lede van den Rijkscommissaris
si
DONDERDAG 20 MEI 1943
34STE JAARGANG N° 10560
a de ernstige gebeurtenissen in Mei
(lil ;.GRAVENHAGE. 20 Mei.
ld iouder aan schouder stond
1' iermiddag de menigte in een
ff me. in licht badende hal in
f Oosten des lands.
nvt
ireaux: Papengracht 32 - Giro 103003
lefoon: Redactie 20015. Admin. 20935
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. VVilmer, Hoofdredacteur.
tg»
1!
Ida )oor luiden biival begroet, be-
1 de Rijkscommissaris. Riiks-
gster dr. Sevss-Inquart on-
de tonen van een marsch.
KI peeld door een muziekkorps
Waffen SS. door een haag.
c, ormd door mannen van den
i«' ferlandschen Arbeidsdienst.
P hal van de groote fabriek.
Öei irin de biieenkomst plaats
Een machtige machine
li
r in de hal. die hoog üitstak
en alle andere werkstukken,
nde hem als spreekgestoelte,
aanwezigen werden on ze-
duizend geschat.
[et A.N.P. zendt uit 's-Gra-
haee volgend verslag:
■4 e leider van het Arbeitsbe-
A hc der N.S.D.A.P.. Haupt-
nstleiter Schmidt, onende de
■Hl sachtige biieenkomst met de
10 irden. ..Als nationaal-socia-
en hebben wii voor deze de-
itratie de olaats van den
..lieid gekozen om daarmede
lull vast te stellen: zoo lang er
ionaal-socialisten ziin. be
ren aan deze nationaal-socia
en de fabrieksgebouwen en
oeAten". Aan den revolutionai-
Ai striidroeD. die een daveren-
ndi i weerklank vond. verbond
1 woorden van dank aan den
no tsminister die gedurende
i den bezettingstijd een rech
in, oolitieke koers heeft getoond
B die voor ons steeds de noli'
fin e leider is.
vd iet den groet, dien hii den
lis sminister bracht, stemden
kTvereaderden duizendvoudig
i:
aarna nam de Riikscommis-
fjj s het woord.
en ationaal socialisten,
nl neraden.
S [et begin van deze maand Mei
u cht in Nederland ernstige ge-
rtenissen en, nu de opwinding
met dergelijke gebeurtenis-
uj gepaard gaat, voorbij is,
"ft het gevoel van doelloos-
en zinneloosheid en tenslot-
blijven er teleurstelling en
o;i
De oorzaken en gevolgen
van de gebeurtenissen in
Mei.
ko
Is vertegenwoordiger van de
cho :ttende Mogendheid zou ik
i tt kunnen vergenoegen met te
ieu itateeren, dat tegen deze ge-
rtenissen energiek werd op-
eden en dat de orde snel
ïtifteld was, maar als politicus
iel ik mij verplicht mij met
,.|e gebeurtenissen, met haar
's :aken en gevolgen bezig te
do ien en ik deins daarvoor niet
fej ik wensch dat zelfs,
lei I heb mij voorgenomen om
i van tevens een gesprek tus-
■(i a ons hier te maken. Dus op
LE plaats, vanwaar deze onrust
Bi litgegaan, en wel omdat ik
oei meening ben, dat, wanneer
1' in cfit deel der provincie
ik, mijn woorden zullen
Iringen, dat zij zullen wor-
doorgegeven en zullen ko-
t i tot de menschen, die in een
enblik van hun verwarring
opgehitst-zijn geloofd hebben
e,, izelf en den anderen van
tdeel te zijn door tot onrust
ordeloosheid te vervallen. Dat
de reden waarom ik hier
®k, om dichter bij hen te zijn
J ®et dringender woorden te
Eken, want nog altijd wensch
dat mijn betrekkingen tot de
•jj Wanders niet worden geleid
het argument der wapenen,
ij door de argumenten van
ii Pandige overwegingen.
»DSPreek verder hier in de na-
'aal-socialistische gemeen-
P der Duitschers en Neder
landers, een strijd- en lotsge-
meenschap dus, die immers juist
in harde tijden haar waarde moet
bewijzen. Daarom moet dit ge
sprek ook ons de mogelijkheid
geven erover na te denken, hoe
deze gemeenschappelijke weg,
die ons samengebracht heeft, ook
in het vervolg tot een goed doel
leidt. Vooral jegens u, Nederlan
ders, gevoel ik mij daar thans toe
verplicht en ook bereid, want,
daarover is geen twijfel moge
lijk, gij Nederlandsche nationaal-
socialisten moet en zult de ver
antwoordelijkheid voor uw Ne
derlandsche volk dragen. Hoe de
dingen zich ook ontwikkelen, dit
is onze overtuiging, dat gij de
dragers van den politieken wil
in dit land zijt.
Daarom vraag ik: waarom was
dit alles? Wat moet er thans ge
beuren? Het uiterlijke verloop
der gebeurtenissen is bekend.
De Wehrmachtsbefehlshaber
heeft beschikt, dat de Nederlan
ders, die in Mei en Juni 1940 uit
de krijgsgevangenschap werden
ontslagen, met bepaalde uitzon
deringen weer in krijgsgevangen
schap zullen worden gebracht.
Hij heeft het recht daartoe.
Niettemin wil ik verklaren
waarom het tot dezen maatregel
is gekomen, want deze situatie
is nieuw. Waarom is deze situa
tie nieuw? Omdat het uniek is,
dat in het verloop van een krijgs-
onderneming reeds na veertien
dagen de mannen, die door de ca
pitulatie in krijgsgevangenschap
waren geraakt, hun vrijheid her-
kregien en naar hun land terug
keerden. Dat is zoo uniek, dat
de vijandelijke zender op deze
aanspraak op terugvoering in de
krijgsgevangenschap' niet eens
wat aan te merken had, dat hij
geen volkenrechtelijke bedenking
kon inbrengen, maar verklaard
heeft, dat het ongetwijfeld onge
woon zou zijn, dat honderddui
zenden na een capitulatie niet in
krijgsgevangenschap gevoerd
worden, maar teruggegeven aan
hun land, hun gezin en hun be
roep, hoewel de oorlog, het
groote conflict, waarom het in
deze wereldworsteling gaat, niet
geëindigd is.
De Wehrmachtsbefehlshaber
heeft erop gewezen, dat de hou
ding onder deze vrijgelaten
krijgsgevangenen niet zoo was,
dat hij het kon verantwoorden,
hen in dezen tijd zonder onder
zoek in deze vrijheid te laten.
Dat geldt in het bijzonder voor
zeker hen, die in het actieve sol-
datenberoep waren, die eigenlijk
na de capitulatie zonder beroep
waren en daardoor zeker gemak
kelijk konden afglijden. Maar het
belangrijkste is nog iets anders.
Het belangrijkste zijn de plan
nen van onze vijanden op dit
oogenblik nu de strijd in het
Oosten met een steeds duidelij
ker overwicht der Duitsche en
Europeesche legers op zijn be
slissing 1 aangaat. Op dit oogen
blik, evenals een jaar geleden,
schreeuwt Stalin om het tweede
front en in dit moment, nu het
weer eens om Europa gaat, zoo
als om de paar eeuwen het geval
is, willen de atlantische mogend
heden, Engeland en de Ver. Sta
ten, dezen in het Oosten vech
tenden troepen door een landing
in het Westen den dolkstoot in
den rug toebrengen. Tenminste
dat beweren zij. Maar hoe wil
len zij het doen? Want gij weet
zelf hoe sterk onze kusten zijn,
hoe vooral de versterking der
havens is uitgebreid, zoodat het
nauwelijks waarschijnlijk is dat
een poging daar succes heeft.
Dan komt het denkbeeld, dat
men probeert al is het maar
een manoeuvre met uit de
lucht gelande troepen, met aan
land gebrachte commando's, met
uitgeworpen wapenen en met het
oproepen dergenen, die eens in
het Nederlandsche leger gediend
hebben, een sohijn-front te vor
men. In ieder geval gelooven wij,
dat wij van den vijand een der
gelijk gewetenloos en onbedacht
zaam optreden zouden kunnen
verwachten. Het is niet aan twij
fel onderhevig, wat het eind van
elke manoeuvre van dezen aard
zou zijn van de elementen, die er
aan zouden meewerken. Het is
echter mogelijk, dat de opgelei
de soldaten of sommigen van
hen, die immers een zekere mili
taire discipline gewend zijn, aan
zulk een oproep gehoor zouden
geven al was het maar ten deele.
Verder heeft de vijandelijke zen
der er op 27 Februari over ge
kletst, dat Duitschland eenmaal
bezet moet worden en dat daar
voor ook Nederlandsche mannen
gebruikt moeten worden. Deze
argelooze engel van de radio
heeft daarbij gezegd, dat men
daardoor de taak der bolsjewis
ten moet en wil verlichten. Dat
zou een grimmige waarhei i zijn.
Nederlandsche mannen, hoe
denkt gij, dat het Duitsche volk
er op zou reageeren, wanneer
hier uit het Westen of uit Enge
land en Amerika iemand het zou
wagen het vaderland te bezetten
van de soldaten die hun bloed of
feren, opdat Europa vrijblijft.
Het is een grimmige waarheid,
wanneer deze argelooze engel
gezegd heeft, dat daardoor de
taak der bolsjewisten verlicht
zou worden.
Met het oog op de grootmoe
digheid van den Fuehrer en de
zoo vroegtijdige vrijlating zijn
deze plannen van den overkant
niets dan misbruik en misdaad
en daar wij juist door de verant
woordelijkheid, die wij dragen,
op alles voorbereid moeten 'zijn
en ook de geringste mogelijk
heid van het in gevaar brengen
van ons Oostelijk front uit den
weg moeten ruimen, hebben wij
ook de kleinste gelegenheid tot
verwezenlijking dezer plannen
moéten verhinderen. Het is voor
de Nederlanders ook beter, dat
de dingen zoo in het reine zijn
gebracht. Maar degenen die
thans in de krijgsgevangenschap
terug moeten keeren, kunnen
het emigrantencomité in de Lon-
densche schuilkelders, dat van
den overkant af ophitst, dank
baar zijn. Het is nog nooit zoo
duidelijk geworden als door dit
voorbeeld, dat slechts hij kan
en mag leiden, die zelf midden in
het volk staat en weet wat er in
het volk leeft. Emigranten we
ten dat nooit. Emigranten heb
ben er nog slechts een voorstel
ling van, hoe het eens was, toen
zij het land verlieten. Al het an
dere zijn wankele wenschdroo-
men. Maar wat in het volk lèeft,
wat het volk beweegt, wat het
volk noodig heeft, dat weten de
emigranten niet meer.
Kameraden, het was immers
zoo teekenend, dat op 12 Mei de
mannen aan den overkant, die
tot dat oogenblik hadden opge
hitst, opeens begonnen te stame
len; zij wisten niet wat er ge
beurd was om te kunnen zeggen
wat er gebeuren moest. Wanneer
deze mannen niets weten, kun
nen zij beter hun mond houden.
Het staat ook volkenrechtelijk
volkomen vast, dat het voor een
regeering noodig is, dat zij de
werkelijke macht heeft om de
regeering feitelijk uit te oefenen.
Volkenrechtelijk wordt een groep
menschen, die zich regeering
noemt, maar geen macht heeft
om de verantwoordelijkheid te
dragen, niet als regeering erkend.
En zoo begrijp ik ook artikel 21
van uw Grondwet, waarin ge
zegd wordt, dat de Nederlandsche
regeering nooit haar zetel buiten
het land mag verplaatsen, anders
is zij geen regeering meer. Ka
meraden, dit eene moet duidelijk
vooropgesteld worden: wie
iemand volgt die volkenrechte-
BE INLEVERING VAN RADIO
ONTVANGTOESTELLEN.
Er bestaat aanleiding om erop
te wijzen, dat het doelloos is
reeds nu bij een of andere
Dienststelle verzoeken in te die
nen om vrijstelling van inleve
ring te verkrijgen in verband
met de verordening inzake de
inlevering van radio-ontvang
toestellen van 13 Mei 1943. In
de eerstvolgende dagen zal in
de bladen worden bekend ge
maakt waar de voor het indie
nen van een dergelijk verzoek
op grond van artikel 9 lid 3 van
genoemde* verordening gerech
tigde personen de betreffende
aanvraagformulieren kunnen af
halen. Alleen die ontvangstbe
wijzen van ingediende verzoeken
zijn geldig, welke na indiening
van dit formulier aan dengene,
die het verzoek doet, zijn afge
geven.
lijk niet als verantwoordelijk be
schouwd kan worden .plaatst
zich zelf buiten het volkenrecht.
Hij valt onder het oorlogsrecht.
Nationaal-socialisten, wat wij
geconstateerd hébben, heeft ons
niet met vreugde vervuld, dat
kunt ge gelooven, maar 't was 'n
belevenis, die ons met veront
waardiging vervuld heeft, toen
wij zagen, dat deze opgehitste en
verleide mannen en vrouwen
ten slotte in den steek werden
gelaten en wel door de lieden
van den overkant en de rad
draaiers aan deze zijde.
Deze hebben steeds beweerd,
dat de Duitschers niet kunnen
ingrijpen, dat ze het standrecht
in hét geheel niet kunnen afkon
digen, dat ze de vonnissen niet
kunnen voltrekken. Ja, kamera
den de Duitschers kunnen niet
alleen, zij moeten want de Duit
schers moeten nog veel meer
kunnen. Zij moeten thans een
bovenmenschelijke krachtsin
spanning ontplooien om Europa
te redden. Dat is juist wat ons
de rust en de zekerheid geeft
om iederen maatregel te nemen,
al is hij nog zoo hard, als wij hem
maar voor de geschiedenis kun
nen verantwoorden, omdat hij
juist voor de redding van Euro
pa noodig is.
Er zijn hier stakersbewegingen
en daden van sabotage geweest.
Er is geen algemeene staking ge
weest. Het aantal dergenen, die
ordelijk bleven of snel tot de
orde terugkeerden, is overwel
digend groot in verhouding tot
het aantal, van hen, die 24 of 48
uur zich aan de orde hebben ont
trokken. Maar wij konden in de
zen toestand ook niet de gering
ste ordeverstoring dulden. Daar
om heb ik mijn besluit genomen
en het politiëstandrecht afge
kondigd, eerst over vier provin
cies en daarna over het geheele
land. Het Duitsche uitvoerende
gezag, onder leiding van den
Hoeheren SS und Polizeifuehrer
heeft de gestelde taak in korten
tijd volbracht. In ieder geval is
het duidelijk geworden en moet
ieder weten, hoe ernstig de toe
stand wordt bij een poging om
hier in het land de orde te ver
storen. Wellicht ziet men thans
in, dat de lankmoedigheid aan
onzen kant niet voor zwakheid
mag worden aangezien.
Nationaal-socialisten, de maat
regelen, die werden getroffen,
hoe ernstig ze ook in hun gevol
gen waren, zijn alle onder mijn
verantwoordelijkheid genomen.
Ik moet het uitvoerende gezag
en al mijn instanties mijn waar
deering uitspreken voor hun dui
delijk en vastberaden optreden
en constateeren dat hun samen
werking volkomen was.
De standgerechten.
Ik wil een speciaal woord over
de standgerechten zeggen. Ik
deins er niet voor terug juist te
spreken over de dingen, die het
hardst en het ernstigst zijn.
Standgerechten hebben een zeer j
zware taak. Eenerzijds moeten
zij door bliksemsnel ingrijpen
waarschuwen en een uitbrei
ding verhinderen en daarbij moe
ten zij toch zooveel mogelijk de
BELANGRIJKE AANWIJ
ZING VOOR DE VERORDE
NING INZAKE DEN AAN
MELDINGSPLICHT.
Morgen 21 Mei 1943, moeten
zich alle in de maanden Nov.
en Dec. van het jaar 1921
geboren mannen overeenkom
stig den op 12 Mei in dit blad
gepubliceerden oproep van
het bevoegde Arbeidsbureau,
resp. het bevoegde bijkan
toor van 917 uur persoon
lijk aanmelden, waarbij zij
het ingevulde aanmeldings
formulier en de andere iden
titeitspapieren en gegevens
moeten medebrengen. De dis
tributiestamkaart moet mede
gebracht worden. De werk
gevers zijn verplicht de tot
aanmelding verplichte perso
nen gedurende den tijd die
zij hiervoor noodig hebben
van werk vrij te stellen en
het salaris, resp. loon door
te betalen. Aanmeldingsplich-
tigen en werkgevers maken
zich strafbaar wanneer zij
handelen in strijd met de be
palingen der verordening of
trachten deze te ontduiken.
RADIOUITZENDING VAN DE
REDE VAN DEN RIJKS
COMMISSARIS.
De rede van den Rijkscommis
saris wordt vandaag van 17.00
tot 18.30 uur over den zender
Hilversum I en van 20.00 tot
21.30 uur over den zender Hil
versum II uitgezonden.
KEURINGEN VOOR DE
WAFFEN S.S., LEGIOEN EN
LANDWACHT.
Het S.S. Ersatz Kommando
Nederland deelt mede:
Voor personen van 1835 jaar
die aanmeldingsplichtig zijn
voor den arbeidsinzet, bestaat
op hun verzoek de gelegenheid
zich op de in de pers genoemde
data en plaatsen aan te melden
voor keuring voor de Waffen
S.S., Nederl. Legioen, Nederl.
Landwacht en S.S. Wachtbatail-
lon en worden gedurende hun
verbintenis bij een der boven
genoemde onderdeelen van den
arbeidsinzet vrijgesteld.
schuldigen, de verantwoordelij
ken treffen. Dat is zeer moeilijk,
want de verantwoordelijken, de
werkelijk schuldigen, loopen bij
dergelijke gebeurtenissen ge
woonlijk niet op straat. Ik ge
loof te mogen zeggen, dat de
standgerechten hier gedaan heb
ben wat zij konden.
NEDERLANDERS Bi) DB
DUITSCHE ZEEMACHT.
Inlichtingen ovet het dlenstnemen
van Nederlandsche Vrijwilliger* bij
de Duitsche zeemacht geven alle
Ortskommandanturen, die tevens een
uitvoerige lijst verstrekken, waarop
ailo hieraan verbonden faciliteiten
staan vermeld CNF-Pa* n»
