DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
r
Momentje
-J
WOENSDAG 14 OCTOBER 1942
34ste Jaargang No. 10379
Sk CcictacligSoiifói/iit
Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
G. M. van Bamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
Verbitterde gevechten in
den Kaukasus
EEN MISLUKTE LANDINGSPOGING.
Het Noordwesten van den Kaukasus en
Ihet front aan de Terek (hebben ook Maan
dag weer verbitterde gevechten aan
schouwd. De berg jagers, die in het hoog
gebergte strijdend vorderen, hebben dien
dag volgens het opperbevel der Duitsehe
weermacht nieuwe, taai verdedigde, hoog
gelegen stellingen genomen benevens da
len daarachter. De vijand verloor door om
singeling en 'zuivering van den aldus ge-
vormden (kuil opnieuw vele dooden en ge
vangenen
De luchtmacht hielp onze bergjagers in
(het bergland vol ravijnen. Jagers weerden
vijandelijke vliegtuigen af en schoten er
daarbij drie omlaag.
Om het beloop der Duitsehe operaties te
belemmeren probeerden de bolsjewisten
met (kleine afdeelingen te landen aan de
reeds door onze troepen bezette kuststrook.
In den' nacht van 10 op 11 October nader
den vijandelijke stormtroepen in vijf boo
ten den oever. Door lichtsignalen zochten
deze booten contact met uiteengejaagde
bolsjewieken, die zich in kloven en struik
gewas aan den oever der zee verborgen
(hielden.
Toen viel de vijand uit zee en in den rug
de Duitsehe versterkingen aan, terwijl te-
vens vijandelijke slagvliegtuigen de lan
dingspoging steunden met hun schietwa
pens. In een handgemeen versloegen de
Duitsehe soldaten om te beginnen de ver
spreide bolsjewieken, en verijdelen toen de
landingspoging door welgericht karon- en
imitrailleurvuur. Na een gevecht van twee
uur draaiden de door treffers zwaar be
schadigde booten weer af, zonder dat de
stormtroepen aan land hadden kunnen
komen.
Ook aan het Terek-front kwam het weer
tot gevechten. De Duitsehe troepen hadden
de laatste dagen door afwisselende uitval
len van infanterie en tanks hun aanvals
doelen bereikt. Nog tijdens de zuivering
van de gevechtsstellingen sloegen de gra
naten van verder terug geplaatste artillerie
tusschen de Duitsehe stormtroepen ih.
Dat was het aanvalsdoel voor onze vlie
gers. De bolsjewisten hadden door htm
vuur hun artilleriestellingen verraden.
Steedis weer wierpen de duikbommenwer
pers hun bommen tusschen de kanonnen,
tot deze het vuren staakten.
Nogmaals trokken de tanks op, ditmaal
tegen de tweede verdedigingsstelling. We
derom konden de bolsjewieken niet stand
houden tegen.' de Duitsehe wapenen. Stel
lingen en 'haarden van verzet werden dOor
de pantservoertuigen verpletterd.
Dat was de strijd om de stellingen, die
de vijand Zondag met zijn tegenaanvallen
wilde herwinnen. In het vuur van zware
en lichte wapens bezweek de uitval even
wel. Geen man en geen tank bereikte de
Duitsehe linies.
IN DE ZONE VAN STALINGRAD.
Volgens berichten van het opperbevel
der Duitsehe weermacht hebben de bol
sjewisten den 12en October met artillerie
van allerlei kaliber, granaatwerpers en'
machinegeweren een versperringsvuur ge
legd om de aangevallen zone* van Stalin
grad. Vervolgens poogden zij met pantser
wagens in de puinhoopen voorwaarts te
komen. De ruïnes en uiteengeslagen ijzer
constructies werkten evenwel als pantser-
versperringen en de in elkaar geschoten'
kelders als pantservallen. De tezamen met
de pantserwagens Oprukkende bolsjewis
tische infanteristen stonden spoedig weer
allen in den strijd. Pantser afweerkanon-
inen, luchtdoelartülerie en machinegeweren
vuurden op hen. Tenslotte beslisten hand-
granten en schoppen in den strijd van man
tegen man. De Duitsehe soldaten gaven
geen duim gronds prijs. Slagvliegtuigen
vielen de terugtrekkendebolsjewisten en
de vijandelijke reserves met bommen en
boordwapens aan. De vijandelijke aanval
stortte ineen.
WINTERHULP NEDERLAND LOTERIJ
1942 BETEEKENT: BLIJDSCHAP IN VELE
GEZINNEN.
Problematieke samen
werking
RUSLAND IS ONTEVREDEN OVER DE
HULP VAN ZIJN BONDGENOOTEN.
Stalin heeft den ernstigen wensch, zoo
meldt de Washingtonsche corresporfdent
van de Londensche „Times", dat zijn mi
litaire en politieke vertegenwoordigers bij
de uitwerking der geallieerde trategie nau
wer betrokken worden. Met het oog op Ja
pan richt Stalin's wensch zich niet zoo zeer
tot Amerika als wel tot de Engelschen. Ook
de Chineezen hebben den wensch uitge
sproken, dat zij een woordje zullen mogen
meespreken. In het bijzonder is Rusland
ook ontevreden over de leveranties van
oorlogsmateriaal der democratieën.^ In het
bijzonder Amerika is zijn beloften niet na
gekomen. Men wordt er zich steeds meer
van bewust, dat de betrekkingen tusschen
de Westelijke mogendheden eenerzijds en
Sovjet-Rusland en in zekeren zin ook Chi
na anderzijds tot een probleem worden. In
de Ver. Staten schijnt de groote kwestie
te zijn, of de productie van oorlogsmate-
riaal in de eerste plaats gereserveerd wor
den voor de uitrusting van de eigen strijd
krachten te lande, ter zee en in de lucht,
hetgeen de meerderheid van de Amerikaan-
sche militairen met de grootste beslistheid
eischt, dan wel xft men eerst wapenen moet
leveren aan debondgenooten. Een tweede
kwestie is, in welke mate de Stille Oceaan
gelijk gesteld moet worden aan het Euro-
peesche oorlogstooneel, dan wel of hij
slechts secundair moet zijn. Ook de Chi
neezen eischen met steeds meer nadruk
hulp, ofschoon men in Washington er van
overtuigd is, dat zoo'n hulp in grooteren
omvang niet gegeven kan worden voor
de herovering van Birma. In gelijke mate
wenschen de Australiërs grootere hulpver
leening van hun bondgenooten. Meer en
meer wordt men zich in Engeland en de
Ver. Staten er van bewust, dat de verhou
ding tusschen de geallieerden niet is, wat
zij moest zijn. In het bijzonder ontbreekt
eensgezindheid omtrent de richtlijnen eener
gemeenschappelijke strategie.
BERLIJN OVER DE REDEVOERINGEN
VAN CHURCHILL EN ROOSEVELT.
Naar het oordeel van Berlijnsche poli
tieke kringen verdienen de door Churchill
en Roosevelt gehouden redevoeringen min
der de aandacht wegens hetgeen daarin ge
zegd is, dan wel wegens hetgeen zij ver
zwijgen. In Churchill's rede vallen vooral
de vele tegenspraken op, vooral de schreeu
wende tegenstelling tusschen de bewering,
dat de maanden Augustus en September
voor de oorlogsinspanning der geallieer
den bemoedigend geweest zijn en de vlak
daarop afgelegde verklaring, dat de geal
lieerden „het zwartste oogenblik" van den
oorlog bereikt hebben.
In Roosevelt's praatje aan den haard in
teresseert hier vooral de verklaring: „Voor
dat ik onze nieuwe fabrieksinstallaties ge
zien had, had ik geen grondige voorstel
ling van het Amerikaansche optreden in
den oorlog". Daarentegen heeft Roosevelt
niets gezegd over de kwestie der inflatie,
over de schulden van het bedrijfsleven,
over het uitzenden van Amerikaansche troe
pen buiten het Westelijke halfrond, over
de schaarsehte aan grondstoffen en over
de geweldige militaire nederlagen.
Noch de verklaring van Churchill, noch
die van Roosevelt worden te Berlijn be
schouwd als een nieuwe bijdrage voor den
politieken of den militairen toestand.
ENGELSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN
DUITSCHLAND.
De Britsche luchtmacht heeft, naar het
D.N.B. van militaire zijde verneemt, in den
afgeloopen nacht bomaanvallen gedaan op
het Noord-Duitséhe kustgebied. De Duit
sehe afweer dwong het grootste deel van'
de aanvallende vliegtuigen tot boven zee
terug te keer en. Lukraak neergeworpen
brisant- en brandbommen richtten voorna
melijk in woonwijken schade aan. De bur
gerbevolking leed verliezen. Een krijgs
gevangenkamp brandde uit. Een prooenis-
gewijs belangrijk aantal van de voor deze
terreuraanvallen in den strijd geworpen
Britsche vliegtuigen werd door Duitsehe
nachtjagers en de luchtdoelartillerie neer
geschoten.
DE JAPANSCHE OPMARSCH NAAR PORT-MORESBY.
(De kaart geeft een duidelijk overzicht van den' strijd op Nieuw-Guinea. Het voor
naamste doel van de Japanners is Port-Moresby te veroveren. Dezelfde strijdtak-
tiek wordt hierbij toegepast als bij de verovering van Singapore, n.l. Port-Moresby
te veroveren van af het land. Na drie vloct-operatiébases te hebben aangelegd zijn
de Japanners van. uit Boena den opmarsch via het Owen Stanley naar Port Moresby
begonnen. Een felle strijd heeft zich ontsponnen om het plaatje Kage, dat ongeveer
100 K.m. ten Noorden van Port-Moresby ligt. De Vereenigde Australische troepen
hebben hun1 stellingen ten Zuiden van Kage liggen. In deze omgeving verwacht men
den eindstrijd om Port-Moresby.
Bij onze vrijwilliger^. Hier is een hoekje van de keuken In een opleidingskamp.
Niet alleen is de moderne inrichting opvallend, doch speciale koks verzorgen hier
het eten, terwijl de leider van de keuken zich regelmatig op de hoogte stelt van
de kwaliteit. Het beste is nauwelijks goed genoeg SS PK Wagner-Re-H-P H m
KEURINGEN VOOR DE WAFFEN-SS
EN HET LEGIOEN.
Het SS-Ersatzkommando deelt ons me
de, dat vrijwilligers voor de Waffen-SS en
't Legioen op onderstaande data zich bij de
genoemde adressen kunnen vervoegen ten
einde gekeurd te worden.
Tevens wordt er de aandacht op geves
tigd en wel speciaal voor hen, die er be
zwaar tegen hebben hun dienst buiten Ne
derland te vervullen, dat thans de moge
lijkheid bestaat om dienst te nemen in een
speciaal wachtbataillon. De opleiding
vindt in Nederland plaats, terwijl de inzet
van dit bataillon ook in Nederland blijven
zal.
Tijdens de keuringen voor de Waffen-SS
en het legioen kunnen zich ook diegenen
melden, die tot de Germaansche-SS Ne
derland (Nederlandsche SS) willen toe
treden.
13.10.42 14.00 uur Leeuwarden, huize
Schaaf, Breedstr.
14.10.42 10 uur Groningen, Concerthuis,
Poelestr.
14.10.42 16.00 uur Assen, dienstgebouw
vaart, Zuidzijde.
15.10.42 11.00 uur Zwolle, school Turf
markt.
16.10.42 11.00 uur Deventer, NSDAP,
Parkweg 2.
17.10.42 11.00 ujir Arnhem, Weverstr. 16b.
18.10.42 14.00 uur Wenlo, Deutsches
Haus, Emmastraat.
19.10.42 11.00 uur Eindhoven, Huis Ma
ria, Kruisstraat.
20.10.42 11.00 uur Den Bosch, Hotel
Noord-Brabant, Markt 45.
21.r0.42 10.00 uur Tilburg, Werklieden-
vereeniging, Tuinstr. 68.
21.10.42 17.00 uur Rotterdam, Deutsches
Haus. 4
22.10.42 10.00 uur Amsterdam, school
Iepenweg 13.
22.10.42 17.00 uur Utrecht Wehrmacht-
heim, Mariaplein.
23.10.42 10.00 uur Den Haag, Café Den
Hout, Bezuidenhoutscheweg.
24.10.42 11.00 uur Amersfoort, dienstge
bouw Kapelweg.
IN EEN PAAR REGELS
De Zuid-Afrikaansche minister-presi
dent, generaal L. Smutfi, is Dinsdagavond
te Londen aangekomen voor het houden
vein besprekingen.
De Angentijnsche bladen publiceeren
het bericht, dat Brazilië zijn vloot geplaatst
heeft onder het bevel van den Amerikaan-
schen admiraal Jonas Ongram.
Een deel der Brazilaansche luchtmacht
is geplaats onder het bevel van den Arne-
kaanschen generaal Walsh.
Het Amerikaansche ministerie van
marine heeft medegedeeld, dat in het Zui
delijke deel van den Stillen Odeaan een
Amerikaansche torpedojager door de Ja
panners tót zinken is gebracht.
Eenige dagen geleden is een Ameri
kaansche koopvaarder van (middelbare
tonnage aan de Westkust van Amerika
door een duikboot tot zinken gebracht.
De onderstaatssecretaris van het Brit
sche ministerie van buitenlandsche zaken
heeft in het Lagerhuis medegedeeld, dat
de geallieerde landen groote hoeveelheden
levensmiddelen naar de Sowjet-Unie zen
den.
De Amerikaansche minister van oorlog,
Stimson, heeft den beiden Kamers van het
Congres dringend verzocht, een wetsont
werp tot verlaging van den dienstplichti
gen leeftijd van 20 op 18 jaar zoo spoedig
mogelijk aan te nemen,
De directeur van openbare orde en
veiligheid in Kroatië is ontheven van zijn
ambt en tot zijn opvolger is dr. Ludwig
Zimpermann benoemd.
De Führer heeft den Staffelkapitan In
een jachteskader, majoor Hermann Graf,
de hem na de 202de overwinning in de
lucht als 5den Duitschen soldaat ver
leende hoogste Duitsehe onderscheiding
voor dapperheid, het eikenloof met
zwaarden en briljanten bij het Ridder
kruis van het IJzeren Kruis, persoonlijk
uitgereikt Hoffmann-Stapf-Pax Holl. m
DURF TE LEVEN
SS-PK. „Ja maar jongens, we moeten
toch soep krijgen, we hebben al meer dan
twee dagen geen warm eten gehadwat
jij Jan".
Met een dertig man stonden de Neder
landers bij elkaarergens in Sovjet-
Rusland, duizenden kilometers van hun
vaderland verwijderd. Het was een groep
jonge kerels, vakarbeiders, die door een
mengsel van gezonden avontuurgeest en
durvenden ondernemingszin die elkaar
na zijn als de longen aan het hart daar
toe aangezet, de verre reis naar het onbe
kende Oostland hadden ondernomen, om
daar arbeid te leveren, den besten dienst
aan het vaderland in nood'.
Natuurlijk spraken we met hem. Want
in Sovet-Rusland volksgenooten te ontmoe
ten is een gelegenheid, die geen enkele Ne
derlander voorbij laat gaanen omdat
de liefde door de maag gaat, hebben we
hun ook soep bezorgd. We vroegen hun
naar hun reisindrukken en allen waren het
er over eens, dat er in de Sovjet-Unie,
vooral in de rijke Oekraine mogelijkheden
te over waren voor hen, die beschikken
over durf en kunde.
En terwijl we natuurlijk ook een
enkel woordje spraken over het vrouwe
lijk schoon van de reusachtige industrie
stad, waar we nu zijn aangekomen en waar
we zouden werken, hoorden we van een
der jongens, dat (hij.een Brabander was. Er
bleken meer Brabanders bij te zijn.
„En waar komde gij vandaon?" 1
„Ik ben uit den Berg". Uit den Berg?"
„Van wies zijde gij er dan eene?".
Ommiddelijk stond ons toen dat gezin
voor oogen. Grootvader, een kerel vol
energie, die uit een klein vissohersbedrijfje
een flinke sdheepvaartonderneming had
weten te maken; vader, die de pit van.' zijn
vader niet meer had en door drank en los
bolligheid het (moeizaam verworven resul
taat van zijn vader weer te niet had ge
daan, zoodra door diens dood1 hem daartoe
de mogelijkheid werd gegeven.
En hier, in een groote Sovjet industrie
stad, dfe zoon. Met een grooten rugzak en
een dosis ondernemingslust in de heldere
oogen, In hem is de geest van grootvader
herleefd. Hij zal weer iets tot stand bren
gen in zijn leven, hij, die met zijn zeven
tiende jaar er op uitgetrokken is „om moe
ders te helpen, want vader is dood1 en ik
heb een klein broerke, doe goed1 leeren
kan?".
Het komt alles even sober uit dien mond,
die geen weekheid meer heeft ondanks zijn
jonkheid, waar de ernst van het leven
strakke trekken rond getrokken heeft.
Eventjes maar sprak ik met hem, lang
genoeg om gestaald te worden in mijn over
tuiging over onuitputtelijke reserve van
energie en durf om te leven, waarover mijn
volk beschikt.
Deze kérels hadden voor het meeren-
deel absoluut geen politieke overtuiging.
Zij zijn goede vakarbeiders, met lust om
te werken, met den onweerstaanbaren
aandrang in zich, iets van hun leven te
maken.
Ook dat kan zeer wel een politieke
overtuiging vervangen. Die komt met de
rijpheid van jaren en ervaring dan wel
vanzelf.
Maar deze kerels vervullen ook zonder
een of andere politieke richting te zijn toe
gedaan, de eerste voorwaarde die de nieu
we gemeenschap der Germaansche, der
Europeesche volkeren aan haar zonen zal
weten te stellen: zich de gunst, het leven
te mogen leven, te veroveren door harden
en schoonen arbeid.
In deze kerels, die ondanks een tikje Ie-
MAIS
Ik heb den laatsten tijd nog al eens
mais zien liggen in de etalages van on
ze groentehandelaren en het is op
merkelijk, dat de plaats van onze oer-
echte Hollandsche groenten nu wordt
ingenomen door Fransche aubergines,
Hongaarsche groene paprika, en nu ook
door mais. Die mais heeft mij het
meest verheugd. Niet alleen omdat de
kippen vroeger kans zagen mais te
veranderen in eieren. Wij zijn nu een
maal geen kippen en in dat opzicht
behoeven wij dus geen illusies te koes
teren. Mais herinnert mij aan» de
vrouwtjes in Budapest, die op de trot
toirs zitten naast hun groote ketels,
waarin de maiskolven werden ge
kookt, die je voor tien fillèr kocht en
zoo op straat oppeuzelde, bestrooid
met wat zout. En met verheugenis
kocht ik dus maiskolven. Maar toen ik
thuis kwam met mijn geschenk vol
zoete herinneringen aan voorbije da
gen, haalde mijn dochter verachtelijk
de neus op bij 't zien van de goudgele
korrels en zei: dat is kippenmais. Dat
is niet voor menschen. Maar tegen
woordig leeft men niet meer van zoete
herinneringen alleen. Wij hebben de
maiskolven, die geel waren en wit
hadden moeten zijn, dus gekookt en
gegeten. Het zijn in ieder geval
eieren in embryonalen toestand heb
ik gezegd en als het voor de kip
pen goed is, kan het voor ons niet
slecht zijn. Ik dacht daarbij aan de
koeien, het gras en de melk, maar dat
heb ik maar voor mij gehouden.
Wij hebben düs zwijgend de mais
verorberd.
En nu maar eens afwachten....
waaierigheid, ver in den vreemde over
„thuis" spraken met de onmiskenbare aan
hankelijkheid van de moeder aan het kind',
in hen klopt het Wïkingerbloed, dat eens
in grimmigen strijd ver, ver weg, door
stoeren welvaart en monumenten der ge
schiedenis wist te scheppen, waarover wij
nu nog spreken vol trotschen schroom,
waarover ook zij zullen spreken, die na
ons komen.
SS-Kriegsberichter W. SASSEN.
JEUGDSTORM HELPT
SINTERKLAAS
De Nationale Jeugdstorm gaat een nieu
we actie organiseeren, welke de sympathie
zal hebben van alle vrienden van St. Nico-
laas. Zij willen den goed-heilig man in
déze moeilijke tijden een handje, helpen.
Het doel van deze actie is n.l. de kin
deren, wier ouders in moeilijke omstandig
heden verkeeren, een vreugdevolle St. Ni-
colaas te bereiden. In samenwerking met
den Nedörlandschen Volksdienst zullen de
ingezamelde speelgoederen op St. Nicolaas-
avond onder deze kinderen verdeeld wor
den.
Hoewel het inzamelen van speelgoed
hoofdzaak is, zal ook snoepgoed (event,
snoepbonnen), kleeding, geld enz., welkom
zijn. Het speelgoed behoeft niet nieuw te
zijn. Oud speelgoed zal door de stormers en
stormsters in de kwartieren worden gere
pareerd, geschilderd enz.
Zaterdag 17 October a.s. zullen de leden
van den Jeugdstorm er op uittrekken om
overal in het land huis aan huis speelgoed
enz. in te eamelen. Dit zal in de komende
maanden nog eenige keeren herhaald wor
den. Aan deze inzamelingen zal kracht bij
gezet worden door spreekkoren, jeugd-
stormmuziek, luidsprekersinstallaties enz.
Men wil deze actie niet alleen beperken tot
leden van den Jeugdstorm, iedere jongen
en ieder meisje, dat wil meehelpen om deze
actie te doen slagen, is van harte welkom.
Zij zullen dan ingezet worden bij het inza
melen, zoowel als bij de reparatiewerk
zaamheden.
De adressen, waar goederen kunnen wor
den afgegeven en inlichtingen kunnen wor
den ingewonnen, zullen nader bkend ge
maakt worden.
Het ideaal is, dat de geheele Nederland
sche jeugd meehelpt deze actie voor de Ne
derlandsche jeugd te doen slagen.
De Jeugdstorm weet, dat deze actie niet
nieuw is. Ook vroeger werden soortgelij
ke inzamelingen georganiseerd bijv. door
de Padvinderij. Op deze traditie wil de
Jeugdstorm voortbouwen, waarbij hij ech
ter de geheele Nederlandsche jeugd wil in
schakelen.
PAKKETTEN PAKKEN.
De medewerkers van onze afdeel ing Ver-
zongingsfonds weten wat het zeggen wil:
pakketten pakken. Duizenden pakketten
hebben zij reeds gepakt en zij zullen er
nog vele duizendten verzorgen. Pakketten
voor het Oostfront, deze worden met zorg
samen gesteld, want zij zijn bestemdi voor
onze d'appere strijders, die ver van huis en
haard op de bres staan voor een gelukkige
toekomst van ons land en volk. Een pak
ket uit het vaderland. Kunt gij u voorstel
len met hoeveel vreugde zoo'n pakket
wordt ontvangen, met hoeveel waardeering
de inhoud in gébruik wordt genomen? In
dien u daarover even nadienkt, dan zult u
geen oogenblik langer aarzelen, maar gaar
ne een financieel offer brengen. Pakketten
pakken. Bij ons Verzorgingsfonds behoort
unen handen tekort te komen om alle pak
ketten geregeld verzendklaar te maken.
Eerst dan zijn wij tevreden. Dus landge
noot, stort veel en geregeld op giroreke
ning 432100 tin. Verzorgingsfronds Vrij
willigerslegioen „Nederland", Koninginne
gracht 22, te 's-Gravenbage.