DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DUITSCHLAND
cMomentje v
DINSDAG 8 SEPTEMBER 1942 1 33ste Jaargang No. 10348
S)e Êeid&eh^Soii/ta/nt
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
NA 3 JAAR OORLOG.
Deze interessante kaart, die voor zichzelf spreekt geeft een duidelijk beeld van de ontwikkeling van de Europeesche
oorlog gedurende 3 jaren.
Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
HET DUIKBOOTWAPEN
Dat de duikboot, zoo klein als hij is,
niettemin een geducht wapen is in de hand
van een oorlogvoerende mogendheid, is in
den wereldoorlog 191418 reelds aange
duid', doch thans voorgoed bewezen.
De duikboot verkeert (vooral bij dien
aanval onder water) tegenover de groote
snelheden van vijandelijke schepen welis
waar in een moeilijke positie, waarbij van
den commandant een groote tactische han
digheid en van de omstandigheden een ze
ker geluk worden vereischt om in een
gunstige aanvalspositie te komen, doch de
duikboot is in staat de groote afstanden
op de Oceanen te overwinnen, op zee te
blijven en weken lang in ver afgelegen
zeegebieden zelfstandig te opereeren. Het
bewijs daarvoor leveren de successen der
Duitsóhe duikbooten voor de Amerikaan-
sahe klist, in de Caraibische Zee, in de Golf
van Mexico, in de Noordelijke IJszee, in
het Zuidelijke deel van den Atlantischen
Oceaan en in de Middellandsche Zee. Men
moet dus overal met het duiJkbootgevaar
rekening houden.
En dit gevaar is niet gering, want de
torpedotreffers kunnen tot den onmiddelij-
ken ondergang leiden. Men denke aan de
„Royal Oak", de „Courageous", de „Ark
Royal", de „Baiham" en de „Eagle". Reeds
deze mogelijkheid op de Oceanen brengt
de heerschappij ter zee van den vijand,
voor zoover deze tot dusver bestond, voort
durend en practisoh overal in gevaar. Dit
kan bij een voldoende aantal, een juist en
dapper optreden van de duikbooten onge
twijfeld tot een krachtige belemmering,
tot een kneveling en zoodoende tenslotte
tot het verlies van de heerschappij ter zee
van den vijand leiden. Inderdaad staan de
Duitsche duikbooten op het punt, in be
paalde zeegebieden de vijandelijke heer
schappij ter zee op deze wijze niet alleen
te verhinderen en uit te schakelen, doch
zelf de heerschappij ter zee uit te oefenen.
Want heerschappij ter zee be teekent:
vrijheid, het overwinnen van de afstanden
door de eigen schepen en voor zoover
dit noodzakelijk is door de eigen zee
transporten, en controle en uitschakeling
van de vijandelijke oorlogsscheepvaart en
koopvaardij in hetzelfde zeegebied. Inder
daad is voor Groot-BritanniëVer. Staten
het transport over zee een levenskwestie
en de heerschappij ter zee vormt hiervoor
een noodzakelijke voorwaarde. Voor
Duitschland is het transport over zee
dank zij het vierjarenplan van den Fuehrer
en de intusschen veroverde grondstof- en
levensmiddelenbases geen levenskwes
tie. De controle en de uitschakeling van
de vijandelijke oorlogsscheepvaart ten
koopvaardij in bepaalde zeegebieden door
de Duitsche duifebooten is echter een onloo
chenbaar feit. Waarom mijden anders (met
de zwaarste offers voor de binnenlandsohe
voorziening en de dringend noodzakelijke
transporten van oorlogsmateriaal en troe
pen) onze vijanden bepaalde gebieden van
den Atlantischen Oceaan? Dat de Duitsche
duikbooten bovendien in staat zijn de
zwaartepunten van haar strijd plotseling
te verleggen, is zeer wel geschikt om het
gevaar voor haar vijanden te vergrooten.
Deze prestaties van de Duitsche duikboo
ten zijn mogelijk door haar verrassende
actieradius, door het aantal torpedo's, dat
medegevoerd wordt, door het schitterende
kunnen en den heldenmoed van comman
danten en bemanningen alsmede door de
geestdriftige operatieve strijdlust van het
duikbootwapen.
WINTERHULP NEDERLAND LOTERIJ
1942 BETEEKENT: GROOTE KANS OP
OP ééN DER TWEE MILLIOEN GELD
PRIJZEN.
Levenskracht
Hoe langer de oorlog duurt, des te meer
inspanning wordt van velen gevraagd, om
de moeilijkheden, die steeds grooter wor
den, te overwinnen, te doorstaan.
En toch: men moet zorgen dat men er
niet onder komt te liggen; dat men zich
zelf blijft, recht staande te midden van de
vele moeielijkheden!
Mogen wij vandaag op een paar overwe
gingen wijzen, die ons het dragen van het
lijden lichter, véél lichter kunnen maken?
Hebben velen, de meesten van ons niet
héél veel minder moeielijkheden en ver
drietelijkheden dan zoo vele andere mede-
menschen in dezen ontzaglijken wereld-
strijd? Als wij vergelijken, wordt dan
ons lijden niet véél lichter? De meesten
onzer hebben een buitengewoon gemakke
lijk leven in vergelijking met zoo velen, die
dag-in dag-uit in den wapen-strijd meestrij
den, met zoo velen, wier heldhaftigheid
in de grootste moeielijkheden voor óns
vaak beschamend moet zijn!
Een een tweede overweging als wij
klagen over schaarschte aan vele mate-
riëele dingen, moeten wij dan óók niet
eens bedenken, dat vele mede-menschen in
een tijd van overvloed in een zelfde
schaarschte hebben moeten leven. E!n is tot
dezen uitgegaan ons medelijden, het ech
te m e d elijden, dat het lijden van an
deren voelt als eigen lijden en alles
doet, wat mogelijk is, om dat lijden
weg te nemen of te verzachten?
De derde en belangrijkste overweging,
die voor ons een bron kan zijn van ster
ke geesteskracht, zouden wij willen voor
houden met woorden van G. Mulder S.J.
in zijn brochure „Waarom ons oorlogs
leed?"
„Werkelijk: de ware, volledige troost in
onze moeielijkheden is een christelijke!
Deze oorlog zal veel menschen dwingen,
hun hulp te gaan zoeken bij den „Vader
van Barmhartigheid en den God van alle
troost, die ons troost bij al onze weder
waardigheden". Véél katholieken zullen
nu tot een beter besef komen van hun
christen-zijn".
En elders in dezelfde brochure:
„Welk lijden God ons oók heeft toege
dacht, onze menschelijke flinkheid en dap
perheid alleen zijn nooit in staat het waar
dig te dragen. Lijden is een werk van
God. De Man van Smarten is immers God
Zelf. Hij is de eenigste, die in Zichzelf de
kracht om te lijden vond: alle andere men
schen moeten de kracht putten uit Hem.
Daarom heeft Hij gezorgd, dat de men
schen van alle. tijden, die allen tot een
voortzetting van Zijn leven en lijden ge
roepen werden, in onmiddellijk contact ko
men met de kracht van Zijn kruis. Aan
het begin van eiken dag herhaalt Hij,
overal waar Zijn geloovigen wonen, het
Offer van Zijn leven: de H. Mis in onze
kerken".
Ziehier in enkele woorden, enkele
overwegingen, welke ons, bij nadenken en
practiseering, kunnen sterken en stalen
tot een blijde levenslust, een frissche
levenskracht, óók onder moeielijke om
standigheden!
OPROEP VAN GOERING TOT GAS- EN
STROOMBESPARING.
De Duitsche bladen publiceeren een op
roep van Rijksmaarschalk Goering als ge
volmachtigde voor het vierjarenplan, waar
in hij de autoriteiten, bedrijven en huis
houdens verzoekt, elk onnut verbruik van
gas en electrischen stroom te vermijden,
daar dit voor de bewapening en daarmede
voor de overwinning van belang is. In de
landen van onze vijanden, zoo verklaar
de de Rijksmaarschalk hierbij o.a., wordt
overal een actie gevoerd tot besparing van
gas en stroom, waarbij) streng wordt opge
treden.
Ik vertrouw op onze vrijwillige mede
werking» De oproep tot inzicht en hulp
vaardigheid van het Duitsche volk zal ook
hier voldoende zijn.
STRIJDT VOOR EUROPA
Vruchtelooze ontlasHngs-
aanvallen
Het Duitsche weermachtsbericht van
Maandagnamiddag luidt als volgt:
Zooals in een extrabericht is medege
deeld, is de land- en zeevesting Noworos-
sisk, de laatste oorlogshaven van belang,
die nog overgebleven was voor de bolsje
wistische Zwarte Zeevloot, gevallen. Wur-
tembergsche, Badensche, Frankische en
Hessische divisies hebben, met medewer
king van formaties Roemeensche cavalle-
rie, in dagenlang durende, zware vesting
gevechten onder de moeilijkste terreinom
standigheden dit trotsche wapensucces be
vochten. De buit is nog niet te overzien.
In den slag om Stalingrad hebben Duit
sche en Roemeensche troepen in zware ge
vechten opnieuw terrein gewonnen. De
vijand hernieuwde met gebruikmaking van
sterke infanterie- en gepantserde formaties
zijn hevige ontlastingsaanvallen uit Noor
delijke richting op de Duitsche grendel
stelling. Alle aanvallen werden bloedig af
geslagen en 108 vijandelijke pantserwa
gens vernield. Pantserwagens en gemoto
riseerde infanteriedivisies, gesteund door
afdeelingen vliegtuigen en luchtdoelgeschut
hebben hierin een beslissend aandeel. De
luchtmacht deed overdag en des nachts
aanvalen op de stad. Bovendien werden in
den loop van den nacht vliegvelden ten
Oosten van de Wolga gebombardeerd.
Ten Noordwesten van Medyn zijn her
haalde vijandelijke aanvallen, deels in te
genaanval, afgeslagen. Bij nachtelijke
bomaanvallen werden vliegveldinstallaties
ten Noorwesten van Moskou en de vijande
lijke aanvoer effectief getroffen.
Ten Zuiden van het Ilmenmeer misluk
ten plaatselijke Sovjetaanvallen. Ten Zui
den van het Ladogameer werden eveneens
verscheidene vijandelijke aanvallen met
zware verliezen voor den vijand afgeslagen.
Bij een tegenaanval werden vijandelijke
strijdkrachten ingesloten en vernietigd. De
bolsjewisten verloren hierbij ruim 1200
man aan dooden. Op het Ladogameer wer
den door bomtreffers een bewakingsvaar
tuig en een sleepboot tot zinken gebracht,
een ander bewakingsvaartuig en 3 sleep-
booten beschadigd.
In den centralen sector van het front in
Egypte werd een vijandelijke aanval afge
slagen. Gevechtsvliegtuigen en Stuka's
opereerden ook gisteren met goede uitwer
king tegen Britsche artilleriestellingen,
concentraties van tanks en auto's en tegen
een vliegveld aan de Arabische Golf. Duit
sche jagers schoten in luchtgevechten 15
vijandelijke vliegtuigen neer. Een 16e vlieg
tuig werd boven de wateren ten Zuiden
van Korfoe neergeschoten.
Na enkele vruchtelooze, overdag onder
nomen storingsvluchten deden afdeelingen
der Britsche luchtmacht in den afgeloopen
nacht een aanval op West-Duitschland De
burgerbevolking leed verliezen. In woon
wijken van verscheidene plaatsen, vooral
van Duisburg, ontstonden materieele scha
de en schade aan gebouwen. Volgens de
totdusverre ontvangen berichten werden 11
der aanvallende vliegtuigen neergeschoten.
Zeven andere vliegtuigen verloor de vijand
bij vluchten naar het bezette gebied in het
Westen.
Lichte Duitsche gevechtsvliegtuigen heb
ben gisteren overdag voor den oorlog be
langrijke doelen in Zuid- en Midden-Enge-
land en havenwerken aan de Noordoost
kust van Engeland met zware bommen be
stookt. Des nachts bombardeerden ge
vechtsvliegtuigen werven in Sunderland.
Talrijke ontploffingen werden waargeno
men.
Zooals in e#»n evtra-Kprirht is medege-
GROENTENVEILING OP HET MATJE.
10.000.— BOETE.
De groenten- en fruitveiling Zwijndrecht
en omstreken heeft in den loop van het
vorig jaar tot tweemaal toe getracht de van
overheidswege voorgeschreven maximum
veilingprijzen te ontduiken. Zij beriep zich
hierbij op de eigendunkelijke interpretatie
van circulaires der groenten- en fruitcen-
trale.
Het merkwaardige hierbij was wel, dat
de conclusies, welke uit de rondschrijvens
werden getrokken, altijd in het voordeel
van de bij de veiling aangesloten tuinders
waren. Bij den aanvoer van spinazie ging
het veilingbestuur ervan uit, dat de offi
cieel e prijzen bedoeld waren voor glasspi-
nazie. De spinazie van den kouden grond
zou dus ,vrij" zijn en hoogere prijzen mo
gen opbrengen. Bij de aardbeien paste het
beter dit om te keeren. De glasaardbeien
zouden vrij zijn en dus duurder geveild
mogen worden en slechts voor die van den
kouden grond gold de officieele prijs. Er
werden dan ook prijzen varieerend van 52
tot 65 cent gemaakt, terwijl aan den groot
handel hoogstens 50 cent per K.G. bere
kend mocht worden.
Het ^onderscheid van „glas" en „kouden
grond" kennen de voorschriften echter in
het geheel niet, zoodat hier van een opzet
telijke ontduiking gesproken kan worden.
Bij de behandeling van deze zaak in hoo-
ger beroep werd evenwel opgemerkt, dat
juist van een veilingvereniging verwacht
mag worden, dat zij de voorschriften op
behoorlijke wijze nakomt en niet tracht
zich er aan te onttrekken. De Zwijndrecht-
dan ook eeu boete van
10.000.veroordeeld.
deeld hebben Duitsche duikbooten aan de
Oostkust van Amerika, op den Atlanti-
sefcen Oceaan en voor de Westkust van
Afrika m zware gevechten 17 in konvooi of
alleen varende schepen met een gezamen-
Hjken inhoud van 108.000 ton tot zinken
gebracht.
HET ITALIAANSCHE
WEERMACHTSBERICHT
Het Italiaansche weermachtsbericht van
gisternamiddag meldt:
In de centrale zone van het Egyptische
front is gisteren een gevecht geleverd,
waarbij den vijand gevoelige verliezen
werden toegebracht. In luchtgevechten
werden 15 vliegtuigen neergehaald door
Duitsche jagers, en 2 door luchtdoelbatte
rijen van het landleger. Een ander vlieg
tuig, dat door het afweergeschut van To
bbek werd getroffen, viel bij Bardia in zee.
Drie vijandelijke bommenwerpers werden
vernield boven Het! eiland Sira (Cycla-
den).
In het centralebekken der Middelland
sche Zee stortten bij een aanval op een
van onze convooien 4 Engelsche torpedo
vliegtuigen in zee tengevolge van de snelle
reactie van ons escorte. Een vijandelijke
duikboot, die door onze oorlogsschepen
werd getroffen, kapseisde en zonk met den
neus naar benedenL.
Dreigende economische
chaos in Amerika
ROOSEVELT VERLANGT STABILISATIE
DER KOSTEN VAN LEVENS
ONDERHOUD.
Naar United Press uit Washington meldt,
heeft Roosevelt een iboodsohap tot het Con
gres gericht, waarin hij vóór d'en lsten
October het tot standfcomen van wettelijke
maatregelen verlangt, die hem machtigen
de kosten van levensonderhoud en de prij
zen van alle landbouwproduct en te stalbi-
liseeren. Hij zegt in deze boodschap, dat in
dien het Congres niet aldus handelt, hij de
verantwoordelijkheid op zich zal nemen en
zelf handelen. Roosevelt zal dan de noo-
dige maatregelen nemen om een onheil af
te wenden, dat de Vereen ig de Staten zou
verhinderen den oorlog te winnen. De
oorlogsinspanning mag niet langer door een
dreigende „economische chaos" in gevaar
worden gebracht.
Sam Rayburn, de voorzitter van het Huis
van Afgevaardigden heeft de afgevaardig
den, die niet te Washington aanwezig zijn,
voor 14 September a.s. opgeroepen om de
beraadslagingen in het Congres te hervat
ten. Het Huis zal dan zijn standpunt bepa
len ten aanzien van het anti-inflatie pro
gramma van Roosevelt..
Rede van Roosevelt.
In een praatje bij het haardvuur heeft
Roosevelt Maandagavond gezegd, dat de
oorlog den Ver. Staten in 1943 bijna 100
milliard dollar zal kosten.
Na gewezen te hebben op de nederlagen,
welke de Sow jets lijden, verklaarde Roo
sevelt: „In de Middellandsche Zee en in
het Midden-Oosten zijn wij ons van het
gevaar bewust, wij zijn echter hoopvol wat
betreft den afloop. Ons doel op het Euro
peesche operatiegebied is het offensief te
gen Duitschland.
Roosevelt gaf voorts zijn luisteraars de
verzekering, dat zoowel in de Ver. Staten
als ook in Groot-Brittan nlë de voorberei
dingen hiervoor werden getroffen. De
macht van Duitschland moet op de slag
velden in Europa gebroken worden. Het
Amerikaansehe volk kan ervan overtuigd
zijn, dat geen van de „vier groote oorlogs-
tooneelen veronachtzaamd wordt. „Zeke
re belangrijke militaire besluiten" zijn ge
nomen, welke betrekking hebben op het
begin van het offensief.
Inzake zijn boodschap aan het Congres
over de stabilisatie van de kosten van le
vensonderhoud zeide Roosevelt, dat een
onmiddellijke actie noodzakelijk was om
„een ernstige binnenlandsohe economische
crisis" te voorkomen. „Wanneer ik nog
twee, drie, of vier of zes maanden zou
wachten, zoo verklaarde hij, zou het reeds
te laat zijn".
VACANTIE IN HOLLAND H.
Ik zou mijn vacantiegezellen te kort
doen, als ik zeide, dat zij de hitte niet
heldhaftig verdroegen. Nu is heldhaf
tigheid in dezen tijd niet meer zoo heel
bijzonder, in dien zin dan, dat er zoo
onmenschelijk veel heldenmoed aan
den dag wordt gelegd, dat de markt er
overvoerd van zou raken, als het een
verkoopsartikel was. Maar het is de
heldhaftigheid, welke je treft, waar
van je het meeste bent vervuld. En de
eerste week van onze vacantie wan
delde de heldenmoed in persoon naast
mij. Mijn dikke slager smolt. De
zweetdruppels glibberden vet om
laag. Dat hij volkomen weg zou smel
ten, dat gevaar 4vas niet aanwezig.
Dat zou een jaar lang zonneschijn ver-
eischen. En tusschen twee blikken
door op de zomersche schoonheid en
weelde van ons eigen land, vroeg ik
wel eens:
Heb je 't warm, Wullem?
Wullem liet het zweet gutsen en zijn
blik gleed intusschen de huizen langs.
Nooit keek hij eens naar de zuivere
blauwe lucht, naar het groen en de
bloemen, of naar de aardappelen en
de rooie kool in de stadsparken. Hij
keek naar de huizen, als een architect,
die de stijl van de stad bestudeerde.
Maar wij hadden hem door, de koeko-
loog en ik. Hij zocht naar kroegen, op
dat hem geen enkele koele dronk zou
ontgaan. En stonden wij voor zulk een
localiteit, dan hadden de koekoloog en
ik alle moeite om Wullem tot doorloo-
pen te bewegen. Als dat niet lukte
zetten wij ons schoor tegen zijn bree-
den rug en duwden hem in andere
richting. Maar duw eens 125 kilo op
zij, als je gewend bent niets ahders te
hanteeren dan een spuitzak of een vel
papier.
Wullem zei ik dan achter zijn
rug ik ben met jou op vacantie ge
gaan om te eten, niet om te drinken.
En samen duwden wij hem dan in
de richting van mijn eethuis.
Ik dacht aan de vijf pondjes, die ik
mij zelf had beloofd.
V
KEURINGEN VOOR DE WAFFEN S.S.
EN HET VRIJWILLIGERSLEGIOEN
NEDERLAND.
NIEUWE KEURINGEN VAN 15 TOT
23 SEPTEMBER.
Het S.S.-Ersatzkommando deelt ons mede,
dat vrijwilligers voor de Waffen-S.S. en
het Legioen zich op onderstaande data bij
de genoemde adressen kunnen vervoegen
teneinde gekeurd te worden:
15 Sept. 10 uur Rotterdam Deutsches
Haus; 16 uur Tilburg Werkliedenvereeni-
ging, Tuinstraat 68.
16 Sept. 10 uur Den Bosch hotel Noord-
Brabant, Markt 45; 16 uur Eindhoven Huis
Maria, Kruisstraat.
17 Sept. 10 uur Roermond N.S.D.A.P.,
Swalmerstraat 61; 16 uur Arnhem Weber
straat 16b.
18 Sept. 10 uur Hengelo Deutsches Haus;
16 uur Zwolle school Turfmarkt.
19 Sept. 10 uur Assen Dienstgebouw,
Vaart 161: 14 uur Groningen Concerthuis,
Poelestraat.
20 Sept. 10 uur Leeuwarden Huize Schaaf
Breedstraat.
21 Sept. 10 uur Amsterdam school Iepen-
weg 13; 16 uur Utrecht Wehrmachtheim,
Mariapl.
22 Sept. 10 uur Amersfoort Dienstge
bouw Kapelweg.
23 Sept. 10 uur Den Haag café Den Hout,
Bezuidenhoutscheweg.
De eerste vrijwilligers van het Neder-
landsche Legioen met het IJzeren Kruis
1ste klasse. Voor de bijzondere wijze,
waarmede zij zich bij de laatste ge
vechten aan het Oostelijk front hebben
ingezet, is aan een aantal vrijwilligers
van het Nederlandsche Legioen het
IJzeren Kruis uitgereikt
Fellinga-SS PK Brantsen-Pax Holland m
DE AANVALLEN OP ENGELAND.
Naar het D.N.B. van Duitsche militaire
zijde verneemt, hebben Duitsche gevecht
vliegtuigen in den afgeloopen nacht voor
den oorlog belangrijke doelen in Oost-En-
geland met brisant- en brandbommen be
stookt. Nadere bijzonderheden zijn totdus-
ver nog niet ontvangen.
