostnumimer of adres....
gebied van Orel en Charkof on
geveer 50 k.m. op te rukken.
Door honderden divisies in den
strijid te werpen kon deze ter
reinwinst worden behaald, zon
der hierdoor strategisch het beeld
van het Zuidelijke front, laat
staan dan van het geheele front
in het Oosten op beslissende wij
ze te veranderen. De ongetwijfeld
geweldige aainvalsstooten der
bolsjewistische pantiserbrigades
vermochten niet door den af-
weermuur van het Oostelijke
front heen te breken, wel echter
gingen dagelijks 320 tanks voor
de bolsjewisten verloren. Sedert
5 Juli hebben de bolsjewisten een
terreinwinst van ongeveer 15.000
vierk. kilometers, d.w.z. bet der
tigste deel van de geheele Oekrai-
ne. met een verlies van 1.6 mil-
lioen doodien, gewonden en ge
vangenen betaald. Hierbij be
draagt het verlies aan materiaal
alleen voor de bolsjewisten 270
pantserbrigades. Uit alle waar
nemingen sedert het begin van
de bolsjewistische offensieven
blijkt duidelijk, dat de bolsjewis
ten hun geweldige krachtsinspan
ningen in dezen omvang op den
duur niet kunnen volhoudeij.
DE OVERSTROOMINGEN IN
CENTRAAL-INDIë.
De „Irish Press" verneemt ver
dere bijzonderheden over de
overstroomingsramp in Centraal-
Indië. Op de doorbraak der dij
ken van de Khari volgden 18 an
dere doorbraken, die de over
strooming tot een catastrophe
maakten. Het aantal dooden is
niet te overzien, aldus het blad.
Het is zeker grooter dan 10.000.
Het zwaarst getroffen is de klei
ne industriestad Sinagar, waar
van de 7000 inwoners 4000 om
het leven zijn gekomen.
FRANSCH DISSIDENTEN-
COMITé ERKEND.
De Engelsche regeering heeft
het Fransche dissidentencomité
in Algiers erkend, zoo wordt offi
cieel in Londen medegedeeld.
ZOMER IN ONZE STRAAT.
Wat een zomer, wat een zo
mer! hebben wij allemaal
verzucht en treurig vanuit de
vensters onizer woningen ge
keken naar de stroomende re
gen en de jagende wolken en
wij brachten onze vacante
door aan den huiselijtoen kant
van onze venstens. Tót er plot
seling een paar zomersche da
gen kwamen. Ook in onze
straat. De voordeuren gingen
open en de tuinmeubeltjes
werden in de tuintjes gezet,
voorzien van kleedjes en kus
sens in de passende kleuren.
Kousiooae mevrouwen kwa
men naar buiten en troonden
als prinoessen in ham tuinze-
tels en hielden gezellige bab
beltjes -m et hun buurdames ter
weerszijden en al die dunne,
dikke, slanke, stevige, gezette,
of kleine mevrouwtjes koes
terden zich in het zomersche
zonnelicht. Het leven in huis
was na-ar de tuin en de straat
verplaatst en de bakker, de
melkboer, de groewbenman en
zelfs de krantenbezorgers
deelden in die zomersche
vreugden.
Daartusscben speelden en
juichten de kinderen van al
die mevrouwen, die te midden
van hun vriendschappelijke
relaties nog het oog moesten
houden op hun gedragingen.
Maar de kinderen zongen hun
volkslied, het onvolprezen
Jippie Jee. En alle Mevrou
wen waren tevreden. Waar is
de zon gebleven?
BINNENLAND
Lantaarnhulzen, lakdraad. elec-
tromotoren enz. In de Staats
courant van 26 Augustus 1943
ziin opgenom'en een viertal be
schikkingen in welke voorschrif
ten gegeven worden inzake:
1. De vervaardiging van hul
zen voor electrische zak- en
handlantaarns.
2. Het gebruik van lak- (email-
Ie) draad in de electro techniek.
3. Het aanzetten van electro-
motoren.
4. De vervaardiging van draai
stroom- en wisselstroommotoren
Belanghebbenden worden ver
wezen naar de Staatscourant, de
publicatie in de vakpers en naar
het Bureau voor de Metalenver-
werkende Industrie (Riouw-
straat 170. 's-Gravenhage).
Distributie turfcokes. Van 1
September a.s. af zal de Rijksver-
keersinspeetie aan houders van
personenauto's, welke van turf-
cokesgasgeneratoren zijn voor
zien, machtigingen voor turfco
kes 20/60 mm of 5/20 mm afge
ven.
Met een bijeenkomst vierden de Oekrainers op 31 Juli In het stadje
Wassilkow het (eest der 2-jarige bevrijding van het Bolsjewisme. Zooals
overal wordt ook hier aan de bevolking het door de Bolsjewisten onteigende
bezit teruggegeven en daarmede het Bolsjewistische systeem afgeschaft,
dat reeds flink op weg was. dit rijke en vruchtbare land aan volledige
maatschappelijke rulneering prijs te geven. De plechtigheid op het markt
terrein tijdens de toespraak van den commissaris der stad Wassilkow tol
de bevolking PK Stlehr/HBZ-R/P m
