DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Momentje .J WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1942 33ste Jaargang No. 10349 9a £eid&eli€0oii/fca/tit Bureaus: Papengracht; 33 - Giro 103003 Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935 C. M. van Hamersveld, Directeur. Th. Wilmer, Hoofdredacteur. STALINGRAD: Wapensmidse der Sovjet-Unie Hier ontstonden gepantserde divisie's om Europa te verpletteren Aan den hoogen westelijken Wolga- oever, op het punt waar de rivier met een scherpe bocht naar het Oosten afbuigt, ligt het oude Zarizyn, na de revolutie in Stalingrad omgedoopt. Gelegen tusschen devoornaamste grondstof- en industriege bieden van de Sovjet-Unie ontwikkelde de stad zich r.a de bolsjewistische revolutie tot een der belangrijkste verkeersknoop punten. Hier kruiste een onafgebroken stroom van goederentreinen, zwaar bela den met steenkool, ijzer en graan, de stroomopwaarts stoomende tankschepen, die de Kaukasische petroleum naar de industriegebieden van Moskou en Lenin grad vervoerden. Van oudsher was de stad de belangrijk ste stapelplaats aan de Wolga voor hout, graan, vee en visch. Hout- en korenmolens, bierbrouwerijen en graansilo's, scheeps werven en raffinaderijen maakten na den wereldoorlog de stad tot een belangrijk in dustrieel centrum. Toen de oprichting van de kolchozen en de meedoogenlooze uitroeiing der zelfstan dige boeren de volledige mechaniseering van den Russischen landbouw inluidde, verrees te Stalingrad de eene tractoren- fabriek na de andere. Opgezweept door de steeds hooger opgeschroefde eischen van de vijfjarenplannen werkten duizenden arbeiders koortsachtig in de lage montage hallen aan de landbouwmachines, waar mede de oogsten tot in het fantastische zouden stijgen. Tienduizenden tractoren en andere landbouwmachines verlieten de fa brieken, maar op de kolchozen werden zij nog vlugger onherstelbaar vernield dan de fabriek ze gebouwd had. Het ontbrak den Russischen boer, in de kolehos tot een slavenleven veroordeeld, ten eenen male aan de technische kennis om de machines in goeden staat te houden. Bovendien we ren er te weinig reparatiewerkpla'atsen en ontbrak het aan geschoold personeel, waar aan ook de oprichting van tractorensta tions geen einde kon maken. Duizenden machines bleven dag in, dag uit op het open veld, zoodat zij totaal verroest waren als er geploegd, gezaaid of geoogst moest worden. Eenige jaren voor het uitbreken van den huidigen oorlog bracht een bevel uit het Kremlin een omwenteling in de productie. Ri plaats van tractoren moesten tanks ver vaardigd worden, die de wals. zouden vor men om Europa onder den vóet te loopen. De fabrieken werden sterk uitgebreid en de landbouwmachines maakten plaats voor ratelende, gepantserde monsters. Een der grootste fabrieken draagt de naam van Dersdhinski, die als oprichter van de Tsje- ka de verpersoonlijking is van de bolsje wistische terreur. Zijn standbeeld voor de fabriek wijst met opgeheven arm naar het Westen, alsof het de marsohrichting van Stalins horden zou willen aangeven. Thans komen er geen tanks meer uit de fabrieken. Het werk is neergelegd, want. het geconcentreerde vuur der Duitsche batterijen hamert op de stad. Gierend stor ten bommenwerpers omlaag en laten hun zware bommen op montagehallen en ver dedigingswerken vallen. Vertwijfeld trach ten bolsjewistische keurbenden Stalingrad te behouden, maar reeds zijn Duitsche troe pen de verdedigingslinies binnengedron gen. (V.P.B.) Wachten en verwachten Onder het mom van christelijk geduld gaat vaak schuil een geestelijke traagheid en onverschilligheid, welke een vlucht is uit de ingespannen toewijding eischende werkelijkheid. Echt christelijk geduld is een groote schat. Echt christelijk geduld bezit de zieke, die alles doet wat redelijk is om beter te worden, en dan, gelaten en onderworpen, weet te wachten te wachten èn, vol van vertrouwen óp de Goddelijke Voorzie nigheid, het beste te verwachten. Wij hebben verleerd het wachten en daarmede óók het verwachten. „Verwachten; dat is het tegemoet-zien van een geluk, dat zéker is; en dat steeds nader komt" aldus dr. J. de Vreese in zijn brochure „Tob nooit", waaraan wij hier nog de volgende bladzijde ontleenen. „Er staat op de Beurs van Amsterdam een spreuk, die wij ons allen zeer ten nutte konden maken. Rondom de torenklok, waar elk het uur van zijn geluk met onge duld van af wil lezen, staan in graniet de woorden vastgebeiteld: „Beid uw t ij d; en duur uw uur". Ons geluk is verzekerd; God zorgt er voor; Hij weet het uur. Wat zou ik dan onrustig jagen, ongeduldig zijn en haasten. „Beid uw tijd en duur uw uur'. „Een weinig tijds en gij zult Mij wederzien". Laat anderen ons gejaagd voorbij snel len; laten zij zich angstig verdringen bij 't loket, om plaats te krijgen in het Stadion van het geluk. Wij hoeven niet te dringen. Wij zijn verzekerd; wij hebben een bespro ken plaats. Wij hebben tijd en lust en rust om blij in rij te staan tot onze beurt komt: wij hebben onze kaart op zak. Wij komen steeds op tijd. De plaats is lang besoroken en gereserveerd. Wij hebben 't Hem in handen gegeven; Hij zorgt ervoor. Wij hebben tijd om rustig en tevreê te wachten. O hoe dicht is een mensch al bij zijn ge luk, als hij er rustig, zeker, onverstoord, op weet te wachten. Want zulk een wachten is Pantsergrenadiers De A. N. P.-correspondent te Berlijn meldt: Een onderdeel van de Duitsche weer macht, dat den laatsten tijd veel genoemd wordt, is het wapen der pantsergrenadiers, dat in den korten tijd van zijn bestaan reeds vele lauweren heeft geoogst. Dit jon ge wapen .is voortgekomen uit de vroegere pantserschutters, die vanwege hun ver diensten in den winterslag in het Oosten door den Fuehrer met d«n eerenaam „pantsergrenadiers" zijn onderscheiden. Een dezer da£en hebben de pantsergrena diers hun eigen strijdlied gekregen, zooals ieder wapen van de Duitsche weermacht er een heeft. De taak der pantsergrenadiers is het, met hun van rupskettingen voorziene ter reinwagens de pantserwagens op zoo kort mogelijken afstand te volgen. Deze terrein wagens, die 10 tot 12 man kunnen vervoe ren, zijn met pantserafweergeschut, gra naatwerpers en zware machinegeweren uit gerust en door hun pantsering bestand te gen het vuur van infanteriewapens. Al naar gelang van den aard der gevechten nemen de manschappen, hetzij in den wagen geze ten, hetzij naast den wagen als infanteris ten, aan den strijd deel. Steeds zijn zij in de voorhoede en niet zelden wordt de pant sergrenadier gewikkeld in gevechten van man tegen man, waarbij hij geheel op zich zelf is aangewezen. De pantsergrenadier-formaties beschik ken over een aanzienlijke vuurkracht, daar de lichtere wapens op hun transportvoer tuigen nog worden aangevuld met zware pantserbuksen en lichte en zware infante- riekanonnen, zoodat ook gevechtsacties van grooteren omvang kunnen worden uit gevoerd. Bij hun strijdwijze knoopen de pantser- grenadiers zoowel:aan oude cavallaristische alsook aan infanteristische tradities aan. Van de cavallerie hebben zij de snelheid en wendbaarheid overgenomen en van de oude grenadiers de gemoderniseerde me thode om den laatsten tegenstand van vij andelijke nesten met behulp van handgra naten te breken. Zoo vormen de pantser grenadiers als onderdeel van de pantser divisie een der hoofdwapens tot ondersteu ning van de pantserwagens. Zij bezetten wat de pantserwagens hebben veroverd en houden het terrein bezet tot de-gemotori seerde infanterie komt en hen aflost, waar na zij weder vrij ziin voor nieuwe acties in de voorste linie der aanvallende pant serformaties. DE LUCHTSTRIJD IN HET WESTEN. In de vroege middaguren van Dinsdag heeft een gemengde formatie Britsche vlie gers naar het D. N. B. van militaire zij de verneemt een aanval ondernomen op het kustgebied van Le Havre. Terstond opgetreden Duitsche afweer met jagers en geschut verhinderde den binnenvliegenden vijand een volledig effect te bereiken, zoo dat de enkele neergeworpen bommen slechts onbelangrijke schade veroorzaak ten. Er kwamen hardnekkige luchtgevechten tot ontwikkeling, in den loop waarvan de Duitsche jagers de Engelsche formatie uit eendreven en de ter begeleidende bescher ming meevliegende jagers tot den strijd dwongen. Binnen zeven minuten werden acht aanvallers neergeschoten. Zij stortten allen, deels reeds in de lucht brekend, in zee. Een negende Britsche machine werd bij Brest neergeschoten. Bovendien werd van twee laat in den middag op zeer groote hoogte naar Duitsch gebied gevlogen Brit sche toestellen een van het type Moskito tij dens een luchtgevecht neergeschoten. Omtrent de aanvallen van Duitsche vlieg tuigen op talrijke belangrijke militaire in richtingen in het Oosten van Engeland gis ternacht deelt het opeprbevel van de Duit sche weermacht nog mede, dat de lucht aanvallen vooral gericht waren op de stad Bedford. Bedford staat bekend als belang rijk spoorwegknooppunt der spoorlijnen van Londen naar Birmingham en Liverpool. Er werden verscheidene branden waargeno men. Van Duitsche militaire zijde verluidt ten slotte: Britsche bommenwerpers hebben vannacht brisant- en brandbommen uitge worpen op West-Duitsch gebied. In woon wijken van eenige plaatsen ontstond mate- rieele schade. Drie der aanvallende machi nes werden vcAgens de voorloopige be richten neergeschoten. In denzelfden tijd bombardeerden Duit sche gevechtsvliegtuigen belangrijke mili taire inrichtingen in Middenr en Oost-En- geland. DE ENGELSCHE LUCHTAANVAL OP ROUAAN. De Parijsche bladen publiceeren berich ten over het bombardement van Rouaan door de Britsche luchtmacht. Totnutoe zijn 140 dooden onder de burgerbevolking ge-^ teld, onder wie ook een Fransch reserve- officier, die aan de beide wereld-oorlogen had deelgenomen en die het vorige jaar uit de krijgsgevangenschap was ontslagen. Deze Fransche reserve-officier werd aan het ziekbed van zijn vader, tezamen met dezen door de instortende muren gedood. Niet alleen zijn talrijke woningen vernield, Dat „verwachten" is geen dwaze phan- tasterij, waarvan velen zich schuldig ma ken als zij praten over 'den oorlog en het einde ervan! Dat „verwachten" is gebaseerd op de zekerheid, dat God dengene, die op Hem vertrouwt, niet zal beschamen en ten slotte zal schenken het geestelijk geluk, waarnaar hij verlangt. doch ook scholen, pensionaten en kloosters zijn getroffen. In het voornaamste zieken huis werden 50 zieken gedood. Het aantal dooden zal nog wel hooger worden dan 140, daar een aantal van de meer dan 400 ge wonden zich in levensgevaar bevindt. Daar de bommen des ochtends voo!^ het meerendeel op woonwijken neerkwamen, is. naar de bladen melden, het aantal vrou wen en kinderen, dat door dezen aanval ge dood werd, bijzonder groot. Naar het agentschap Afip opmerkt, is geen object van militair belang getroffen. Deze aanval heeft in Rouaan en in Norman-/ dië een onbeschrijfelijke verontwaardi ging gewekt. De Engelsche Nieuwsdienst meldt uit Washington, dat de regeering der Ver. Staten het protest der regeering van Vichy over het bombardeeren van steden in het bezette Frankrijk door Amerikaansche vliegtuigen, van de hand heeft gewezen. De strijd in O.-Azië Radio New York heeft gisaeren een be richt van United Press verspreid, volgens hetwelk de toestand der geallieerden op New Guinea slechter is geworden. De Ja- penners, zoo wordt in dit bericht verder gezegd, zijn in opmarsch naar Port Mo resby. In een ander bericht van Radio New York wordt toegegeven, dat het den Japanners gelukt is terrein te winnen in net gebied van Kokoda en Miola. Het communiqué uit het hoofdkwartier van Mac Arthur bevestigt dat de geallieer de strijdkrachten op Nieuw Guinea zijn te ruggeworpen door de Japansche troepen, die bij Kokoda zijn opgedrongen tot de voorste verdedigingslinie. Voorts meldt het legerbericht van MacArthur, dat 26 zware Japansche bommenwerpers een aan val op Port Moresby hebben gedaan. In tegenstelling tot de laatste overwinnings- berichten var. het Zuid-Oosten van Nieuw- Guinea wordt nog medegedeeld, dat Ja pansche vlootstrijdkrachten Zondag en Maandagnacht geallieerde stellingen in de Milnebaai hebben bescheten. Verklaringen van Churchill Na een reces van vier weken is het En gelsche parlement gisteren bijeengekomen. Het Lagerhuis vergaderde, naar de Britsche berichtendienst meldt om een algemeen verslag van den minister-president over den oorlogstoestand en zijn bezoek aan Moskou en het „Midden-Oosten" aan te nooren. Churchill begon met toe te geven, dat V scheëpsverliezen der geallieerden „nog zeer ernstig" zijn. Voor den tijd van Juli tot begin September meent Churchill ver geleken met de voorafgaande maanden be paalde „verbeteringen" te kunnen consta- teeren. Churchill meende, dat er geen re den bestaat om te veronderstellen, dat men „niet over de middelen beschikt om een overwinning te behalen, vooropgezet, dat Groot Brittannië en de Ver. Staten hun uiterste krachten inspannen." Met betrekking tot zijn bezoeken aan het Midden-Oosten en de Sovjet-Unie ver- Klaarde Churchill, dat de daarbij behaalde resultaten „thans nog geheim zijn, doch la ter eenige moeite en kosten wel zouden rechtvaardigen". Voordat ik Engeland ver liet, zoo vervolgde de Engelsche premier, was de positie van het leger in de woestijn en van de troepen in Egypte niet geheel bevredigend. Het was hem duidelijk ge weest, dat er „drastische veranderingen in het hoofdkwartier noodig waren." Auchin- leck heeft zelf verzocht hem met verlof te zenden, doch hij zal later zijn diensten weer beschikbaar stellen. Churchill heeft voorts ook nog gespro ken over de invasiepoging bij Dieppe. Hij bestempelde deze als een „harde en woe dende botsing" en gaf als zijn meening te kennen, dat dergelijke botsingen in het verloop van dezen oorlog waarschijnlijk steeds talrijker zullen worden. Toen er later een vraag gesteld werd over hetzelf de onderwerp, weigerde Churchill gegevens over de Engelsche verliezen bij Dieppe te verstrekken. In tegenstelling tot de Amerikaansche publicaties beweerde Chrurchill, dat de productie van nieuwe koopvaardijschepen in de Ver. Staten het aantal der getorpe deerde vaartuigen overtreft. Na de rede van Churchill heeft Sir. Staf ford Cripps in het Lagerhuis bekend ge maakt, dat de Minister-President in de volgende zitting een verklaring over Indië zal afleggen. Naar Zweedsche correspondenten uit Londen melden, hebben Chürchills verkla ringen de Lagerhuisleden zoo verveeld, dat eenigen reeds voor het einde van zijn be toog de zaal verlieten. Toen Greenwood als leider van de oppositie zich van zijn zetel verhief, werden de banken steeds leeger, hoewel naar Engelsche opvatting de lei der van de oppositie hetzelfde recht op eerbiediging bezit als een lid van de regee ring. Sir Stafford Cripps bleef toen niets anders over dan voor bijna leege banken deze houding der afgevaardigden als een schandaal te béstempelen en zijn leedwe zen uit te spreken over dit gebrek aan res pect. Het gebrek aan belangstelling kwam ook tot uiting in de omstandigheid, zoo melden de Zweedsche correspondenten ver der, dat de debat'ten over den algemeehen oorlogstoestand, waarvoor twee dagen wa ren vastgesteld, reeds verloopen waren, toen drie of vier sprekers voor een bijna leeg huis hadden gesproke.n en niemand meer het woord vroeg. DOODVONNIS WEGENS BEZIT VAN WAPENEN Het Duitsche Obergericht in het be zette Nederlandsche gebied heeft den Nederlandschen staatsburger Pieter Jo- han van Loon uit Rotterdam wegens het bezit van wapenen ter dood ver oordeeld. De thans 53-jarige beklaagde Pieter Johan van Loon was eigenaar van een cafébedrijf te Rotterdam. Op 21 April 1942 was de beklaagde in zijn café met een man in twist geraakt. Toen de man aanstalte maakte het café te verlaten, liep de beklaagde naar zijn slaapkamer en haalde daar een met zes scherpe pa tronen geladen pistool. De beklaagde volgde den man op straat en loste een schot in de lucht om hem schrik aan te jagen. Hoewel de beklaagde op de hoogte was van de voorschriften inza ke het bezit van wapenen en van de zware straff en die in verband hiermede zijn vastgesteld, had hij het bijna twee jaar lang opzettelijk achterwege gela ten, de pistool en de munitie in te le veren, en had hij het wapen in zijn bezit gehouden. Het Duitsche Oberge richt heeft zich derhalve genoopt ge zien, de zwaarste straf toe te passen, die de wet voorschrijft. Ook dit geval beteekent een dringen de waarschuwing aan alle Nederlan ders: ook bij het bezit van een vuur wapen dreigt de doodstraf. ONBEHOORLIJKE PRIJSOPDRIJVINGSPRAKTIJKEN. 100.000 VOOR EEN KRUIDENIERS- WARENFILIAALZAAK. De N.V. André van Hilst te Waalwijk, welke 33 kruidenierszaken exploiteert, heeft in 1941 herhaaldelijk kruidenierswa ren te duur verkocht. Soms werden be paalde goederen zonder eenige aanleiding in de filialen duurder verkocht dan voor heen, in andere gevallen is een artikel, meer in prijs verhoogd dan de stijging van den inkoopprijs veroorloofde. De ernstig ste overtredingen zijn echter begaan, door dat artikelen tfan ouden en goedkoopen voorraad verkocht zijn tegen den prijs, welke nieuwe, duurder ingekochte goede ren mochten kosten. Er was een geraffi neerd systeem uitgedacht, waarmede men hoopte ontdekking van den laatsten vorm van-prijsopdrijving te voorkomen. De di rectie gaf n.Lhet personeel voor den vorm aanwijzingen, die geheel in overeenstem ming waren met de voorschriften. Zij wist echter, dat deze instructies in de praktijk onuitvoerbaar waren. De circulates waren echter even zoovele schriftelijke bewijzen, dat de N V. de hand hield aan de voor schriften en moesten dan ook dienen om controle-erende opsporingsambtenaren^ zand in de oogen te strooien. De N.V. heeft zich bij de behandeling van haar zaak niet ontzien de mogelijkheid van incidenteele ongeoorloofde prijsver- hoogingen in de filialen open te laten. Het was dan eventueel gebeurd tegen de or ders van de directie in en het te veel ont- vangene zou door het personeel ten eigen bate zijn aangewend. Deze ongefundeerde poging tot verweer heeft op de berechtende instantie uiteraard een zeer slechten indruk gemaakt Het feit, dat bovendien de admi nistratie onvoldoende was, pleitte verder al evenmin in het voordeel van de N.V. als het raffinement, waarmede men getracht had ontdekking te voorkomen. Hoewel de prijsovertredingen in deze zaak steeds een centenkwestie waren, moet het bedrag der onrechtmatig verkregen winst, gezien de vele artikelen, die gevoerd werden en den grooten omzet daarvan, toch zeer aanzien lijk zijn- geweest. In hooger beroep is de N.V. van Hilst dan ook door het hoofd van de prijsbeheer- sching tot een boete van 100.000 veroor deeld, terwijl bekendmaking van het von nis tevens is gelast. De Nederlandsche Volksdienst telt reeds 35.000 vrijwillige medewerkers en dui zenden leden. Blijft geen buitenstaander, sluit u ook aan. Waar het machtige Duitsche U-boot wapen wordt gesmeed. Een kijkje op een der werven, waar de onderzeeërs In serie-bouw worden vervaardigd en van stapel loopen PIC Weber-E St-P H m VACANTIE IN HOLLAND IU Wij leunden over het hek, waar Dammes te melken zat. De witte vloei stof spoot schuimend in de blinkende emmers. Wij hadden de stad achter ons gelaten en zwoegden den schaduwloo- zen landweg langs. Hier woont Dammes"zei de sla ger, wien het loopen verdroot. Als het geen bier kan zijn, dan maar melk. Wij deden een hek open, gingen het land door, een slootje over, liepen om het huis heen en zagen toen Dammes zweetend en trekkend ergens onder aan een koe. Belangstellend stonden wij toe te zien, tot Dammes opkeek. Hé, riep hij in mijn richting ik dacht, dat je in Loosdrecht zat. Nee ik zat niet in Loosdrecht en de sla ger en de koekoloog ook niet, wij sjouwden zoo maar door een klein stukje Holland en keken naar Dammes, die de koeien molk. 't Was kort voor den tijd, dat de taptemlk op den bon ging en ik vraag mij nu af, wat de koeien van Dammes wel van die be schikking zullen hebben gedacht. Dammes zelf" vindt het erg, heel erg. De koeien keken toe met hun stom me koeien oogen en wachtten tot hun alle melk was afgetapt. Maar daarom was het nog geen taptemelk wat zij gaven. Dan kon je zien toen Dammes er kaas van ging maken. Dat ging met room en al in de kuip. En' de tien zonen van Dammes deden er een rondedans om heen. De koekoloog keek er naar met een deskundig oog, hij dacht aan zijn kaas koekjes. De dikke slager wendde den blik af, hij kon geen vet meer zien. En ik keek er begeerig naar. Ik dacht aan mijn verloren pondjes, die hier in de melk zaten. En ik had er den heelen dag wel willen blijven. Je was er zoo, tuiten de wereld. In een eigen kleine' maatschappij, waarin de zon scheen, de koeien loeiden en volvette kaas aanwezig was. Wij moesten verder. Maar ik zal heel alleen nog eens te ruggaan naar Dammes, je kunt nooit weten. WINTERHULP NEDERLAND LOTERIJ 1942 BETEEKENT: WINST VOOR EIGEN VOLK! De dreigende inflatie in Amerika BERLIJN OVER ROOSEVELTS VERKLARINGEN. Van Roosevelts jongste verklaringen, zijn praatje aan de haard en zijn bood schap aan het congres, moet naar de opvat ting van Berlijnsche politieke kringen vooral aan de eerste propagandistische be- teekenis worden toegekend. Het voornaam ste wat men daaraan ontleenen kan is, dat d Ver. Staten naar de grootste economi sche catestrofe der geschiedenis gaan, welker gevolgen nog in het geheel niet te overzien zijn. Roosevelt heeft het grootste gevaar inflatie en vernieting der nor male produetiebronnen door een overdre ven georganiseerde oorlogsbewapening ingezien en verlangt daartegen catego rische volmachten. Het wetsontwerp, waarop hij zich hierbij beroep, is ontwor pen dcor den reeds uit den eersten wereld oorlog bekenden Baruch. Wanneer het Roo sevelt zou gelukken, volgens deze voorstel len te werk te gaan, zou zulks de uitleve ring van het geheele bedrijfsleven der Ver. Staten aan het Jodendom beteekenen, dat met behulp van bijzondere wetten van den president de leiding over het Amerikaan sche bedrijfsleven in handen wil krijgen en daarmede het geheele Amerikaansche oorlogsapparaat tegen de machten der or dening zou willen gebruiken. In Berlijn ziet men deze ontwikkeling met belangstelling tegemoet. Men acht Roosevelt niet den man, die het gevaar eener ineenstorting van het Amerikaansche bedrijfsleven kan tegenhouden. Men is er hier zelfs van overtuigd, dat het Ameri kaansche bedrijfsleven binnen afzienbaren tijd een geweldige ineenstorting zal be leven, als gevolg waarvan er een sociaal- revolutionaire ontwikkeling zal ontstaan van een nog ongekende afmeting. Nederlandsche vrijwilligers bij de Waffen SS. Niet alleen de geoefend heid met de wapens heeft dikwijls de overwinning gebracht, doch ook de lichamelijke hardheid speelt hierbij een bilzondere rol SS PK Fritz-Po-P H m

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1942 | | pagina 1