MAANDAG 29 MAART 1943
34STE JAARGANG N°- 10517
jireaux: Papengracht 32 - Giro 103003
>iefoon: Eedactie 20015. Admin. 20935
DAGBLAD VOOR LEIDLN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersrelé, Directeur.
Th. VViliner, Hoofdredacteur.
'1* Geld en vrijheid
i
Men weet nu wel, wat wij ver-
d ian onder kapitalisme,, als wij
t kapitalisme veroordeelen.
H Dat kapitalisme, hetwelk wij
lèten veroordeelen en moéten
strijden, belaagt de menschelij-
1 waardigheid én de mensche-
le vrijheid.
1 Het stelsel op zichzelf, maar
>ér nog de kapitalistische men-
iteit, welke het leven be-
1 erscht, en de kapitalistische
1 'er, waarin zich het leven ont-
al kkelt.
De winst-economie, die het
tlsel vormt, maar vóóral ook
t denken-in-geld, de over-
w latting van bezit, de adoratie
n rijkdom leidt, bewust of on-
wust, tot onderschatting van
n maatschappelijk-nuttigen ar
id, welke niet in de winst-eco-
1 mie past, en tot onderdruk-
ag van hen, die de winst-eco-
K mie in den weg staan.
Het kapitalisme in zijn uiter-
Sn grenst zelfs aan slavernij.
Het „Handelsblad" vestigde
zer dagen de aandacht op „de
merkelijke actualiteit" van een
ek van den Engelschen soeia-
H. H. Brailsford „After the
ace", waaruit het blad eenige
spraken citeerde, welke voi-
a ns het blad, een „merkwaardié
ht" werpen op het verband tus-
a iien geld en vrijheid.
tÜ „Aan het einde van zijn be
id 3g", aldus het „Handelsblad"
zijn beschouwing over ge-
j emd boek, „gevoelde hij
r het jaar 1920! de vrees, dat
e macht van den rijk-
m in een parlementai-
democrtie den goeden
1 van de velen kan verijdelen".
,1 elders merkte hij op: „Er
a] in geen vrijheid zijn,
i lar een enkeling, door het feit,
t hij land, mijnen of machines
eigendom heeft, aan mede-
mschen de voorwaarden van
,n dagelijksoh leven kan dic-
:ren".
Tot zoover het „Hbld.". Dit ar-
ït ;el is ons een aanleiding, enkele
,dere uitspraken te plaatsen
er het verband tusschen geld
i. vrijheid, over de onderdruk-
(fng van de vrijheid door het
l: .pitalisme.
In 1891 constateerde paus Leo
[II in zijn Encycliek „Rerum
I ivarum", dat „een zeer klein
ntal machtige kapitalisten een
-Ü na-s lav e n j u k hebben op-
ilegd aan de onafzienbare me-
gte proletariërs".
r En in 1931 schreef paus Pius
I in „Quadragesimo Anno",
Jat in onzen tijd niet enkel het
j: ipitaal zich opstapelt, maar ook
j li ontzaglijke macht, een
espotische overheer-
shing zich samentrekt in han-
sn van enkelen". „Deze dicta-
"iur neemt de versehrikkelijk-
Sj e vormen aan bij hen, die,
i hdat zij de geldmarkt in
mden hebben en beheerschen,
pk de macht bezitten over
et credietwezen, en over
j st verleenen van credieten
genmachtig beslissen; zij rege
ls n dan ook als 't ware den
I oedsomloop van heel het eco-
Pjmisch organisme, en hebben,
n zoo te zeggen, het economisch
1 ven zóózeer in hun macht, dat
gen hun wil niemand zelfs maar
i in ademhalen".
De Pausen wezen ih genoemde
9 ïcyclieken ook de middelen aan,
"1 n die despotische macht, die
e ctatuur van het geld, van het
ipitaal te breken en te vervan-
ip sn door een beteren maatschap-
dijken toestand.
En de Pausen drongen daarbij
1 in op haast. „Een ieder gorde
ch aan voor de hem wachtende
lak, opdat het kwaad, dat reeds
Sn zoo geweldigen omvang
erd, door trage toepassing der
uddelen nog niet ongeneeslijker
orde" (Pius XI in „Quadrage-
Jjmo Anno).
De wereld heeft naar die waar-
nuwingen niet of niet in vol
gende mate geluisterd.
chi
Kalm aan het Ooste-
lijk front
DUITSCHE
WEERMACHTSBEKICHTEN.
Van Zaterdag,
Het Duitsche weermachtsbe-
richt van Zaterdagmiddag luidt;
„Een vijandelijke aanval op
het Noordelijke front van het
Koebanbruggehoofd is bloedig
afgeslagen. Talrijke pantserwa
gens werden vernietigd.
Ten Zuiden van het Ladoga-
meer mislukten vrij zwakke
aanvallen der bolsjewisten. Voor
een deel werden de gereed
staande troepen reeds door ar
tillerievuur uiteengeslagen.
In Midden- en Zuid-Tunis on
dernamen numeriek sterkere
vijandelijke strijdkrachten on
nieuw krachtige aanvallen op
de Duitsch-Italiaansche stellin
gen. Zij werden in zware ge
vechten afgeslagen: plaatselijke
bressen werden gesloten. Duit
sche gevechtsvliegtuigen vielen
de haven van Algiers en een
konvooi voor de Algeriinsche
kust aan: drie koopvaardijsche
pen werden getroffen
Britsche bommenwerpers heb
ben in den afgeloopen nacht
brisant- en brandbommen laten
vallen op verscheidene plaatsen
in West-Duitschiand. De bevol
king leed verliezen. Drie vijan
delijke bommenwerpers werden
neergeschoten, een vierde ver
loor de viiand voor de Noorsche
kust".
Van Zondag.
„Aan het Oostelijke front ver
liet) de dag over het algemeen
kalm. Slechts ih enkele sectoren
ontstonden plaatselijke gevech
ten. Ten Noordwesten van
Koersk hebben oantsergrena-
diers na dagenlange zware hui
zengevechten de stad Ssefsk
stormenderhand ingenomen. In
de wateren van het Visschers-
schiereiland hebben srelle Duit*
sclie gevechtsvliegtuigen bom-
treffers geplaatst op een groot
vijandelijk vrachtschip.
Aan het Tunesische front gaat
de afweerslag voort. Ondanks
aroote superioriteit vermocht de
vijand ook gisteren geen door
slaggevende successen te beha
len. Duitsche en Italiaansche
troepen sloegen alle doorbraak
pogingen af en dreven in tegen
aanvallen de vooruitgedrongen
vriendelijke paiitservoorhoeden
terug. Bii een aanval van Duit
sche gevechtsvliegtuigen op een
konvooi in de wateren voor de
Algeriinsche kust werden vier
viiardeliike koopvaarders ge
troffen.
In den afgeloopen nacht vlo
gen Britsche bommenwerners
het gebied van het Duitsche Riik
binnen en drongen door tot de
hoofdstad. Zii wierpen brisant-
en brandbommen op eenige
plaatsen in Noordwest-Du itsch-
land en oo het gebied van Groot-
Berlijn. Er ontstonden overwe
gend brandschade in woonwij
ken en verwoestingen aan open
bare gebouwen en cultuurmo
numenten. De bevolking leed
verliezen. Acht der aanvallende
bommenwerpers werden neer
geschoten. Aan de Noorsche
kust schoten patrouillevaartui
gen nog een ander Britsch ge
vechtsvliegtuig neer".
Luchtaanval op stad in
Oost-Engeland.
Naar het D.N.B. verneemt zijn
in den afgeloopen nacht geen
vijandelijke toestellen boven het
gebied van het Duitsche Rijk
verschenen.
Zware Duitsohe gevechtsvlieg
tuigen ondernamen een gecon-
centreerden aanval op een stad
in Oost-Engeland. In de getrof
fen doelen ontstonden explosies
en branden.
In- den loop van Zondagmid
dag heeft een vijandelijke for
matie .naar het DNB verneemt,
onder bescherming van jagers
een aanvalspoging ondernomen
oo het gebied der monding van
de Seine. Oo alarm gestarte
Duitsche formaties jagers dwon
gen de vijandelijke vliegtuigen
tot den striid reeds toen zii bo
ven de kust waren en schoten
volgens tot dusver ontvangen
berichten een viermotorige bom
menwerper neer en zes Brit
sche jagers van het type Spit
fire, zonder dat zii zelf verlie
zen leden. De door de iageraan-
vallen uiteengedreven formatie
wierp haar bommen van groote
hoogte neer. Er ontstond slechts
onbelangrijke materieele schade.
Boven de West-Fransche kust
is eveneens een vliegtuig neer
geschoten. Bovendien hebben
Duitsche iagers van drie vijan
delijke vliegtuigen, die in de
middaguren naar de Noorsche
kust vlogen, twee neergeschoten
zonder zelf verliezen te lijden.
De viiand verloor dus in den
loop van Zondag bii ziin acties
tegen het Westen en Noorden
der bezette gebieden in totaal
10 vliegtuigen, waarbij een aan
tal meermotorige bommenwer
pers.
Brilsch vliegtuig hoven
Zweedsch gebied neergestort.
In den nacht van Zaterdag op
Zondag is een Britsch vliegtuig
op Zweedsch territoriaal gebied
neergestort. De bemanning, die
met het valscherm in veiligheid
kwam. werd geinterneêrd. De
inzittenden verklaarden, dat zij
hadden deelgenomen aan den
aanval op Berlijn, maar dat hun
toestel niet bovei^ het stedelijk
gebied was gekomen. Op hun
vlucht waren zij door Duitsche
jagers aangevallen.
ITALIAANSCHE
WEERMACHTSBERICHTEN.
Het Italiaansche weermacbte-
bericht van Zaterdag meldt o.a.:
„In den centralen en den Zui
delijken sector van het front in
Tunis duurt de slag voort. De
luchtmacht der Spil werkt ener
giek samen met de troepen te
land door de achterwaartsche
verbindingen van den vijand en
concentraties van motorvoertui
gen te bonvbardeeren. In lucht
gevechten hebben Duitsche ja
gers zes vliegtuigen neergescho
ten. Duitsche vliegtuigen hebben
wateren aangevallen, zij troffen
drie schepen en bombardeerden
opslagplaatsen en havenwerken
te Algiers".
In het Italiaansche weer
macht-: bericht van Zondag wordt
gemeld:
„Aan het Tunesische front hiel
den de Duitsch-Italiaansche troe
pen stand aan alle fronten, waar
de vijand nieuwe strijdkrachten
opstelde. Drie vijandelijke vlieg
tuigen werden door Duitsche ja
gers neergeschoten. Ter hoogte
van de Tunesische kust vielen
Italiaansche vliegtuigen gister
ochtend een groot vijandelijk
konvooi aan. Ondanks het hevige
afweervuur werden drie schepen,
een van 15.000 een van 10.000
en een van 7.000 brt. tot zinken
gebracht. Een ander schip ge
raakte in brand. Denzelfden dag
hebben Duitsche vliegtuigen een
vijandelijk konvooi in het Wes
telijke bekken van de Middel-
landsche Zee aangevallen en met
torpedo's, drié_ schepen getroffen,
waarvan er één gezonken is. Ita
liaansche vliegtuigen bomibar-
deeren het petroleumcentrum in
Tripolis. Van de operaties der
laatste dagen zijn Italiaansche
toestellen niet teruggekeerd.
Vijandelijke vliegtuigen vielen
een plaats aan in de nabijheid
van Ragusa. Een Engelsdhe ma
chine stortte neer. De bemanning
werd gevangen genomen. Zes an
dere personen, die tot de beman
ning behoorden van een vijan
delijk vliegtuig dat in zee gestort
was. werden ten Zuiden van Ca
pri gevangen genomen".
DE PAUS AAN DE
BETERHAND.
De gezondheidstoestand van
Z.H. den Paus is zoo belangrijk
verbeterd, dat hij Zaterdagoch
tend het bed kon verlaten en
den ochtend al werkende in een
aangrenzend vertrek kon door
brengen.
BESCHIKKING
van den Commissaris-generaal
voor de openbare veiligheid be
treffende het verblijf van Joden
in eenige provincies.
Op grond van artikel 47 en 52
der verordening 1/43 van den
Rijkscommissaris voor het bezet
te Nederlandsche gebied betref
fende de handhaving van de
openbare orde bepaal ik:
Artikel 1.
Met ingang van 10 April 1943
is aan Joden het verblijf in de
provincies Friesland, Drenthe,
Groningen, Overijssel, Gelder-
alnd, Limburg, Noord-Brabant
en Zeeland verboden.
Artikel 2.
Joden, die zich op het oogen-
blik in de genoemde provincies
ophouden, moeten zich naar het
kamp te Vught begeven.
Artikel 3.
Bij het vertrek naar het kamp
te Vught is het medenemen van
reisbagage en waardevoorwerpen
toegestaan. Voor het verlaten van
hun woonplaats moeten de Joden
zich melden bij het hoofd van
plaatselijke politie, waar zij
woonachtig zijn, opdat hun wo
ningen behoorlijk kunnen wor
den afgesloten en aan hen een
reisvergunning naar het kamp te
Vught kan worden verstrekt.
Artikel 4
(1) Uitgezonderd van de voor
schriften der artikelen 1 tot en
met 3 zijn:
1) Joden in de kampen te Wes-
terbork, Vught, Barneveld en
Doetinchem,
2) gemengd gehuwde Joden.
(2) In andere uitzonderingsge
vallen kan de „Zentralstelle fuer
Juedische Auswanderung" te
Amsterdam vergunningen tot
verblijf en reizen in de genoemde
provincies uitreiken.
Artikel 5.
Jood in den zin van deze be
schikking is hij. die ingevolge ar
tikel 4 van de verordening 189/40
btr. de aanmelding van onderne
mingen Jood is of als Jood wordt
aangemerkt.
Artikel 6.
(1) Hij, die in strijd handelt
met de bepalingen der artikelen
1 tot 3 of deze ontduikt, wordt
in zoover niet ingevolge andere
voorschriften een zwaardere straf
is verbeurd gestraft met hech
tenis van ten hoogste zes maan
den en met geldboete van ten
hoogste twee duizend gulden of
met een dezer straffen. Hij, die
ontduikingen van deze bepalin
gen in de har.d werkt, deze moge
lijk maakt of er aan medewerkt,
ontvangt dezelfde straf.
(2) Het nemen van maatrege
len op het gebied van de Sicher-
heitspolizei blijft onaangetast.
's-Gravenhage, 29 Maart 1943.
De commissaris-generaal voor
de openbare veiligheid:
gez. RAUTER,
SS-Gruppenfuehrer und
Generalleutnant der polizei.
BEKENDMAKING.
In samenhang met de beschik
king van den commissaris-gene
raal voor de openbare veiligheid
betreffende het oponthoud van
Joden in de provincies wordt van
bevoegde zijde oè het volgende
gewezen:1
In de afgeloopen maanden
moest een aantal Nederlanders
wegens het verbergen van Joden,
respectievelijk Jodenbegunsti-
ging aan het gerecht worden
overgeleverd of bij zwaardere
vergrijpen naar een concentratie
kamp overgebracht worden.
Hierbij werd in enkele geval
len, bij diegenen die Joden ver
borgen hielden of aanzienlijke
Joodsche vermogenswaarden in
bewaring hadden, ook gebruik
gemaakt van de inbeslagname
van het geheele vermogen.
Wegens het verborgen houden
van Joden en wegens Jodenbe-
gunstiging werden of worden
naar een concentratiekamp over
gebracht:
1) arbeider Wilhelm Kleijn
uit Rotterdam,
2) kantoorbediende Pieter
MOMENTJE
TUINWATER
Tuinboonen en doperwten
zijn de vroegste peulvruch
ten. Reeds in Juni neemt de
oogst een aanvang. Evenals
andere peulvruchten vragen
ze een voedzamen, vochthou-
denden grond aldus onder
richt mij een deskundige me-
werker in de krant. Ik heb
twee tuinen, een voor en een
achter mijn huis en de grond
is er zoo droog als kurk. Dat
zou mij geen zier hinderen,
omdat het komt van het
mooie weer en ik zie toch
maar liever mij zelf in mijn
tuintje dan de aardappelen.
Maar nu staat de zaak aldus,
dat de doperwtjes nattigheid
vragen en de piepers droog
te. Ik zou dus geneigd
zijn water in mijn tuintje te
werpen en nu kan dat nog,
omdat de piepers nog op ya~
cantie zijn. Maar het eenige
water, waarover ik beschik
is het water uit de kraan en
met die tegenwoordige jus
en zoo moet ik toch al oppas
sen niet boven mijn rantsoen
te komen. En de directeur
van de waterleiding zegt:
mijn water niet in je tuintje.
Eri toch wil ik mijn tuin
boonen en doperwten van den
ondergang zien te redden. Ik
zal nu mijn ega verzoeken
wat meer jus te maken Want
er staat in die gemeentelijke
verordening nergens, dat ik
mijn tuintje niet met jus mag
besproeien.
„DE EMIGRANTEN PLEGEN
PLAGIAAT".
Hedenavond om 19,00 uur
spreekt Max Blokzijl via Hilver
sum I in zijn politiek weekpraatje
over het onderwerp: „De emi
granten plegen plagiaat".
Dolk uit Zwijndrecht,
3) bouwondernemer Adriaan
Van Dingen uit Dordrecht,
4) arbeider Johannes Gerardus
van 't Huil uit Arnhem,
5JI tolbeambte Gerardus
M eij e r uit Stamproij,
6) handelsagent Corr.elis Pe
trus Boers uit Bilthoven.
7) veilingmeester Jan Arend
de Waarde uit Den Haag,
8) monteur Gerrit van den
Berg uit Utrecht,
9) kunstschilder Jan Over-
d u ijn uit Amsterdam,
10) advocaat Christian Arnoud
Vaillant uit Amsterdam.
Tevens wordt nog ter kennis
gebracht, dat juist in den laat-
sten tijd in een grooter aantal
van gevallen van straf kon wor
den afgezien, daar de zich hier
aan schuldig gemaakt hebbende
Nederlanders van verborgen Jó
den of vermogenswaarden vóór
hun ontdekking vrijwillig bij de
politie aangifte hebben gedaan.
Da Dultacha RlJkjjportletder. ituu-
•ecretarti Ham voa Tichammet und
OiCen. ia op 55 larlgen leetttjd na
een iware oagafteldheld In Berlga
OTcclcdca Scapf-Pax m
