DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DUITSCHLAND
Momentje,
ZATERDAG 3 OCTOBER 1942
34ste Jaargang No. 10370
3)e Ccicbelie(5oii/tci/iit
Bureaux: Papengracht 32 Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
V Levensvernieuwing
Het zal herhaaldelijk gebeuren, dat wij,
den Bijbel lezend, onder den indruk ko
men, alsof een bepaalde passage speciaal
voor dezen tijd en speciaal voor ons is ge
schreven. Zoo is het 'opk met de liturgie
der Zondagsmis, welke voor het grootste
gedeelte aan den Bijbel is ontleend.
De Zondagsmis van morgen negen
tiende Zondag na Pinksteren is vol van
heimwee naar Christus. En is 't niet reeds
bij de Introitus, alsof die liturgie speciaal
bestemd is voor de menschheid van dezen
tijd', welke snakt naar redding uit zoo ve
lerlei nood1:
„Ik ben het behoud! van mijn volk,
zegt de Heer: in iederen nood, waarin zij
mij te hulp roepen, zal ik naar hen luis
teren: Ik zal hun Heer zijn voor eeuwig.
Mijn volk, neem mijn voorschriften
ter harte, luister zorgvuldig naar het
geen Ik u zeg".
Verder in de H. Mis, in het Epistel,
wordt nader op deze voorschriften gewe
zen en wel zóó, alsof de Brief van Pau-
lus, (geschreven voor de Ephesiërs, speciaal
tot óns, menschen van 1942, is gericht.
Het Epistel begint met ons voor te hou
den, dat wij ons moeten vernieuwen:
een nieuwen mensch moeten aantrekken;
en hoe wij ons moeten vernieuwen.
Broeders: Ge moet u vernieuwen naar
den inwendigen geest; ge moet den nieu
wen mensch aantrekken, die naar Gods
beeld is geschapen in ware gerechtig
heid en heiligheid. Legt daarom de leu
gen af, en spreekt de waarheid tot den
naaste, ieder voor zich; want ledematen
zijn we van elkander. Wordt gp toornig,
zondigt dan niet; de zon ga niet onder
over uw toorn; geeft geen vrij spel aan
den duivel. De dief mag voortaan niet
meer stelen, maar moet liever aibeiden,
om met eigen handen den kost te ver
diénen, en iets over te houden, om het
weg te schenken, aan wie er behoefte
aan heeft.
In zijn „Levenswijding door Zondags
mis" (verschenen in 1935) schrijft deken de
Korte bij dit Epistel: „Meer dan gewone
aandacht verdient de laatste vermaning
van dit Epistel. Het woord „dief" en het
woord „stelen" klinken hard, we hooren
in dezen tijd de begrippen zachter uitge
drukt worden: men is nu „uitgeslapen",
„berekend" of „handig" in het zakenleven.
De beoefenaren van de bedoelde trucs
mogen in dagen van econoischen nood den.
raad, om hun bestwil, door het Evangel^
gepredikt, wel een keer overlezen".
Zoo lang menschen menschen blijven
met zwakheden en zonden, zullen er dieven
blijven. Maar in een kapitalistisch stelsel,
waarin winst alles is, en speciaal in
bepaalde ook heden veel beoefende vor
men van handel, wordt, zooals deken De
'Korte terecht opmerkt, diefstal goedge
praat en zelfs geprezen. De dief „moet
leeren arbeiden, om met eigen handen de
kost te verdienen, en iets over te houden,
om het weg te schenken, aan wie er be
hoefte aan heeft". Ook de dieven van he
den die, als zij zich christen en katho
liek noemen, zoo veel ergernis geven!
moge deze vermaning ter harte nemen!
ENGELSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN
DUITSCHLAND.
In den nacht van 2 op 3 October hebben
naar aan het D. N. B. wordt gemeld, Brit-
sche vliegtuigen storingsaanvallen gedaan
op West-Duitsch gebied. De neergeworpen
bommen richtten eenige schade in woonwij
ken aan. De vijand verloor bij dezen aan
val een aantal vliegtuigen.
Gevechtsstelling van een Duitseh jacht*
eskader in Egypte
PK Zwilling-DV*R*P H nu
STRIJDT VOOR EUROPA
Voorstad van Stalingrad
ingenomen
Het Duitsche weermachtsbericht van gis
termiddag luidt:
„In het Noord-Westelijk deel van den
Kaukausus heeft de aanval der Duitsche
troepen verder terrein gewonnen.
Ten Noordwesten van Stalingrad werd
de tot een sterk steunpunt gefortifieerde
voorstad Orlowska bestormd en ten Wes
ten van deze voorstad is een vrij sterke
vijand ingesloten.
Aan het Noordelijk afgrendelingsfront
werden nieuwe ontlastingsaanvallen afge
slagen. Het aantal hier op den vorigen dag
vernielde tanks is gestegen tot 124. Lucht
strijdkrachten voor den strijd op korten af
stand steunden de divisies van het leger en
dekten den afweerflank tusschen Don en
Wolga. Duitsche en Roemeensche gevechts
vliegtuigen zetten het vernielen van be
langrijke spoorwegtrajeten in het gebied
van den Beneden-Wolga voort.
Aan het front aan den Don brachten
Duitsch-Italiaansche en Hongaarsche lucht
strijdkrachten den vijand zware verliezen
aan zware wapens en rollend materiaal
van allerlei aard toe.
Ten Zuid-Oosten van het Dmenmeer
werden eigen aanvalsondernemingen met
succes ten uitvoer gelegd. Ten Zuiden van
het Ladogameer nadert de vernietiging van
de in de gevechten der laatste dagen inge
sloten divisies van den vijand haar einde.
Op het Ladogameer hebben vliegtuigen een
bewakingsvaartuig tot zinken gebracht en
een vrachtschip door het neerwerpen van
bommen beschadigd.
In Noord-Afrika hebben lichte Duitsche
gevechtsvliegtuigen aan het front van Ala-
mein vijandelijke batterij stellingen bestre
den evenals benzineopslagplaatsen.
Britsche bommenwerpers hebben in den
afgeloopen nacht militair vruchtelooze
aanvallen uitgevoerd op eenige plaatsen m
het Noord-Duitsche kustgebied. De burger
bevolking leed geringe verliezen. Twee en
twintig der aanvallende vijandelijke bom
menwerpers werden neergeschoten.
Voor de Nederlandsche kust is het in den
nacht op 1 October tot een Zeegevecht ge
komen tusschen Duitsche beveiligings
strijdkrachten - en een vrij groot aan
tal Britsche motortorpedobooten, die een
convooi trachtten aan te vallen. Van kor
ten afstand werden vier Britsche motor
torpedobooten tot zinken gebracht en twee
andere zoo zwaar beschadigd, dat hun on
dergang waarschijnlijk is. Een Duitsche
patrouilleboot is gezonken.
Het Britsche luchtwapen verloor in den
tijd van 20 tot 30 September 95 vliegtui
gen, waarvan 34 boven de Middellandsche
Zee en in Noord-Afrika. In dienzelfden tijd
gingen in den strijd tegen Groot Brittan-
rië 18 eigen vliegtuigen verloren."
t DE BETEEKENIS VAN ORLOWSKA.
Ten aanzien van de huidige gevechten
ten Noorden van Stalingrad verklaarde
men gisteravond in Berlijnsche militaire
kringen, dat met de inneming van Or
lowska voor de Duitsche aanvallers gun
stige voorwaarden geschapen zijn. In d.it
verband wordt er te Berlijn voorts op ge
wezen, dat thans ook de vijand in toene
mende mate pessimistische berichten over
den strijd om Stalingrad verspreidt.
UITWISSELING VAN OORLOGS
GEWONDEN.
In de Wilhelmstrasse te Berlijn werd gis
teren door buitenlandsche journalisten de
vraag gesteld, hoe het staat met de Duitsch-
Engelsche onderhandelingen over de uit
wisseling van ernstige oorlogsgewonden.
Hierop werd geantwoord, dat inderdaad
sinds eenigen tyd de onderhandelingen
weer op dreef gekomen zijp. Zij worden
thans door bemiddeling .van Zwitserland
gevoerd. Bij de eerste zonder succes verloo-
pen pogingen in deze kwestie tot een ac-
coord te geraken, waren de V,r. Staten in
geschakeld, die zich toen nog niet in oor
log bevonden.
Reeds enkele maanden geleden is er van
Duitsche zijde op gewezen, dat de destijds
gevoerde onderhandelingen mislukt zijn
door de omstandigheid, dat Engeland be
paalde toezeggingen ten aanzien van de
gelijktijdige uitwisseling van Duitsche ci
viele geïnterneerden later niet heeft wil
len handhaven. Of deze kwestie bij de
huidige onderhandelingen eveneens een rol
speelt, valt uit de verklaringen van de be
voegde Duitsche kringen niet op te maken.
Dezelfde kringen onthouden zich ook van
een eindoordeel over het verloop van deze
onderhandelingen en beperken zich er toe
te verklaren, dat de resultaten daarvan nog
niet beschikbaar zijn.
VERBETERDE POSITIE VAN OORLOGS
SLACHTOFFERS EN NAGELATEN
BETREKKINGEN.
Het opperbevel der Duitsche weer
macht heeft met ingang van 1 dezer be
langrijke veranderingen gebracht in de
verzorging van oorlogsslachtoffers en na
gelaten betrekkingen van militairen.
Belangrijker dan de ten deele zeer aan
zienlijke verhooging in de uitkeeringen is
het principieele element in deze zeer voor
uitstrevende regeling. Voor het eerst is men
hier gekomen tot een methode, waarbij de
positie - der oorlogsslachtoffers dusdanig
wordt geregeld, dat zij niet uit hun maat
schappelijke klasse behoeven weg te zak
ken.
Deze regeling geldt zoowel voor de
slachtoffers en nagelaten betrekkingen uit
dezen als voor die van den vorigen wereld
oorlog.
Mislukte
uitïiongeringsplannen
UITEENZETTING VAN STAATS
SECRETARIS BACKE
„Engelands uithongeringsplannen tegen
over Duitschland en Europa kunnen thans
als definitief mislukt beschouwd worden",
zoo verklaarde staatssecretaris Backe ter
gelegenheid van den Dankdag voor den
oogst van 1942.
De staatssecretaris gaf een overzicht
van de prestaties van den Duitschen boer
en wees erop, dat vooral de vetproductie
een heel ander verloop genomen heeft dan
Duitschlands vijanden verwachtten. Op
dit gebied hebben de maatregelen, die
sinds het overnemen van de macht ten aan
zien van de zuivel genomen zijn hun nut
bewezen. Vervolgens betoogde de staats
secretaris, dat de capaciteiten van de
zuivelindustrie aan het begin van het
vierde oorlogsjaar nog die van het vorige
jaar overtroffen hebben, daar de boter-
productie den hoogsten stand bereikt heeft,
die in Duitschland ooit verkregen is. Deze
stabiliteit der Duitsche zuivelproductie zal
eens als het „groote wonder" der Duitsche
voeding in oorlogstijd bestempeld worden.
Zij vormt tevens een duidelijk bewijs voor
de nat.-socialistische stelling, dat de land
bouwproductie en de productieve krachten
van Europa door het Liberalisme zijn
tegengehouden en dat dezen voor de toe
komst nog buitengewoon gropte mogelijk
heden tot stijging bieden. In het feit, dat
de vleeschaanvoer uit de veevoorraden bij
gelijktijdige instandhouding van deze voor
raden stabiel gebleven is, ligt het grootste
verschil tusschen den toestand aan het
einde van het derde oorlogsjaar in den
eersten wereldoorlog en thans. Toen kon
den de aanzienlijk geringere vleeschrant-
soenen slechts gewaarborgd worden door
den zwaarsten inbreuk op de veevoorraden
en daarmede op de mogelijkheden tot vet
productie.
Ook de aanvoer van broodgraan, zoo
vervolgde staatssecretaris Backe, is vol
komen gewaarborgd. Een uitgebreider
aanvoer van groente zal mogelijk gemaakt
worden door vergrooting van de bebouwde
oppervlakte. Ook aardappelen staan in vol
doende mate ter beschikking. Duitschland
is het diepste punt op het gebied van zijn
voedselvoorziening te boven gekomen. De
stelselmatige uitbreiding van den land
bouw in geheel Europa zal nieuwe be
slissende stijgingen der productie voor de
toekomst brengen.
De Amerikaansche nieuwsdienst doet
zijn best om de zware verliezen aan Ameri
kaansche oorlogsschepen te verkleinen.
Daartegenover wordt van officieele Japan-
sche zijde het volgende gesteld:
Sinds het begin der vijandelijkheden
tusschen Japan en de Ver. Staten zijn in
totaal 72 Amerikaansche oorlogsschepen in
den grond geboord en wel o.a. 6 slag
schepen, waarvan 2 van het type „Califor
nia", 1 van het type „Maryland", 1 van
het type „Arizona", 1 van het type
„Oklahoma'" en 1 van het type „Utah", 7
vliegkampschepen resp. vliegtuigmoeder
schepen, waaronder de vliegkampschepen
„Lexington", „Saratoga", „Yorktown", 1
van het type „Enterprise", het vliegtuig
moederschip „Longley" en 2 schepen van
onbekend type; 14 kruisers, waaronder van
de typen „Augusta", „Houston", „Marble-
head", „Portland", „San Francisco",
„Omaha" en „Wichita" elk 1, 5 van het type
„Astoria"' en 2 van ongekend type.
Voorts verloor de Amerikaansche marine
8 torpedojagers en tal van duikbooten en
kleinere oorlogsschepen.
GANDHTS VERJAARDAG.
Onder het opschrift „Gandhi 73 jaar
Kritieke toestand te Bombay" publiceert
„Nya Dagligt Allehanda" een bericht van
United Press uit Bombay.
Naar aanleiding van Gandhi's 73en ver
jaardag heeft de politie te Bombay om
vangrijke veiligheidsmaatregelen genomen,
aldus dit bericht. Op alle belangrijke pun
ten zijn politieposten opgesteld. In den af
geloopen nacht zijn razia's gehouden en
een aantal busroutes werd omgelegd langs
veiliger straten.
Op vele plaatsen ziet men vlaggen in de
Congreskleuren en er worden papiertjes
uitgedeeld, waarop staat: „Verlaat Indië".
Alle winkels zijn gesloten en de markthan-
del werd gestaakt.
De Europeesche Jeugdkampioenschap
pen te Milaan. De Nederlandsche
ploeg van den Nationalen Jeugdstorm
marcheert op in de arena van Milaan
Polygoon-fotodienst NJ.-Pax Holland m
Hauptmann Hans Joachim Marseille,
drager van de hoogste Duitsche onder
scheiding voor dapperheid, heeft in
Noord Afrika den heldendood gevonden
Hoffmann-Stapf-Pax Holland m
IN EEN PAAR REGELS
De vermaarde Fransche staatsman
Herriot, gewezen premier en burgemeester
van Lyon, is op bevel der regeering gear
resteerd.
De admiraliteit der Ver. Staten heeft
toegegeven, dat de beide groote Ameri
kaansche transportschepen „George Elliott"
en „Gregory" in de wateren van de Salo-
mons-eilanden tot zinken gebracht zijn.
Voorts werd het verlies van drie geallieer
de koopvaarders gepubliceerd, die door
duikbooten der Asmogendheden getorpe
deerd zijn.
Aan de kust by Oelesund zijn wrak
stukken aangetroffen van een verdwenen
Zv/eedsch militair vliegtuig, dat vijf man
van de luchtmacht aan boord had.
Men veronderstelt, dat zij zich in den
romp van de toestel bevinden.
De Britsch-Indische regeering maakt
bekend, dat zij dit jaar geen pelgrimstoch
ten naar Mekka overzee zal organiseeren,
Een botsing tusschen een goederen
en een personentrein is gisteren ontstaan
nabij het station Tuecherz bij Biel op het
traject BielNeuenburg. Het aantal doo-
den van 't ongeluk bedraagt tot dusver 10.
BINNENKORT RUNDVET OP BON 53
VAN DE BOTERKAART.
Op de bonnen „53" van de boterkaart,
welke geldig zullen zijn gedurende het tijd
vak van Maandag 19 October 1942 tot en
met Vrijdag 30 October 1942, zal desge-
rundvet verkrijgbaar zijn. Per tweetal
bonnen zal men 200 gram rundvet kunnen
betrekken. r
Zij, die rundvet wenschen te ontvan
gen, dienen de genoemde bonn bij
hun slager in te leveren, desgewensoht
tegen ontvangstbewijs, in het tijdvak
van Woensdag 7 tot en met Zaterdag
10 October 1942.
Zij, die gedurende bovengenoemd' tijdvak
lbon 53 niet bij hun slager helbben ingele
verd, kunnen daarop geen rundvet betrek
ken, doch uitsluitend de artikelen, ter ver
krijging waarvan deze bon nader zal wor
den aangewezen.
Uiteraard mag eerst een aanvang wor
den gemaakt met de aflevering van het
rundvet op 19 October 1942.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
'het in sommige gevallen, in verband met
den 'korten bevoorradingstermijn, mogelijk
kan zijn, dat niet onmiddellijk met ingang
van 19 Octofbsr het vet kan worden afgele
verd, doch dat dit eerst in den loop van
de periode zal kunnen geschieden.
KERKNIEUWS
Z. H. Exc. Mgr. W. Mutsaerts, coadjutor
van den Bisschop van 's-Hertogenlbosch.,
zal Woensdag 21 October in de abdijkerk
te Heeswijk de H. Abswijding toedienen
aan den nieuwgekozen abt der abdij van
Berne, dien hoogwaardigen heer dr. M. J.
Ondersteyn.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft op voordracht van den hoogeerw.
pater-provinciaal der paters Capucijnen
eervol ontslag verleend aan den weLeerw.
pater A. J. M. Reyersberg ,(IJmuiden-Oost)
en heeft 'benoemd tot kapelaan: te IJmui-
den (Oost): den weleerw. pater J. J. A.
Busse (p. Sictus); te Rotterdam (Charlois):
den weleerw. pater F. M. Hutjes (p. Ca-
pistranus).
Z. H. Exc. die Bisschop van Haarlem
heeft op voordracht van den hoogeerw.
pater provinciaal der priesters van het H.
Hart: eervol ontslag verleend aan de wel
eerw. paters J. N. Roovers, Rotterdam (H.
Marg. Maria) en J. A. Stierum (ibidem);
en benoemd: tot kapelaan: te Rotterdam
(H. Marg. Maria): den weleerw. pater M.
J. Lemmens; tot assistent: de volgende
weleerw. paters: te Schiedam (H. Hart): W.
Th. G. M. Schoonebeek; (H. Joannes de
Dooper): C. A. N. van Wunnik; te Amster
dam (H. Gerardus Majella): J. W. van
Hoek; (H. Willibrordus buiten de Veste):
D. Blanken; (H. Ignatius): J. H. Wouters;
(H. Anna): M. Hendrickx; (H.H. Petrus en
Paulus): L. J. A. M. Jamar; te Rotterdam
(H. Barbara): M. Bours; (H.H. Michael en
Clemens): G. Weterman; (H. Antonius
Abt): P. H. Renders; (H. Nicolaas): K. van
Gisbergen; (H. Kruisvinding): W. A. ten
Vaarwerk; (H.H. Martelaren van Gorcum)
BAKKEN.
Ik ontmoette mijn vriend den koe-
koloog uit de Boterstraat met han
gend hoofd èn ernstig gelaat, waaruit
de zorgen spraken. Tegen zulk een
ongewoon natuurverschijnsel was ik
niet bestand en ik koerste de straat
over om hem te wekken uit zijn
droefgeestige overpeinzingen en zijn
zorgen met hem te deelen.
Hoe gaat 't ermee? begon ik.
Hoe zal het met mij gaan?
antwoordde hij vragend. Zwak
maar gewillig. De koekologie is een
moeilijk vak heden ten dage.
Hoe zoo? vroeg ik. En ik ver
volgde: Je hebt toch altijd je best ge
daan om opgewekt de heerlijkste
taarten te componeeren en je koekjes
licht en bruin uit de oven te krijgen.
Dat heb ik beaamde hy met veel
overtuiging en mijn faam is er naar.
Maar nu? Hoe kan ik mijn naam
hooghouden zonder ingrediënten?
Dat komt zei ik omdat je
geen creatief kunstenaar bent zooals
ik. Jij herschept hoogstens.
Dat kan je nu noemen, zooals je
dat wilt zei hij maar ik kan niet
bakken zonder boter.
Mijn vrouw kan dat wel zei
ik. Kom maar eens pannekoek eten.
Heerlijk en zonder boter. Hij haalde
minachtend de schouders op en ging
niet eens op mijn bewering in.
De groote vraag, die mij met
zorg vervult zei hij hoe bak ik
zonder boter en zonder mijn eer en
goeden naam aan te tasten. Hij keek
mij eens aan en zei nadrukkelijk:
ik zei bakken.
Er staan anders heel aardige
recepten in de krant zei ik
Ja, ja was zijn antwoord
jullie zijn reuze filantropen. Jullie
weten precies wat je met komkom
mers moet doen, je adviseert de spi
nazie rauw te eten en straks zet je
ons gras voor. Maar ik ben koekoloog.
En over bakken zonder boter staat er
niks in die krant van jou.
Zet dan eens een vraag in de
krant adviseerde ik. Wij hebben in
de krant een heel aardige rubriek
„Wilt U iets weten?" Laatst vroeg
iemand zelfs hoe het toch komt, dat
een meisje altijd haar oogen sluit,
als je haar kust.
En wat heb je toen geantwoord?
vroeg hij.
Dat hy zijn portret maar eens
sturen moest. Dan zouden wy
hem de oplossing wel kunnen geven.
Morgen zet ik mijn vraag in de
krant zei hij en van nieuwe hoop
vervuld vertrok hij naar zijn atelier.
Maar wat zullen wij antwoorden?
Doodvonnissen
voltrokken
Officieel wordt bekend gemaakt:
Het doodvonnis tegen de door het
Deutsche Obergericht in het bezette
Nederlandsche gebied op 5 September
veroordeelde Franciscus Adolf Kolder,
Klaas den Braven, Gerard Schuur-
mann en Leendert Roodenburg is
heden met den kogel voltrokken, daar
de Rijkscommissaris geen gebruik had
gemaakt van zijn recht van gratie.
De genoemden hadden communisti
sche actie gevoerd en getracht de
Nederlandsche bevolking tegen de be
zettingsmacht op te ruien.
De HANDEL IN EFFECTEN.
Van officieele zijde wijst men er ons op,
dat in de toelichting op het besluit inzake
den „handel in effecten" enkele onjuist
heden zijn geslopen. In artikel 1 is slechts
sprake van koop, verkoop, alsmede ruiling
vtn aandeelen, van depotfractiebewijzen
en van participatiebewijzen, zoodat pand
brieven en obligatiën hier buiten vallen,
riet aankoopen van pandbrieven recht
streeks van de hypotheekbanken valt dus
buiten dit besluit. Daartegenover staat, dat
het overdragen van genoemde fondsen tus
schen familieleden wel onder de bepalin
gen van dit besluit vallen.
A. Bosch; (O. L. Vrouw Onibevl. Ontv.):
O. A. Qomes, die kapelaan was te Rotter
dam (H. Marg. Maria): (H. Hildegardis):
L. Weusten, die kapelaan was te Rotterdam
(H. Marg. Maria).
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem zal
op Dinsdag 6 October geen audiëntie ver-
leenen.
Onder de paters Franciscanen, die van
daag jubileeren, behoort de bibliograaf van
grooten naam pater dr. Bonaventura Kruid
wagen, in het klooster te Vorden. De bui
tengewone verdiensten vari dezen grooten
geleerde, die een in nederigheid en so
berheid levende religieus is werden in
1934 erkend door zijn benoeming tot doctor
honaris causa aan de gemeentelijke univer
siteit te Amsterdam. Velen zullen den
Minderbroeder vandaag op diens gouden
professiefeest met hoogachting en eerbied
gedenken.
Ook viert zijn gouden priesterfeest
pater Dalmatius v. Heel O.F.M, De jubi
laris, die uit Leiden geboortig is, is o.m.
kapelaan geweest aan de St. Rosaliakerk te
Rotterdam en pastoor aan de Mozes en
Aaron te Amsterdam. Sedert 1935 is hij
praeses van het klooster bij de onderwijs
instellingen van de paters Franciscanen
te Rotterdam. Pater v. Heel heeft zich ook
bijzondere verdiensten verworven door
zijn historische studies.
